Mánudaginn 25. ágúst 2014.
Nr. 398/2014.	Kaupþing hf. (Grímur Sigurðsson hrl.) gegn CS Fixed Income SICAV-SIF fyrir hönd CS Fixed Income SICAV-SIF Global Credit Opportunities (Einar Baldvin Axelsson hrl.)

Kærumál. Fjármálafyrirtæki. Slit. Riftun. Málshöfðunarfrestur. Sakarauki. Aðildarhæfi. Dómstóll. Lögsaga. Frávísunarúrskurður felldur úr gildi.

Kærður var úrskurður þar sem máli, sem K hf. beindi aðallega að CS en til vara að CO, var vísað frá dómi að því er CO varðaði. K hf. höfðaði málið upphaflega á hendur CS, sem K hf. taldi eiganda að tilgreindum hlutum í skuldabréfum útgefnum af K hf., til riftunar á greiðslum vegna kaupa K hf. á hlutdeildinni í skuldabréfunum og endurheimtu á fjárhæð greiðslnanna ásamt dráttarvöxtum. CS hélt því fram að þær fjárfestingar sem málið varðaði hefðu verið gerðar í þágu CO og að CS hefði einungis komið þar fram til milligöngu. K hf. kvaðst fyrst hafa fengið vitneskju um þetta í greinargerð CS í héraði og höfðaði við svo búið sakaukasök á hendur CO, þar sem sömu kröfum og beint hafði verið að CS var nú beint að CO til vara að baki kröfum í frumsök. Í héraði hafði frávísunarkröfu CS verið hafnað, en með hinum kærða úrskurði var samhljóða krafa CO tekin til greina. Hæstiréttur hafnaði því að skilyrði væru fyrir hendi til að verða við kröfu CO um frávísun málsins frá héraðsdómi að því er hann varðaði, meðal annars með skírskotun til þess að málshöfðunarfrestur hefði ekki verið liðinn þegar sakaukasök var höfðuð og að skilyrði til sakaraukningar í málinu væru uppfyllt. Var hinn kærði úrskurður því felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar að því er varðaði CO.

Dómur Hæstaréttar

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Benedikt Bogason og Viðar Már Matthíasson.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 2. júní 2014, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 10. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 22. maí 2014, þar sem máli, sem sóknaraðili beindi aðallega að Credit Suisse AG og til vara að varnaraðila, var vísað frá dómi að því er þann síðarnefnda varðar. Kæruheimild er í j. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar gagnvart varnaraðila. Þá krefst hann málskostnaðar í héraði og kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

I

Samkvæmt málatilbúnaði sóknaraðila, sem áður hét Kaupþing banki hf., gaf hann út á grundvelli útboðslýsingar frá 28. apríl 2004 skuldabréf meðal annars að nafnverði 500.000.000 bandaríkjadalir, sem var á gjalddaga 1. desember 2009. Þá gaf hann út á grundvelli útboðslýsingar frá 17. desember 2004 skuldabréf að nafnverði 1.000.000.000 evrur með gjalddaga 25. maí 2010. Loks gaf hann út á grundvelli útboðslýsingar frá 31. ágúst 2006 skuldabréf meðal annars að nafnverði 100.000.000 svissneskir frankar með gjalddaga 12. apríl 2010. Í málinu liggja fyrir gögn um að sóknaraðili hafi 30. september 2008 samið um að greiða til Credit Suisse First Boston (Europe) Limited í London 2. október sama ár 3.783.349,08 bandaríkjadali til kaupa á hlutdeild í fyrstnefnda skuldabréfinu að nafnverði 4.600.000 bandaríkjadalir, 247.576,82 evrur til kaupa á hlutdeild í öðru skuldabréfinu að nafnverði 300.000 evrur og 661.244,44 svissneska franka til kaupa á hlutdeild í síðastnefnda skuldabréfinu að nafnverði 800.000 svissneskir frankar. Fjármálaeftirlitið neytti 9. október 2008 heimildar samkvæmt 100. gr. a. laga nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki, sbr. 5. gr. laga nr. 125/2008, til að taka yfir vald hluthafafundar í sóknaraðila, víkja stjórn hans frá og setja yfir hann skilanefnd, en í framhaldi af því var hann tekinn til slita 22. apríl 2009.

Sóknaraðili, sem kveðst hafa talið Credit Suisse AG í Sviss hafa verið eiganda að fyrrnefndum hlutum í skuldabréfunum, höfðaði mál á hendur því félagi 6. júní 2012 til riftunar á greiðslunum, sem áður var getið, og til endurheimtu á fjárhæð þeirra ásamt dráttarvöxtum. Félagið tók til varna í málinu með greinargerð, sem var lögð fram í héraði 18. desember 2012, og krafðist þess aðallega að því yrði vísað frá dómi, til vara að félagið yrði sýknað af kröfum sóknaraðila, en að því frágengnu að fjárhæð krafna hans yrði lækkuð. Í greinargerðinni var því meðal annars lýst að félagið hafi á umræddum tíma stýrt fjárfestingum sjóðs með heitinu CS Fixed Income SICAV-SIF Global Credit Opportunities, sem hafi verið svonefndur undirsjóður annars sjóðs að nafni CS Fixed Income SICAV-SIF, en sá fyrrnefndi hafi ekki verið sjálfstæður lögaðili, heldur í umsjá þess síðarnefnda, sem hafi annast starfsemi og rekstur hans. CS Fixed Income SICAV-SIF hafi falið Credit Suisse Fund Management S.A að vera svonefndur framkvæmdaraðili sjóðsins, en það félag hafi fengið Credit Suisse AG til að annast fjárfestingar fyrir hann. Ráðstafanirnar, sem málsókn sóknaraðila sneri að, hafi verið gerðar í þágu sjóðsins og hafi Credit Suisse AG aðeins komið þar fram til milligöngu. Sóknaraðili kveðst fyrst hafa fengið vitneskju um þetta með því, sem fram kom í greinargerð Credit Suisse AG í málinu, og höfðaði hann sakaukasök á hendur varnaraðila 12. júní 2013. Beindi sóknaraðili sömu dómkröfum að varnaraðila og upphaflega voru gerðar á hendur Credit Suisse AG, en þó þannig að þeim var haldið uppi gegn varnaraðila til vara að baki kröfum í frumsök. Eftir að sakaukasökin var höfðuð var aðalkröfu Credit Suisse AG um frávísun málsins hafnað með úrskurði héraðsdóms 9. júlí 2013. Sakaukasökin var þingfest 5. september 2013 og tók varnaraðili til varna í málinu. Hann gerði sömu dómkröfur og Credit Suisse AG hafði gert fyrir sitt leyti, en krafa hans um frávísun málsins var þó að hluta reist á öðrum málsástæðum. Með hinum kærða úrskurði var síðastnefnd krafa varnaraðila tekin til greina.

