Miðvikudaginn 23. nóvember 2011.
Nr. 551/2011.	Drómi hf. (Bjarki Már Baxter hdl.) gegn Arnari Hrafni Jóhannssyni (enginn)

Kærumál. Útivist. Frávísunarúrskurður héraðsdóms felldur úr gildi. Sératkvæði.

D hf. krafði A um greiðslu gjaldfallinna eftirstöðva skuldabréfs, en útivist varð af hálfu hins síðarnefnda í héraði. Héraðsdómur vísaði málinu frá dómi vegna vanreifunar, enda hefði málatilbúnaður D hf. verið reistur á því eingöngu að um erlent lán væri að ræða en það væri ekki í samræmi við dómaframkvæmd Hæstaréttar í sambærilegum málum. Hæstiréttur kvað D hf. reisa kröfu sína í málinu á því að skuldbinding A hefði verið ákveðin í japönskum jenum. Með skírskotun til þess að heiti samningsins bæri með sér að um væri að ræða skuldbindingu í erlendri mynt og enn frekar að þar væri hún nákvæmlega tilgreind í hinum erlenda gjaldmiðli væri áðurgreind dómaframkvæmd ekki fordæmi fyrir ólögmæti skuldbindingarinnar. Í þeim málum, sem vísað hefði verið til, hefði þessu verið ólíkt farið að því leyti að þær skuldbindingar, sem krafist var efnda á, voru ekki tilgreindar í erlendum gjaldmiðlum, heldur ýmist sem tilteknar fjárhæðir í íslenskum krónum eða jafnvirði fjárhæða í íslenskum krónum er skiptast skyldu eftir tilteknum hlutföllum í tvær eða fleiri erlendar myntir. Felldi Hæstiréttur hinn kærða úrskurð úr gildi og lagði fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Árni Kolbeinsson, Eiríkur Tómasson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson og Benedikt Bogason settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 28. september 2011, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 10. október sama ár. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 14. september 2011, þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá dómi. Kæruheimild er í j. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.

Mál þetta var þingfest í Héraðsdómi Reykjavíkur 10. júní 2010. Ekki var sótt þing af hálfu varnaraðila, sem þó var löglega stefnt. Málið var því að kröfu sóknaraðila tekið til dóms á þingfestingardegi í samræmi við 1. mgr. 96. gr. laga nr. 91/1991. Bar héraðsdómara að dæma málið eftir kröfum og málatilbúnaði sóknaraðila að því leyti sem samrýmanlegt var framkomnum gögnum nema gallar væru á málinu sem vörðuðu frávísun þess án kröfu. Þrátt fyrir útivist varnaraðila bar dómara ennfremur að kanna hvort lagastoð væri fyrir kröfu sóknaraðila og kemur það atriði því til skoðunar fyrir Hæstarétti.

Í forsendum hins kærða úrskurðar er talið að komist hafi verið að þeirri niðurstöðu í dómum Hæstaréttar 16. júní 2010 í málum nr. 92/2010 og 153/2010 að lög nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu heimili ekki að lán í íslenskum krónum séu verðtryggð með því að binda þau við gengi erlendra gjaldmiðla. Sambærilega niðurstöðu sé að finna í dómum Hæstaréttar 14. febrúar 2011 í málum nr. 603/2010 og 604/2010,  dómum 8. mars sama ár í málum nr. 30/2011 og 31/2011 og dómi 9. júní sama ár í máli nr. 155/2011. Sé samningur sá, sem sóknaraðili reisi kröfu sína á, sambærilegur samningum sem á reyndi í áðurnefndum dómum Hæstaréttar.

