Föstudaginn 11. júní 2010.
Nr. 280/2010.	Stjórn SevenMiles ehf. samkvæmt tilkynningu til fyrirtækjaskrár 2. júlí 2009 (Kristinn Hallgrímsson hrl.) gegn stjórn SevenMiles ehf. samkvæmt tilkynningu til fyrirtækjaskrár 9. október 2009 (Jóhannes Bjarni Björnsson hrl.)

Kærumál. Fyrirsvar. Málsástæða. Ómerking úrskurðar héraðsdóms.

Kærður var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var endurupptöku á máli þar sem  bú S ehf. hafi verið tekið til gjaldþrotaskipta. Í dómi Hæstaréttar kom fram að í úrskurði héraðsdóms hafi ekki verið fjallað um aðra af tveimur málsástæðum sóknaraðila né tekin rökstudd afstaða til hennar. Fari þetta í bága við f. lið 1. mgr. 114. gr., sbr. 4. mgr. 112. gr., laga nr. 91/1991, sbr. og 178. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Samkvæmt þessu væri úrlausn héraðsdómara svo áfátt að óhjákvæmilegt er að fella hinn kærða úrskurð úr gildi og leggja fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar og úrskurðar á ný.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen og Hjördís Hákonardóttir og Viðar Már Matthíasson settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 30. apríl 2010, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 6. maí sama ár. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 19. apríl 2010, en með honum var hafnað endurupptöku á máli þar sem bú SevenMiles ehf. var með úrskurði héraðsdóms 16. nóvember 2009 tekið til gjaldþrotaskipta að kröfu varnaraðila fyrir hönd félagsins. Um kæruheimild vísar sóknaraðili til q. liðar 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Hann krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að endurupptaka framangreint mál. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og þess að „Pétri Þór Halldórssyni ... verði gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað“.

Ágreiningur málsaðila lýtur að því hvort bú félagsins SevenMiles ehf. skuli tekið til gjaldþrotaskipta og hefur úrskurðum héraðsdóms um það þrívegis áður verið skotið til Hæstaréttar. Fyrsti dómur réttarins féll 10. desember 2009 í máli nr. 680/2009, og var því vísað frá Hæstarétti. Í annað sinn felldi rétturinn dóm á ágreining aðilanna 11. febrúar 2010 í máli nr. 49/2010, sem laut að því hvort endurupptaka skyldi mál, þar sem bú félagsins hafði með úrskurði héraðsdóms 16. nóvember 2009 verið tekið til gjaldþrotaskipta. Úrskurður héraðsdóms var í það sinn ómerktur og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar og úrskurðar á ný. Í þriðja sinn felldi rétturinn dóm á ágreining aðilanna 25. mars 2010 í máli nr. 172/2010, sem laut að hinu sama og dómurinn frá 11. febrúar 2010, það er hvort endurupptaka skyldi mál, þar sem bú félagsins var tekið til gjaldþrotaskipta. Var úrskurður héraðsdóms einnig í það sinn ómerktur og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar og úrskurðar á ný.

Í beiðni sóknaraðila um endurupptöku áðurnefnds héraðsdómsmáls teflir hann fram tveimur málsástæðum, sem hann rökstyður nánar. Önnur málsástæðan lýtur að því að allar kröfur Sparisjóðabanka Íslands hf. á hendur SevenMiles ehf. hafi verið að fullu greiddar þegar gengið var að veði í hlutum félagsins. Þar sem bankinn hafi verið búinn að fá fullnustu krafna sinna hafi honum verið óheimilt að nýta þá stöðu sem hann taldi sig hafa á grundvelli handveðssamnings um hlutina í félaginu og krefjast gjaldþrotaskipta á búi þess. Hin málsástæðan lýtur að því að forkaupsréttur hluthafa hafi ekki verið virtur. Í henni felst að hvað sem líði uppgjöri á skuldum SevenMiles ehf. við Sparisjóðabanka Íslands hf. geti bankinn ekki ,,talist réttur eigandi hlutanna“ þar sem forkaupsréttur fyrri hluthafa, sem ákveðinn sé í samþykktum félagsins, hafi ekki verið virtur. Telur sóknaraðili að forkaupsrétturinn hafi orðið virkur og að frestur til að neyta hans hafi ekki verið liðinn er bankinn hélt hluthafafund í félaginu 8. október 2009 þar sem meðal annars hafi verið kjörin ný stjórn. Í greinargerð varnaraðila er báðum þessum málsástæðum andmælt.

