Föstudaginn 28. febrúar 2014.
Nr. 61/2014.	A (Jón Egilsson hrl.) gegn Íslandsbanka hf. (enginn)

Kærumál. Greiðslustöðvun. Nauðasamningur.

Eftir ákvörðun umboðsmanns skuldara hlaut A samþykki til að leita greiðsluaðlögunar samkvæmt lögum nr. 101/2010 um greiðsluaðlögun einstaklinga. Samningar tókust ekki með A og lánardrottnum hans og í kjölfar þess lýsti hann því yfir við umsjónarmann greiðsluaðlögunarinnar að hann vildi leita nauðasamninga til greiðsluaðlögunar eftir ákvæðum X. kafla a. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Lánardrottnar gerðu enn athugasemdir við frumvarp til nauðasamnings og af þeim sökum beindi A kröfu til héraðsdóms um staðfestingu nauðasamnings síns. Vísað var til þess að samkvæmt 63. gr. b. laga nr. 21/1991 færi um meðferð kröfu um staðfestingu nauðasamnings til greiðsluaðlögunar eftir ákvæðum 55. til 59. gr. sömu laga. Af því leiddi að hafna skyldi kröfu um staðfestingu nauðasamnings ef uppfyllt væru skilyrði 1. mgr. 57. gr. laganna, auk þess sem heimilt væri að gera slíkt hið sama að fullnægðum skilyrðum 58. gr. þeirra. Talið var að A hefði ekki uppfyllt skilyrði b. liðar 2. mgr. 6. gr. laga nr. 10/2010, sem svaraði til 38. gr. laga nr. 21/1991, er umsókn hans um heimild til að leita greiðsluaðlögunar var samþykkt og því hefði borið að synja honum þeirrar heimildar í öndverðu. Af þeim sökum var hafnað kröfu A um staðfestingu nauðasamnings með skírskotun til 1. tölul. 1. mgr. 57. gr. laga nr. 21/1991.

Dómur Hæstaréttar

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Viðar Már Matthíasson og Árni Kolbeinsson og Ingveldur Einarsdóttir settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 20. janúar 2014 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 28. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 14. janúar 2014 þar sem hafnað var beiðni sóknaraðila um staðfestingu frumvarps hans 14. október 2013 að nauðasamnings til greiðsluaðlögunar. Kæruheimild er í 1. mgr. 59. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og að fyrrgreind beiðni hans verði tekin til greina. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Kærumálskostnaður dæmist ekki.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Kærumálskostnaður fellur niður.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 14. janúar 2014.

Með bréfi sem barst Héraðsdómi Reykjaness 14. október 2013 krafðist sóknaraðili, A, kt. [...], [...], [...], þess að dómurinn staðfesti frumvarp hans að nauðasamningi til greiðsluaðlögunar dagsett sama dag.

I

Í greinargerð með frumvarpinu segir að með ákvörðun umboðsmanns skuldara 22. ágúst 2011 hafi umsókn sóknaraðila og eiginkonu hans um heimild til að leita greiðsluaðlögunar samkvæmt lögum nr. 101/2010 um greiðsluaðlögun einstaklinga verið samþykkt. Skuldarar hafi nýtt sér heimild 3. mgr. 2. gr. laganna til að leita í sameiningu greiðsluaðlögunar. Jóhannes Árnason héraðsdómslögmaður hafi verið skipaður umsjónarmaður með greiðsluaðlöguninni þann 1. september 2011. Þá segir í greinargerðinni að samningsumleitanir við lánardrottna hafi ekki borið árangur. Sóknaraðili hafi því lýst því yfir við umsjónarmann þann 11. október 2013 að hann vildi leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar í samræmi við ákvæði X. kafla a laga um gjaldþrotaskipti o.fl. nr. 21/1991 í ljósi athugasemda sem lánardrottnar gerðu við frumvarp skuldara. Umsjónarmaður hefur mælt með því að svo verði gert. Þá segir í greinargerð umsjónarmanns að sóknaraðili hafi ásamt eiginkonu sinni fengið samþykkta skilmálabreytingu á húsnæðislánum sínum sem geri þeim kleift að halda fasteign sinni og standi hún því utan nauðasamningsumleitana.