II

Eins og rakið er í úrskurði héraðsdóms byggir varnaraðili kröfu sína um frávísun málsins á fjórum málsástæðum. Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður staðfest niðurstaða hans um að hafna málsástæðu varnaraðila, sem reist er á því að heimild hafi brostið til að höfða málið fyrir dómstól hér á landi.

Til stuðnings þeirri málsástæðu fyrir kröfu um frávísun málsins að sjóðnum CS Fixed Income SICAV-SIF Global Credit Opportunities hafi verið slitið og bresti þannig hæfi til að eiga aðild að dómsmáli, sbr. fyrri málslið 1. mgr. 16. gr. laga nr. 91/1991, hefur varnaraðili lagt fyrir Hæstarétt bréf fjármálaeftirlitsins í Luxembourg 26. nóvember 2010 til Credit Suisse Asset Management Fund Service (Luxembourg) S.A., sem hann kveður geyma staðfestingu á því að eftirlitið hafi „móttekið upplýsingar um sjóðsslitin.“ Í framlagðri þýðingu þessa bréfs segir meðal annars að eftirlitinu hafi með tölvubréfi 5. nóvember 2010 borist tilkynning um að stjórn CS Fixed Income SICAV-SIF hafi ákveðið að „slíta og gera upp undirsjóð CS Fixed Income SICAV-SIF - Global Credit Opportunities með gildistöku“ sama dag. Í bréfinu sagði síðan eftirfarandi: „Til að ganga frá málum ofangreinds fjárfestingafélags, eruð þér vinsamlegast beðnir um að láta okkur í té eins fljótt og auðið er eftirfarandi gögn: afrit af undirritaðri ákvörðun félagsstjórnar varðandi slit ofangreinds undirsjóðs“. Þá var einnig tekið fram að ljúka yrði uppgjöri á sjóðnum innan níu mánaða frá því að stjórnin hafi tekið ákvörðun um slitin, en sækja yrði um leyfi fjármálaeftirlitsins til að lengja þann frest. Í málinu liggur ekkert frekar fyrir um hvort ráðagerðir um slit sjóðsins hafi gengið eftir. Með þessari athugasemd verður niðurstaða hins kærða úrskurðar um að hafna þessari málsástæðu varnaraðila staðfest með vísan til forsendna hans.

Varnaraðili ber í þriðja lagi fyrir sig að frestur sóknaraðila til að höfða mál til riftunar á ráðstöfunum sínum hafi verið liðinn þegar sakaukasökin á hendur varnaraðila var höfðuð 12. júní 2013. Samkvæmt 4. mgr. 103. gr. laga nr. 161/2002 með síðari breytingum, sbr. 1. mgr. 148. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl., er sá frestur 30 mánuðir frá því að slitastjórn sóknaraðila átti þess fyrst kost að gera riftunarkröfu, en fresturinn byrjar þó aldrei að líða fyrr en við lok kröfulýsingarfrests við slit sóknaraðila, sem var 30. desember 2009. Þótt sóknaraðili hafi höfðað mál þetta á hendur Credit Suisse AG innan 30 mánaða frá þeim degi hefur það ekki áhrif á frest til málsóknar á hendur varnaraðila, sbr. meðal annars dóm Hæstaréttar 7. apríl 2014 í máli nr. 212/2014. Um afmörkun málshöfðunarfrests gagnvart honum verður að gæta að því að samkvæmt 1. mgr. 148. gr. laga nr. 21/1991 er meginreglan sú að fresturinn tekur að líða þegar kostur hefur gefist á því að gera riftunarkröfu. Sóknaraðili átti ekki kost á að beina riftunarkröfu að varnaraðila meðan ekkert lá fyrir um að hann kynni með réttu að hafa verið eigandi hlutdeildar í skuldabréfunum, sem málið varðar, og þar með viðtakandi greiðslna, sem sóknaraðili leitar riftunar á. Varnaraðili hefur ekki hnekkt staðhæfingum sóknaraðila um að honum hafi hvorki verið né mátt vera kunnugt um þetta fyrr en áðurgreindar upplýsingar komu fram í greinargerð Credit Suisse AG í málinu. Til þess verður og að líta að sóknaraðili gat ekki á fyrri stigum fylgt eftir rétti sínum samkvæmt 1. mgr. 82. gr. laga nr. 21/1991 til að krefja Credit Suisse AG um upplýsingar um viðskiptin, sem hér um ræðir, enda eru úrræði hans í því skyni eftir 2. mgr. 82. gr., sbr. 3. mgr. 81. gr. sömu laga háð því að hlutaðeigandi lúti lögsögu íslenskra dómstóla. Að þessu öllu virtu eru ekki efni til að telja frest sóknaraðila samkvæmt 4. mgr. 103. gr. laga nr. 161/2002 til að höfða riftunarmál á hendur varnaraðila hafa byrjað að líða fyrr en við framlagningu greinargerðar Credit Suisse AG 18. desember 2012. Verður krafa varnaraðila um frávísun málsins á hendur sér því ekki tekin til greina á þessum grunni.

Samkvæmt 3. mgr. 19. gr. laga nr. 91/1991 er heimild til sakaraukningar í einkamáli meðal annars háð því skilyrði að það verði ekki metið stefnanda til vanrækslu að hann hafi ekki stefnt nýjum aðila áður en málið var þingfest. Mál þetta, sem upphaflega beindist að Credit Suisse AG einum, var þingfest 6. september 2012. Samkvæmt áðursögðu hafði sóknaraðili ekki tilefni til að beina dómkröfum sínum að varnaraðila fyrr en greinargerð Credit Suisse AG hafði verið lögð fram í héraði 18. desember sama ár og eru atvik í máli þessu því með öðrum hætti en í áðurnefndu máli nr. 212/2014, sem Hæstiréttur felldi dóm á 7. apríl 2014 og varnaraðili hefur vísað til í þessu sambandi. Þótt nokkur töf hafi orðið á höfðun sakaukasakar hefur sóknaraðili ekki brotið svo gegn reglum einkamálaréttarfars um greiðan málatilbúnað að frávísun hennar geti varðað.

Samkvæmt framansögðu eru ekki skilyrði til verða við kröfu varnaraðila um að málinu verði vísað frá héraðsdómi að því er hann varðar. Hinn kærði úrskurður verður því felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar.

Rétt er að ákvörðun málskostnaðar í héraði vegna þessa þáttar málsins bíði efnisdóms, en varnaraðila verður gert að greiða sóknaraðila kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar að því er varðar varnaraðila, CS Fixed Income SICAV-SIF fyrir hönd CS Fixed Income SICAV-SIF Global Credit Opportunities.

Varnaraðili greiði sóknaraðila, Kaupþingi hf., 350.000 krónur í kærumálskostnað.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 22. maí 2014.

