Laugardaginn 25. júlí 2009.
Nr. 419/2009.	Ríkislögreglustjóri (Einar Tryggvason fulltrúi) gegn X (Sveinn Andri Sveinsson hrl.)

 

Kærumál. Gæsluvarðhald.

 

Úrskurður héraðsdóms um að X skyldi gert að sæta gæsluvarðhaldi, á grundvelli a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, var staðfestur.

  

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson og Jón Steinar Gunnlaugsson og Viðar Már Matthíasson settur hæstaréttardómari.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 23. júlí 2009, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 24. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 23. júlí 2009, þar sem varnaraðila var gert að sæta gæsluvarðhaldi til þriðjudagsins 28. júlí 2009 klukkan 16 og sæta einangrun meðan á gæsluvarðhaldi stendur. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

                                                    

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 23. júlí 2009.

Ríkislögreglustjóri hefur krafist þess að Héraðsdómur Reykjavíkur úrskurði að með vísan til a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, að X, kennitala [...], sem var boðaður til yfirheyrslu hjá efnahagsbrotadeild ríkislögreglustjóra í gær, miðvikudaginn 22. júlí kl. 16:40 og handtekinn kl. 17.30, verði með úrskurði gert skylt að sæta gæsluvarðhaldi í 14 daga, eða til fimmtudagsins 6. ágúst n.k. kl. 16:00. Þá er einnig gerð krafa um að X sæti einangrun á meðan gæsluvarðhaldinu stendur sbr. b. lið 1. mgr. 99. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.

Í kröfu ríkislögreglustjóra kemur fram að þann 15. júlí 2009 hafi efnahagsbrotadeild ríkislögreglustjóra borist kærur Ólafs Eiríkssonar hrl. annars vegar fyrir hönd A ehf., kennitala [...] og hins vegar fyrir hönd B ehf., kennitala [...]. Kærur þessar beinast að meintum brotum X, kennitala [...], Y, kennitala [...], Z, kennitala [...], Þ, kennitala [...] og Æ, kennitala [...] á 155. gr., 244. gr., 247. gr., 248. gr., og 249. gr. almennra hegningarlaga og 1. tl. 127. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994. Þá kemur eftirfarandi fram í greinargerð ríkislögreglustjóra að því er varðar kærurnar:

Kæra Ólafs Eiríkssonar hrl., fyrir hönd A ehf.

Er atburðarásin varðandi þessa kæru rækilega rakin í greinargerð ríkislögreglustjóra og skiptist í fjóra kafla:

1.                  Framlagning fjögurra falsaðra tilkynninga í fyrirtækjaskrá

2.                  Kaupsamningur um fasteign að [...]

3.                  Útgáfa og undirritun ÍLS veðbréfs

4.                  Stofnun reiknings í nafni A ehf. og úttektir af honum

Kærandi telur að framangreind háttsemi geti varðað við lög með eftirfarandi hætti:

1)               Með því að senda fyrirtækjaskrá tilkynningar sem höfðu að geyma falsaðar undirskriftir stjórnarmanna og varamanna A ehf. og voru sendar án vitundar og samþykkis forráðamanna A ehf. hafa þeir sem að sendingunni hafa staðið gerst sekir um brot á 1. tl. 127. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994. Í ákvæðinu segir að það varði sektum eða fangelsi allt að tveimur árum að skýra vísvitandi rangt eða villandi frá högum hlutafélags eða öðru er það varðar í opinberri auglýsingu eða tilkynningu, í opinberu boði í þátttöku í stofnun félags eða í útboði hluta, í skýrslum, ársreikningi eða yfirlýsingum til hluthafafundar eða forráðamanna félags eða í tilkynningum til hlutafélagaskrár.

    Að því er þennan þátt varðar er einnig vert að benda á 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 um skjalafals. Þar segir: Hver, sem notar falsað skjal til þess að blekkja með því í lögskiptum, skal sæta fangelsi allt að 8 árum. Skal það einkum metið refsingu til þyngingar, ef skjalið er notað sem opinbert skjal, viðskiptabréf eða erfðaskrá.

2)               Með gerð kaupsamnings við Æ og afhendingu kaupsamningsins til þinglýsingar er ljóst að þeir sem að komu fram undir fölsku flaggi sem fulltrúar A ehf. hafa brotið gegn fyrrgreindu ákvæði 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Jafnframt er ljóst að háttsemin getur varðað við 249. gr. sömu laga um umboðssvik. Í greininni segir: Ef maður, sem fengið hefur aðstöðu til þess að gera eitthvað, sem annar maður verður bundinn við, eða hefur fjárreiður fyrir aðra á hendi, misnotar þessa aðstöðu sína, þá varðar það fangelsi allt að 2 árum, og má þyngja refsinguna, ef mjög miklar sakir eru, allt að 6 ára fangelsi.