Eins og greinir í forsendum fyrrgreindra dóma Hæstaréttar 16. júní 2010 fer skuldbinding í erlendum gjaldmiðli ekki gegn ákvæðum 13. og 14. gr., sbr. 2. gr. laga nr. 38/2001. Samkvæmt þeim er hins vegar óheimilt að binda lán eða annars konar skuldbindingu í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla, svo sem tekið er fram í athugasemdum er fylgdu frumvarpi til laganna. Af orðlagi ákvæðanna og lögskýringargögnum verður ráðið að við úrlausn á því, hvort um sé að ræða skuldbindingu í íslenskum krónum eða erlendum gjaldmiðli eða gjaldmiðlum, verði fyrst og fremst að líta til forms og meginefnis þeirra gerninga sem liggja til grundvallar skuldbindingunni. Í því sambandi skiptir einkum máli hvernig sjálf skuldbindingin er tilgreind í þeim.

Málsatvikum, málsástæðum og lagarökum er nægilega lýst í hinum kærða úrskurði. Eins og þar greinir tók varnaraðili lán hjá forvera sóknaraðila með samningi 31. mars 2006. Ber samningurinn heitið „Lánssamningur í erlendri mynt“. Segir í grein 4.1: „Lántaki lofar að taka að láni og bankinn lofar að lána jafnvirði 16.000.000 ISK í eftirtaldri mynt JPY 26.626.727“.

 Í máli þessu krefst sóknaraðili greiðslu úr hendi varnaraðila á gjaldföllnum höfuðstól lánsins samkvæmt samningnum ásamt vöxtum og reisir kröfu sína á því að skuldbinding varnaraðila hafi verið ákveðin í japönskum jenum. Með skírskotun til þess að heiti samningsins ber með sér að um sé að ræða skuldbindingu í erlendri mynt og enn frekar að þar er hún nákvæmlega tilgreind í hinum erlenda gjaldmiðli, þótt vísað sé til jafnvirðis hennar í íslenskum krónum, eru áðurgreindir dómar Hæstaréttar ekki fordæmi fyrir ólögmæti skuldbindingarinnar. Í þeim málum, sem þar var leyst úr, var þessu ólíkt farið að því leyti að þær skuldbindingar, sem krafist var efnda á, voru ekki tilgreindar í erlendum gjaldmiðlum, heldur ýmist sem tilteknar fjárhæðir í íslenskum krónum eða jafnvirði fjárhæða í íslenskum krónum er skiptast skyldu eftir ákveðnum hlutföllum í tvær eða  fleiri erlendar myntir.

Samkvæmt þessu og með vísan til dóms Hæstaréttar 3. nóvember 2011 í máli nr. 520/2011 verður hinn kærði úrskurður felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til meðferðar lögum samkvæmt.

Ákvörðun um málskostnað í héraði bíður efnislegrar meðferðar málsins þar, en rétt þykir að kærumálskostnaður falli niður.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar.

Kærumálskostnaður fellur niður.

Sératkvæði

Viðars Más Matthíassonar

Eins og greinir í atkvæði meiri hluta dómenda var ekki sótt þing af hálfu varnaraðila í héraði þótt félaginu væri löglega stefnt. Málið var því tekið til dóms í þeim búningi sem það var, sbr. 1. mgr. 96. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Málið bar að dæma eftir kröfum og málatilbúnaði sóknaraðila að því leyti sem það var samrýmanlegt fram komnum gögnum. Auk þess bar dómara að staðreyna hvort lagastoð væri fyrir kröfu sóknaraðila.

Samkvæmt lögum nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu gildir sú meginregla að bannað er að semja um annan grundvöll verðtryggingar sparifjár og lánsfjár en sérstaklega er heimilaður í lögunum. Kveðið er á um með tæmandi hætti í 14. gr., sbr. 13. gr., laganna  hvernig sé heimilt að verðtryggja sparifé og lánsfé. Samkvæmt tilgreindum ákvæðum er ekki heimilað að binda lánsfé í íslenskum krónum við gengi erlendra gjaldmiðla. Eins og fram kemur í atkvæði meirihluta dómenda hefur því á hinn bóginn verið slegið föstu í dómum Hæstaréttar, sem nefndir eru í atkvæðinu, að skuldbinding í erlendum gjaldmiðli einum eða fleirum fari ekki í bága við 13. og 14. gr. laga nr. 38/2001.

