Fimmtudaginn 17. desember 2015.
Nr. 345/2015.	Ákæruvaldið (Kolbrún Benediktsdóttir saksóknari) gegn Yasar Ashouri (Björgvin Jónsson hrl.)

Flóttamaður. Vegabréf. Skjalafals. Refsiákvörðun.

Y, sýrlenskur ríkisborgari, var ákærður fyrir skjalafals með því að hafa við komu sína til landsins framvísað við tollgæslu í blekkingarskyni albönsku vegabréfi sem reyndist falsað. Y játaði háttsemi sína, en með vísan til 1. mgr. 31. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna, sem Ísland er aðili að, krafðist hann sýknu en til vara að sér yrði ekki gerð refsing. Í dómi Hæstaréttar kom fram að þar sem samningurinn hefði ekki lagagildi hér á landi gæti framangreint ákvæði hans ekki leitt til sýknu Y. Þá var ekki litið svo á að Y hafi borið nauðsyn til að fremja þann verknað sem lýst var í ákæru til að vernda lögmæta hagsmuni sína. Var niðurstaða hins áfrýjaða dóms um sakfellingu Y því staðfest. Þrátt fyrir að umræddur alþjóðasamningur hefði ekki lagagildi hér á landi var talið unnt að líta til hans við ákvörðun refsingar Y. Í því sambandi var tekið fram að ekki hefði verið dregið í efa að Y mætti telja til flóttamanna, svo og að lífi hans eða frelsi hefði verið ógnað í Sýrlandi í skilningi 1. mgr. 31. gr. samningsins. Y hefði þó ekki gefið sig tafarlaust fram við stjórnvöld í flugstöð til að bera fram ástæður fyrir komu sinni. Þrátt fyrir það var talið rétt að ákærða yrði ekki gerð refsing í málinu.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Ólafur Börkur Þorvaldsson og Þorgeir Örlygsson.

Ríkissaksóknari skaut málinu til Hæstaréttar 8. maí 2015 í samræmi við yfirlýsingu ákærða um áfrýjun. Af hálfu ákæruvaldsins er krafist staðfestingar héraðsdóms.

Ákærði krefst aðallega sýknu af kröfum ákæruvaldsins, en til vara að sér verði ekki gerð refsing.

I

Mál þetta höfðaði lögreglustjórinn á Suðurnesjum með ákæru 27. apríl 2015 á hendur ákærða, sem er fæddur 1972 og sýrlenskur ríkisborgari, fyrir að hafa brotið gegn 1. mgr. 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 með því að hafa 19. sama mánaðar framvísað í blekkingarskyni við tollskoðun í Flugstöð Leifs Eiríkssonar albönsku vegabréfi með nafni annars manns sem reyndist vera falsað að hluta.

Samkvæmt frumskýrslu lögreglu frá 19. apríl 2015 höfðu starfsmenn við tollgæslu í flugstöðinni stöðvað ákærða vegna tollskoðunar þegar hann var á leið inn í landið um svonefnt grænt hlið um klukkan 16.30 þann dag, en til landsins hafði hann komið með flugi frá París. Framvísaði þá ákærði vegabréfinu sem áður var getið. Í framhaldi af því var gerð leit í farangri hans og fundust „ýmis gögn á arabísku með öðru nafni sem bentu til að aðilinn væri ekki sá sem hann segðist vera.“ Þegar gengið hafi verið á ákærða hafi hann tekið upp úr jakkavasa sýrlenskt vegabréf á sínu nafni og hafi lögregla þá verið kvödd til. Hafi hann greint frá því að hann ætti hér á landi systur sem hafi komið hingað fyrir nokkrum árum meðal nokkurra annarra sýrlenskra flóttamanna. Hafi hann ætlað að koma inn í landið, hitta systur sína og gefa sig svo fram við lögreglu.

Ákærða var með úrskurði 20. apríl 2015 gert að sæta gæsluvarðhaldi til 27. sama mánaðar. Áður en gæsluvarðhaldstíma lauk var ákæra í málinu gefin út og það þingfest fyrir héraðsdómi, þar sem ákærði viðurkenndi þá háttsemi sem í henni greindi, en mótmælti að hafa framvísað vegabréfinu í blekkingarskyni og kvaðst hafa ætlað sér að sækja um hæli hér á landi sem flóttamaður. Með hinum áfrýjaða dómi var ákærði sakfelldur fyrir þá háttsemi sem honum var gefin að sök og dæmdur til að sæta fangelsi í 30 daga, en til frádráttar skyldi koma gæsluvarðhaldsvist hans. Ákærði mun að meðtöldum gæsluvarðhaldstíma hafa afplánað 15 daga af þeirri refsingu, en fengið síðan reynslulausn á eftirstöðvum hennar.

Fyrir liggur að Útlendingastofnun veitti ákærða með ákvörðun 9. júlí 2015 hæli hér á landi samkvæmt 2. mgr. 44. gr. laga nr. 96/2002 um útlendinga, svo og dvalarleyfi til fjögurra ára á grundvelli 12. gr. j. sömu laga, sbr. 4. gr. laga nr. 115/2010.

