Mánudaginn 13. febrúar 2012.
Nr. 78/2012.	Klakki ehf. (Gestur Jónsson hrl.) gegn Kaupþingi banka hf. (Jóhannes Karl Sveinsson hrl.)

 

Kærumál. Matsgerð.

Kærður var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu K ehf. um að tveimur nafngreindum mönnum yrði gert að endurskoða matsgerð, sem þeir unnu í tengslum við dómkvaðningu að beiðni K ehf., í máli KB hf. á hendur K ehf. Héraðsdómur byggði á því að matsmenn hefðu metið það sem meta skyldi að því leyti sem þeim hefði verið það unnt. Þá hefðu þeir rökstutt niðurstöðu sína á fullnægjandi hátt. Hæstiréttur staðfesti þessa niðurstöðu héraðsdóms með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Greta Baldursdóttir og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 27. janúar 2012, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 3. febrúar sama ár. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 13. janúar 2012, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að tveimur nafngreindum mönnum, sem dómkvaddir voru 21. júní 2010 samkvæmt beiðni hans til að leggja mat á nánar tiltekin atriði í málinu, yrði gert að endurskoða matsgerð, sem hann lagði fram á dómþingi 30. nóvember 2011. Kæruheimild er í c. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að lagt verði fyrir matsmennina að „þeir endurskoði matsgerð sína, dags. í ágúst 2011, og svari matsspurningum með fullnægjandi hætti.“ Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

Í bréfi sóknaraðila til héraðsdóms 30. nóvember 2011, þar sem gerð var framangreind krafa um endurskoðun matsgerðar, var þess getið að heiti hans væri Klakki ehf., en í gögnum málsins, sem áður lágu fyrir, bar hann nafnið Exista hf. Með þessari athugasemd verður hinn kærði úrskurður staðfestur með vísan til forsendna hans.

Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað eins og nánar greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðili, Klakki ehf., greiði varnaraðila, Kaupþingi banka hf., 250.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 13. janúar 2012.

Mál þetta sem var tekið til úrskurðar þann 20. desember sl., um ágreining um framkvæmd matsgerðar, er höfðað fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur af Kaupþingi banka hf., Borgartúni 19, Reykjavík gegn Existu hf., Ármúla 3, Reykjavík, með stefnu birtri 7. október 2009.

Dómkröfur stefnenda eru:

a)                     Að stefndi verði dæmdur til að greiða stefnanda skuld að fjárhæð 20.117.708.624 kr. ásamt dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu, af 18.623.141.621 kr. frá 21. október 2008 til 18. desember sama ár en af 20.117.708.624 kr. frá þeim degi til greiðsludags.

b)                            Að viðurkenndur verði réttur stefnanda til heildarinnstæðu á innlánsreikningi stefnda nr. 301-26-5041 hjá Nýja Kaupþingi banka hf., sem nam þann 7. ágúst 2009 12.858.797.940 kr. og að heimilt sé að ráðstafa innstæðunni til greiðslu upp í hina umkröfðu skuld samkvæmt dómkröfu a).

Enn fremur er krafist málskostnaðar úr hendi stefnda að skaðlausu en áskilinn er réttur til þess að leggja fram málskostnaðarreikning við aðalmeðferð málsins. Við mat á málskostnaði verði tekið tillit til þess að stefndi er ekki virðisaukaskattskyldur samkvæmt lögum um virðisaukaskatt nr. 50/1988.

Dómkröfur stefnda eru:

Að stefndi verði sýknaður af öllum kröfum stefnanda.

Þá krefst stefndi málskostnaðar úr hendi stefnanda að skaðlausu samkvæmt framlögðum málskostnaðarreikningi eða að mati dómsins, þ.m.t. vegna kostnaðar af virðisaukaskattsskyldu lögmannsþjónustu.

Í þinghaldi þann 30. nóvember sl. lagði lögmaður stefnda fram matsgerð, dags. í ágúst 2011. Matið framkvæmdu Ársæll Valfells, viðskiptafræðingur og Yngvi Örn Kristinsson, hagfræðingur að beiðni stefnda, matsbeiðanda. Þar var þess óskað að dómkvaddir yrðu tveir sérfróðir og óvilhallir matsmenn til þess að leggja mat á gengi íslensku krónunnar gagnvart bandaríkjadal (USD), evru (EUR) og japönsku jeni (JPY) á nánar tilgreindum dögum í október og desember 2008. Í matsbeiðni er matsspurningu lýst svo:

„Hvert var markaðsgengi íslensku krónunnar gagnvart Bandaríkjadal, evru og japönsku jeni þann 7. október 2008, 8. október 2008, 9. október 2008, 11. október 2008 (12. október 2008), 18. október 2008 (19. október 2008), 19. október 2008, 20. október 2008, 21. október 2008, 22. október 2008 og 18. desember 2008? Gengið skal ákvarðað út frá markaðsskilyrðum og markaðsaðstæðum á tilgreindum dögum.

Þess er óskað að matsmenn leggi rökstutt mat á markaðsgengi íslensku krónunnar gangvart Bandaríkjadal, evru og japönsku jeni og skili niðurstöðum í formi miðgengis viðkomandi gjaldmiðla gagnvart íslensku krónunni greint niður á framangreinda daga. Við matið skal leitast við að leggja til grundvallar vegið meðaltalsverð íslensku krónunnar í viðskiptum eða eftir atvikum í bindandi kaup- og sölutilboðum með íslensku krónuna.“

Í þinghaldi þann 30. nóvember 2011 var einnig af hálfu matsbeiðanda lagt fram bréf lögmanns hans, dags. 30. nóvember 2011, þar sem fram kemur beiðni um að matsmenn endurskoði matsgerð sína. Þar segir m.a. að matsbeiðandi telji að það sem meta skyldi samkvæmt dómkvaðningu hafi ekki verið metið og að matsgerðin sé ekki nægilega rökstudd og því geri matsbeiðandi, með vísan til 1. mgr. 66. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991, kröfu um að dómari leggi fyrir matsmenn að endurskoða matsgerðina. Í þinghaldi þann 20. desember 2011 ítrekaði matsbeiðandi þessa kröfu sína og er sú krafa hans hér til úrskurðar.