Við mat á því hvort um sé að ræða skuldbindingu í íslenskum krónum, sem bundin sé gengi erlendra gjaldmiðla, eða hvort um sé að ræða skuldbindingu í erlendum gjaldmiðli, verður í vafatilvikum að beita reglum um túlkun samninga. Ég er sammála meirihlutanum um að við slíka túlkun skipti mestu hvert sé efni samningsskilmálanna, en sé það ekki ljóst verður að líta til gagna og upplýsinga um tilurð samnings og framkvæmd hans þegar það á við.

Í dómi Hæstaréttar 3. nóvember 2011 í máli nr. 520/2011, sem einnig var útivistarmál, háttaði svo til að fjárhæð láns samkvæmt ,,skuldabréfi í erlendum gjaldmiðlum“ var tilgreind svo: ,,CHF 175.341 ... JPY 17.816.567 ... Jafnvirði í íslenskum krónum þann [svo] 17.250.000.“ Í dómi Hæstaréttar í því máli sagði að ekki yrði fallist á að skuldabréfið væri sambærilegt þeim skuldabréfum sem í tilgreindum dómum réttarins hefðu verið talin í íslenskum krónum. ,,Meðal annars kemur fjárhæð skuldbindingar samkvæmt bréfinu í erlendum gjaldmiðlum hér skýrt fram þar sem greind er fjárhæð skuldar.“ Eins og álykta má af hinum tilvitnuðu orðum studdu fleiri atriði þá niðurstöðu að um skuldbindingu í erlendri mynt væri að ræða.

Í þessu máli er um að ræða lánssamning, sem á forsíðu samningsskjalsins er sagður ,,í erlendri mynt“. Lánsfjárhæðin er á hinn bóginn tilgreind svo í skilmálum samningsins: ,,Lántaki lofar að taka að láni og bankinn lofar að lána jafnvirði 16.000.000 ISK í eftirtaldri mynt JPY 26.626.727.“ Að teknu tilliti til þess að aðrir skilmálar lánssamningsins og gögn um tilurð hans benda eindregið til að um lán í íslenskum krónum sé að ræða, sem bundin sé gengi hinnar tilgreindu erlendu myntar, tel ég að staðfesta beri niðurstöðu hins kærða úrskurðar.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 14. september 2011.

Þetta mál, sem var dómtekið 10. júní 2010, er höfðað af Dróma hf., kt. 710309-1670, Lágmúla 6, Reykjavík, með stefnu, birtri 7. maí 2010, á hendur Arnari Hrafni Jóhannssyni, kt. 110179-5029, Gvendargeisla 17, Reykjavík. Málið var samkvæmt stefnu einnig höfðað á hendur Jóhanni Óla Guðmundssyni, kt. 020954-5829, en við þingfestingu þess, 10. júní 2010, var fallið frá kröfum á hendur honum.

Dómkröfur: Þess er krafist að stefndi verði dæmdur til að greiða stefnanda 32.347.316 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá 2. mars 2009 til greiðsludags.

Þá krefst stefnandi málskostnaðar auk virðisaukaskatts.

Málsatvik: Að sögn stefnanda gerðu hann og stefndi með sér lánssamning, 31. mars 2006, þar sem stefndi lofaði að taka að láni og stefnandi lofaði að lána stefnda jafnvirði 16.000.000 króna í japönskum jenum, JPY 26.626.727.

Samkvæmt grein 4.3 í lánssamningnum hafi lánið verið til þriggja ára. Greiða hafi átt vexti af láninu á tveimur vaxtagjalddögum, 1. mars 2007 og 1. mars 2008, en greiða hafi átt höfuðstól ásamt vöxtum 1. mars 2009. Vextir hafi reiknast frá útborgunardegi lánsins. Stefndi hafi samkvæmt 6. gr. lánssamningsins átt að greiða breyti­lega vexti sem hafi verið LIBOR-vextir eins þeir ákvarðist fyrir viðkomandi gjaldmiðil hverju sinni, tveimur virkum bankadögum fyrir upphaf hvers vaxtatímabils að viðbættu 1,5% vaxtaálagi.