3)               Með því að stofna reikning í nafni A ehf. má leiða að því líkum að brotið hafi verið gegn ákvæði 155. gr. almennra hegningarlaga um skjalafals. Með því að taka út þá fjármuni sem lagðir höfðu verið inn á fyrrgreindan kjörbókarreikning í nafni A ehf. er ljóst að sá eða þeir sem villtu á sér heimildir hafa gerst sekir um þjófnað eða fjárdrátt, sbr. 244. gr. og 1. mgr. 247. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1949. Í 1. mgr. 247. gr. almennra hegningarlaga segir: Dragi maður sér fjármuni eða önnur verðmæti, sem hann hefur í vörslum sínum, en annar maður er eigandi að, án þess þó að verknaðurinn varði við 246. gr., þá skal hann sæta fangelsi allt að 6 árum.

Kæra Ólafs Eiríkssonar hrl., fyrir hönd B ehf.

Eru málavextir atburðarásin varðandi þessa kæru rækilega raktir í greinargerð ríkislögreglustjóra og skiptast þeir í fjóra kafla:

1.                  Framlagning fjögurra falsaðra tilkynninga í fyrirtækjaskrá

2.            Kaupsamningur um fasteign að [...]

3.             Útgáfa og undirritun ÍLS veðbréfs

4.            Úttektir af reikningi B ehf.

Kærandi telur framangreinda háttsemi geta varðað við lög með eftirfarandi hætti:

1)     Með því að senda fyrirtækjaskrá tilkynningar sem höfðu að geyma falsaðar undirskriftir stjórnarmanna og varamanna B ehf. og voru sendar án vitundar og samþykkis forráðamanna félagsins. hafa þeir sem að sendingunni hafa staðið gerst sekir um brot á 1. tl. 127. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994. Í ákvæðinu segir að það varði sektum eða fangelsi allt að tveimur árum að skýra vísvitandi rangt eða villandi frá högum hlutafélags eða öðru er það varðar í opinberri auglýsingu eða tilkynningu, í opinberu boði í þátttöku í stofnun félags eða í útboði hluta, í skýrslum, ársreikningi eða yfirlýsingum til hluthafafundar eða forráðamanna félags eða í tilkynningum til hlutafélagaskrár.

Að því er þennan þátt varðar er einnig vert að benda á 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 um skjalafals. Þar segir: Hver, sem notar falsað skjal til þess að blekkja með því í lögskiptum, skal sæta fangelsi allt að 8 árum. Skal það einkum metið refsingu til þyngingar, ef skjalið er notað sem opinbert skjal, viðskiptabréf eða erfðaskrá.

2)     Með gerð kaupsamnings við D og afhendingu kaupsamningsins til þinglýsingar er ljóst að þeir sem að sigldu undir fölsku flaggi sem fulltrúar B ehf. hafa brotið gegn fyrrgreindu ákvæði 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Jafnframt er ljóst að háttsemin getur varðað við 249. gr. sömu laga um umboðssvik. Í greininni segir: Ef maður, sem fengið hefur aðstöðu til þess að gera eitthvað, sem annar maður verður bundinn við, eða hefur fjárreiður fyrir aðra á hendi, misnotar þessa aðstöðu sína, þá varðar það fangelsi allt að 2 árum, og má þyngja refsinguna, ef mjög miklar sakir eru, allt að 6 ára fangelsi.

3)     Með því að taka út þá fjármuni sem lagðir höfðu verið inn á reikning B ehf. er ljóst að sá eða þeir sem villtu á sér heimildir hafa gerst sekir um þjófnað eða fjárdrátt, sbr. 244. gr. og 1. mgr. 247. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1949. Í 1. mgr. 247. gr. almennra hegningarlaga segir: Dragi maður sér fjármuni eða önnur verðmæti, sem hann hefur í vörslum sínum, en annar maður er eigandi að, án þess þó að verknaðurinn varði við 246. gr., þá skal hann sæta fangelsi allt að 6 árum.

Þá kemur fram í greinargerð sóknaraðila að um mikla fjárhagslega hagsmuni sé að tefla og ljóst að brotavilji þeirra sem að brotunum hafa staðið sé einbeittur. Hin meintu brot virðist vera þaulskipulögð og virðist um nokkur tilvik að ræða. Að auki sé ekki loku fyrir það skotið að þeir sem að hafi komið fram fyrir hönd B ehf., A ehf., og C ehf., og siglt undir fölsku flaggi, endurtaki háttsemi sína eða reyni með öðrum hætti að raska hagsmunum þeirra enn frekar.

Byggt á fyrirliggjandi gögnum komi fram að þrjár færslur allar að sömu fjárhæð, kr. 4.542.857 hafi verið færðar á þrjá mismunandi bankareikninga í eigu X í Landsbanka Íslands, Kaupþingi og Íslandsbanka þann 3. júlí sl. af reikningi B ehf. nr. [...]. Í yfirheyrslu sem fram fór í gær hafi einnig komið fram ótrúverðug skýring X um að framangreindar fjárhæðir væru skuld frá Þ. [...]

