Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu E og G um að sérfróðum meðdómsmanni þar fyrir rétti yrði gert að víkja sæti í málinu.

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu Ó og S um að sérfróðum meðdómsmanni þar fyrir rétti yrði gert að víkja sæti í málinu.

Staðfestur var úrskurður Landsréttar þar sem hafnað var kröfu R ehf. o.fl. um að sérfróðum meðdómsmanni þar fyrir rétti yrði gert að víkja sæti í málinu.

B o.fl. höfðuðu mál á hendur Í og L til ógildingar á þremur ákvörðunum stjórnvalda sem lutu að Hvammsvirkjun sem L hugðist reisa í neðri hluta Þjórsár. Ákvarðanirnar sem málið laut að voru leyfi Fiskistofu 14. júlí 2022 vegna framkvæmdanna, ákvörðun Umhverfisstofnunar 9. apríl 2024 um heimild til breytingar á vatnshlotinu Þjórsá 1 vegna virkjunarinnar og virkjunarleyfi Orkustofnunar 12. september sama ár. Með héraðsdómi voru ákvarðanir Umhverfisstofnunar og Orkustofnunar ógildar en hafnað var kröfu B o.fl. um ógildingu leyfis Fiskistofnunar. Í dómi Hæstaréttar kom fram að Umhverfisstofnun hefði veitt L heimild á grundvelli þágildandi a-liðar 1. mgr. 18. gr. laga nr. 36/2011 um stjórn vatnamála til að breyta Vatnshlotinu Þjórsá 1 vegna byggingar virkjunarinnar. Samkvæmt greininni gat Umhverfisstofnun heimilað breytingu á vatnshloti sem hefði í för með sér að ekki væri hægt að ná fram umhverfismarkmiðum samkvæmt 11. gr. laganna þegar um væri að ræða breytingar, svo sem vegna mengunar eða í tengslum við loftslagsbreytingar, á vatnsgæðum, vistfræðilegum, vatnsformfræðilegum eða efna- og eðlisefnafræðilegum eiginleikum yfirborðsvatnshlots eða á hæð grunnvatnshlots. Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu að þágildandi a-liður 1. mgr. 18. gr. laga nr. 36/2011 yrði, í ljósi lögskýringargagna og meðferðar frumvarps til laganna á Alþingi, skýrður þannig að girt hefði verið fyrir að vatnshloti yrði breytt vegna áhrifa af framkvæmdum við að reisa vatnsaflsvirkjun. Gæti hvorki innri né ytri samræmisskýring leitt til annarrar niðurstöðu en yrði ráðin beint af orðalagi lagaákvæðisins. Var því staðfest niðurstaða héraðsdóms um að ógilda ákvörðun Umhverfisstofnunar 9. apríl 2024. Þá var niðurstaða héraðsdóms um ógildingu virkjunarleyfis Orkustofnunar 12. september 2024 staðfest enda það lögum samkvæmt reist á því að heimild fengist til breytingar á vatnshlotinu. Með ógildingu á leyfi til breytingar á vatnshlotinu hefði grundvöllur virkjunarleyfisins þannig brostið. Loks var staðfest niðurstaða héraðsdóms um að hafna ógildingu leyfis Fiskistofu 14. júlí 2022. Ekki voru taldir slíkir annmarkar á leyfinu að leitt gæti til ógildingar þess. Var hinn áfrýjaði dómur því staðfestur.

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem A var heimilað að leiða tvo sérfræðinga fyrir héraðsdóm sem unnið höfðu álitsgerð á grundvelli heimildar í 1. mgr. 10. gr. skaðabótalaga nr. 50/1993. Hæstiréttur féllst ekki á að álitsgerðin hefði slíka sérstöðu að ástæða væri til að sérfræðingarnir kæmu fyrir dóm til skýrslugjafar í ljósi þess að fyrir lægju tvær matsgerðir dómkvaddra manna um sömu atvik og metin væru álitsgerðinni. Var því talið að skýrsla þeirra við þessar aðstæður teldist bersýnilega þýðingarlaus fyrir úrlausn málsins, sbr. 3. mgr. 46. gr. laga nr. 91/1991.

Kærður var úrskurður Landsréttar þar sem héraðsdómur var ómerktur og málinu vísað heim í hérað á grundvelli þess að ekki hefðu verið efni til að kveðja til tvo sérfróða meðdómsmenn til setu í dóminum, sálfræðing og geðlækni, enda lyti sérkunnátta þeirra beggja að sama atriði, það er forsjárhæfni aðila. Í dómi Hæstaréttar kom fram að játa yrði héraðsdómara nokkurt svigrúm við mat á því hvort sérkunnáttu á fleiri en einu sviði væri þörf við skipan dóms. Gæti því ekki skilyrðislaust varðað ómerkingu dóms án kröfu að gengið hefði verið lengri en ýtrustu efni hefðu verið til með því að kveðja til setu í dómi tvo sérfræðinga hvorn á sínu sviði. Þá vísaði Hæstiréttur til þess að samkvæmt 4. mgr. 38. gr. barnalaga skyldi flýta meðferð mála sem varði ágreining um forsjá og lögheimili barns. Jafnframt taldi rétturinn að ekki yrði séð að skipan dóms í héraði hefði verið til þess fallin að hafa áhrif á niðurstöðu málsins. Hefði því ekki verið nægilegt tilefni til að ómerkja héraðsdóm og vísa málinu aftur heim í hérað. Hinn kærði úrskurður var því felldur úr gildi og lagt fyrir Landsrétt að taka málið til efnislegrar meðferðar.