Samkvæmt grein 2.1 í lánssamningnum hafi Jóhann Óli Guðmundsson gengist undir óskipta sjálfskuldarábyrgð til tryggingar greiðslu stefnda á skuld samkvæmt samningnum. Jóhann Óli hafi ábyrgst lánsfjárhæðina eins og hún sé og verði á hverjum tíma, þ.e. höfuðstól, vexti, dráttarvexti og kostnað.

Stefndi hafi ekki greitt höfuðstól og áfallna vexti lánsins 2. mars 2009 í samræmi við ákvæði greinar 4.3. í lánssamningnum og hafi hvorki greitt vexti né höfuðstól lánsins eftir framangreint tímamark. Þrátt fyrir innheimtutilraunir hafi stefndu ekki fengist til að greiða skuldina og því sé þessi málshöfðun nauðsynleg.

Hinn 21. mars 2009 hafi Fjármálaeftirlitið vikið stjórn SPRON frá og skipað skilanefnd yfir sparisjóðinn. Hinn 23. júní 2009 hafi Héraðsdómur Reykjavíkur skipað SPRON slitastjórn, sbr. 101. gr. laga nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki. Samkvæmt ákvörðun Fjármálaeftirlitsins hafi verið stofnað sérstakt hlutafélag, Drómi hf., stefnandi þessa máls, í eigu SPRON, sem hafi tekið við öllum eignum félagsins og jafnframt öllum tryggingarréttindum, þar með talið öllum veðréttindum, ábyrgðum og öðrum sambærilegum réttindum sem tengist kröfum SPRON.

Málsástæður og lagarök: Stefnandi byggir kröfu sína á hendur stefnda á ákvæðum lánssamnings aðila frá 31. mars 2006. Samkvæmt 4. gr. lánssamningsins hafi stefndi skuldbundið sig til þess að greiða skuldina upp með greiðslu höfuðstóls og áfallinna vaxta, 2. mars 2009, en hafi látið það ógert. Þá hafi stefndi skuldbundið síg til þess að greiða stefnanda, auk vaxta og dráttarvaxta, allan kostnað sem stefnandi leggi út fyrir vegna vanefndanna, málsóknar eða annarra réttargjalda, lögmanns­þóknun eða þóknun til annarra er stefnanda beri að greiða, svo og annan lögfræðilegan kostnað vegna innheimtu málsins, sbr. grein 7.4. í umræddum lánssamningi.

Samkvæmt grein 8.1 a) í lánssamningi sé stefnanda heimilt að segja upp öllu láninu einhliða, fyrirvaralaust og án aðvörunar eða sérstakrar uppsagnar hafi vanskil á greiðslu afborgana eða vaxta varað 15 daga eða lengur.

Ákvæði greinar 8.2 í lánssamningi heimili stefnanda að umreikna allt lánið í íslenskar krónur á gjalddaga/uppsagnardegi miðað við skráð sölugengi hjá Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis hf. í þeim myntum sem lánið sé tekið í og krefja stefnda um greiðslu lánsins í samræmi víð ákvæði lánssamningsins. Skuldin, þannig umreiknuð, beri dráttarvexti, samkvæmt 1. mgr. 6. gr. vaxtalaga nr. 38/2001, frá gjalddaga til greiðsludags.

Lánið sé í japönskum jenum (JPY) og á gjalddaga, 2. mars 2009, hafi höfuðstóll þess numið 26.626.727 jenum og áfallnir samningsvextir þann dag hafi numið 695.949 jenum. Í lok þess dags hafi skráð sölugengi japansks jens hjá Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis hf. verið 1,1839 kr. Krafa stefnanda í íslenskum krónum á gjalddaga sundurliðist þannig að höfuðstóll lánsins sé 31.523.382 krónur en áfallnir samningsvextir séu 823.924 krónur, samtals 32.347.316 krónur, sem sé stefnufjárhæð þessa máls. Krafan beri vexti, samkvæmt 1. mgr. 6. gr. vaxtalaga nr. 38/2001, frá gjalddaga, 2. mars 2009, til greiðsludags.

