Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Helgi I. Jónsson, Benedikt Bogason og Greta Baldursdóttir.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 11. desember 2017 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum degi síðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 11. desember 2017 þar sem varnaraðila var gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi þar til dómur fellur í máli hans, en þó eigi lengur en til mánudagsins 8. janúar 2018  klukkan 16. Kæruheimild er í b. lið 2. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, til vara að farbanni verði beitt í stað gæsluvarðhalds, en að því frágengnu að gæsluvarðhaldinu verði markaður skemmri tími.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjaness mánudaginn 11. desember 2017

Héraðssaksóknari hefur í dag krafist þess að ákærða, X, nígerískum ríkisborgara, fæddum [...], verði gert að sæta gæsluvarðhaldi þar til dómur fellur í sakamálinu S-326/2017, þó eigi lengur en til mánudagsins 8. janúar 2018, klukkan 16:00.

Fallist dómurinn ekki á kröfu embættisins um gæsluvarðhald er þess krafist að dómurinn banni sakborningi að fara af landinu og að honum verði í úrskurðarorði gert skylt að tilkynna Lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu um verustað sinn og gefa sig fram við hana á lögreglustöð daglega. Þá skuli sakborningur afhenda lögreglu vegabréf sitt til varðveislu.

Ákærði mótmælir kröfu héraðssaksóknara og krefst þess aðallega að henni verði hafnað, en til vara að hann verði úrskurðaður í farbann og til þrautavara að gæsluvarðhaldinu verði markaður skemmri tími.

Í greinargerð með kröfunni segir að héraðssaksóknari hafi gefið út ákæru 20. september 2017 á hendur varnaraðila, X og fleirum fyrir peningaþvætti í febrúar 2016. Málið hafi verið þingfest í Héraðsdómi Reykjaness 13. október síðastliðinn. Sé varnaraðili ákærður fyrir að hafa skipulagt og gefið fyrirmæli um peningaþvætti þegar meðákærðu tóku við 31.600.000 krónum af ótilgreindum aðila, geymdu fjármunina á bankareikningum, nýttu að hluta, fluttu að hluta, sendu að hluta til Ítalíu og millifærðu 20.500.000 krónur af umræddu fé á bankareikning félagsins [...] í Hong Kong, þrátt fyrir að þau hafi mátt vita að um væri að ræða ólöglega fengið fé, en um hafi verið að ræða fé sem ótilgreindur aðili komst yfir með fjársvikum í tengslum við viðskipti félaganna [...] í Suður Kóreu og [...]. séu brotin nánar rakin í ákærunni.

Varnaraðili hafi skipulagt og gefið meðákærðu fyrirmæli um peningaþvættið, eftir að hann kom til landsins 2. febrúar 2016, og hafi brotin þannig verið framin að hans undirlagi. Hafi hann komið gagngert til landsins til að sjá til þess að fjármunir yrðu sendir tilteknum erlendum aðilum. Þá hafi hann afhent meðákærðu tilhæfulausa reikninga sem hafi verið  framvísað í [...] 8. febrúar 2017 og flutt  hluta af fjármununum úr landi. Mátti varnaraðila á sama hátt og meðákærðu vera ljóst að um ólöglega fengið fé hafi verið að ræða. Varnaraðili hafi neitað sök við þingfestingu málsins. Aðalmeðferð í málinu hafi farið fram 7. og 11. desember og sé dóms að vænta innan fjögurra vikna.

Við aðalmeðferð málsins hafi varnaraðili haldið sig við þann framburð að hann hafi einungis komið til landsins í greiðaskyni fyrir vin sinn A sem hafi átt að fá senda peninga frá Íslandi og hafi varnaraðili átt að hitta ákærðu Y og taka mynd af kvittunum af umræddum peningasendingum og senda A til staðfestingar á því að peningarnir hefðu verið sendir úr landi. Hann hafi neitað að kannast við eða vita að um illa fengið fé væri að ræða. Framburður hans fái ekki staðist miðað við framburði annarra ákærðu sem beri um mun meiri og aðra aðkomu hans að þeim fjármagnsflutningum sem hér um ræði. Hafi hann meðal annars haft aðkomu að því að útvega og breyta, þegar þess þurfti, reikningum sem notaðir hafi verið og framvísað var í bönkum við fjármagnsflutningana. Hann hafi jafnvel gefið meðákærðu fyrirmæli og beitt þau þrýstingi til að knýja á um að peningarnir yrðu sendir úr landi.