I.

Mál þetta, sem var tekið til úrskurðar 2. maí sl., að loknum munnlegum málflutningi um frávísunarkröfu varastefnda, er höfðað af Kaupþingi hf., Borgartúni 26, Reykjavík, með stefnu birtri 6. júní 2012 á hendur aðalstefnda Credit Suisse AG, skráningarnúmer CH-020.3.923.549-1, Paradeplatz 8, 8001 Zürich, Sviss.

                Með sakaukastefnu áritaðri um birtingu 12. júní 2013 höfðaði stefnandi málið einnig gegn varastefnda CS Fixed INCOME SICAV-SIF, 5, Rue Jean Monnet, L-2180 Lúxemborg, fyrir hönd CS Fixed INCOME SICAV- SIV Global Credit Opportunities.

Á dómþingi 19. desember sl. voru málin í frumsök og sakaukasök sameinuð en í greinargerð sakaukastefnda eru ekki gerðar athugasemdir við þá kröfu stefnanda að sakaukastefndi fái stöðu varastefnda og sakaukakröfur verði sameinaðar kröfum í frumsök.   

                Dómkröfur stefnanda eru í fyrsta lagi að rift verði eftirfarandi ráðstöfunum stefnanda Kaupþings hf. til aðalstefnda Credit Suisse AG:

1. Greiðslu, dags. 2. október 2008, að fjárhæð 3.783.349,08 Bandaríkjadollarar, vegna viðskipta, dags. 30. september 2008.
2. Greiðslu, dags. 2. október 2008, að fjárhæð 247.576,82 evrur, vegna viðskipta, dags. 30. september 2008.
3. Greiðslu, dags. 2. október 2008, að fjárhæð 661.244,44 svissneskir frankar, vegna viðskipta, dags. 30. september 2008.

                Í öðru lagi gerir stefnandi þær dómkröfur að aðalstefndi greiði stefnanda 3.783.349,08 Bandaríkjadollara, 247.576,82 evrur og 661.244,44 svissneska franka, í öllum tilvikum með dráttarvöxtum, samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu, frá 25. júní 2012 til greiðsludags. Þá er þess krafist að aðalstefnda verði gert að greiða stefnanda málskostnað samkvæmt síðar framlögðum málskostnaðarreikningi eða mati réttarins.

                Verði aðalstefnda ekki gert að þola dóm í málinu gerir stefnandi eftirfarandi kröfur í varaaðild samkvæmt sakaukastefnu:

                Þess er í fyrsta lagi krafist að rift verði eftirtöldum ráðstöfunum stefnanda til varastefnda, CS Fixed Income SICAV-SIF fyrir hönd CS FIXED INCOME SICAV-SIV Global Credit Opportunities:

1.            Greiðslu, dags. 2. október 2008, að fjárhæð USD 3.783.349,08 (Bandaríkjadollarar), vegna viðskipta, dags. 30. september 2008.

2.            Greiðslu, dags. 2. október 2008, að fjárhæð EUR 247.576,82 (evrur), vegna viðskipta, dags. 30. september 2008.

3.            Greiðslu, dags. 2. október 2008, að fjárhæð CHF 661.244,44 (svissneskir frankar), vegna viðskipta, dags. 30. september 2008.

                Þess er í öðru lagi krafist að varastefndi greiði stefnanda USD 3.783.349,08 (Bandaríkjadollarar), EUR 247.576,82 (evrur) og CHF 661.244,44 (svissneskir frankar) í öllum tilvikum með dráttarvöxtum, skv. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001, um vexti og verðtryggingu, frá málshöfðunardegi sakauka til greiðsludags.

                Þá er þess í þriðja lagi krafist að varastefnda verði gert að greiða stefnanda málskostnað samkvæmt síðar framlögðum málskostnaðarreikningi eða mati réttarins.

                Af hálfu aðalstefnda er þess aðallega krafist að dómkröfum stefnanda verði vísað frá dómi, til vara er krafist sýknu af öllum dómkröfum stefnanda og til þrautavara er þess krafist að stefnukröfur verði lækkaðar. Í öllum tilvikum er þess krafist að aðalstefnda verði dæmdur málskostnaður úr hendi stefnanda að mati dómsins eða samkvæmt framlögðu málskostnaðaryfirliti, auk virðisaukaskatts á málflutningsþóknun.

                Í sakaukasök gerir varastefndi eftirfarandi dómkröfur:

                Aðallega, að kröfum stefnanda verði vísað frá dómi, til vara, að verða sýknaður af öllum kröfum stefnanda og til þrautavara, að stefnukröfur verði lækkaðar.

                Í öllum tilvikum gerir varastefndi auk þess kröfu um málskostnað úr hendi stefnanda að mati dómsins eða samkvæmt málskostnaðarreikningi sem lagður verður fram við aðalmeðferð málsins. Gerð er krafa um að við ákvörðun málskostnaðar verði tekið tillit til þess að stefndi er ekki virðisaukaskattskyldur hér á landi.

                Málið var flutt 2. maí sl. um kröfu varastefnda um frávísun málsins og er einungis sá þáttur þess til úrlausnar hér. Stefnandi krefst þess að fravísunarkröfu varastefnda verði hafnað og að ákvörðun um málskostnað verði látin bíða efnisdóms.

II.

                Málið varðar uppgreiðslur stefnanda á skuldabréfum sem stefnandi hafði gefið út og áttu sér stað 2. október 2008. Í fyrsta lagi er um að ræða greiðslu að fjárhæð 3.783.349,08 Bandaríkjadollarar, en nafnvirði var 4.600.000.000 Bandaríkjadollarar miðað við gjalddaga 1. desember 2009. Í öðru lagi er um að ræða greiðslu að fjárhæð 3.00.000,00 evrur, en nafnvirði var 247.576,82 evrur miðað við gjalddaga 25. maí 2010. Í þriðja lagi er um að ræða greiðslu að fjárhæð 800.000,00 svissneskir frankar, en nafnvirði var 661.244,44 svissneskir frankar miðað við gjalddaga 12. apríl 2010.

                   Forsagan er sú að 28. apríl 2004 fékk stefnandi skráða útboðslýsingu (e. offering circular) vegna 4 milljarða evra skuldabréfaútgáfu og 29. nóvember 2004 gaf stefnandi svo út verðviðauka (e. pricing supplement) vegna skuldabréfa að nafnvirði 5 milljarða Bandaríkjadollara með breytilegum vöxum í tengslum við útboðslýsinguna miðað við gjalddaga 1. desember 2009. Þann 17. desember fékk stefnandi enn skráða útboðslýsingu vegna 8 milljarða evra skuldabréfaútgáfu og 23. maí 2005 gaf stefnandi út verðviðauka vegna skuldabréfa að nafnvirði 1 milljarður evra með breytilegum vöxtum í tengslum við útboðslýsinguna miðað við gjalddaga 25. maí 2010. Þann 31. ágúst 2006 fékk stefnandi svo skráða útboðslýsingu vegna 12 milljarða evra skuldabréfaútgáfu og 11. apríl 2007 gaf stefnandi út lokaskilmála (e. final terms) vegna skuldabréfa að nafnvirði 100 milljónir svissneskra franka í tengslum við útboðslýsinguna miðað við gjalddaga 12. apríl 2010.