II

Samkvæmt 1. mgr. 31. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna, sem íslenska ríkið gerðist aðili að 30. nóvember 1955, sbr. auglýsingu nr. 74/1955, skulu aðildarríkin ekki beita refsingu gagnvart flóttamönnum vegna ólöglegrar komu þeirra til landsins ef þeir koma beint frá landi, þar sem lífi þeirra eða frelsi var ógnað, enda gefi þeir sig tafarlaust fram við stjórnvöld og beri fram gildar ástæður fyrir ólöglegri komu sinni. Samningurinn hefur ekki lagagildi hér á landi og getur þetta ákvæði hans því þegar af þeirri ástæðu ekki leitt til sýknu ákærða. Þá verður ekki litið svo á að ákærða hafi borið nauðsyn til að fremja þann verknað, sem lýst er í ákæru, til að vernda lögmæta hagsmuni sína fyrir yfirvofandi hættu, sbr. 13. gr. almennra hegningarlaga, enda hefði hagsmunum hans ekki verið stefnt í hættu með því að hann framvísaði réttu vegabréfi. Með þessum athugasemdum og að gættu því að ákærði hefur játað skýlaust að hafa framvísað fölsuðu vegabréfi við komu til landsins verður niðurstaða hins áfrýjaða dóms um sakfellingu hans staðfest.

Þótt fyrrnefndur alþjóðasamningur hafi hér ekki lagagildi er unnt við ákvörðun refsingar ákærða að taka tillit til hans í ljósi þeirrar meginreglu íslensks réttar að leitast skuli við að skýra lög til samræmis við þjóðréttarskuldbindingar ríkisins. Í því sambandi verður að gæta að því að samkvæmt málflutningi af hálfu ákæruvaldsins fyrir Hæstarétti er ekki dregið í efa að ákærða megi telja til flóttamanna, svo og að lífi hans eða frelsi hafi verið ógnað í Sýrlandi í skilningi 1. mgr. 31. gr. samningsins. Þótt ákærði hafi ekki ferðast þaðan beint hingað til lands verður ekki ráðið annað af gögnum málsins en að hann hafi ekki gert teljandi hlé á för sinni, svo og að henni hafi verið heitið hingað frá byrjun. Ákærði gaf sig á hinn bóginn ekki tafarlaust fram við stjórnvöld í flugstöð til að bera fram ástæður fyrir komu sinni. Það fær því þó ekki breytt að með tilliti til alls framangreinds, sbr. einnig til hliðsjónar 74. gr. almennra hegningarlaga, er rétt að ákærða verði ekki gerð refsing í máli þessu.

Rétt er að fella á ríkissjóð allan sakarkostnað á báðum dómstigum, þar með talin málsvarnarlaun verjanda ákærða í héraði eins og þau voru ákveðin í hinum áfrýjaða dómi og málsvarnarlaun verjanda hans fyrir Hæstarétti, sem ákveðin eru að meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Ákærða, Yasar Ashouri, er ekki gerð refsing í máli þessu.

Allur sakarkostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun verjanda ákærða eins og þau voru ákveðin í hinum áfrýjaða dómi og málsvarnarlaun verjanda hans fyrir Hæstarétti, Björgvins Jónssonar hæstaréttarlögmanns, 620.000 krónur.

Dómur Héraðsdóms Reykjaness 27. apríl. 2015.

Mál þetta, sem dómtekið var í dag, er höfðað með ákæru útgefinni af Lögreglustjóranum á Suðurnesjum í dag á hendur Yasar Ashouri, fæðingardagur [...], „fyrir skjalafals, með því að hafa, sunnudaginn 19. apríl 2015, framvísað við tollgæslu í Flugstöð Leifs Eiríkssonar, í blekkingarskyni, albönsku vegabréfi nr. [...], á nafni [...], f.d. [...], með gildistíma frá 26.03.2013 til 25.03.2023, sem reyndist breytifalsað, þ.e. falsað að hluta, í kjölfar þess að ákærði hafði verið stöðvaður af tollgæslunni vegna tollskoðunar.

                Telst þessi háttsemi ákærða varða við 1. mgr. 155. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.

                Þess er krafist að ákærði verði dæmdur til refsingar og til greiðslu alls sakarkostnaðar. “

Af hálfu ákærða er krafist vægustu refsingar er lög leyfa. Þá gerir verjandi ákærða kröfu um hæfilega þóknun sér til handa.

                Farið var með mál þetta samkvæmt 164. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála og var það tekið til dóms án frekari sönnunarfærslu er sækjanda og verjanda ákærða hafði verið gefinn kostur á að tjá sig um lagaatriði og ákvörðun viðurlaga. 

Ákærði hefur skýlaust játað brot sitt. Sannað er með játningu ákærða og öðrum gögnum málsins að hann er sekur um þá háttsemi sem honum er gefin að sök og er brot hans rétt heimfært til refsiákvæða í ákæru.

Samkvæmt dómaframkvæmd þykir refsing ákærða hæfilega ákveðin fangelsi í 30 daga. Til frádráttar refsingu kemur gæsluvarðhald sem ákærði hefur sætt frá 20. apríl sl.  Samkvæmt 1. mgr. 218. gr. laga nr. 88/2008 ber ákærða að greiða sakarkostnað málsins. Um er að ræða þóknun verjanda hans, Jóhönnu Sigurjónsdóttur hdl., sem er hæfilega ákveðin 320.000 krónur, að meðtöldum virðisaukaskatti.

Dóm þennan kveður upp Gunnar Aðalsteinsson héraðsdómari.

D ó m s o r ð:

Ákærði, Yasar Ashouri, sæti fangelsi í 30 daga. Til frádráttar refsingu kemur gæsluvarðhald sem ákærði hefur sætt frá 20. apríl sl. með fullri dagatölu.

Ákærði greiði málsvarnarlaun skipaðs verjanda síns, Jóhönnu Sigurjónsdóttur héraðsdómslögmanns, 320.00 krónur.