Með kröfu sóknaraðila um staðfestingu nauðasamnings til greiðsluaðlögunar fylgdi frumvarp hans til nauðasamnings til greiðsluaðlögunar, greinargerð skipaðs umsjónarmanns hans og frekari fylgigögn. Í frumvarpi að nauðasamningi er heildarfjárhæð samningskrafna sögð nema 18.753.860 krónum. Samningskröfuhafar sóknaraðila eru þar tilgreindir Gildi lífeyrissjóður, BYR hf., Landsbankinn hf., Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda, Lýsing hf., Kreditkort hf., Landsspítalinn og Orkuveita Reykjavíkur. Samkvæmt frumvarpinu hafi sóknaraðili ekki greiðslugetu til að standa skil á áðurnefndum skuldbindingum sínum. Umsjónarmaður leggi því til 80% eftirgjöf á samningskröfum og greiðsluaðlögun í 24 mánuði. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að sóknaraðili greiði á fyrsta mánuði nauðasamnings samningskröfu Lýsingar hf., að fjárhæð 389.801 króna. Þá er gert ráð fyrir mánaðarlegum greiðslum inn á samningskröfur sem síðar verður gerð grein fyrir. Samningskröfur á greiðsluaðlögunartímabili skuli aðeins bera þá vexti og eftir atvikum verðtryggingu sem þær hefðu borið í skilum án tillits til gjalddaga. Meðan á greiðsluaðlögunartímabili standi falli ekki vanskilagjöld, dráttarvextir eða innheimtukostnaður á samningskröfur. Samkvæmt frumvarpinu verða engar tryggingar lagðar fram.

Auglýsing samkvæmt 1. mgr. 55. gr. laga nr. 21/1991 um þinghald til staðfestingar á nauðasamningi var birt í Lögbirtingablaði 25. nóvember 2013. Í samræmi við þá auglýsingu var krafa um staðfestingu nauðasamningsins tekin fyrir á dómþingi 6. desember 2013. Einn kröfuhafi skuldara, Íslandsbanki hf., sótti þá þing og mótmælti staðfestingu nauðasamnings skuldara með vísan til 1. tl. 1. mgr. 58. gr. laga nr. 21/1991 og var þá þingfest ágreiningsmál þetta. Var málinu frestað til 12. desember 2013 til framlagningar greinargerðar varnaraðila og frekari gagna af hálfu beggja málsaðila. Málið var svo tekið til úrskurðar að afloknum munnlegum málflutningi 18. desember 2013.

Sóknaraðili krefst þess að staðfestur verði nauðasamningur hans til greiðsluaðlögunar frá 14. október 2013. Þá er krafist málskostnaðar samkvæmt mati dómsins, auk virðisaukaskatts.

Varnaraðili krefst þess að kröfu sóknaraðila um staðfestingu á nauðasamningi til greiðsluaðlögunar verði hafnað.

II

Í greinargerð umsjónarmanns sóknaraðila kemur fram að hann sé 34 ára gamall og búi ásamt eiginkonu sinni og tveimur börnum í eigin húsnæði að [...] í [...]. Sóknaraðili sé löggiltur fasteignasali að mennt. Sóknaraðili þjáist af gigtarsjúkdómi í hrygg og hafi verið óvinnufær á tímabili. Hann hafi verið í atvinnuendurhæfingu hjá [...] og útskrifaðist þaðan í september 2012. Hann hafi þá fengið vinnu hjá C ehf. sem sölumaður. Í upphafi hafi hann verið ráðinn í gegnum atvinnumiðlun hjá Vinnumálastofnun sem hafi borgað með honum. Í lok árs 2012 hafi hann fengið fastráðningu hjá fyrirtækinu. Þá kemur fram í greinargerðinni að sóknaraðili sé metinn til 50% örorku. Við aðalmeðferð málsins kom fram að sóknaraðili sé nú metinn til 75% örorku.

Ástæða fjárhagserfiðleika sóknaraðila og eiginkonu hans sé rakin til þess að á árinu 2002 hafi sóknaraðili veikst og þurft að láta af störfum í kjölfarið. Þá hafi eiginkona sóknaraðila veikst á meðgöngu á sama tíma og hafi jafnframt þurft að hætta störfum. Þau hafi á þessum tíma stofnað til nokkurra skulda sem síðar voru sameinaðar í eitt lán. Á árinu 2005 hafi þau keypt sér íbúð og tekið til þess húsnæðis- og endurbótalán. Eiginkona sóknaraðila hafi þá starfað sem dagmóðir en síðan skipt um starfsvettvang og starfað sjálfstætt við saumaskap til ársins 2009. Þá hafi hún þurft að hætta sökum samdráttar í þjóðfélaginu og orðið fyrir tekjulækkun vegna þess. Tekjur hjónanna hafa því verið lágar síðustu ár og af þeim sökum hafi yfirdráttarskuldir safnast upp.