                Stefnandi höfðaði fyrst málið á hendur aðalstefnda, á þeim grundvelli að aðalstefndi væri rétthafi skuldabréfa í þeim flokkum skuldabréfa sem hér að ofan greinir, með stefnu sem þingfest var 6. september 2012 og gerði þá áður greindar riftunar- og endurgreiðslukröfur á hendur aðalstefnda vegna ofangreindra viðskipta.  Eftir að upplýst var í greinargerð aðalstefnda að hann hafi aðeins verið milligönguaðili fyrir undirsjóð varastefnda að viðskiptunum beindi stefnandi einnig framangreindum kröfum að varastefnda með sakaukastefnu sem þingfest var 5. september 2013.

                Eins og rakið er í stefnu og sakaukastefnu sagði stjórn stefnanda af sér 8. október 2008. Daginn eftir neytti Fjármálaeftirlitið heimildar í 100. gr. a í lögum nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki, sbr. 5. gr. laga nr. 125/2008, til að taka yfir vald hluthafafundar í stefnanda og setja yfir hann skilanefnd. Með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur 24. nóvember 2008 var stefnanda veitt heimild til greiðslustöðvunar sem var framlengd með úrskurði 13. nóvember 2009. Lögum nr. 161/2002 var breytt með lögum nr. 44/2009 sem tóku gildi 22. apríl 2009. Hinn 25. maí 2009 var stefnanda skipuð slitastjórn á grundvelli ákvæðis II til bráðabirgða í lögum nr. 44/2009. Slitastjórn gaf út innköllun til kröfuhafa 6. júlí 2009 og frestdagur við slitameðferð stefnanda er 15. nóvember 2008. Við það sé miðað að upphafsdagur slitameðferðar sé gildistökudagur laga nr. 44/2009. Með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur 22. nóvember 2010 mun stefnandi hafa verið tekinn til formlegrar slitameðferðar.

III.

1.       Helstu málsástæður og lagarök stefnanda

                Byggt er á því að stefnandi krefjist riftunar vegna greiðslna þann 2. október 2008 og sé kröfu um greiðslu beint að aðalstefnda Credit Suisse AG en hins vegar sé riftunar- og endurgreiðslukröfu beint að varastefnda, CS Fixed Income SICAV-SIF (CSFI-sjóður) fyrir hönd sjóðsins CS FIXED INCOME SICAV-SIV Global Credit Oportunities (SICAV-sjóður), ef aðalstefnda verður ekki gert að þola dóm í málinu. Í varasök sé byggt á því að aðalstefndi hafi haft milligöngu um viðskipti varastefnda líkt og aðalstefndi haldi fram en hann hafi annast fjárfestingar fyrir hönd SICAV-sjóðsins sem sé undirsjóður CSFI sem sé stefnt þar sem SICAV njóti ekki aðildarhæfis.

                Riftunarkröfur gagnvart stefndu byggi á því að greitt hafi verið fyrr en eðlilegt geti talist og greiðslurnar því riftanlegar samkvæmt 1. mgr. 134. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Greiðslurnar þrjár sem hafi átt sér stað 2. október 2008 séu innan sex mánaða fyrir frestdag 15. nóvember 2008. Þær hafi allar átt sér stað fyrir tilgreinda gjalddaga, 12. apríl 2009, 1. desember 2009 og 25. maí 2012, en skuld sem greidd sé fyrir gjalddaga teljist almennt hafa verið greidd fyrr en eðlilegt sé. Ljóst sé eftir að stefnandi hafi verið tekinn til slitameðferðar að ef ekki hefði komið til þessara greiðslna hefði varastefndi ekki fengið kröfurnar greiddar á gjalddaga, heldur aðeins eignast kröfur við slitameðferð stefnanda en greiðslur til varastefnda raski jafnræði kröfuhafa. Ekki sé sýnt að greiðslurnar hafi verið eðlilegar en sönnunarbyrði um slíkt hvíli á stefndu. Stefnandi kveður fjárkröfu reista á 142. gr., sbr. 143. gr. laga nr. 21/1991 en greiðsla skuldarinnar hafi orðið til þess að stefndi hafi auðgast um þá fjármuni.

                Stefnanda hafi verið skipuð slitastjórn 25. maí 2009. Slitastjórn hafi gefið út innköllun 6. júlí 2009. Kröfulýsingarfresti hafi lokið 30. desember 2009. Í 148. gr. gjaldþrotalaga nr. 21/1991 sé kveðið á um frest til að höfða riftunarmál samkvæmt lögunum. Samkvæmt því sé sex mánaða málshöfðunarfrestur frá því skiptastjóri hafi átt þess kost að gera riftunarkröfu. Fresturinn byrji þó aldrei að líða fyrr en við lok kröfulýsingarfrests. Samkvæmt 4. mgr. 103. gr. laga nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki megi krefjast riftunar eftir sömu reglum og gildi um riftun ráðstafana við gjaldþrotaskipti. Gildi þá öll ákvæði XX. kafla laga 21/1991 við slitameðferðina með sama hætti og við gjaldþrotaskipti en þó þannig að frestur til að höfða riftunarmál skv. 1. mgr. 148. gr., skuli vera 30 mánuðir í stað sex, sbr. 1. gr. laga nr. 146/2011.

                Málshöfðunarfrestur stefnanda til að höfða riftunarmál í frumsök hafi í fyrsta lagi runnið út 30. júní 2012. Þar sem málshöfðun frumsakar hafi verið innan þeirra marka sem kveðið sé á um í 148. gr. laga 21/1991., sbr. 4. mgr. 103. gr. laga nr. 161/2002, teljist málið í heild höfðað innan málshöfðunarfrests og skipti ekki máli þótt fleiri aðilum hafi verið bætt í málið með sakaraukningu. Sakaukastefnan hafi verið gefin út svo fljótt sem auðið hafi verið eftir að viðhlítandi skýringar hafi komið fram í málinu af hálfu aðalstefnda um þann aðila sem hann telji réttan aðila málsins.

