Ákvörðun Hæstaréttar

1. Samkvæmt 4. mgr. 16. gr. laga nr. 50/2016 um dómstóla standa að ákvörðun þessari hæstaréttardómararnir Sigurður Tómas Magnússon, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Skúli Magnússon.

2. Með beiðni 2. ágúst 2024 leitar X leyfis Hæstaréttar, á grundvelli 1., sbr. 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, til að áfrýja dómi Landsréttar 27. júní sama ár í máli nr. 577/2023: Ákæruvaldið gegn X. Leyfisbeiðanda var birtur dómurinn 15. júlí 2024. Ákæruvaldið leggst gegn beiðninni.

3. Leyfisbeiðandi var ákærður fyrir kynferðisbrot gegn barni, dóttur þáverandi sambýliskonu sinnar, og stórfellt brot í nánu sambandi, með því að hafa á tímabilinu 2016 til 2019, misnotað freklega yfirburðastöðu sína gagnvart brotaþola, traust hennar og trúnað sem stjúpfaðir og á alvarlegan hátt ógnað heilsu og velferð hennar með því að hafa í ótilgreindan fjölda skipta með ólögmætri nauðung haft við hana önnur kynferðismök en samræði auk þess að sýna henni klámmyndir og taka mynd af kynfærum hennar.

4. Með dómi héraðsdóms var leyfisbeiðandi sýknaður af þeim brotum sem honum voru gefin að sök. Með dómi Landsréttar var leyfisbeiðandi sakfelldur og brot hans talin varða við 1. mgr. 194. gr., 1. mgr. 202. gr., 209. gr., 1. mgr. 210 gr. a og 218. gr. b almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og refsing hans ákveðin fangelsi í þrjú ár og sex mánuði. Landsréttur tók fram að framburður brotaþola hefði frá upphafi verið skýr, stöðugur og án mótsagna um þau atriði sem skiptu máli við úrlausn málsins. Fengi framburður hennar stoð í framburði móður hennar og vinkvenna. Var framburður brotaþola talinn afar trúverðugur. Þá fengi framburður leyfisbeiðanda takmarkaða stoð í framburði vitna og gögnum málsins sem rýrði trúverðugleika hans og þar með sönnunargildi. Taldi Landsréttur því ekki óvarlegt að leggja framburð brotaþola til grundvallar sakfellingar þrátt fyrir eindregna neitun leyfisbeiðanda. Við ákvörðun refsingar var litið þess að leyfisbeiðandi hefði ekki áður hlotið refsidóm auk þess sem dráttur hefði orðið á rannsókn málsins. Hins vegar var litið til þess að hann hefði nýtt sér yfirburðastöðu gagnvart brotaþola sem var á barnsaldri og misnotað sem stjúpfaðir traust hennar og trúnað um þriggja ára skeið.

5. Leyfisbeiðandi vísar fyrir það fyrsta til lokamálsliðar 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008. Hann telur jafnframt að úrslit málsins kunni að hafa fordæmisgildi um hvort Landsréttur geti notast við það sönnunarmat og þá sönnunaraðferð sem beitt hafi verið. Álitaefni málsins lúti að því grundvallaratriði réttarríkisins að ekki megi dæma menn og refsa nema lögfull sönnun teljist fram komin sem ekki verði vefengd með skynsamlegum rökum. Í niðurstöðu Landsréttar um sönnun hafi ekki verið gætt þeirrar hlutlægni sem réttarfarsreglur geri ráð fyrir. Dómur Landsréttar sé því bersýnilega rangur efnislega. Þá felist í niðurstöðu Landsréttar frávik frá viðurkenndum sönnunarreglum. Loks varði málið gríðarlega mikilvæga hagsmuni leyfisbeiðanda og grundvallarmannréttindi um að vera ekki saklaus dæmdur sekur.

6. Samkvæmt 4. málslið 4. mgr. 215. gr. laga nr. 88/2008 skal verða við ósk ákærðs manns, sem sýknaður er af ákæruefni í héraðsdómi en sakfelldur fyrir Landsrétti, um leyfi til áfrýjunar nema Hæstiréttur telji ljóst að áfrýjun muni ekki verða til þess að breyta dómi Landsréttar. Þar sem slíku verður ekki slegið föstu verður beiðnin samþykkt.