Af hálfu stefnanda, matsþola, er þess krafist að kröfu matsbeiðanda um að matsmenn endurskoði matsgerð sína verði hafnað. Matsþoli telur að ekki sé ástæða til að leggja frekari spurningar fyrir dómkvadda matsmenn. Af hálfu matsþola var jafnframt lögð fram bókun stefnanda vegna matsgerðar, dags. 19. desember 2011.

Málavextir.

Í stefnu er því lýst að mál þetta mál snúist um uppgjör 22 gjaldmiðlaskiptasamninga sem gerðir voru á tímabilinu 16. september til 21. október 2008. Í þeim hafi verið mælt fyrir um gagnkvæmar skuldbindingar aðila, afhendingu beggja á tilteknum fjárhæðum í ákveðnum myntum á fyrirfram ákveðnum dögum. Breytingar á gengi viðkomandi gjaldmiðla hafi getað leitt til taps eða hagnaðar og hafi báðir aðilar samningsins tekið áhættu af þeirri þróun. Samningarnir hafi verið tvíþættir, annars vegar samningur um gjaldmiðlaviðskipti á þeim degi sem samningurinn var gerður (eða allt að tveimur dögum síðar) og hins vegar um gjaldmiðlaviðskipti á tilteknum degi í framtíðinni (þremur dögum eða lengra frá samningsdegi) á gengi sem ákveðið hafi verið á upphafsdegi. Í máli þessu er ekki deilt um efni skiptasamninganna heldur við hvaða gengi íslensku krónunnar eigi að miða uppgjörið.

Dagana 20. og 21. október 2008 hafi allir skiptasamningarnir átt að falla í gjalddaga samkvæmt efni sínu að undanskildum samningi nr. 332740 sem féll í gjalddaga þann 18. desember 2008. Þessa daga hafi aðilum borið að afhenda gagnaðila fjárhæðir í mismunandi gjaldmiðlum og efna þar með samningana. Þeim aðila sem hafi verið í skuld, að teknu tilliti til gengi gjaldmiðla á gjalddaga skiptasamnings, gagnvart mótaðila sínum þegar samningurinn væri uppgerður, hafi þá borið að greiða hinum mismuninn.

Með tölvupósti 9. október 2008 hafi starfsmaður matsbeiðanda óskað eftir lokun á öllum EUR/ISK gjaldmiðlaskiptasamningum á viðmiðunargengi Evrópska seðlabankans (ECB) miðað við sama dag. Beiðnin var ítrekuð 11. október 2008 en ekki var fallist á hana af hálfu matsþola.

Matsþoli telur að á síðasta gjalddaga samninganna, þann 18. desember 2008, hafi samanlagt óuppgert tap matsbeiðanda numið stefnufjárhæðinni í málinu.

Undir lok septembermánaðar 2008 hafi matsbeiðandi leitað til matsþola og óskað eftir því að greitt yrði út af afleiðusamningum sem voru á þeim tíma í miklum hagnaði fyrir matsbeiðanda. Upphaflega ákveðinn gjalddagi samninganna hafi verið 7. október 2008.

Um hafi verið að ræða alls átta samninga þar sem í öllum tilvikum hafi verið samið um skipti á evrum og íslenskum krónum. Hagnaður matsbeiðanda hafi þá numið 37 milljörðum króna. Hluta þess hagnaðar hafi verið varið í uppgreiðslu lána og inn á handveðsettan reikning nr. 301-26-5041 hafi verið lagði 9.119.329.085 kr. Inn á þann reikning hafi síðar verið lagðir 11.726.528.404 kr. vegna hagnaðar af öðrum gjaldmiðlaskiptasamningum sem hafi verið á gjalddaga þann 7. október 2008.

Ekki hafi verið hægt að loka samningum þannig að gjalddagi þeirra færðist fram. Hins vegar hafi verið notast við þá aðferð að stöðu samningsins hafi verið „læst“ sem hafi haft sömu áhrif og ef samningurinn hefði verið kominn á gjalddaga. Í þessu tilviki hafi verið fallist á beiðni matsbeiðanda um að greiða út hagnað fyrir gjalddaga samningsins þvert á það sem almennt gilti, gegn því að fjárhæðin rynni til greiðslu lána matsbeiðanda hjá matsþola og yrði að hluta veðsett matsþola til tryggingar öðrum afleiðusamningum. Þar með hafi verið bætt úr tryggingarstöðu matsbeiðanda hjá matsþola.

Eins og áður hefur verið rakið var af hálfu matsbeiðanda þann 9. og 11. október 2008  óskað eftir lokun á öllum EUR/ISK gjaldmiðlaskiptasamningum á viðmiðunargengi Evrópska seðlabankans miðað við sama dag. Með bréfi matsbeiðanda, dags. 11. október 2008, hafi einnig verið farið fram á skuldajöfnun krafna milli aðila m.a. á grundvelli uppgjörs skiptasamninga í samræmi við fyrri kröfur matsbeiðanda, þ.e. miðað við að þeim yrði lokað á gengi Seðlabanka Evrópu þann 9. október 2008. Ekki hafi verið fallist á slíkt uppgjör af hálfu matsþola.

Seinni liður dómkröfu matsþola lýtur að rétti hans til innstæðu á áðurnefndum reikningi nr. 301-26-5041. Er þar m.a. byggt á handveðssamningi sem komst á milli aðila málsins í tengslum við þá breytingu á tímasetningu uppgjörs vegna skiptasamninganna sem áður er rakin.

Í greinargerð matsbeiðanda segir að við hrun íslensku krónunnar hafi skapast þær aðstæður sem matsbeiðandi hafi tryggt sig gegn með framvirkum gjaldmiðlaskiptasamningum. Að undangengnum viðræðum við starfsmenn matsþola þegar greiðsluþrot matsþola hafi orðið ljóst hafi matsbeiðandi sent matsþola tölvupóst 9. október 2008 þar sem hann óskaði lokunar þá þegar á gjaldmiðlaskiptasamningum aðila á viðmiðunargengi Evrópska seðlabankans. Erlendur gjaldeyrir hafi verið ófáanlegur á Íslandi á þessum degi og virkur markaður með krónuna aðeins utanlands. Í framhaldinu eða þann 11. október 2008 hafi matsbeiðandi sent skilanefnd matsþola bréf þar sem þess var óskað að kröfum félagsins samkvæmt gjaldmiðlaskiptasamningnum yrði skuldajafnað á móti skuldbindingum félagsins við bankann. Matsbeiðandi fylgdi kröfu um uppgjör og skuldajöfnun eftir með bréfum 12., 16. og 22. október 2008. Af hálfu matsbeiðanda var jafnframt ítrekað að félagið myndi standa við skyldur sínar samkvæmt samningnum gegn því að matsþoli stæði skil á samningsgreiðslu sinni og afhenti matsbeiðanda greiðslur í mynt hvers samnings svo sem þar væri kveðið á um. Af hálfu matsþola hafi ekki verið hirt um að svara neinu ofangreindra bréfa matsbeiðanda með formlegum hætti. Á fundum matsbeiðanda með starfsmönnum skilanefndar matsþola var hins vegar upplýst að ólíklegt væri að matsþoli gæti staðið við skuldbindingar sínar samkvæmt samningnum.