Krafa stefnanda á hendur Jóhanni Óla Guðmundssyni byggist á því að hann hafi tekist á hendur óskipta sjálfskuldarábyrgð samkvæmt grein 2.1. umrædds lánssamnings. Ábyrgist Jóhann Óli lánsfjárhæðina eins og hún sé og verði á hverjum tíma, þ.e. höfuðstól, vexti, dráttarvexti og kostnað, sbr. greinar 2.1 og 7.4. í lánssamningnum.

 Krafa um dráttarvexti sé byggð á 1. mgr. 6. gr. laga nr. 91/1991, sbr. grein 6.4 í lánssamningi. Krafan um málskostnað byggist á XXI. kafla laga nr. 91/1991. Krafan um virðisaukaskatt á málflutningsþóknun sé reist á lögum nr. 50/1988, þar sem lögmönnum sé gert að innheimta virðisaukaskatt af þóknun sinni. Stefnandi sé ekki virðisaukaskattskyldur, sbr. 10. tl. 3. mgr. 2. gr. 1aga nr. 50/1988, og beri honum því nauðsyn til að fá dóm fyrir þessum skatti úr hendi stefnda.

Niðurstaða: Af hálfu stefnda hefur hvorki verið sótt né látið sækja þing og er honum þó löglega stefnt. Ber því samkvæmt 1. mgr. 96. gr. laga nr. 91/1991 að dæma málið eftir kröfum og málatilbúnaði stefnanda að því leyti sem er samrýmanlegt framkomnum gögnum, nema gallar séu á málinu sem varða frávísun þess án kröfu.

Stefndi og Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis gerðu með sér lánssamning, 31. mars 2006, sem ber heitið „Lánssamningur í erlendri mynt“. Í grein 4.1 í samningnum kemur fram að stefndi lofi að taka að láni og bankinn lofi að lána „jafnvirði 16.000.000 ISK í eftirtalinni mynt JPY 26.626.727“. Í grein 4.4 segir að stefndi heimili bankanum að skuldfæra nánar tilgreindan reikning sinn í bankanum fyrir greiðslum afborgana og vaxta samkvæmt samningnum. Verði vanskil af hálfu stefnda hafi bankinn einnig heimild til að skuldfæra bankareikninginn fyrir gjaldfallinni afborgun lánsins, auk vaxta, dráttarvaxta og alls kostnaðar af láninu. Í grein 4.5 er stefnda heimilað að greiða lánið upp á gjalddaga eða greiða þá inn á það umfram umsamda afborgun og vexti. Tekið er fram í ákvæðinu að heimildin sé „bundin því skilyrði að hún sé að lágmarki ISK 2.000.000 eða jafngildi þeirrar fjárhæðar í öðrum gjaldmiðli sem þá er útistandandi skv. lánssamningnum“. Í grein 4.6 er tekið fram að greiði stefndi afborganir, vexti, dráttarvexti eða aðrar greiðslur í íslenskum krónum skuli hann greiða samkvæmt sölugengi bankans.

 Samkvæmt grein 5.1 sé stefnda heimilt að „breyta gjaldmiðli lánsins í sérhvern þann gjaldmiðil sem sparisjóðurinn hefur aðgang að…“. Fram kemur að sendi stefndi sparisjóðnum ekki tilkynningu um gjaldmiðlaskipti haldi lánið „áfram í þeim gjaldmiðlum sem gilda á viðkomandi vaxtatímabili“. Einnig er tekið fram að „Hámarksfjöldi gjaldmiðla sem lánið má samanstanda af hverju sinni er sex“. Í grein 5.2 er tekið fram að stefndi staðfesti að hann hafi verið upplýstur um og skilji að áhrif hugsanlegra gengissveiflna gætu orðið þau að „heildarskuld hans í þeim gjaldmiðlum sem lánið saman­stendur af hverju sinni getur orðið hærri en upphafleg lánsfjárhæð. Skuld lántakanda við sparisjóðinn kann þannig að verða hærri en upphafleg lánsfjárhæð“.