                Verði ekki fallist á að sakaraukning miðist við höfðun frumsakar verði að telja að málshöfðunarfrestur sakaraukningar hafi ekki byrjað að líða fyrr en fullnægjandi upplýsingar hafi komið fram um réttan aðila, sbr. 148. gr. laga 21/1991, enda hafi það í fyrsta lagi verið eftir að stefnandi hafi fengið greinargerð aðalstefnda sem hann átti kost á að gera riftunarkröfu á hendur varastefnda í skilningi ákvæðisins. Greinargerð aðalstefnda hafi verið lögð fram 18. desember 2012 og hafi sex mánaða frestur 148. gr. laga nr. 21/1991 því ekki verið útrunninn þegar sakaukastefnan hafi verið gefin út.

                Aðalstefndi hafi að eigin sögn annast um fjárfestingar fyrir SICAV-sjóðinn. Þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir stefnanda á aðalstefnda um að upplýsa stefnanda um gagnaðila í viðskiptunum, m.a. í formi riftunarbréfs, hafi aðalstefndi ekki veitt umbeðnar upplýsingar fyrr en í greinargerð Sanngirnissjónarmið mæli gegn því að aðilar er tengist með jafn nánum hætti og aðalstefndi og sakaukastefndi gætu látið hjá líða að veita upplýsingar sem nauðsynlegar séu til málshöfðunar. Eigi þetta enn frekar við þegar skýrt sé kveðið á um upplýsingaskyldu, sbr. 81. og 82. gr. laga nr. 21/1991.

                Vegna tengsla varastefnda við aðalstefnda hafi varastefndi vitað eða mátt vita af málshöfðun í frumsök allt frá upphafi hennar. Tilgangi málshöfðunarfrestsins, sem sé að koma í veg fyrir óvissu riftunarþola um hvort stefnandi uni ráðstöfun þeirri sem um sé deilt, hafi því verið náð með hinni upphaflegu málshöfðun. Þá þegar hafi varastefndi mátt vita að stefnandi myndi ekki una við ráðstöfunina. Hefðu upplýsingar í greinargerð aðalstefnda borist fyrr, í samræmi við beiðnir stefnanda þar að lútandi, hefði varastefnda verið stefnt í upphafi. Varastefndi hefði því mátt vita að málshöfðun þessi myndi beinast að honum um leið og fullnægjandi upplýsingar lægju fyrir.

                Samkvæmt 3. mgr. 19. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991 sé heimilt að stefna nýjum aðila eftir þingfestingu máls til að svara til sakar með þeim sem þegar hafi verið stefnt, ef skilyrðum 1. mgr. 19. gr. laganna er fullnægt og stefnanda verður ekki metið til vanrækslu að hann hafi ekki stefnt nýja aðilanum áður en málið var þingfest. Bæði skilyrði fyrir útgáfu sakaukastefnu séu uppfyllt og verði stefnanda ekki metið til vanrækslu að hafa ekki stefnt báðum í upphafi enda hafi aðalstefndi þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir ekki veitt stefnanda neinar upplýsingar um gagnaðila viðskiptanna í aðdraganda þessarar málshöfðunar. Í riftunarbréfi stefnanda í frumsök hafi verið skorað á aðalstefnda að veita stefnanda upplýsingar um réttan gagnaðila væri það ekki aðalstefndi. Engar upplýsingar um aðra hugsanlega gagnaðila hafi verið að finna í svari aðalstefnda við riftunarbréfinu í frumsök, né í öðrum bréfum aðalstefnda og stefnandi hafi því álitið aðalstefnda réttan aðila viðskiptanna.

                Það hafi fyrst verið með greinargerð og fylgigögnum aðalstefnda sem hann hafi upplýst stefnanda um þann sem hann teldi réttan gagnaðila í málinu. Fyrir málshöfðun á hendur aðalstefnda hafi stefnandi hins vegar gert allt sem í hans valdi hafi staðið til að afla gagna um réttan aðila væri það ekki aðalstefndi í málinu. Því verði stefnanda ekki metið til vanrækslu að hafa ekki gert kröfur á hendur varastefnda í öndverðu. Aukning á fyrri kröfu sé hvorki til þess fallin að raska grundvelli málsins né auka upphaflegum varnaraðila málsins vinnu við vörn sína.

                Þá sé ósannað að varastefnda hafi verið slitið, að hann sé ekki lengur til og njóti ekki aðildarhæfis. Engin opinber gögn liggi fyrir um það heldur aðeins skjöl sem feli í sér yfirlýsingar af hálfu varastefnda. Hafi varastefnda verið slitið sé heldur ekki sýnt fram á að hann hafi ekki aðildarhæfi samkvæmt þeim erlenda rétti þar sem kann að reyna á fullnustu og stefnandi hafi því lögvarða hagsmuni af því að fá dóm í málinu á hendur varastefnda sem taki til varna. Sönnunarbyrði um þetta hvíli á varastefnda og það séu hagsmunir stefnanda að fá dóm í málinu óháð möguleikum á innheimtu. 

2.       Helstu málsástæður og lagarök varastefnda

                Eins og skýrðist frekar við málflutning byggir varastefndi frávísunarkröfu sína í megindráttum á fjórum málsástæðum:

                Í fyrsta lagi er byggt á því að ekki sé unnt að beina dómkröfum að varastefnda í málinu þar sem hann sé ekki lengur til sem lögpersóna. Í nóvember 2010 hafi verið tekin ákvörðun um að slíta varastefnda og hafi því ferli lokið með greiðslu fjármuna úr sjóðnum þann 4. ágúst 2011. Varstefndi njóti því ekki aðildarhæfis, sbr. 1. mgr. 16. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991, auk þess sem stefnandi hafi þá ekki lengur lögvarða hagsmuni af því að fá dóm um kröfur á hendur honum.