Nokkrum gjaldmiðlaskiptasamningum milli málsaðila hafi verið lokað og þeir gerðir upp á tímabilinu frá 20. september til 7. október 2008. Hagnaði af uppgjöri þeirra hafi verið ráðstafað inn á bankareikning matsbeiðanda hjá matsþola nr. 301-26-5041 og til fyrirframgreiðslu á lánum hjá bankanum. Á sama tíma hafi matsþoli farið fram á að fyrrgreind innstæða matsbeiðanda yrði veðsett bankanum til tryggingar skuldbindingum matsbeiðanda samkvæmt gjaldmiðlaskiptasamningum sem væru í gildi milli aðila en matsbeiðandi samþykkti aldrei þá beiðni. Þann 9. október 2008 hafi matsbeiðandi orðið þess var að ekki hafi verið hægt að millifæra fé af reikningnum og hafi hann krafist skýringa á því en matsbeiðanda hafi aldrei verið tilkynnt að reikningnum hefði verið læst. Í kjölfarið hafi verið opnað fyrir færslur af reikningnum.

Eftir að Nýja Kaupþingi banka hf. var komið á fót 21. október 2008 hafi matsbeiðanda verið send drög að rammasamningi um uppgjör allra gjaldmiðlaskiptasamninga og drög að handveðssamningi sem vísað hafi verið til í rammasamningnum og hafi þessir samningar verið undirritaðir 10. nóvember 2008. Dagana 12. og 17. desember 2008 hafi starfsmenn matsbeiðanda fundað með Nýja Kaupþingi banka hf. og hafi þá verið farið yfir tillögur um aðkomu bankans að matsbeiðanda. Í tölvubréfi starfsmanns matsbeiðanda frá 17. desember 2008 vegna tillagna um aðkomu bankans að matsbeiðanda hafi verið vísað til þess að forsendur rammasamningsins væru brostnar. Þetta hafi verið ítrekað með bréfi bankans til matsbeiðanda, dags. 31. mars 2009, þar sem bankinn hafi einnig lýst því yfir að rammasamningurinn væri fallin úr gildi. Í ljósi þessa hafi matsbeiðandi strax í kjölfarið óskað eftir því að veðböndum á innstæðu sem veðsett hafi verið í tengslum við rammasamninginn yrði aflétt. Þrátt fyrir yfirlýsingu bankans frá 31. mars 2009 hafi beiðninni verið hafnað á þeim grundvelli að ekki hafi náðst samkomulag milli matsbeiðanda og kröfuhafa hans. Það hafi fyrst verið með bréfi dags. 6. maí 2009 að matsþoli hafi tilkynnt að hann teldi sig eiga kröfu á hendur matsbeiðanda á grundvelli gjaldmiðlaskiptasamninganna og þar sé því jafnframt í fyrsta skipti haldið fram af hálfu matsbeiðanda að bankinn eigi handveð í reikningi hans nr. 301-26-5041.

Ágreiningur aðila í máli þessu snýst um það við hvaða gengi skuli miðað við uppgjör gjaldmiðlaskiptasamninga. Matsþoli telur að miða beri við gengi Seðlabanka Íslands á uppgjörsdegi en matsbeiðandi að miða eigi við raunverulegt markaðsgengi þann 9. október 2009. Fallist dómurinn ekki á að miðað verði við gengi gjaldmiðla þann 9. október 2008 telur matsbeiðandi að miða beri við raunverulegt markaðsgengi þann dag sem dómurinn telur að samningarnir hafi verið gjaldfelldir/gjaldfallið eða eftir atvikum tveimur bankadögum fyrir þann dag.

Með bréfi lögmanns matsbeiðanda, dags. 18. mars 2010, var þess óskað að dómkvaddir yrðu tveir sérfróðir og óvilhallir matsmenn til þess að leggja mat á gengi íslensku krónunnar gagnvart USD, EUR og JPY á nánar tilgreindum dögum í október og desember 2008 eins og áður hefur verið nánar rakið.

Í matsbeiðninni segir að tilgangur hennar sé að leiða í ljós hvert hafi verið markaðsgengi íslensku krónunnar í frjálsum viðskiptum framangreinda daga í október og desember 2008. Matsbeiðandi telji að eftir hrun íslenska bankakerfisins haustið 2008 hafi Seðlabanki Íslands ekki lengur skráð markaðsgengi krónunnar gagnvart tilgreindum gjaldmiðlum heldur hafi því verið handstýrt með ákvörðunum stjórnenda bankans. Matsgerðinni sé ætlað að vera sönnunargagn matsbeiðanda í dómsmálinu þar sem matsbeiðandi byggir á því að uppgjör afleiðusamninga skuli gert á markaðsgengi gjaldmiðlanna.

Í beiðninni segir að við matið skuli matsmenn hafa hliðsjón af gengi USD, EUR og JPY gagnvart íslensku krónunni í viðskiptum á tilgreindum dögum, umfangi viðskipta á tilgreindum dögum, gengi bindandi kaup- og sölutilboða USD, EUR og JPY gagnvart íslensku krónunni á tilgreindum dögum, umfangi kaup- og sölutilboða á tilgreindum dögum og við matið verði einungis tekið tillit til viðskipta og bindandi kaup- og sölutilboða þar sem um sé að ræða frjáls viðskipti, þ.e. þar sem gengið ræðst af framboði og eftirspurn. Þess sé óskað að matsmenn leiti upplýsinga á öllum þekktum mörkuðum með íslensku krónuna, bæði innlendum og erlendum, skipulegum mörkuðum jafnt sem öðrum mörkuðum eða í einstökum viðskiptum aðila með íslensku krónuna.