Gögn málsins hafi jafnframt leitt í ljós tengsl X við A ehf. Þrjár færslur hafi verið millifærðar af reikningi A ehf., í útibúi Landsbanka Íslands að Álfabakka 10, að beiðni Z, allar að fjárhæð kr. 2.100.000 yfir á þrjá mismunandi reikninga í eigu X í BYR, Kaupþingi og Íslandsbanka. Í yfirheyrslu hafi komið fram að X kannist ekki við að hafa fengið framangreinda upphæð greidda inn á reikning. Þá beri jafnframt að geta þess að kærði Z var úrskurðaður í gæsluvarðhald fyrr í dag og vegna tengsla X við Z er einnig nauðsyn að X sæti gæsluvarðhaldi.

Ennfremur sýni gögn málsins fram á millifærslur sem gefi tilefni til grunsemda um að um fleiri tilvik sé um að ræða. [...] var lagt inn á reikning X [...] af reikningi í eigu E ehf. en þá fjárhæð millifærir X samdægurs af reikningi sínum til þriðja aðila. Efnahagsbrotadeild ríkis­lögreglustjóra telur þessa millifærslu gefa tilefni til frekari rannsóknar.

Efnahagsbrotadeild ríkislögreglustjóra undirstrikar einnig í greinargerð sinni að ganga verði úr skugga um hvort um fleiri tilvik sé að ræða og hvort fleiri aðilar tengist málinu og þá hafa upp á þeim. [...].[...] sé brýnt að þeir geti ekki haft áhrif eða samráð sín á milli og torveldi rannsókn málsins. Í yfirheyrslu sem fram fór í gær ýmist neitaði X sök eða kvaðst ekki hafa neina vitneskju um hin meintu sakarefni. Um sé að ræða umfangsmikið mál með umtalsverða fjármuni sem virðist vera þaul­skipulagt. Þar sem loku sé ekki fyrir það skotið að fjármunirnir séu í vörslu X eða annarra honum tengdum þykir ljóst að gangi kærði laus geti hann komið þeim fjármunum undan. [...]

Efnahagsbrotadeild ríkislögreglustjóra ítrekar það að sakborningur sé undir rökstuddum grun um brot gegn 155. gr., 244. gr. 247. gr., 248. gr. og 249. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og 1. tl. 127. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994, en brot gegn 155. gr. almennra hegningarlaga varðar fangelsi allt að 8 árum. Rannsókn málsins sé á frumstigi og því ljóst að rannsóknarhagsmunir krefjast þess að kærða verði gert að sæta gæsluvarðhaldi og einangrun á meðan gæsluvarðhaldinu stendur. Í þágu rannsóknar málsins þyki með vísan til þess sem að framan er rakið, hjálagðra gagna og a. liðar 1. mgr. 95. gr. og b. liðar 1. mgr. 99. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð opinberra mála, brýna nauðsyn bera til að sakborningur verði gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til fimmtudagsins 6. ágúst. n.k. klukkan 16.00 sem og einangrun á meðan gæsluvarðhaldinu stendur, þar sem hætta þykir á að hann muni torvelda rannsókn málsins ef hann fær að halda frelsi sínu.

Til rannsóknar eru ætluð brot gegn 155. gr., 244. gr., 247. gr., 248. gr., og 249. gr. almennra hegningarlaga og 1. tl. 127. gr. laga um einkahlutafélög nr. 138/1994, sem geta varðað allt að 8 ára fangelsi.  Þrátt fyrir að tengsl kærða við málið séu óljós að öðru leyti en að því er varðar millifærslur hárra fjárhæða í tengslum við málið, inn á reikninga á hans nafni, er fallist á með lögreglu að brýnir hagsmunir séu fyrir því að kærða verði gert að sæta gæslu­varð­haldi, enda rannsókn málsins á frumstigi og líklegt að kærði get torveldað rannsókn málsins með því að koma undan sönnunargögnum eða hafa áhrif á vitni eða samseka, gangi hann laus. Með vísan til framangreinds, hjálagðra gagna og a- liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008, er krafa ríkislögreglustjóra tekin til greina, þó þannig að kærði sæti gæsluvarðhaldi til þriðjudagsins 28. júlí nk. kl. 16.00. Þá er með sömu rökum fallist á að kærði sæti einangrun skv. b- lið 1. mgr. 99. gr. laganna.

Anna M. Karlsdóttir settur héraðsdómari kvað upp úrskurðinn.

Úrskurðarorð:

Kærði, X, kt. [...], skal sæta gæsluvarðhaldi til þriðjudagsins 28. júlí 2009, kl. 16.00.

Kærði skal sæta einangrun á meðan á gæsluvarðhaldi stendur.