Í greinargerð umsjónarmanns er jafnframt gerð grein fyrir fjárhag sóknaraðila. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum eru áætlaðar mánaðarlegar tekjur sóknaraðila, þ.e. útborguð laun og bætur, að frádregnum sköttum og öðru gjöldum eftirfarandi:

	Tekjur á mánuði
Launatekjur A	352.682 kr.
Barnalífeyrir frá TR	40.000 kr.
Samtals	392.682 kr.

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum sé mánaðarlegur framfærslukostnaður sóknaraðila eftirfarandi:

	Gjöld
Matur og hreinlætisvörur	61.639 kr.
Samgöngur	30.501 kr.
Fatakaup	11.506 kr.
Lækniskostnaður	8.531 kr.
Tómstundir	19.742 kr.
Samskiptakostnaður	10.629 kr.
Önnur þjónusta	6.714 kr.
Rafmagn, hiti og hússjóður	7.500 kr.
Fasteignagjöld	5.000 kr.
Tryggingar	15.800 kr.
Útvarpsgjald	1.567 kr.
Gjald í framkvæmdasjóð aldraða	765 kr.
Mánaðarlegt svigrúm	5.000 kr.
Samtals	184.894 kr.

Mánaðarlegur framfærslukostnaður þessi byggist annars vegar á neysluviðmiðum umboðsmanns skuldara fyrir hjón/sambúðarfólk með tvö börn sem reka eina bifreið, sbr. 4. mgr. 16. gr. laga nr. 101/2010, og hins vegar á gögnum frá sóknaraðila sjálfum. Hér sé einungis gert ráð fyrir helmingi af þessum útgjöldum en eiginkona sóknaraðila, sem sæki samhliða um staðfestingu nauðasamnings til greiðsluaðlögunar, beri hinn helming framfærslunnar. Þó sé gert ráð fyrir að sóknaraðili greiði alla afborgun af fasteigninni þar sem greiðslugeta eiginkonu hans sé neikvæð.

Þá kemur fram varðandi eignir sóknaraðila að hann eigi 50% hlut í fasteigninni að [...] í [...], með fastanúmerið [...], á móti eiginkonu sinni. Verðmat eignarinnar sé 16.650.000 krónur og byggist á fasteignamati hennar samkvæmt fasteignaskrá Íslands fyrir árið 2013. Þau hafi jafnframt átt fasteignina að [...] í [...], með fastanúmerið [...]. Sú eign hafi verið metin á 250.000 krónur af fasteignasala 14. ágúst 2011. Hafi hún verið seld á tímabili greiðsluaðlögunarumleitana í samráði við umsjónarmann og hafi kaupverðið verið 350.000 krónur. Við söluna hafi kaupandi greitt upp áhvílandi lögveð til [...] vegna vangreiddra fasteignagjalda, samtals að fjárhæð 140.280 krónur. Eftirstöðvar kaupverðs séu hluti af uppsöfnuðum sparnaði skuldara.

Þá sé sóknaraðili skráður umráðamaður bifreiðarinnar Landrover Freelander [...] sem metin sé á 300.000 krónur en Lýsing hf. sé skráður eigandi hennar samkvæmt bílasamningi.

Aðrar eignir séu ekki fyrir hendi og telji umsjónarmaður að ekki sé frekari þörf á sölu eigna.

Þá gerir umsjónarmaður grein fyrir því í greinargerð sinni að sóknaraðili og eiginkona hans hafi náð að leggja fyrir 400.000 krónur á greiðsluaðlögunartímabilinu. Aðstæður þeirra hafi ekki leyft frekari uppsöfnun fjármuna. Skýringar þess megi rekja til atvinnuleysis á stórum hluta tímabilsins, meðal annars vegna veikinda sóknaraðila og ólánshæfs náms eiginkonu hans. Þau hafi átt erfitt með að ná endum saman á tímabilinu og ýmis aðkallandi aukakostnaður hafi fallið til, til að mynda greiðslur æfingagjalda vegna barna þeirra, kostnaður við kaup á íþróttabúnaði fyrir börnin, viðgerðarkostnaður bifreiðar, skólagjöld og námsgögn sem og tannréttingakostnaður. Það hafi ekki verið fyrr en í lok árs 2012 sem sóknaraðili og eiginkona hans hafi náð að leggja fyrir fjármuni.