Í reifun héraðsdóms á málsástæðum sóknaraðila er beggja framangreindra málsástæða getið. Í úrskurðinum er tekin rökstudd afstaða til fyrri málsástæðunnar, en hvorki fjallað um hina síðari né tekin rökstudd afstaða til hennar. Fer þetta í bága við f. lið 1. mgr. 114. gr., sbr. 4. mgr. 112. gr., laga nr. 91/1991, sbr. og 178. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Samkvæmt þessu er úrlausn héraðsdómara svo áfátt að óhjákvæmilegt er að fella hinn kærða úrskurð úr gildi og leggja fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar og úrskurðar á ný.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er ómerktur og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar og úrskurðar á ný.

Kærumálskostnaður fellur niður.

                                                                  

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 19. apríl 2010.

Með bréfi sem barst héraðsdómi 12. nóvember 2009 óskaði Hjördís Edda Harðardóttir hæstaréttarlögmaður, sem stjórnarformaður SevenMiles ehf., kt. 670504-3360, eftir því að bú félagsins yrði tekið til gjaldþrotaskipta.  Beiðni þessi var tekin fyrir á dómþingi 16. nóvember.  Meðal þeirra gagna sem lögð voru fram var vottorð úr fyrirtækjaskrá um félagið.  Þar kemur fram að Hjördís Edda sitji ein í stjórn.  Sama dag var kveðinn upp úrskurður um að bú félagsins væri tekið til gjaldþrotaskipta og var skipaður skiptastjóri. 

Úrskurður þessi var kærður til Hæstaréttar, en málinu var vísað frá Hæstarétti með dómi 10. desember 2009. 

Hinn 15. desember 2009 var krafist endurupptöku málsins fyrir héraðsdómi.  Var krafan gerð í nafni stjórnar SevenMiles ehf., kt. 670504-3360, af Ragnari Guðmundssyni hdl.  Beiðni þessari var hafnað með úrskurði 12. janúar 2010.  Úrskurðinum var skotið til Hæstaréttar og var hann ómerktur með dómi réttarins 11. febrúar 2010.  Málið var tekið fyrir á ný og beiðni um endurupptöku hafnað með úrskurði 25. febrúar 2010.  Var hann kærður til Hæstaréttar og enn var úrskurður héraðsdóms ómerktur og lagt fyrir héraðsdómara að taka málið til meðferðar á ný.  Var dómur Hæstaréttar kveðinn upp 25. mars 2010. 

Málið var tekið fyrir 15. apríl og tekið til úrskurðar að loknum endurflutningi.  Sóknaraðili krefst endurupptöku málsins, en varnaraðili krefst þess að þeirri kröfu verði hafnað.  Aðilar krefjast jafnframt málskostnaðar. 

Anna Brynja Ísaksdóttir og Tómas Ottó Hansson voru eigendur alls hlutafjár í SevenMiles ehf.  Hlutabréf þeirra voru öll veðsett Sparisjóðabanka Íslands hf. með handveðsyfirlýsingum, dags. 11. febrúar 2005.  Þar settu þau Anna og Tómas hluta­bréfin að veði til tryggingar á öllum skuldum T.O.H. ehf.  Nafni félagsins var síðar breytt í SevenMiles. 

Með handveðsyfirlýsingum dags. 2. febrúar 2009 setti SevenMiles Sparisjóða­bankanum að veði hlutabréf sín í einkahlutafélögunum Spori og Sporbaugi, til tryggingar öllum skuldum sínum og félaganna við bankann. 

Hinn 7. október 2009 var útbúið framsal á hlutum Önnu Brynju Ísaksdóttur og Tómasar í SevenMiles ehf.  Undirritaði fulltrúi Sparisjóðabankans framsölin fyrir þeirra hönd.  Vísaði hann til sérstakrar heimildar í áðurnefndum handveðs­yfirlýsingum.  Þar er veðhafa veitt umboð til að framselja hið handveðsetta, kvitta fyrir allar greiðslur og framkvæma allt það sem með þarf og hann álítur sér hagkvæmt til þess að handveðið komi honum að fullum notum, allt fyrirvaralaust og án aðvörunar.

Með bréfi sama dag tilkynnti Sparisjóðabankinn þeim Önnu, Tómasi og félaginu, að hann hefði gengið að veðum sínum samkvæmt heimild í handveðs­samningunum. 

Í bréfum til Önnu og Tómasar er vísað til tveggja lánssamninga SevenMiles við bankann.  Segir að Sparisjóðabankinn hafi tekið til sín hlutina í SevenMiles til niðurgreiðslu skuldar félagsins við sig.  En síðan er bætt við:  Bankinn leysti til sín hlutina í SevenMiles ehf. á núll krónur þar sem skuldir félagsins eru meiri en eignir þess.  

Í bréfi til SevenMiles segir að hlutir félagsins í Spori og Sporbaugi séu teknir til að greiða niður skuldir félaganna þriggja.  Þá segir að hlutirnir séu teknir miðað við verðmat VBS fjárfestingabanka hf. á félögunum.  Virði 32% hlutar í Spori nemi 110.200.000 krónum, en 32% hlutur í Sporbaugi nemi 310.080.000 krónum. 