Í tilefni af framkominni beiðni um dómkvaðningu matsmanna var af hálfu matsþola lögð fram eftirfarandi bókun í þinghaldi þann 25. mars 2010:

„Sú staðreynd ein og sér, að stefndi þurfi að afla mats í stað þess að leggja fram sönnunargögn, til sönnunar á meintu “markaðsverði” í viðskiptum með íslensku krónuna á tilteknu tímabili, staðfestir í raun að ótækt hefði verið fyrir aðila málsins að styðjast í viðskiptum sínum við annað en skráð gengi íslensku krónunnar hjá Seðlabanka Íslands. Aukinheldur var það viðmið samningsbundið milli aðilanna.

Lykilatriði í viðskiptum á fjármálamarkaði er að aðilar styðjast við skýrar upplýsingar s.s. útgefið gengi á vegum seðlabanka viðkomandi myntar eða aðrar skýrt skilgreindar upplýsingar sem þeir hafi komið sér saman um eða lög kveða á um.

Stefnandi telur áform stefnda um að afla mats um þetta efni allsendis óþörf og til þess fallin að valda óþarfri töf á dómsmeðferð málsins. Áréttað er að kostnaður sem leiðir af matsferlinu er ábyrgð matsbeiðanda“

Í niðurstöðukafla matsgerðar, sem dagsett er í ágúst 2011, segir:

„Veruleg truflun varð á viðskiptum með íslensku krónuna í tengslum við hrun íslensku bankanna í október 2008. Óvissa sem hafði gert var við sig fyrr, allt frá vormánuðum, magnaðist við fall fjármálafyrirtækjanna. Stóð sú óvissa allt það tímabil sem hér um ræðir, þ.e. til 3. desember 2008 og stendur að vissu marki en. Takmarkanir á fjármagnsviðskipti voru innleiddar þegar við fall Landsbankans þann 7. október, síðan 8. október við fall Glitnis og 9. október við fall Kaupþings. Þau fólust í banni af hálfu FME og skilanefnda að inna af hendi tilteknar greiðslur af erlendum skuldbindingum bankanna. Þessar takmarkanir voru tilkynntar með dreifibréfi Seðlabankans þann 10. október, þar sem þess var óskað að sala á gjaldeyri takmarkaðist við kaup á vörum og þjónustu. Þessi tilmæli voru treyst með samkomulagi Seðlabanka við viðskiptavaka með íslensku krónuna 15. október og loks fengin styrkari lagastoð með breytingum á lögum um gjaldeyrismál 28. október 2008 og reglugerð um gjaldeyrismál sem sett var sama dag á grundvelli hinna nýju laga. Með reglugerðinni voru innleidd höft á ný á fjármagnsviðskipti. Þannig var skilaskylda á útflutningstekjum innleidd á ný og sala á gjaldeyri til annarra þarfa en vöru- og þjónustuviðskipta við útlönd bönnuð að mestu. Þessum aðgerðum var ætlað að draga úr spurn eftir erlendum gjaldeyri á innlendum markaði til að varðveita gjaldeyrisforða landsins. Óbein áhrif þessa voru að stuðla að því að fall á gengi krónunnar samkvæmt skráningu Seðlabanka Íslands varð minni en ella hafði verið.

Þá liggur einnig fyrir að Seðlabanki Íslands beitti sér meira á innlendum gjaldeyrismarkaði með eigin viðskiptum á þessu tímabili en hann hafði gert um langa hríð. Þau viðskipti, eða inngrip, eru þó ekki meiri en tíðkaðist á fyrstu árum innlends gjaldeyrismarkaðar. Daganna 6. til 8. október 2008 gerði Seðlabankinn tilraun til að handstýra gengi krónunnar með inngripum. Viðurkennt var af hálfu Seðlabankans þann 8. október að sú tilraun hefði mistekist og var fallið frá þeirri aðgerð eins og sést af skráðu gengi krónunnar þá daga sem tilraunin stóð yfir sem vék verulega frá því gengi sem Seðlabankinn reyndi að festa.

Á tímabilinu frá 10. október til 3. desember 2008 greip Seðlabankinn til þess ráðs að hverfa aftur til þess að halda daglega uppboðsfundi til að eiga viðskipti með erlenda gjaldmiðla gagnvart krónu sbr. 14. grein reglna um gjaldeyrismarkað um neyðarviðbrögð. Þrátt fyrir afbrigði, var sú skráning í samræmi við ákvæði reglna Seðlabankans um gjaldeyrisviðskipti. Seðlabankanum tókst þannig, þrátt fyrir erfiðar aðstæður að skrá gengi krónunnar þrátt fyrir bankahrun og gjaldeyriskreppu á þessu tímabili.

Við þessar aðstæður óx verulega munur á gengi íslensku krónunnar gagnvart erlendum gjaldmiðlum á innlendum gjaldeyrismarkaði og í viðskiptum erlendis en sá munur hafði verið óverulegur fyrir hrun. Fyrir liggja upplýsingar um gengi krónunnar og viðskipti á innlendum markaði Seðlabankans á þessu tímabili. Erlendis frá liggja fyrir upplýsingar um bindandi tilboðsverð í viðskiptakerfi REUTERS en ekki liggja fyrir upplýsingar um fjárhæð viðskipta í því kerfi. Umsjónaraðili kerfisins, REUTERS, birtir ekki slíkar upplýsingar. Þá liggja fyrir upplýsingar um viðmiðunargengi  íslensku krónunnar hjá Evrópska Seðlabankanum. Þar er ekki heldur upplýst um fjárhæð viðskipta, enda er þar um að ræða söfnun upplýsinga vegna uppgjörskerfa Evrópska seðlabankakerfisins. Loks liggja fyrir upplýsingar um gjaldeyrisviðskipti á vegum Straums fjárfestingarbanka á þessu tímabili.

Engin vafi er um að utan innlends gjaldeyrismarkaðar áttu sér stað umfangsmikil viðskipti með íslensku krónuna á lægra gengi (hærra verð á erlendum gjaldmiðlum) en skráð var á innlendum gjaldeyrismarkaði Seðlabankans á sama tíma, bæði innanlands og erlendis ef miðað er við upplýsingar frá Straumi – fjárfestingarbanka, Evrópska seðlabankanum og viðskiptakerfi REUTERS.