Umsjónarmaður kveður mánaðarlega greiðslugetu sóknaraðila vera 37.894 krónur.

Í greinargerð umsjónarmanns er jafnframt gerð grein fyrir þeim kröfum sem lýst hafi verið á hendur sóknaraðila og eiginmanni hennar og séu þær eftirfarandi:

Kröfunúmer	Kröfuhafi	Tegund kröfu	Fjárhæð kröfu
1.	BYR hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	1.323.364 kr.
2.	BYR hf.	Samningskrafa/skuldabréf	1.224.825 kr.
3.	Landspítalinn	Samningskrafa/reikningur	20.862 kr.
4.	Orkuveita Reykjavíkur	Samningskrafa/reikningur	11.326 kr.
5.	Fjallabyggð	Lögveðskrafa/fasteignagjöld	27.003 kr.
6.	Fjallabyggð	Lögveðskrafa/fasteignagjöld	91.623 kr.
7.	Lýsing hf.	Samningskrafa/bílasamningur	315.715 kr.
8.	Kreditkort hf.	Samningskrafa/kreditkort	202.888 kr.
9.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	270.607 kr.
10.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	1.218.000 kr.
11.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/skuldabréf	6.142.180 kr.
12.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	400.000 kr.
13.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/skuldabréf	254.438 kr.
14.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/VISA kort	8.169 kr.
15.	Arion banki hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	66.504 kr.
16.	Frjálsi Fjárfestingarbankinn hf.	Veðkrafa	17.401.065 kr.
17.	Gildi lífeyrissjóður	Skuldabréf með veði í fasteign þriðja aðila	9.915.524 kr.
18.	Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda	Samningskrafa/iðgjöld	156.165 kr.
19.	Norðurorka hf.	Samningskrafa/reikningur	98.352 kr.
20.	Landsbankinn hf.	Eftirstæð krafa/kröfulýsing	6.225 kr.
Samtals			39.154.835 kr.

Í greinargerðinni er tiltekið að lögveðskröfur Fjallabyggðar hafi verið greiddar við sölu á fasteigninni að [...] í [...]. Þá kemur fram að umsjónarmaður hafi kallað eftir uppfærðri stöðu á kröfu Lýsingar hf. og þann 26. ágúst hafi hún staðið í 389.801 krónu. Að endingu kemur fram að nauðasamningur þessi nái ekki til veðkrafna Frjálsa fjárfestingarbankans hf. en sóknaraðili og eiginmaður hennar hafi samið um afborganir af veðskuldum við kröfuhafa og munu greiða 85.000 kr. á mánuði.

Eftirfarandi kröfum hafi ekki verið lýst:

21.	Vodafone	2.803 kr.
22.	Tal	13.947 kr.
23.	Netvistun ehf.	26.466 kr.
Samtals		43.216 kr.

           Eftirfarandi kröfur sem falli brott við greiðsluaðlögun: 

Kröfunúmer	Kröfuhafi	Fjárhæð
1.	BYR hf.	8.534 kr.
2.	BYR hf.	8.534 kr.
4.	Orkuveita Reykjavíkur	3.500 kr.
5.	Fjallabyggð	7.530 kr.
6.	Fjallabyggð	7.530 kr.
16.	Frjálsi fjárfestingabankinn	7.000 kr.
18.	Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda	10.793 kr.
20.	Landsbankinn hf.	6.225 kr.
Samtals		59.646 kr.

Þá segir að kröfuhafar beri þann kostnað sem á þá falli vegna meðferðar umsóknar um greiðsluaðlögun og framkvæmd hennar, sbr. 30. gr. laga nr. 101/2010. Sá hluti framangreindra krafna sem auðkenndur sé með kröfulýsingarkostnaði falli því brott. Engar kröfur eru sagðar standa utan greiðsluaðlögunar.