Í málinu var deilt um hvaða áhrif lækkun sem varð á byggingarvísitölu í kjölfar gildistöku laga nr. 25/2020 um breytingu á ýmsum lögum til að mæta efnahagslegum áhrifum heimsfaraldurs kórónuveiru hefði á endurgjald samkvæmt verksamningi sem V hafði gert við Í hf. í kjölfar opinbers útboðs. Óumdeilt var að hefði ekki komið til setningar laganna hefði vísitalan hækkað um 0,3% í stað þess að lækka um 2,8% sem hafði þau áhrif að verðbætur til Í hf. og þar með heildarendurgjald samkvæmt verksamningnum varð lægra en ella. Í hf. byggði á því að grein 5.1.13 í ÍST 30:2012 sem gilti um samninginn leiddi til þess að það gæti krafist breytingar á samningsfjárhæðinni þar sem með lækkun vísitölunnar hefði kostnaður V sem verkkaupa lækkað. Í dómi Hæstaréttar kom fram að greinin gerði ráð fyrir því að tekin væri afstaða til þess hverju sinni hvort áhrif tiltekinnar lagabreytingar á kostnað verkkaupa endurspeglaðist í þeim verðmæli sem aðilar hefðu komið sér saman um að láta verklaun fylgja og þá að hvaða marki. Þær verðbætur sem V þurfti að greiða á umsamin verklaun til Í hf. hefðu vissulega orðið lægri en ella vegna áhrifa laganna á byggingarvísitölu. Breytingar á heildarendurgjaldi fyrir verkið og þar með kostnaði V endurspegluðust hins vegar eðli málsins samkvæmt í þeim verðmæli sem aðilar hefðu komið sér saman um. Féllst Hæstiréttur því ekki á að málatilbúnaðar Í hf. samrýmdist orðalagi og efnislegu inntaki greinar 5.1.13 í staðlinum. Í hf. byggði að auki á reglum samningaréttar um brostnar forsendur, 36. gr. laga nr. 7/1936 um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga svo og reglum um óréttmæta auðgun. Hæstiréttur féllst ekki á að þær reglur gætu leitt til breytingar á endurgjaldi Í hf. Var hinn áfrýjaði dómur því staðfestur um sýknu V af kröfu Í hf.

Með dómi Hæstaréttar 6. desember 2018 í máli nr. 508/2017 var viðurkenndur réttur H ehf. til skaðabóta úr hendi Í vegna þess tjóns sem H ehf. kynni að hafa beðið vegna þess að fiskiskipi félagsins var á árabilinu 2011 til 2014 úthlutað á grundvelli fyrirmæla í reglugerð minni aflaheimildum en skylt var samkvæmt lögum nr. 151/1996 um fiskveiðar utan lögsögu Íslands. H ehf. höfðaði síðan mál þetta á hendur Í til heimtu skaðabóta vegna tjóns sem hann taldi sig hafa orðið fyrir vegna þessa á árunum 2011 til 2018. Undir rekstri málsins var aflað matsgerða dómkvaddra matsmanna og reisti H ehf. endanlega kröfugerð sína á matsgerð þeirri sem hann óskaði eftir. Í dómi Hæstaréttar kemur fram að með hinni ólögmætu tilhögun á úthlutun aflaheimilda í makríl á fyrrgreindu árabili hefðu atvinnuréttindi H ehf. verið skert. Þau nytu verndar 72. gr. stjórnarskrár en sú vernd væri takmarkaðri en vernd hefðbundinna eignarréttinda. Réði þar mestu að atvinnuréttindi væru háð óvissu um varanleika og efnislegt inntak, meðal annars vegna þess að löggjafanum væri ætlað víðtækt svigrúm til þess að grípa inn í nýtingu þeirra og ráðstöfun. Væri slík óvissa veruleg í tilviki mögulegrar nýtingar aflaheimilda í flökkustofni uppsjávarfisks eins og makríls. Hæstiréttur taldi ekki unnt að leggja afdráttarlaust til grundvallar að H ehf. hefði fullnýtt þá viðbót í aflaheimildum sem kröfur hans miðuðust við. Enn fremur yrði ekki talið að þau 10% vikmörk sem matsmenn miðuðu við vegna óvissuþátta næðu að fullu að fanga þá óvissu sem fyrir hendi væri um mögulega nýtingu H ehf. á umræddum aflaheimildum. Yrðu niðurstöður matsgerðarinnar því ekki lagðar óbreyttar til grundvallar niðurstöðu í málinu svo sem gert var í hinum áfrýjaða dómi. Á hinn bóginn var talið að H ehf. hefði sýnt nægilega fram á að hann hefði orðið fyrir nokkru fjárhagslegu tjóni af völdum þeirra bótaskyldu athafna Í að standa með ólögmætum hætti að úthlutun aflaheimilda í makríl til H ehf. á árunum 2011 til 2018. Voru því skilyrði talin til að dæma honum bætur að álitum og Í dæmt til að greiða H ehf. 250.000.000 króna í bætur.