Varnaraðili hafi verið framseldur til Íslands frá Ítalíu vegna rannsóknar málsins og hafi setið í gæsluvarðhaldi frá 17. ágúst síðastliðinn, fyrst vegna rannsóknarhagsmuna, en með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur frá 24. ágúst síðastliðinn í máli nr. R-280/2017 hafi hann verið úrskurðaður í gæsluvarðhald í fjórar vikur með vísan til b. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008, aftur í fjórar vikur með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur frá 21. september síðastliðinn í máli R-318/2017, og aftur í fjórar vikur með úrskurði Héraðsdóms Reykjanes frá 19. október síðastliðinn í máli R-563/2017. Þótti dóminum atvikum þannig háttað að ekki yrði talið að nærvera hans yrði tryggð með öðrum og vægari úrræðum. Hafi úrskurðirnir verið staðfestir af Hæstarétti Íslands. Héraðssaksóknari telji augljóst að svo sé enn.

Rannsókn embættis héraðssaksóknara hafi staðið síðan 25. febrúar 2016 og hafi mikill tími farið í umfangsmikla upplýsinga- og gagnaöflun sem farið hafi fram í því skyni að athuga kæruefni, afmarka hina ætluðu refsiverðu háttsemi og rekja millifærslu umræddra fjármuna. Húsleitir hafi farið fram á nokkrum stöðum og hafi fimm aðilar sætt gæsluvarðhaldi við rannsókn málsins.

Rannsókn lögreglu hafi leitt í ljós að varnaraðili hafi komið til landsins gagngert til þess að veita viðtöku fjármunum og senda þá með símgreiðslu til félagsins [...] í Hong Kong. Til þess hafi hann haft meðferðis nauðsynleg skjöl sem hafi verið tilhæfulausir reikningar um viðskipti milli aðila. Ákærði Y, Z og Þ munu síðan hafa farið í [...] með skjöl sem varnaraðili hafði útbúið og millifært í tvennu lagi um 21,7 milljón króna til félagsins í Hong Kong. Varnaraðili virðist því hafa útbúið nauðsynleg skjöl svo unnt væri að koma hluta fjármunanna úr landi auk þess sem hann hafi móttekið reiðufé. Það sé einnig grunur lögreglu að varnaraðili hafi tengst beint þeim aðilum sem komu því til með blekkingum í tölvupóstsamskiptum að fjármunirnir hafi verið greiddir á reikning [...] í stað [...].

Með bréfi til skrifstofu almannaöryggis innanríkisráðuneytisins 4. apríl 2016 hafi verið óskað eftir því að varnaraðili yrði eftirlýstur og hann handtekinn hvar sem til hans myndi nást og hann framseldur íslenskum yfirvöldum. Var varnaraðili handtekinn á flugvellinum í Bologna á Ítalíu. Ítölsk dómsmálayfirvöld hafi samþykkt beiðni um framsal varnaraðila 10. júlí 2017. Varnaraðili var fluttur til landsins 17. ágúst 2017.

Við yfirheyrslu hafi  varnaraðili kannast við að hafa komið til Íslands í lok janúar eða byrjun febrúar að beiðni áðurnefnds A, A. Hann hafi aldrei komið til Íslands og verið forvitinn um landið og hafi fallist á það þar sem hann hafi fengið frítt flugfar og uppihald auk þess sem A hafi lofað honum 500 evrum að launum við komuna tilbaka til Ítalíu. Tilgangur ferðarinnar hafi verði að eiga samskipti við Y vegna millifærslu á fjármunum sem A sagði að væru vegna einhverra viðskipta sem hann vissi ekki hver væru. Y mun ekki hafa svarað símtölum A og var hann því farið að lengja eftir peningamillifærslunum og þar sem hann treysti henni ekki sendi hann varnaraðili til að fá staðfestingu á millifærslunum og senda sér afrit að millifærslukvittunum að þeim loknum. Hann sagðist hins vegar ekki hafa verið viðstaddur eða framkvæmt neina millifærslur sjálfur. Varnaraðili kannaðist við að hafa hitt ákærðu Y, Z og Þ og farið út að borða og skemmt sér með þeim en aðra hafi hann ekki hitt.

Varnaraðili hafi ekki kannast við að hafa komið með þau gögn sem ákærðu í málinu sögðu að hann hefði framvísað eða þá útbúið reikninga sem hafi verið bornir undir hann í yfirheyrslunni. Hann hafi aðeins séð tvær millifærslukvittanir sem hann hafi tekið mynd af á síma og sent A. Við brottförina frá Íslandi hafi Y síðan afhent honum íslenska fjármuni sem hún sagði X að skipta í evrur á flugvellinum og afhenda A. Mun þetta hafa verið um 2700 evrur en hluti af því hafi verið afgangur af framfærslupeningum sem Y lét X hafa við komuna til Íslands að beiðni A.