Engin leið er til þess að fullyrða með neinni vissu hvert er rétt gengi á íslensku krónunni á þessu tímabili. Ljóst er að takmarkanir á fjármagnsviðskiptum á innlendum markaði höfðu áhrif til þess að draga úr falli íslensku krónunnar. Jafnframt er líklegt að takmarmarkanir á innlendum gjaldeyrisviðskiptum, m.a. þrýstingur á skilum á gjaldeyristekjum til Seðlabankans hafði stuðlað að veikara gengi krónunnar erlendis. Þá verður að hafa í huga að í tilboðskerfi REUTERS er ekki um viðskiptavakt að ræða og framsetning tilboða  ræðst eingöngu af viðskiptaþörfum þátttakenda kerfisins.

Íslenskir bankar höfðu ekki aðgengi að erlendum mörkuðum frá 7. október. Erlendir bankar, mótaðilar þeirra í viðskiptum, lokuðu viðskiptaheimildum þeirra strax við hrun. Hinir nýju bankar sem stofnsettir voru 9. – 19. október, höfðu fyrst í stað engin erlend bankatengsl, og þurftu að fara með öll sín gjaldeyrisviðskipti í gengum Seðlabanka Íslands eins og fram kemur í fréttatilkynningum Seðlabankans frá 16. október 2008, 21. október 2008 og 3. nóvember 2008. Það þýðir jafnframt að íslenskir bankar voru í raun bundnir gengi krónunnar sem Seðlabankinn skráði á hverjum degi. Íslensku bankarnir þrír, Landsbanki, Glitnir og Kaupþing, og síðar nýju bankarnir sem reistir voru á grunni þeirra, höfðu því ekki aðgang að erlendum mörkuðum og þeim verðum sem þar giltu frá degi til dags og verð á þeim markaði því varla raunhæft í viðskiptum íslensku bankanna á þessu tímabili.

Gjaldeyrisviðskipti Straums fjárfestingarbanka byggðust á því að kaupa gjaldeyri af innlendum aðilum öðrum en Seðlabanka og selja til ýmissa aðila innlendra og erlendra. Þessi viðskipti voru ekki ólögleg fram til 28. nóvember 2008 þegar skilaskyldu var komið á með breyttum lögum og reglugerð. Viðskiptin hófust 22. október 2008. Fjárhæðir þessara viðskipta eru þó litlar og erfitt að leggja mat á það hvort þau verð sem þar birtast hefðu verið raunhæf verð fyrir allan markaðinn. Í ljósi tilmæla Seðlabankans frá 10. október 2010 voru það áhættusæknari eigendur erlends gjaldeyris sem seldu Straumi gjaldeyri og jafnframt er líklegt að kaupendur þess gjaldeyris hafi verið þeir sem óþolinmóðastir voru losa krónueignir og koma þeim í erlendan gjaldeyri.

Að því gefnu að um réttmæt gögn frá Straumi sé um að ræða þá kunna þrátt fyrir framangreinda annmarka viðskiptaverð hjá Straumi að vera besta vísbending um hvert gengi krónunnar hjá innlendum aðilum í frjálsum viðskiptum aðila sem á þeim tíma hafa ekki aðgengi að gjaldeyrismarkaði í gegnum banka eða Seðlabanka Íslands, þangað til að lögum um gjaldeyrismál var breytt þann 28. nóvember 2008. Sá galli er hins vegar á gögnunum frá Straumi að þau ná ekki yfir allar dagsetningar sem spurt var um í matsspurningu sem og eru heldur illa nothæf til að reikna út gjaldmiðlakrossa annarra mynta en viðskiptin áttu sér stað í.

Verð á ISK/EUR samkvæmt REUTERS viðskiptakerfinu er líklegri til að byggja á viðskiptum milli erlendra aðila en íslenskra. Í viðskiptum milli erlendra aðila geta ríkt aðrar verðmyndandi ástæður en milli innlendra aðila. Með neyðarlögum, yfirtöku FME og skilanefnda á stærstu aðilum að gjaldeyrismarkaði, sem forgangsröðun um aðgengi að gjaldeyri í kjölfar temprunar Seðlabanka á gjaldeyrisviðskiptum sem markaðsaðilar fóru eftir; lýsa viðskipti Straums því best því verði sem innlendir aðilar sem ekki höfðu aðgang að millibankamarkaði né Seðlabanka Íslands gátu átt viðskipti sín á milli með krónur og gjaldeyri. Þegar lögum um gjaldeyrisviðskipti er síðan breytt þann 28 nov sýna gögn frá Straumi banka nánast sama verð og hjá Seðlabanka. Þessu ber þó að taka með þeim fyrirvara að ekki er hægt að segja til um magn viðskipta sem þarna liggja að baki.“

Í matsgerð er að finna töflu sem sýnir verð íslenskrar krónu á móti evru og Bandaríkjadal eftir þeim dögum sem tilgreindir eru í matsspurningu út frá þeim gögnum sem matsmenn gátu aflað. Þar er tilgreint verð ISK/EUR umbeðna daga, utan 11. og 19. október 2008 en þá daga voru ekki viðskipti og er því stuðst við næsta viðskiptadag á undan, frá Evrópska Seðlabankanum, REUTERS og Seðlabanka Íslands en einungis verð frá 22. október og 18. desember 2008 frá Straumi fjárfestingarbanka. Ekki liggja heldur fyrir gögn frá Evrópska seðlabankanum frá 18. desember 2008.

Einnig er í töflunni tilgreint verð ISK/USD frá Seðlabanka Íslands nefnda daga en frá Straumi fjárfestingarbanka einungis frá 22. október og 18. desember 2008.

Hvað varðar ISK/JPY liggja einungis fyrir gögn frá Seðlabanka Íslands.

Síðan segir í matsgerðinni:

„Meta má gengi ISK/USD út frá gengi EUR/USD sem og meta ISK/JPY útfrá EUR/JPY útfrá viðmiðunarverðum sem Seðlabanki Evrópu birtir. Um er að ræða miðgengi á stundar kaup- og sölutilboða metið með tölfræðilegum aðferðum bankans.