Í kjölfar dóma Hæstaréttar 6. desember 2018 í málum nr. 508 og 509/2017 gerðu V hf. og Í dómsátt, í viðurkenningarmáli sem V hf. hafði höfðað gegn Í, þar sem Í viðurkenndi bótaskyldu gagnvart V hf. vegna þess tjóns sem félagið kynni að hafa orðið fyrir af þeim sökum að fiskiskipum félagsins var á árabilinu 2011 til 2014 úthlutað, á grundvelli fyrirmæla í reglugerð, minni aflaheimildum en skylt var samkvæmt lögum nr. 151/1996 um fiskveiðar utan lögsögu Íslands. V hf. höfðaði síðan mál þetta á hendur Í til heimtu skaðabóta vegna tjóns sem hann taldi sig hafa orðið fyrir vegna þessa á árunum 2011 til 2018. Undir rekstri málsins var aflað matsgerða dómkvaddra matsmanna og reisti V hf. endanlega kröfugerð sína á matsgerð þeirri sem hann óskaði eftir. Hæstiréttur taldi matsgerðina reista á ófullnægjandi forsendum vegna vöntunar á gögnum sem V hf. hefði átt að vera unnt að afla og leggja fram. Af því leiddi að matsgerðin byggðist á almennum forsendum og útreikningum sem ekki stæðu í beinum tengslum við atvik málsins. Þetta endurspeglaðist meðal annars í óviðunandi óvissumörkum í niðurstöðu matsgerðar en þau námu 30% til hækkunar eða lækkunar. Hæstiréttur taldi að þótt erfiðleikum kynni að vera bundið fyrir V hf. að færa nákvæmar sönnur á fjárhæð ætlaðs tjóns síns yrði lagt til grundvallar að honum hefði verið unnt í mun ríkari mæli en raunin var að leggja fram sundurliðuð gögn um tekjur sínar og gjöld eftir tegundum og starfsþáttum á umræddu tímabili. Af þessum ástæðum brysti skilyrði til að ákveða V hf. bætur að álitum og yrði að vísa málinu sjálfkrafa frá héraðsdómi vegna vanreifunar.

X var ákærður fyrir manndráp samkvæmt 211. gr. almennra hegningarlaga og gefið að sök að hafa svipt A lífi með því að stinga hann tvisvar sinnum í vinstri síðu með hnífi með þeim afleiðingum að ytri mjaðmarslagæð fór í sundur og olli umfangsmiklu blóðtapi sem leiddi til dauða hans. Með dómi Landsréttar var X sýknaður af refsikröfu ákæruvaldsins með vísan til 2. mgr. 12. gr. almennra hegningarlaga. Í dómi Hæstaréttar kom fram að í málinu fléttaðist sönnun um refsivert athæfi saman við sönnun um skilyrði fyrir hlutrænni refsileysisástæðu. Í hinum áfrýjaða dómi hefði verið talið sannað að um mjög óvenjulegar aðstæður hefði verið að ræða þar sem A hefði ráðist á X með hnífi auk þess að hafa veitt X áverka með hættulegri verknaðaraðferð í upphafi árásarinnar, sem ekki hefði verið afstaðin þegar A hlaut þá áverka sem leiddu hann til dauða. Við mat á sönnun hefði Landsréttur litið til aðstæðna eins og þær horfðu við X sem og aðdraganda að atlögu A. Komst Landsréttur að þeirri niðurstöðu að X hefði verið skelfdur eða forviða í skilningi 2. mgr. 12. gr. almennra hegningarlaga þannig að hann hefði ekki fullkomlega getað gætt sín og farið út fyrir takmörk neyðarvarnar af þeim sökum. Hæstiréttur tók fram að þessi niðurstaða hins áfrýjaða dóms hefði í öllu verulegu verið byggð á mati á sönnunargildi munnlegs framburðar sem ekki yrði endurmetið fyrir Hæstarétti, sbr. 2. mgr. 225. gr. laga nr. 88/2008. Var því staðfest niðurstaða Landsréttar um sýknu X af refsikröfu ákæruvaldsins fyrir brot gegn 211. gr. almennra hegningarlaga.