Eins og áður sagði hafi varnaraðili verið úrskurðaður í gæsluvarðhald á grundvelli rannsóknarhagsmuna frá 17. til og með 24 ágúst 2017, sbr. úrskurð R-273/2017. Hann var síðan úrskurðaður í áframhaldandi gæsluvarðhald á grundvelli b liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008, sbr. úrskurð R-280/2017, til 21. september 2017. Var sá úrskurður staðfestur með dómi Hæstaréttar nr. 528/2017 sem kveðinn var upp 25. ágúst 2017. Hann var síðan úrskurðaður í áframhaldandi gæsluvarðhald á grundvelli b liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008, sbr. úrskurð R-318/2017, til 19. október 2017. Var sá úrskurður staðfestur með dómi Hæstaréttar nr. 602/2017 sem kveðinn var upp mánudaginn 25. september 2017. Þá hafi varnaraðili enn á ný verið úrskurðaður í gæsluvarðhald 16. nóvember sl., sbr. úrskurð Héraðsdóms Reykjaness í máli R-563/2017, sem staðfestur hafi verið af Hæstarétti Íslands 20. nóvember sl., sbr. dóm í máli nr. 723/2017.

Telja verði hvoru tveggja ríka almanna- og einkahagsmuni fyrir því að fallist verði á umbeðna kröfu. Er um að ræða stórfellt peningaþvætti, sem hagsmunir almennings krefjast að saksótt verði fyrir. Meint brot varða öll verulega fjárhagslega hagsmuni og verulega hagsmuni aðila sem áttu í hvers konar viðskiptum við [...] á umræddum tíma. sem ollu [...] og hinum suður kóreska viðskiptavini þess gríðarlegu tjóni.

Héraðssaksóknari telji að gæsluvarðhald sé nauðsynlegt til að tryggja návist varnaraðila þegar dómur fellur í máli hans svo unnt sé að birta honum niðurstöðu dómsins. Hann eigi konu og barn sem búi í Ghana og í Nígeríu. Líta verði til þess að hann hafi ekki komið sjálfviljugur til landsins heldur eftir framsal í fylgd lögreglufulltrúa. Þá sé ákærði erlendur ríkisborgari sem engin tengsl hafi við landið og því veruleg hætta á að hann reyni að koma sér undan birtingu og fullnustu dómsins gangi hann laus.

Með vísan til framangreinds, framlagðra gagna og b. liðar 1. mgr. 95. gr., sbr. 1. mgr. 100. gr. laga 88/2008 um meðferð sakamála er þess krafist að krafan nái fram að ganga.

Niðurstaða:

Með ákæru héraðssaksóknara, útgefinni 20. september 2017, er varnaraðila gefið að sök peningaþvætti, sbr. 1. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga. Brotið getur varðað sektum eða fangelsi allt að 12 árum, sbr. einnig 3. og 4. mgr. 264. gr. Aðalmeðferð málsins var lokið 11. desember 2017.  Með vísan til þess sem rakið hefur verið og gögnum sakamálsins númer S-326/2017 er fallist á það með héraðssaksóknara að varnaraðili sé undir rökstuddum grun um aðild að auðgunarbrotum sem fangelsisrefsing er lögð við samkvæmt ákvæðum almennra hegningarlaga. Með virtum þeim þeim peningafjárhæðum sem um getur í máli varnaraðila og því að varnaraðila er gefið að sök að hafa gefið öðrum ákærðu fyrirmæli um peningaþvætti og að brotin hafi verið framin að hans undirlagi, þykir ekki koma til álita að ákvæði 3. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála geti átt við í tilviki varnaraðila.

Varnaraðili er erlendur ríkisborgari sem búsettur er á Ítalíu og á fjölskyldu í Afríku. Hann var handtekinn á Ítalíu og framseldur þaðan til Íslands. Varnaraðili hefur engin tengsl við Ísland og má því ætla að hann muni reyna að komast úr landi eða koma sér með öðrum hætti undan málsókn verði hann látinn laus. Með dómum Hæstaréttar Íslands í málunum númer 602/2017, 662/2017 og 723/2017 var fallist á gæsluvarðhald varnaraðila á grundvelli b. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Ekki þykir sýnt fram á að aðstæður varnaraðila hafi tekið breytingum frá því að tilvitnaðir dómar Hæstaréttar voru upp kveðnir.

Samkvæmt þessu er það mat dómsins að enn fullnægt skilyrðum b. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála til að úrskurða megi varnaraðila til þess að sæta áfram í gæsluvarðhald, enda er það mat dómsins að nærvera hans verði ekki tryggð með öðrum og vægari úrræðum. Er því fallist á kröfu héraðssaksóknara um að varnaraðili sæti gæsluvarðhaldi eins og hún er fram sett og nánar greinir í úrskurðarorði.

Úrskurðinn kveður upp Jón Höskuldsson héraðsdómari.

Ú r s k u r ð a r o r ð:

Varnaraðili, X, fæddur [...], skal sæta gæsluvarðhaldi allt þar til dómur fellur í sakamálinu S-326/2017, þó eigi lengur en til mánudagsins 8. janúar 2018, klukkan 16:00.