 Í grein 6.1 eru ákvæði um vexti. Segir þar að lánið beri breytilega vexti sem séu LIBOR-vextir eins og þeir ákvarðist fyrir viðkomandi gjaldmiðil hverju sinni, tveimur virkum bankadögum fyrir upphaf hvers vaxtatímabils að viðbættu 1,5% vaxtaálagi. Í grein 6.4 er kveðið á um að standi stefndi ekki skil á greiðslu á gjalddögum beri honum að greiða dráttarvexti af gjaldfallinni fjárhæð frá gjalddaga til greiðsludags, samkvæmt ákvörðun Seðlabanka Íslands á hverjum tíma um grunn dráttarvaxta og vanefndaálags, sbr. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu. Tekið er fram að bankinn hafi ,,um það val hvort krafist er dráttarvaxta af fjárhæðinni í erlendri mynt eða af skuldinni breyttri í íslenskar krónur.“

 Meðal gagna málsins er skjal með fyrirsögninni ,,Umboð til undirskriftar“, dagsett 24. mars 2006. Þar kemur fram að Jóhann Óli Guðmundsson veiti stefnda „umboð til þess að skrifa undir fyrir mína hönd sem ábyrgðaraðili á lánasamningi hans við SPRON að upphæð ísl. kr. 16.000.000“. Undir skjalið rita Jóhann Óli Guðmundsson og stefndi, auk tveggja votta.

 Í dómum Hæstaréttar Íslands frá 16. júní 2010 í málum nr. 92/2010 og 153/2010 reyndi á það hvort samningur væri um skuldbindingu í erlendri mynt eða í íslenskum krónum og jafnframt hvort gengistrygging, væri um hana að ræða, væri heimil samkvæmt ákvæðum VI. kafla laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu. Niðurstaða Hæstaréttar, sem var samhljóða í báðum málunum, var sú að þeir samningar sem þar reyndi á væru lánasamningar um skuldbindingu í íslenskum krónum og að lög nr. 38/2001 heimiluðu ekki að lán í íslenskum krónum væru verðtryggð með því að binda þau við gengi erlendra gjaldmiðla.

 Í dómi Hæstaréttar Íslands frá 16. september 2010 í máli nr. 471/2010 var fjallað um það hvort og þá hvaða áhrif niðurstaða Hæstaréttar í framangreindum málum hefði á vexti af láni aðila, sem var veitt samkvæmt samningi hliðstæðum þeim sem fjallað var um í fyrrgreindum dómum Hæstaréttar. Niðurstaða dómsins var sú að bein og órjúfanleg tengsl væru milli ákvæðis um gengistryggingu og ákvæðis um LIBOR-vexti, þannig að óhjákvæmilegt væri að ógildi ákvæðisins um gengistryggingu leiddi til þess að líta yrði fram hjá ákvæðum samningsins um vaxtahæð. Atvik málsins svöruðu því til þess að samið hefði verið um að greiða vexti af peningakröfu án þess að tiltaka hverjir vextirnir væru og skyldu þeir þá, samkvæmt 4. gr. sbr. 3. gr. laga nr. 38/2001, vera á hverjum tíma jafnháir vöxtum sem Seðlabanki Íslands ákveður með hliðsjón af lægstu vöxtum á nýjum almennum óverðtryggðum útlánum hjá lánastofnunum.

 Í dómum Hæstaréttar Íslands, 14. febrúar sl., í málum nr. 603/2010 og 604/2010, voru til umfjöllunar lánssamningar til fasteignakaupa. Niðurstaða Hæstaréttar var á þá leið að um væri að ræða lán í íslenskum krónum en ekki erlendum gjaldmiðlum. Í forsendum réttarins kemur m.a. fram að mestu máli skipti ,,það efni [samningsins] að lánsfjárhæð var ákveðin í íslenskum krónum og hana bar að endurgreiða í sama gjaldmiðli“.