Hafa ber í huga að munur er á verði EUR/USD og EUR/JPY viðmiðunargengi ECB og því verði EUR/USD og EUR/JPY sem leiða má af gengiskrossum ISK/EUR og ISK/USD og ISK/JPY hjá Seðlabanka Íslands. Enn meiri munur er á ISK/EUR og ISK/USD og ISK/JPY í gögnum frá Straumi Banka og eru frávikin það mikil frá EUR/USD og EUR/JPY og gögnin svo strjál að ekki er treystandi að framkvæma mat byggt á gögnum frá Straumi Banka. Ekki er vitað hvað útskýrir þennan mun en margvíslegar ástæður geta verið t.a.m. vegna mismunandi aðferða (tímasetningar mælinga innan dagsins) við að ákvarða gengi gjaldmiðla.“

Í matsgerðinni er einnig að finna tvær töflur sem sýna verð ISK á móti EUR, USD og JPY eftir dögum sem tilgreindir voru í matsspurningu út frá gögnum REUTERS og ECB. Verð USD og JPY er þar reiknað út frá gengi þessara gjaldmiðla gagnvart EUR. Þann 3. desember 2008 hætti ECB að skrá gengi krónunnar á móti evru og eru því ekki upplýsingar í töflu um verð 18. desember 2008.

Fyrir liggur bréf lögmanns matsbeiðanda til matsmanna dags. 15. september 2011. Þar segir að engin leið sé fyrir matsbeiðanda að draga fram úr töflum í matsgerð ótvíræð svör við matsspurningu. Með bréfi þessu óski hann þess að matsmenn láti honum í té mat á því hvert hafi verið markaðsgengi krónunnar á tilgreindum dagsetningum. Undirstrikað sé að leitað sé eftir mati þeirra sem dómkvaddra sérfræðinga og þá gengið út frá því að metið verði miðað við gefnar forsendur það verð í krónum (gengi) sem greiða hefði þurft fyrir viðkomandi gjaldmiðla á tilgreindum dögum.

Svar dómkvaddra matsmanna við ofangreindu bréfi liggur einnig fyrir. Þar segir:

„Í matsgerðinni eru raktar ítarlega þær sérstöku aðstæður sem sköpuðust á gjaldeyrismarkaði með íslensku krónuna í kjölfar falls íslensku bankanna 7. – 9. október 2008. Í grófum dráttum sköpuðust þrír markaðir með íslensku krónuna allt eftir aðstæðum markaðsaðila þar sem verðlagning var mismunandi. Ástæður þessa voru þær takmarkanir sem settar voru á viðskipti innlendra aðila með krónuna auk þess sem aðgangur fallina og nýrra íslenskra banka sem settir voru á laggirnar að erlendum mörkuðum lokaðist eins og nánar er rakið í matsgerðinni. Innanlands starfaði áfram gjaldeyrismarkaður sem Seðlabanki Íslands skipulagði. Aðgangur að honum var háður takmörkunum sem Seðlabankinn setti með tilkynningu 10. október 2008 (Tímabundin temprun gjaldeyrisviðskipta) og enn fremur með samkomulagi við viðskiptavaka á markaðnum 15. október 2008 eins og rakið er í matsgerðinni. Auk þessa ákváðu skilanefndir sem tóku yfir rekstur föllnu bankanna að fresta greiðslu erlendra skuldbindinga þeirra. Til hliðar við innlendan markað Seðlabankans myndaðist nýr markaður, fyrir forgöngu Straums fjárfestingarbanka með íslensku krónuna, þar sem þátttakendur sem ekki voru bundnir af skilyrðum Seðlabankans. Þá myndaðist erlendis markaður þar sem erlendir aðilar áttu viðskipti með krónuna án skilyrða Seðlabankans og án þátttöku íslenskra fjármálafyrirtækja.

Öll þau verð sem mynduðust á þessum mörkuðum eru í raun markaðsverð en aðstæður, takmarkanir og væntingar þátttakenda gera það að verkum að verð íslensku krónunnar (gengi) er verulega mismunandi milli þeirra eins og rakið er í matgerðinni. Það var skoðun okkar að í ljósi aðstæðna matsbeiðanda væru verð þau sem mynduðust í viðskiptum  Straums fjárfestingarbanka líklegust til að endurspegla þau kjör sem gilt hefðu um viðskipti þau er um ræðir hefðu þau farið fram. Ástæðan er annars vegar að markaður Straums fjárfestingarbanka var óbundinn af þeim skilyrðum að viðskipti væru bundin við gjaldeyrisviðskipti vegna vöru og þjónustu og hins vegar var sá markaður aðgengilegur innlendum aðilum. Erlendir markaðir voru á þessum tíma lokaðir innlendum bönkum eins og áður segir. Hér er þó sá hængur á, að viðskipti á markaði Straums fjárfestingarbanka eru bundin við tiltölulega fáa gjaldmiðla og eiga sér ekki stað í viðkomandi gjaldmiðlum alla þá daga sem matsbeiðnin nær til.

Markaðsverð er eins og orðið segir verð sem myndast á markaði, í viðskiptum aðila á milli, og verður ekki metið neinum hætti. Annað hugtak, eins og til dæmis „rétt verð“ mætti hugsanlega reyna að meta á grundvelli tölfræðilegra aðferða, en það er annað hugtak en markaðsverð. Munurinn sést meðal annars í því að sennilega er markaðsverð, sérstaklega á gjaldeyri, líklega aðeins í undantekningartilvikum „rétt verð“. Því valda hagfræðilegir þættir sem verið hafa ráðgáta allt til þessa dags. Þetta endurspeglast í þeirri staðreynd að engin hagfræði- eða tölfræðilíkön eru til sem segja til um „rétt gengi“. Helst er um að ræða að hægt sé að spá um hvert gengi ætti að vera á löngu tímabili, til dæmis árabili, en engin þekkt aðferð er til að spá eða reikna „rétt gengi“ ákveðins dags.

Engin leið er til þess að okkar mati að verða við þeirri ósk yðar að við matsmenn metum „miðað við gefnar forsendur, það verð í krónum (gengi) sem greiða hefði þurft fyrir viðkomandi gjaldmiðla á tilgreindum dagsetningum.“ Erfitt er að skilja þetta orðalag öðruvísi en óskað sé þess að meta „rétt verð“ á íslensku krónunni. Með vísan til þess sem greint er frá hér að ofan er slíkt ekki hægt.