Ekki kemur fram í þessu bréfi til SevenMiles hversu háar skuldir félaganna séu.  Er einungis vísað til þriggja lánssamninga og tilkynningar um gjaldfellingu eftir­stöðva, dags. 10. september 2009.  Þar er skorað á SevenMiles að greiða EUR 251.703, JPY 53.587.141, USD 157.000, CHF 379.566 og 4.563.312 íslenskar krónur. 

Þann 8. október var haldinn hluthafafundur í SevenMiles ehf.  Var þar kjörin ný stjórn, afturkölluð prókúra fyrri framkvæmdastjóra og hann og fyrri stjórnarmenn leystir frá störfum.  Var Jóni Ármanni Guðjónssyni veitt prókúruumboð.  Þessar breytingar voru tilkynntar fyrirtækjaskrá. 

Með bréfi til fyrirtækjaskrár 11. nóvember 2009 mótmælti sóknaraðili þessa máls breytingum á skráningu félagsins.  Hinn 3. desember 2009 hafnaði fyrirtækjaskrá mótmælum þessum.  Er komist að þeirri niðurstöðu að Sparisjóðabankinn hafi haft lögmæta heimild til að ganga að veðunum vegna vanefnda félagsins á lánasamningi þeirra. 

Varnaraðili krafðist eins og áður segir gjaldþrotaskipta á búi félagsins með bréfi dags. 12. nóvember 2009.  Hann lagði fram vottorð fyrirtækjaskrár, dags. 12. október 2009, þar sem sagði að í stjórn félagsins sæti Hjördís Edda Harðardóttir og að Jón Ármann Guðjónsson væri varamaður í stjórn, framkvæmdastjóri og prókúruhafi.  Hjördís Edda ritaði undir beiðnina og Jón Ármann mætti í dómi við fyrirtöku hennar. 

Sóknaraðili telur að varnaraðili hafi ekki verið bær til að setja fram kröfu um gjaldþrotaskipti.  Allar kröfur Sparisjóðabankans á hendur félaginu hafi verið að fullu greiddar þegar gengið hafi verið að hlutunum í félaginu sjálfu.  Hafi bankinn því ekki haft heimild til að halda hluthafafund og kjósa nýja stjórn.  Full greiðsla hafi fengist með innlausn hlutabréfa í Spori og Sporbaugi. 

Skuldir félagsins við bankann hafi verið um 190.000.000 krónar, þegar gengið hafi verið að bréfunum í Spori og Sporbaugi, samkvæmt því sem fram hafi komið í tilkynningu um gjaldfellingu.  Bréfin hafi verið innleyst á samtals 501.082.500 krónur.  Samkvæmt þessu hafi eftirstöðvum andvirðis bréfanna verið varið til að greiða niður skuldir Spors og Sporbaugs við bankann.  Bankinn hafi lýst þeirri fyrirætlun sinni að ef til innlausnar hlutanna kæmi yrði andvirði þeirra skuldajafnað við kröfu á hendur félaginu.  Kveðst sóknaraðili telja að bankinn sé skuldbundinn til að ráðstafa andvirði hlutanna í samræmi við þessa yfirlýsingu.

Þar sem bankinn hafi ekki getað gengið að umræddum veðum hafi hann ekki orðið lögmætur eigandi hlutabréfanna.  Því hafi honum verið óheimilt að halda hluthafafund og þær breytingar sem þar voru ákveðnar hafi sömuleiðis verið óheimilar.  Verði að líta framhjá þessum breytingum. 

Loks bendir sóknaraðili á að forkaupsréttur hluthafa hafi ekki verið virtur.  Samkvæmt samþykktum félagsins eigi hluthafar forkaupsrétt og hafi tveggja mánaða frest til að beita þeim rétti, eftir að þeir fá tilkynningu um tilboð. 

Varnaraðili bendir á að yfirtaka Sparisjóðabankans á hlutum í Sevenmiles hafi byggst á handveðsyfirlýsingum eigenda hlutabréfanna.  Í yfirlýsingum þessum sé einnig að finna heimild til að taka yfir hina veðsettu hluti og umboð til að undirrita framsal á hlutunum.  Veðhafinn hafi gert hvort tveggja. 

Varnaraðili segir að hvorki hann né sóknaraðili eigi aðild að ágreiningnum.  Ekki verði séð hvaðan fyrri stjórn félagsins fái heimild til að hafa uppi málsástæður sem varði hluthafana, eða hvernig leysa megi úr ágreiningnum án þess að deiluaðilar komi nærri.  Varnaraðili segir að deila hluthafa um viðskipti með hlutabréf geti ekki valdið því að að stjórn félags teljist umboðslaus.  Fyrst yrði að hnekkja niðurstöðu hluthafafundar.  Varnaraðili vísar til 71. gr. laga nr. 138/1994 og 25. gr. laga nr. 91/1991. 

