Miðvikudaginn 11. janúar 2012.
Nr. 677/2011.	B (Hjálmar Blöndal hdl.) gegn A (Jóhanna Sigurjónsdóttir hdl.)

 

Kærumál. Lögræði.

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms þar sem synjað var kröfu B um að A yrði svipt fjárræði á grundvelli a. liðar 4. gr. lögræðislaga nr. 71/1997.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Garðar Gíslason, Árni Kolbeinsson og Jón Steinar Gunnlaugsson.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 8. desember 2011, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 16. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 2. desember 2011, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að varnaraðili yrði svipt fjárræði. Kæruheimild er í 1. mgr. 16. gr. lögræðislaga nr. 71/1997. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og að varnaraðili verði svipt fjárræði ótímabundið. Þá er þess krafist að skipuðum talsmanni sóknaraðila „verði dæmd þóknun í héraði og fyrir Hæstarétti, auk þess sem allur annar kærumálskostnaður verði greiddur af ríkissjóði.“

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Samkvæmt 1. mgr. 17. gr. laga nr. 71/1997 greiðist úr ríkissjóði þóknun skipaðs talsmanns sóknaraðila og skipaðs verjanda varnaraðila vegna meðferðar málsins fyrir Hæstarétti, en þóknunin er ákveðin að meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Þóknun skipaðs talsmanns sóknaraðila, Hjálmars Blöndal héraðsdómslögmanns, og skipaðs verjanda varnaraðila, Jóhönnu Sigurjónsdóttur héraðsdómslögmanns, vegna meðferðar málsins fyrir Hæstarétti, 125.500 krónur til hvors þeirra, greiðist úr ríkissjóði.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 2. desember 2011.

Með beiðni, sem dagsett er 28. október sl. og þingfest hinn 7. fyrra mánaðar hefur  [B], Reykjavík, farið þess á leit að móðir hennar, [A], Reykjavík, verði svipt fjárræði, þar sem hún sé ófær um að ráða fé sínu vegna heilabilunar af alzheimer-gerð.  Þá sé grunur um það að sonur varnaraðila og barnabarn hans hafi misfarið með fé varnaraðila en þeir hafi dvalið langdvölum í íbúð varnaraðila [...].  Um aðild sóknaraðila vísast til a- liðar 2. mgr. 7. gr. lögræðislaga nr. 71, 1997.  Kröfunni er mótmælt.

Meðal gagna málsins er staðfest vottorð Björns Einarssonar öldrunarlæknis þar sem fram kemur að varnaraðili sé haldinn vægum alzheimer-sjúkdómi.  Á yfirlitsprófi yfir vitræna getu í febrúar 2008 hafi hún fengið 23 stig af 30 og á sams konar prófi 30. september sl. hafi niðurstaðan verið 23/30.  Varnaraðili sé nokkuð skynsöm í samræðum, standi fast á sínu og færi rök fyrir máli sínu.  Hún eigi til að kaupa inn það sem hún eigi fyrir en hún sé annars skynsöm og með ágæta dómgreind.  Sé hún að mestu sjálfbjarga, klæði sig sjálf og sé almennt lífsglöð.  Hún sé innrituð í dagvistun [...] og sé dvöl hennar þar tíðindalaus og beri merki um stöðuglyndi.   Hún sé hvorki dómgreindarskert né innsæislaus að því marki að það mæli með sviptingu fjárræðis.  Eins og títt sé um fólk á hennar aldri sé hún hrekklaus og því væri hægt að misnota hana fjárhagslega.  Meðal gagna málsins er yfirlit yfir kortafærslur og reikningsyfirlit.  Ekki er þar að sjá neinar færslur sem veki grunsemdir um það að misfarið hafi verið með fé varnaraðila.  Sonur varnaraðila hefur komið fyrir dóm svo og dóttursonur hans og þeir spurðir út í tiltekna ráðstöfun.  Telur dómurinn að skýringar þeirra séu fullnægjandi.

Samkvæmt 1. mgr. 4. gr. lögræðislaga er heimilt að svipta mann lögræði „ef þörf krefur“.  Fjárræðissvipting felur í sér afdrifaríka skerðingu á grundvallarrétti og sjálfsvirðingu manns.  Lítur dómurinn svo á að ekki hafi verið sýnt fram á þörf á því að svipta varnaraðila, [A], fjárræði og ber að synja kröfu sóknaraðila um það. 

Samkvæmt 1. mgr. 17. gr. lögræðislaga ber að greiða málskostnað, þar með talda þóknun til skipaðra talsmanna aðilanna, Hjálmars Blöndal hdl. og Jóhönnu Sigurjónsdóttur hdl., 150.000 krónur til hvors um sig.  Þóknunin er ákveðin að meðtöldum virðisaukaskatti.

Pétur Guðgeirsson héraðsdómari kvað upp þennan úrskurð.

Úrskurðarorð:

Synjað er kröfu [B] um það að [A] verði svipt fjárræði.

Málskostnaður, þar með talin þóknun til skipaðra talsmanna aðilanna, Hjálmars Blöndal hdl. og Jóhönnu Sigurjónsdóttur hdl., 150.000 krónur til hvors um sig, greiðist úr ríkissjóði.