Eftirfarandi kröfur eru samningskröfur á hendur sóknaraðila sjálfum:

Kröfunúmer	Kröfuhafi	Tegund kröfu	Fjárhæð
2.	BYR hf.	Samningskrafa/skuldabréf	1.216.291 kr.
3.	Landspítalinn	Samningskrafa/reikningur	20.862 kr.
4.	Orkuveita Rvík.	Reikningur	7.826 kr.
7.	Lýsing hf.	Bílasamningur	315.715 kr. (uppfærð staða þann 26.08.2013, 389.801 kr.)
8.	Kreditkort hf.	Greiðslukort	202.8888 kr.
10.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	1.218.000 kr.
11.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/skuldabréf	6.142.180 kr.
12.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	400.000 kr.
13.	Landsbankinn hf.	Samningskrafa/skuldabréf	254.438 kr.
15.	Arion banki hf.	Samningskrafa/yfirdráttur	66.504 kr.
17.	Gildi lífeyrissjóður	Skuldabréf, veð í fasteign 3. aðila	9.915.524 kr.
18.	Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda.	Samningskrafa/iðgjöld	145.372 kr.
			18.371.885 kr.

Þá séu kröfur sem tryggðar séu með ábyrgð þriðja aðila eftirfarandi:

Kröfunúmer	Kröfuhafi	Gerð ábyrgðar og nafn ábyrgðarmanna	Tegund kröfu	Fjárhæð
17.	Gildi lífeyrissjóður	D, kt. [...] og E, kt. [...]	Veðskuldabréf tryggt í fasteign ábyrgðarmanna, [...], fastnr. [...]	9.915.524 kr.
9.	Landsbankinn hf.	F, kt. [...]	Sjálfskuldarábyrgð fyrir fjárhæð allt að 1.500.000 kr.	270.607 kr.
10.	Landsbankinn hf.	F, kt. [...]	Sjálfskuldarábyrgð fyrir fjárhæð allt að 225.000 kr.	1.218.000 kr.
11.	Landsbankinn hf.	F, kt. [...]	Sjálfskuldarábyrgð fyrir fjárhæð allt að 4.095.000 kr.	6.142.180 kr.

Eftirgjöf samningskrafna gagnvart sóknaraðila hafi ekki áhrif á veðkröfu Gildis lífeyrissjóðs sem tryggð sé með lánsveði. Gildi lífeyrissjóður skuldbindi sig til þess að ganga ekki að lánsveðinu á greiðsluaðlögunartímabilinu og muni innheimta gagnvart lánsveðseiganda að öðru leyti verða í samræmi við fyrirliggjandi verklagsreglur lífeyrissjóðsins. Þá nái eftirgjöf samningskrafna ekki til ábyrgðarmanna.

Engar kröfur séu óvirkar ábyrgðarkröfur á hendur sóknaraðila og engar þeirra umdeildar.

Umsjónarmaður leggur til að lengd greiðsluaðlögunartímabils, frá því að nauðasamningur taki gildi, sé 24 mánuðir. Þá segir að eiginkona sóknaraðila sé nú atvinnulaus og á meðan svo sé, munu tekjur hennar ekki aukast. Vonandi komi hún til með að fá vinnu á tímabilinu, en hún hafi lokið stúdentsprófi. Megi því gera ráð fyrir hóflegri tekjuhækkun hjá henni miðað við að hún vinni láglaunastörf en í nauðasamningi sé gert ráð fyrir að hún hafi 100.000 krónur í mánaðartekjur. Því þyki hæfilegt að hafa tímabil greiðsluaðlögunar 24 mánuði á meðan eiginkona sóknaraðila finni sér vinnu við hæfi. Sóknaraðili sé með fasta atvinnu en ekki megi gera ráð fyrir að tekjur hans muni aukast umfram það sem eðlilegt megi teljast. Sóknaraðili og eiginkona hans skuldi umtalsverðar fjárhæðir í samningskröfur eða yfir 20 milljónir króna. Þar af hvíli tæpar 19 milljónir á sóknaraðila. Sumar samningskröfur hvíli þó á báðum skuldurum. Ljóst þyki að staða sóknaraðila sé þröng og lítið svigrúm sé til að greiða af öðrum skuldum en fasteignaveðkröfum. Það sé því tillaga umsjónarmanns að sóknaraðila verði veitt 80% eftirgjöf samningskrafna við lok samningstímabils.