                Í öðru lagi er byggt á því að málið hafi ekki verið höfðað fyrr en að liðnum málshöfðunarfresti í 4. mgr. 103. gr. laga um fjármálafyrirtæki, sbr. 1. gr. laga nr. 146/2011, þar sem frestur til höfðunar riftunarmáls samkvæmt 1. mgr. 148. gr. gjaldþrotalaga nr. 21/1991 hafi verið lengdur í 30 mánuði. Málshöfðunarfresturinn byrji að líða annaðhvort við lok kröfulýsingarfrests eða þegar slitastjórn hafi fyrst átt þess kost að gera riftunarkröfu. Frestur sem hefjist við lok kröfulýsingarfrests sé hinn almenni málshöfðunarfrestur sem beri almennt að miða við. Reglan sé sett með tilliti til hagsmuna viðsemjanda þrotamanns og öryggis viðskiptalífs og mikið þurfi til að koma til að frest eigi að telja frá öðru síðara tímamarki. Kröfulýsingarfresti stefnanda hafi lokið 30. desember 2009. Málshöfðunarfresti er hófst við lok kröfulýsingarfrests hafi því lokið 30. júní 2012. Sakaukastefna var birt um ári síðar, 12. júní 2013. Hinn almenni málshöfðunarfrestur hafi þá verið liðinn. Hafnað sé að miða við að höfðun frumsakar hafi verið innan frestsins enda fáist ekki séð á hvaða grundvelli slík túlkun byggi. Stefnandi hafi ekki sýnt fram á að hann hafi ekki getað gert riftunarkröfu á hendur varastefnda fyrr, þ.e. að honum hafi ekki verið mögulegt að afla nauðsynlegra upplýsinga eða gagna til að taka ákvörðun um málssókn innan hins almenna frests. Stefnandi hafi beint áskorunum um upplýsingar til rangra aðila, þ.e. til Credit Suisse First Boston (Europe) Limited, og Credit Suisse Securities Europe Limited í London. Hvorugt sé aðalstefndi sem sé svissneskt félag að nafni Credit Suisse AG í Zurich í Sviss. Í bréfi 22. desember 2011 sé þegar upplýst að viðskipti þessa máls hafi ekki átt sér stað hjá móttakanda bréfsins né öðrum tengdum aðila í Bretlandi og að bréfritari hafi ekki haft möguleika á að kanna þessi viðskipti frekar þar sem hann hefði ekki aðgang að skrám aðila utan Bretlands. Þá sé vakin athygli á bréfi stefnanda 22. febrúar 2012 um að fundist hafi upplýsingar um viðskiptin og þau tengist Credit Suisse í Sviss. Rangt sé að aðalstefndi hafi neitað að veita stefnanda upplýsingar um viðskiptin. Málsgögn sýni að stefnandi hafi í desember 2011 verið kominn með upplýsingar um að sá aðili sem hann hafi kannað málið hjá hafi verið rangur. Ætla megi að gögn og upplýsingar um viðskiptin hafi legið fyrir frá upphafi í bókum stefnanda og hann vitað, eða í það minnsta mátt vita, um þau og haft allar nauðsynlegar upplýsingar um viðskiptin tiltækar frá upphafi. Í það minnsta hafi stefnandi í febrúar 2012 verið kominn með upplýsingar sem hafi gefið honum tilefni til að kanna málið frekar hjá aðalstefnda. Það hafi hann ekki gert heldur sent riftunaryfirlýsingu til aðalstefnda síðla í maí er barst aðalstefnda ekki fyrr en 31. maí 2012. Stefna hafi síðan verið birt stuttu síðar. Aðalstefnda hafi þannig ekki verið gefið tækifæri til að kanna þessi viðskipti og upplýsa um hvern hann teldi réttan aðila að þeim fyrir málssóknina. Aðalstefndi hafi hins vegar upplýst stefnanda um það við fyrsta tækifæri, þ.e. í greinargerð sinni. Þeirri fullyrðingu að stefnandi hafi gert allt sem í hans valdi hafi staðið til að afla gagna um hver hafi verið réttur aðili að málinu sé hafnað. Stefnanda hafi ekki tekist að sanna að skilyrði séu uppfyllt til að miða upphaf frestsins við annan og síðari tíma en lok kröfulýsingarfrests. Engar skýringar liggi fyrir á því af hverju stefnandi hafi ekki gripið tímanlega til aðgerða til að afla upplýsinga um mótaðila sinn í viðskiptunum. Stefnandi geti ekki skýlt sér á bak við að aðalstefndi hafi ekki upplýst hann um þetta þegar aðalstefnda hafi fyrst gefist færi á að veita upplýsingar eftir að málið hafi verið höfðað á hendur honum enda hafi hann gert það í greinargerð sinni. Löggjafinn hafi tekið tillit til aðstæðna fjármálafyrirtækja í slitum við ákvörðun á almennum málshöfðunarfresti þegar fresturinn hafi verið lengdur úr sex mánuðum í 24 og enn á ný úr 24 mánuðum í 30 mánuði með lögum nr. 146/2011. Ef fallist yrði á að frestur á hendur varastefnda hafi byrjað að líða í desember 2012 myndi það hafa í för með sér að hann rynni ekki út fyrr en 2015 vegna viðskipta árs 2008. Slíkt fæli í sér röskun á því jafnræði kröfuhafa sem riftunarreglum gjaldþrotaréttar væri ætlað að tryggja. Fimm ár hafi verið liðin og varastefndi ekki haft vitneskju um kröfur stefnanda á hendur honum öll þessi ár þar sem stefnandi hafi ekki sett sig í samband við hann fyrr en með útgáfu sakaukastefnu.

                Í þriðja lagi sé byggt á því að meta verði stefnanda það til vanrækslu að hafa ekki stefnt varastefnda ásamt með aðalstefnda þegar málið var þingfest í frumsök, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Vísaði varastefndi hér að öðru leyti almennt til umfjöllunar um málsástæður varðandi málshöfðunarfrest. 

                Í fjórða lagi byggi sakaukastefndi á því að hann eigi ekki varnarþing hér á landi heldur í Lúxemborg þar sem heimilisvarnarþing hans sé eða í Englandi þar sem samningsvarnarþing sé. Þó svo að íslenskir dómstólar hafi ekki fallist á frávísun á þessum grunni í sambærilegum málum sé þessari málsástæðu engu að síður haldið fram í þessu máli með vísan til kæruskilyrða fyrir Mannréttindadómstól Evrópu.

IV.

                Eins og skýrðist frekar við málflutning um frávísunarkröfu varastefnda þá byggir krafan á fjórum málsástæðum: Í fyrsta lagi að varastefndi sé ekki lengur til og njóti þar af leiðandi ekki hæfis að lögum til að geta verið aðili að dómsmáli. Í öðru lagi að málið sé höfðað á röngu varnarþingi. Í þriðja lagi að málið sé ekki höfðað innan tilskilins málshöfðunarfrests. Í fjórða lagi að ekki hafi verið skilyrði til að höfða málið með sakaukastefnu, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Af hálfu stefnanda er öllum framangreindum málsástæðum varastefnda andmælt.

                Af hálfu varastefnda er frávísunarkrafan í fyrsta lagi reist á því að ekki sé unnt að beina dómkröfum að varastefnda í málinu, sbr. 1. mgr. 16. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991, þar sem sjóðnum (þ.e. varastefnda) hafi þegar verið slitið í nóvember 2010 og lokauppgjör farið fram og njóti varastefndi þar af leiðandi ekki aðildarhæfis að íslenskum rétti. Af hálfu stefnanda var þessari málsástæðu andmælt þar sem ósannað væri að stöðu stefnanda væri háttað með þessum hætti. Fyrir dóminn hafa verið lögð fram þýdd skjöl dags 5. nóvember 2010 um ákvörðun stjórnar um slit varastefnda og dags 4. ágúst 2011 um lokauppgjör vegna þess. Umrædd skjöl sem stafa frá varastefnda bera hvorki með sér vottun opinberra aðila um stöðu varastefnda sem lögpersónu né heldur hefur neitt slíkt verið lagt fram af hálfu varastefnda í þá veru. Verður því við svo búið að fallast á með stefnanda að ekki hafi verið nægilega sýnt fram á að stefnandi sé ekki lengur til og njóti ekki aðildarhæfis í skilningi 1. mgr. 16. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991.