Í matsspurningunni sem vísað er til í inngangi bréfs yðar var gefin sú forskrift að „Við matið skal leitast við að leggja til grundvallar vegið meðaltalsverð íslensku krónunnar í viðskiptum eða eftir atvikum í bindandi kaup- og sölutilboðum með íslensku krónuna.“

Niðurstaða okkar eins og kemur fram í matsgerðinni er að sú leið sé ekki fær. Ekki aðeins skortir upplýsingar um viðskipti á einstökum mörkuðum heldur eru þau verð sem þar eru tilgreind efnislega mismunandi. Sum eru markaðsverð (viðskiptaverð), önnur tvíhliða tilboðsverð og loks einhliða tilboðsverð. Þegar af þeim sökum væri útreikningur meðaltalsverðs á grundvelli þeirra ófær og jafnframt marklaus. Þá er eins og rakið er efnislega er í greinargerðinni engin leið að fullyrða að markaðsverð („rétt verð“) hefði verið á því bili sem markast af hæstu og lægstu verðum sem voru á þessum mörkuðum á þessu tímabili hefðu viðskipti verið „frjáls“ eða jafn frjáls og þau voru fyrir 7. október 2008. Verulegar takmarkanir voru innleiddar á spurn innlendra eftir gjaldeyri þegar við fall bankanna meðal annars vegna þeirra viðskipta sem umdeild eru í máli matsbeiðanda. Hugsanlegt er, hefði sú eftirspurn komið fram, að verð krónunnar í erlendum gjaldmiðli hefði verið mun hærra en í tilboðum á erlendum mörkuðum. Um það verður ekkert fullyrt.“

Í bréfi lögmanns matsbeiðanda til héraðsdóms, dags. 30. nóvember 2011, er þess krafist að dómari leggi fyrir matsmenn að endurskoða matsgerðina, þar segir m.a.:

 „Í matsgerðinni eru ítarlegar upplýsingar um viðskipti með krónu á því tímabili sem um ræðir og þau greind eftir mörkuðum. Að gefnum forsendum er lýst þeirri niðurstöðu að viðskiptaverð hjá Straumi gefi bestu vísbendinguna um hvert gengi krónunnar hafi verið hjá innlendum aðilum í frjálsum viðskiptum. Í framhaldinu eru niðurstöður settar fram í töfluformi án þess að þar komi fram með skýrum hætti svör við matsspurningum. Engin leið er fyrir matsbeiðanda að draga fram úr töflunum ótvíræð svör við matsspurningum.

Af þessu tilefni sendi matsbeiðandi matsmönnum bréf, dags. 15. september sl., þar sem óskað var eftir að þeir létu matsbeiðanda í té mat þeirra á því hvert hafi verið markaðsgengi krónunnar á tilgreindum dagsetningum. Undirstrikað var að leitað væri eftir mati þeirra sem dómkvaddra sérfræðinga og þá gengið út frá að metið yrði, miðað við gefnar forsendur, það verð í krónum (gengi) sem greiða hefði þurft fyrir viðkomandi gjaldmiðla á tilgreindum dagsetningum. Þá var matsmönnum bent á að sýnilega hefðu slæðst villur inn í matsgerðina.

Í svarbréfi matsmannanna, dags. 13. október sl., er þeirri skoðun þeirra lýst að markaðsverð, þ.e. verð sem myndast á markaði í viðskiptum aðila á milli, verði ekki metið með neinum hætti. Þá sé heldur ekki hægt að meta svokallað “rétt verð”. Loks segir orðrétt í bréfinu:

Engin leið er til þess að okkar mati að verða við þeirri ósk yðar að við matsmenn metum “miðað við gefnar forsendur, það verði í krónum (gengi) sem greiða hefði þurft fyrir viðkomandi gjaldmiðla á tilgreindum dagsetningum.” Erfitt er að skilja þetta orðalag öðruvísi en óskað sé þess að meta “rétt verð” á íslensku krónunni. Með vísan til þess sem greint er frá hér að ofan er slíkt ekki hægt.

Matsbeiðandi er ósammála þeirri afstöðu matsmanna að markaðsverð verði ekki metið með neinum hætti. Matsbeiðandi bendir á að í fjölmörgum málum hafa matsmenn verið dómkvaddir til að meta verðmæti fasteigna, hlutafjár o.s.frv. Í slíkum tilvikum er það hlutverk matsmanna að draga ályktanir af fyrirliggjandi gögnum. Ákveðið mat fer alltaf fram. Það þjónaði engum tilgangi að dómkveðja matsmenn ef hlutverk þeirra væri einungis að afla nákvæmra upplýsinga um það sem óskað væri mats á, þ.e. “finna svarið” í fyrirliggjandi gögnum. Þá er matsbeiðandi ósammála matsmönnum um að erfitt sé að skilja matsbeiðnina og bréf matsbeiðanda til matsmanna, dags. 15. september sl., öðruvísi en svo að óskað sé mats á “réttu verði” íslensku krónunnar. Matsbeiðandi telur þvert á móti að í gögnunum komi skýrt fram að óskað sé mats á markaðsverði, ekki “réttu verði”.

Með vísan til ofangreinds telur matsbeiðandi að það sem meta skyldi samkvæmt dómkvaðningu hafi ekki verið metið og að matsgerðin sé ekki nægilega rökstudd, svo notað sé orðalag 1. mgr. 66. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Matsbeiðandi telur að matsmönnum hefði í það minnsta borið að skila niðurstöðum á ákveðnu bili. Á grundvelli heimildar í 1. mgr. 66. gr. laganna fer matsbeiðandi þess því hér á leit við dómara að hann leggi fyrir matsmenn að þeir endurskoði matsgerðina með framangreind sjónarmið í huga.“

Í bókun matsþola í tilefni af ofangreindu bréfi matsbeiðanda, dags. 19. desember sl., segir eftirfarandi:

„Með bréfi til héraðsdóms, dags. 30. nóvember 2011, óskaði stefndi eftir því að lagt yrði fyrir dómkvadda matsmenn að þeir “endurskoðuðu matsgerðina” með tiltekin sjónarmið í huga, einkum það að matsmennirnir leitist við að komast að niðurstöðu um álitamál sem þeir telja sig alls ekki geta gert.