 Í dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 155/2011, 9. júní sl., reyndi á efni lánssamnings sem einkahlutafélag hafði gert við fjármálafyrirtæki. Ágreiningurinn laut að því hvort félagið hefði tekið lán í erlendri mynt eða í íslenskum krónum og fjárhæð þess bundin við gengi þeirra gjaldmiðla sem tilgreindir voru í samningnum. Í þeim samningi sem málið snerist um var fjárhæð lánsins tilgreind sem „jafnvirði“ tiltekinnar fjárhæðar í íslenskum krónum en í tilteknum erlendum gjaldmiðlum, án þess þó að fjárhæð þeirra gjaldmiðla væri tiltekin. Niðurstaða Hæstaréttar var sú að þetta væri lán í íslenskum krónum en ekki erlendum gjaldmiðlum. Áður hafði Hæstiréttur komist að sömu niðurstöðu í dómum sem kveðnir voru upp 8. mars sl. í málum nr. 30/2011 og 31/2011.

 Hér að framan er lýst ákvæðum lánssamnings aðila og umboðs, að því marki sem skiptir máli við úrlausn þessa máls. Af gögnum málsins verður ekki ótvírætt ráðið hvort samningur aðila sé í japönskum jenum eða hvort lánið sé í íslenskum krónum og þá gengistryggt miðað við gengi íslenskrar krónu gagnvart japönsku jeni. Eins og áður er lýst, er skýrt tekið fram á forsíðu lánssamnings aðila að þetta sé ,,í erlendri mynt“. Þá kemur fram í grein 4.1 upphæð láns í japönskum jenum. Bendir þetta til þess að lánið sé í japönskum jenum. Ekki verður hins vegar litið fram hjá því að fjárhæð lánsins var jafnframt tilgreind sem jafnvirði tiltekinnar fjárhæðar í íslenskum krónum, en ekki verður séð að nauðsyn hefði borið til þess, ef lánuð hefðu verið japönsk jen. Ekki liggja fyrir gögn um það hvernig lánið var greitt út. Hins vegar er tekið fram í grein 4.4 að stefndi heimili að tiltekinn reikningur hans verði skuldfærður, og mun sá reikningur vera í íslenskum krónum. Þá er tekið berum orðum fram í fyrrgreindu umboði til undirskriftar, sem stefndi undirritaði, að um væri að ræða lánssamning í íslenskum krónum. Samkvæmt þessu verður ekki annað séð, en aðilar málsins hafi samið um lán í íslenskum krónum sem skyldi sömuleiðis endurgreiða í íslenskum krónum.

 Að mati dómsins er þessi samningur sambærilegur samningum sem á reyndi í áður nefndum dómum Hæstaréttar í málum nr. 92/2010, 153/2010, 603/2010, 604/2010 og 155/2011. Það er því niðurstaða dómsins að það lán sem stefndi tók hjá stefnanda sé lán í íslenskum krónum sem var gengistryggt miðað við gengi krónunnar gagnvart japönskum jenum. Með vísan til áður nefndra dóma Hæstaréttar verður að telja gengistryggingarákvæði hans ólögmætt.

 Í áður nefndum dómi Hæstaréttar frá 16. september 2010 var því slegið föstu að slík tengsl væru milli ógilds ákvæðis um gengistryggingu og ákvæðis um LIBOR-vexti að líta yrði fram hjá hinu síðarnefnda ákvæði. Eins og rakið er að framan kemur fram í umræddum lánssamningi að lánið beri breytilega vexti sem séu LIBOR-vextir. Verður að telja slík tengsl milli þessa ákvæðis samningsins og gengistryggingarákvæðis hans að einnig þetta ákvæði samningsins sé ógilt.

 Skilja verður málatilbúnað stefnanda þannig að hann telji samning aðila lögmætan að öllu leyti og miðast krafa hans við það. Hvorki í stefnu né í gögnum málsins er gerð grein fyrir því hverjar séu eftirstöðvar lánsins, án tillits til áðurnefndra ákvæða um gengistryggingu og vexti. Að þessu leyti er málatilbúnaður stefnanda vanreifaður og verður því ekki hjá því komist að vísa málinu frá dómi án kröfu.

Ingiríður Lúðvíksdóttir, settur héraðsdómari, kveður upp þennan úrskurð.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

Þessu máli er vísað frá dómi án kröfu.