                Af hálfu varastefnda er í öðru lagi byggt á því að hann eigi ekki varnarþing hér á landi heldur í Lúxemborg þar sem heimilisvarnarþing hans sé eða í Englandi þar sem samningsvarnarþing sé. Við málflutning kom þó fram af hálfu varastefnda að þar sem íslenskir dómstólar hefðu þegar metið það svo að frávísun á þessum grundvelli ætti ekki við í hliðstæðum tilvikum, sbr. einkum dóma Hæstaréttar Íslands frá 14. maí 2013 í málum nr. 275/2013 og nr. 283/2013, væri þessari málsástæðu engu að síður haldið hér fram til að fyrirbyggja réttindaafsal um kæruskilyrði Mannréttindadómstóls Evrópu. Í framangeindum dómum Hæstaréttar Íslands kemur efnislega fram, að í 4. mgr. 103 gr. laga nr. 161/2002 sé slitastjórn fjármálafyrirtækis veitt heimild til að krefjast riftunar á ráðstöfunum fyrirtækisins ef ekki er sýnt að eignir þess muni nægja til að efna skuldbindingar þess eftir sömu reglum og gilda um riftun ráðstafana við gjaldþrotaskipti. Samkvæmt þriðja málslið málsgreinarinnar, sem tekinn hafi verið upp í hana með 1. gr. laga nr. 146/2011, skuli mál sem slitastjórn höfðar á grundvelli hennar þingfest fyrir þeim héraðsdómi þar sem fjármálafyrirtæki hafi verið tekið til slita. Að virtu þessu síðasta lagaákvæði og með hliðsjón af dómi Hæstaréttar 21. september 2012 í máli nr. 485/2012 væri staðfest sú niðurstaða héraðsdóms að reka mætti málið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur. Ekki var um það deilt fyrir dómi að málið sem hér um ræðir teldist sambærilegt í þessu tilliti og ber því að hafna frávísunarkröfu varastefnda á þeim grundvelli að mál þetta hafi verið höfðað á röngu varnarþingi. 

                Í þriðja lagi byggir varastefndi frávísunarkröfu á því að frestur til að höfða mál þetta á hendur honum teljist hafa verið liðinn þegar málið var höfðað. 

                Hér ber þá að líta til þess að stefnandi höfðar mál þetta á hendur varastefnda til riftunar á greiðslum stefnanda 2. október 2008 á grundvelli 134. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. og endurheimtu fjárhæðanna sem stefnandi innti þá af hendi. Stefnandi er fjármálafyrirtæki í slitameðferð. Í 4. mgr. 103. gr. laga nr. 161/2002 er slitastjórn fjármálafyrirtækis veitt heimild til að krefjast riftunar á ráðstöfunum fyrirtækisins ef ekki er sýnt að eignir þess muni nægja til að efna skuldbindingar þess eftir sömu reglum og gilda um riftun ráðstafana við gjaldþotaskipti. Gilda þá öll ákvæði XX. kafla laga nr. 21/1991 við slitameðferðina með sama hætti og við gjaldþrotaskipti en þó þannig að frestur til að höfða riftunarmál samkvæmt 1. mgr. 148. gr. laganna skuli vera 30 mánuðir í stað sex mánaða, sbr. 1. gr. laga nr. 146/2011.

                Samkvæmt framansögðu þarf slitastjórn fjármálafyrirtækis að höfða dómsmál til riftunar áður en 30 mánuðir eru liðnir frá því að slitastjórnin átti þess kost að gera riftunarkröfu. Frestur þessi byrjar þó aldrei að líða fyrr en við lok kröfulýsingarfrests, sbr. 2. málslið 1. mgr. 148. gr. laga nr. 21/1991. Eins og rakið hefur verið var slitastjórn stefnanda skipuð 25. maí 2009 og kröfulýsingarfresti lauk 30. desember 2009. Málið var höfðað gegn varastefnda með sakaukastefnu 12. júní 2013 en þá var ríflega 41 mánuður liðinn frá lokum kröfulýsingarfrests. Eins og lýst er í dómi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem staðfestur var með vísan til forsendna í dómi Hæstaréttar Íslands frá 7. apríl 2014 í máli nr. 212/2014, telst málshöfðunarfrestur varastefnda ekki hafa verið rofinn þegar málið var fyrst höfðað gagnvart aðalstefnda.

                Eðli máls samkvæmt var stefnanda ómögulegt að höfða mál gegn varastefnda fyrr en hann vissi hver sá aðili var og um tengsl hans við viðskiptin sem hér um ræðir. Það eitt leiðir þó að mati dómsins ekki til þess að fresturinn hafi byrjað að líða þegar viðhlítandi upplýsingar fengust um hver hann væri. Í því efni verður að taka tillit til markmiðs fyrirmæla í 1. mgr. 148. gr. laga nr. 21/1991 um málshöfðunarfrest. Er hann öðrum þræði settur til þess að eyða óvissu viðsemjenda þrotamanns um það hvort þrotabú muni una við ráðstöfun hans fyrir upphaf gjaldþrotaskipta og skapa festu í viðskiptalífinu. Til að gæta þessara hagsmuna miðar ákvæðið að því að hraða því að tekin verði ákvörðun um að höfða mál til að fá umdeildri ráðstöfun rift. Skorti skiptastjóra gögn í upphafi skiptameðferðar til að höfða slíkt mál ber honum að nýta þær heimildir sem hann hefur til að afla þeirra svo fljótt sem verða má. Í því sambandi er á það bent að skiptastjóri hefur samkvæmt 81. og 82. gr. laga nr. 21/1991 allvíðtækar heimildir til þess að afla gagna og upplýsinga í þessu skyni. Samkvæmt 1. mgr. 82. gr. laganna hvílir meðal annars skylda á viðskiptabönkum, sparisjóðum, og verðbréfamiðstöðvum, sem og hverjum þeim sem geta haft vitneskju um eignir og skuldir þotabús vegna viðskiptatengsla við þrotamanninn eða af sambærilegum ástæðum, að láta skiptastjóra í té þau gögn um málefni búsins sem hann krefst. Verði viðkomandi ekki við kröfu skiptastjóra um upplýsingar getur hann krafist úrskurðar dómara um hana, sbr. 2. mgr. 82. gr. og 3. mgr. 81. gr. laganna.