Stefnandi er alveg ósammála sjónarmiðum stefnda um þetta. Eins og bent var á í bókun stefnanda, dags. þann 18. mars 2010 (sbr. dskj. nr. 78), í tilefni af beiðni stefnda um dómkvaðningu matsmanna er umrædd matsbeiðni allsendis óþörf og í raun er handan hins mögulega að svara þeim spurningum sem stefndi lagði fyrir matsmennina.

Matsmenn hafa ítrekað lýst þeirri skoðun sinni að ekki sé hægt að svara spurningum stefnda (matsbeiðanda) með neinu öryggi þar sem forsendur mats séu óáreiðanlegar. Þetta útskýra matsmennirnir ítarlega í matsgerðinni sjálfri, sem og í sérstöku bréfi til stefnda, dags. þann 13. október 2011.

Stefnandi telur að ekki verði frekar að gert. Ef stefndi vill leita endurmats á niðurstöðum matsmanna verður hann að afla sér yfirmats eða nýs undirmats sem byggði þá á matsspurningum sem möguleiki væri á að svara. Dómari getur m.ö.o. ekki krafið dómkvadda matsmenn um að svara spurningum með öðrum hætti en þeir hafa þegar gert, eða reynt að gera. Ákvæði 64. gr. laga um meðferð einkamála veita því enga stoð.“

Niðurstaða

Samkvæmt 1. mgr. 66. gr. laga nr. 91/1991 getur dómari úrskurðað um atriði sem varða framkvæmd matsgerðar svo sem hvort það hafi verið metið sem skyldi meta samkvæmt dómkvaðningu eða hvort matsgerð sé nægilega rökstudd, ef ágreiningur rís um kröfu um endurskoðun hennar eða endurmat.

Eins og rakið hefur verið er það álit matsbeiðanda að það sem meta skyldi samkvæmt dómkvaðningu hafi ekki verið metið og að matsgerðin hafi ekki verið nægilega rökstudd. Gerir matsbeiðandi þá kröfu að dómari beini því til matsmanna að endurskoða matsgerðina. Af hálfu matsþola er þess krafist að kröfu matsbeiðanda verði hafnað.

Samkvæmt 3. mgr. 61. gr. laga nr. 91/1991 má dómkveðja þann einn til að framkvæma mat sem er að öllu leyti óaðfinnanlegt vitni um það atriði sem á að meta og hefur nauðsynlega kunnáttu til að leysa starfann af hendi eða annars þá kunnáttu sem bestrar er kostur.

Með vísan til beiðni matsbeiðanda um dómkvaðningu matsmanna voru Ársæll Valfells viðskiptafræðingur og Yngvi Örn Kristinsson hagfræðingur dómkvaddir þann 21. júní 2010. Málsaðilar komu sér saman um að dómkveðja þá sem matsmenn og hefur hvorugur aðila efast um hæfni þeirra til að framkvæma matið. Ekki er því um það deilt hvort matsmenn hafi yfir að ráða þeirri sérfræðiþekkingu sem þarf til að framkvæma matið.

Hinir dómkvöddu matsmenn skiluðu niðurstöðu sinni í matsgerð sem dagsett er í ágúst 2011. Þar segir, eins og rakið hefur verið, að matsmenn telji að engin leið sé til þess að fullyrða með nokkurri vissu hvert hafi verið rétt gengi á íslensku krónunni á þessu tímabili og vísað til þeirra sérstöku aðstæðna sem ríktu á íslenskum fjármálamarkaði á þessum tíma. Þó telji þeir að það verð sem myndaðist í viðskiptum Straums fjárfestingarbanka sé líklegast til að endurspegla þau kjör sem gilt hefðu í viðskiptunum hefðu þau farið fram. Hér sé þó sá hængur á að viðskipti á markaði Straums fjárfestingarbanka hafi verið bundin við tiltölulega fáa gjaldmiðla og hafi ekki átt sér stað í viðkomandi gjaldmiðlum alla þá daga sem matsbeiðnin hafi náð til. Svör matsmanna hafi því ekki verið að formi til í samræmi við það sem óskað var eftir í matsbeiðni, þ.e. að tilgreint væri miðgengi viðkomandi gjaldmiðla gagnvart íslensku krónunni á tilgreindum dögum heldur hafi þeir tilgreint verð gjaldmiðla hjá einstökum fjármálastofnunum á tilgreindum dögum eftir því sem upplýsingar voru til um það. Engu að síður megi ráða af matsgerðinni að matsmenn hafi leitað svara við þeirri spurningu sem fyrir þá var lögð og rökstutt ítarlega niðurstöðu sína.

Eins og rakið hefur verið óskaði lögmaður matsbeiðanda með bréfi dags. 15. september sl., eftir frekari svörum frá matsmönnum. Í svarbréfi þeirra frá 13. október 2011 ítreka þeir að þeir telji að sú leið sé ekki fær að meta verð krónunnar í viðskiptum á þann hátt sem óskað sé eftir í matsbeiðni. Einnig segir þar að ekki aðeins skorti upplýsingar um viðskipti á einstökum mörkuðum heldur séu þau verð sem þar eru tilgreind efnislega mismunandi. Sum séu markaðsverð (viðskiptaverð), önnur tvíhliða tilboðsverð og loks einhliða tilboðsverð. Þegar af þeim sökum yrði útreikningur meðaltalsverðs á grundvelli þeirra ófær og jafnframt marklaus.

Af matsgerð og bréfi dómkvaddra matsmanna frá 13. október 2011 má ráða að matsmenn nýttu sér sérfræðiþekkingu sína við framkvæmd matsins og öfluðu sér jafnframt tiltækra gagna í því skyni að framkvæma matið. Líta verður svo á að í matinu komi, eins og á stendur, fram svar við matsspurningu. Matsmenn verða því ekki krafðir frekari svara við matsspurningu.

Það er mat dómara, með hliðsjón af atvikum, að það hafi verið metið sem meta skyldi að því leyti sem dómkvöddum matsmönnum hafi það verið mögulegt og einnig að matsmenn hafi rökstutt niðurstöðu sína á fullnægjandi hátt. Kröfu matsbeiðanda um að matsmenn endurskoði mat sitt er því hafnað.

Sigríður Elsa Kjartansdóttir, settur héraðsdómari, kvað upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

Kröfu matsbeiðanda um að dómkvaddir matsmenn, Ársæll Valfells viðskiptafræðingur og Yngi Örn Kristinsson hagfræðingur, endurskoði matsgerð sína, dags. í ágúst 2011, er hafnað.