Loks vísar varnaraðili til þess að Fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra hafi neitað beiðni fyrri hluthafa um breytingu á skráningu stjórnenda félagsins, með bréfi dags. 3. desember 2009. 

Forsendur og niðurstaða

Beiðni um endurupptöku er sett fram í nafni stjórnar SevenMiles ehf.  Í yfir­lýsingu um fyrirsvar segir að lögmaður sóknaraðila fari með mál þetta „fyrir skuldara, í umboði réttmætrar stjórnar SevenMiles ehf.“  Sóknaraðili byggir mál sitt á því að hann stýri félaginu og að hinir nýju stjórnendur hafi ekki gilda heimild til að fara með málefni félagsins.  Rétt var því að setja beiðnina fram í nafni félagsins. 

Sóknaraðili telur að Sparisjóðabankinn hafi fengið allar kröfur sínar greiddar að fullu, áður en hann gekk að veðum í hlutabréfum í SevenMiles ehf.  Af gögnum verður ráðið að hann fer að nokkru rangt með tölur í þessu samhengi.  Af tilkynningu bankans sýnist hann hafa reiknað verðmæti hlutanna í Spori og Sporbaugi samtals 420.280.000 krónur.  Allt að einu er ljóst að skuldir SevenMiles við bankann námu innan við 200.000.000 króna. 

Varnaraðili telur hins vegar að ekki sé unnt að fjalla um þessa málsástæðu sóknaraðila.  Sparisjóðabankinn sé ekki aðili að þessum ágreiningi. 

Í dómi Hæstaréttar 25. fyrra mánaðar kemur fram að nauðsynlegt sé að leysa úr því hvort Sparisjóðabankanum hafi verið heimilt að leysa til sín hlutabréfin í SevenMiles ehf.  Varnaraðili hefur ekki hirt um að leggja fram sundurliðun þeirra skulda er hann hugðist fá greiddar með innlausn á hlutabréfunum.  Hann innleysti sama dag hlutabréf í SevenMiles, Spori og Sporbaugi.  Bréfin í SevenMiles innleysti hann sem verðlaus, en bréfin í hinum félögunum við tilteknu verði, sem samkvæmt framansögðu dugði til að ljúka öllum skuldum SevenMiles við bankann.  Bankinn átti hins vegar einnig veð í bréfunum til tryggingar skuldum Spors og Sporbaugs.  Hversu háar þær voru kemur ekki skýrt fram í gögnum málsins.  Í bréfi Sparisjóðabankans til fyrirtækjaskrár, þar sem hann hafði uppi andmæli við málatilbúnaði sóknaraðila hjá skránni, segir hann að skuldir félaganna þriggja hafi numið um 650.000.000 króna, miðað við gengi á gjaldfellingardegi.  Segir í bréfinu að eftir að gengið hafi verið að veðunum standi eftir um 230.000.000 króna skuld félaganna.  Kveðst bankinn telja sig hafa val um það hvaða kröfur hann greiði niður með andvirði veðanna. 

Sóknaraðili hefur ekki reynt að hnekkja því að skuldir sem veðin áttu að tryggja nemi framangreindri fjárhæð.  Telur hann að bankinn hafi skuldbundið sig til að nýta verðmæti veðsins fyrst til að greiða niður skuld SevenMiles.  Ekki er unnt að fallast á þá málsástæðu sóknaraðila.  Ekkert í bréfi bankans frá 10. september 2009 eða öðrum gögnum felur í sér einhverja slíka skuldbindingu og hún verður ekki byggð á almennum reglum. 

Sóknaraðili hefur ekki byggt á því að bankinn hafi ekki getað haft hagsmuni af því að leysa til sín verðlaus hlutabréf. 

Verður því niðurstaðan sú að Sparisjóðabankanum hafi verið heimilt að leysa til sín hlutabréf allra félaganna.  Eftir innlausnina var honum sem eina hluthafanum í SevenMiles ehf. heimilt að halda hluthafafund og kjósa nýja stjórn.  Það var því rétt­kjörin stjórn sem tók ákvörðun um að óska gjaldþrotaskipta á búi félagsins.  Sóknar­aðili á ekki aðild að málinu og verður að hafna kröfu hans um endurupptöku. 

Eftir atvikum er rétt að málskostnaður falli niður. 

Jón Finnbjörnsson héraðsdómari kveður upp úrskurð þennan. 

Úrskurðarorð

Kröfu um endurupptöku máls nr. G-1128/2009 er hafnað. 

Málskostnaður fellur niður.