                Í 148. gr. laga nr. 21/1991 er miðað við að upphaf málshöfðunarfrests í máli af því tagi sem hér um ræðir skuli miða við tilgreint tímabil sem hér er 30 mánuðir frá því að skiptastjóri átti þess kost að gera riftunarkröfu, sbr. 1. gr. laga nr. 146/2011, en að frestur þessi byrji þó aldrei að líða fyrr en við lok kröfulýsingarfrests. Hvað varðar hins vegar mögulegan síðari tíma sem upphaf málshöfðunarfrests, virðist hafa verið lagt til grundvallar að miða beri við lok kröfulýsingarfrests, nema því aðeins að aðstæður hafi sannanlega verið þær að stefnandi hafi ekki átt þess kost að gera riftunarkröfu á hendur stefnda innan þess tíma þar sem fullnægjandi upplýsingar til þess hafi ekki verið honum tiltækar fyrr, en sönnunarbyrði um það hvíli á stefnanda. 

                Í máli þessu liggur fyrir að stefnandi varði umtalsverðum tíma í að reyna að greiða úr því hver væri með réttu gagnaðili hans í þeim viðskiptum sem málið snýr að uns hann höfðaði loks málið á hendur aðalstefnda, Credit Suisse AG í Zurich í Sviss með stefnu birtri 6. júní 2012. Stefnandi hefur vissulega bent á ýmislegt sem útskýrir tafir við að beina kröfum að stefndu í þessu máli. Þannig er t.d. ljóst að kaupnótur í málinu báru a.m.k. í fljótu bragði með sér að gagnaðili viðskiptanna væri Credit Suisse Boston Euro Limited sem hvorki er þó stefndi né varastefndi í málinu. Enn fremur liggur fyrir að stefnandi átti í ítrekuðum bréfaskiptum frá því í desember 2011 og fram í febrúar 2012 við félagið Credit Suisse Securities Europe Limited í London til að leita upplýsinga um réttan viðsemjanda varðandi kröfurnar. Var stefnanda þá jafnan tjáð að það félag væri ekki viðsemjandi um þær kröfur sem hér um ræðir og að það þekkti ekki til viðskipta með þær. Eftir því sem næst verður komist, sbr. bréf stefnanda frá 21. febrúar 2012 til Credit Suisse Securities Europe Limited, fundust síðan loks þrjár viðskiptanótur hjá stefnanda varðandi þau viðskipti sem hér um ræðir. Báru þær með sér að viðskipti þessi hafi verið hluti af viðskiptum sem fólu í sér sölu stefnanda á hlutabréfum sem höfðu verið gefin út af aðila sem nefndist Black Diamond til félagsins Credit Suisse í Zurich, sem síðan var stefnt í þessu máli sem aðalstefnda. Riftunaryfirlýsing stefnanda með áskorun til aðalstefnda Credit Suisse í Zurich um að upplýsa um réttan gagnaðila í viðskiptunum væri hann annar barst svo aðalstefnda 31. maí 2012, en sama dag rann út frestur aðalstefnda sem stefnandi tilgreindi til að svara erindi hans. Fyrir liggur að í svarbréfi aðalstefnda dagsettu þann sama dag eða 31. maí 2012 var kröfum stefnanda hafnað en ekkert var þar getið um mögulega hlutdeild varastefnda sem aðalstefndi upplýsir ekki um fyrr en með framlagningu greinargerðar í málinu þann 18. desember 2012.

                Við mat á framvindu málsins verður að taka mið af því að þau gögn sem stefnandi hafði undir höndum um viðskiptin gáfu einungis óljósar vísbendingar um viðsemjendur og raunar kveðst stefnandi ekki hafa haft neitt undir höndum sem beinlínis benti til hlutdeildar varastefnda fyrr en aðalstefndi upplýsir um þátt hans í greinargerð. Á hitt ber þó einnig að líta að óvíst er hversu lengi stefnandi hefur þó haft undir höndum framagreindar viðskiptanótur sem hann getur um í bréfinu 21. febrúar 2021 og sem að lokum veittu vísbendingar um þann aðila sem er aðalstefndi í þessu máli eða hvenær stefnanda bárust sannarlega þær upplýsingar sem vörpuðu ljósi á þýðingu þessara gagna. Liðu ríflega tvö ár frá lokum kröfulýsingarfrests þar til stefnandi fann loks hjá sér gögnin sem tengdu aðalstefnda við málið og er með öllu óútskýrt af hálfu stefnanda hvernig sá tími var nýttur með hliðsjón af þeim úrræðum sem skipastjóri hefur almennt tiltæk til að afla sér upplýsinga. Verður stefnandi eins og á stendur að bera halla af því að hafa ekki sýnt fram á að hann hafi ekki haft tök á að nálgast og greina fyrr umræddar upplýsingar sem hann hafði þó til reiðu áður en sá rúmi málshöfðunarfrestur sem almennt miðar upphaf við lok kröfulýsingarfrests rann út. Hefur stefnanda að mati dómsins heldur ekki auðnast að sýna fram á að þau sjónarmið sem þó kunna að réttlæta frávik frá því að miða upphaf málshöfðunarfrests við annan og síðari tíma en lok kröfulýsingarfrests eigi að koma hér til álita. Hefur stefnandi því ekki fært viðhlítandi rök fyrir því að atvik máls séu með þeim hætti að miða beri upphaf málshöfðunarfrests við síðari tíma en lok kröfulýsingarfrests. Frestur, skv. 1. mgr. 148. gr. laga nr. 21/1991, sbr. 4. mgr. 103. gr. laga nr. 161/2002 var því liðinn þegar sakaukastefna var birt varastefnda í málinu 12. júní 2013 og verður því að fallast á frávísunarkröfu varastefnda á þeim grundvelli.

                Með hliðsjón af þessari niðurstöðu eru ekki efni til að fjalla sérstaklega um þá málsástæðu varastefnda að skilyrði 3. mgr. 19. gr. laga nr. 19/1991 til að höfða málið með sakaukastefnu geti ekki talist hafa verið uppfyllt eins og á stóð.  

                Með vísan til þessa ber að vísa máli stefnanda á hendur varastefnda frá dómi.

                Með vísan til 2. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 verður stefnanda gert að greiða varastefnda málskostnað sem þykir hæfilega ákveðinn 1.000.000 krónur og er það að teknu tilliti til þess að varastefndi telst ekki virðisaukaskattskyldur aðili hér á landi.

                Af hálfu stefnanda flutti málið Grímur Sigurðsson, hrl.

                Af hálfu varastefnda flutti málið Svanhvít Axelsdóttir, hdl.

Pétur Dam Leifsson, settur héraðsdómari, kveður upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

Máli stefnanda, Kaupþings hf., á hendur varastefnda, CS Fixed INCOME SICAV-SIF fyrir hönd CS Fixed INCOME SICAV-SIV Global Credit Opportunities, er vísað frá dómi.

Stefnandi greiði varastefnda 1.000.000 krónur í málskostnað.