Samkvæmt greinargerð umsjónarmanns sé greiðslugeta sóknaraðila 37.894 krónur á mánuði. Sóknaraðili og eiginkona hans hafi lagt fyrir 400.000 krónur á tímabili greiðsluaðlögunarumleitana og leggur umsjónarmaður til að sparnaðnum verði ráðstafað til að greiða upp bílasamning við Lýsingu hf. á fyrsta mánuði nauðasamningsins, kröfu að fjárhæð 389.801 króna. Það sé mat umsjónarmanns að það sé ekki til hagsbóta fyrir kröfuhafa að bifreiðinni yrði skilað inn til Lýsingar hf. en þá þyrfti sóknaraðili að útvega sér aðra bifreið fyrir sparnaðinn.

Samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir að sóknaraðili greiði mánaðarlega inn á samningskröfur sínar með eftirfarandi hætti:

Kröfuhafi	Fjárhæð	Greiðsla á mánuði	Kt. og reikningsnr.
BYR hf.	1.216.291 kr.	2.509 kr.	Kt. 480293-2239, rknr. 1101-26-557
Landspítalinn	20.862 kr.	43 kr.	Kt. 200656-3349, rknr. 0301-26-827
Orkuveita Rvík.	7.862 kr.	16 kr.	Kt. 711003-2230, rknr. 0111-26-1224
Kreditkort hf.	202.888 kr.	418 kr.	Kt. 660107-1180, rknr. 0515-26-35
Landsbankinn hf.	6.142.180 kr.	12.669 kr.	Kt. 550291-2159, rknr. 0100-26-502009
Landsbankinn hf.	400.000 kr.	825 kr.	Kt. 550291-2159, rknr. 0100-26-502009
Landsbankinn hf.	254.438 kr.	525 kr.	Kt. 550291-2159, rknr. 0100-26-502009
Arion banki hf.	66.504 kr.	137 kr.	Kt. 581008-0150, rknr. 0300-26-502009
Gildi lífeyrissjóður	9.915.524 kr.	20.452 kr.	Kt. 470186-1519, rknr. 0334-26-103
Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda	145.372 kr.	300 kr.	Kt. 710501-3430, rknr. 0111-26-18101
Samtals	18.371.885 kr.	37.894 kr. á mán.
		909.456 kr. á samningstíma

Niðurstaða umsjónarmanns sé byggð á því að skuldastaða sóknaraðila sé alvarleg og ekki sé raunhæft að hún lagist af sjálfu sér. Tekjumöguleikar sóknaraðila gefi ekki til kynna að breyting verði þar á þannig að hann muni ráða við afborganir af kröfum sínum. Þá hafi ekkert komið fram sem í öndverðu hefði átt að standa í vegi greiðsluaðlögunar. Sóknaraðili hafi uppfyllt þær skyldur sem á honum hvíldu samkvæmt 12. gr. laga nr. 101/2010 og að hann hafi staðið heiðarlega að verki við umleitanir greiðsluaðlögunar. Það sé því mat umsjónarmanns að í ljósi fjárhags sóknaraðila og framtíðarhorfa sé ekki hægt að ná fram markmiðum greiðsluaðlögunar nema með 80% eftirgjöf af samningskröfum. Sú eftirgjöf sé ekki umfram það sem eðlilegt megi teljast og sé raunhæft að sóknaraðili geti staðið við skuldbindingar sínar komist nauðasamningur á. Hafi allir kröfuhafar sóknaraðila nema varnaraðili fallist á þá tillögu. Sóknaraðili og eiginkona hans geti staðið undir greiðslum af fasteign sinni og hafa náðst samningar við Frjálsa fjárfestingarbankann hf. um afborganir af fasteignaveðkröfum.  Þá kemur fram að í 3. mgr. 16. gr. laga nr. 101/2010 segi að frumvarp umsjónarmanns skuli vera á þann veg að framfærsla skuldara og fjölskyldu hans sé tryggð og að raunhæft megi telja að öðru leyti að hann geti staðið við skuldbindingar sínar, endurskipulagt fjármál sín og komið á jafnvægi milli skulda og greiðslugetu.

III

Sóknaraðili kveðst byggja kröfu sína um að nauðasamningur hans til greiðsluaðlögunar verði staðfestur á því að hagir hans séu óbreyttir frá því að frumvarp til greiðsluaðlögunar var samþykkt af umsjónarmanni. Þá vísar sóknaraðili til þess að hann þjáist af hrygggigt. Sá sjúkdómur sé þess eðlis að honum er haldið niðri með lyfjagjöf en hann geti án lítils fyrirvara versnað til muna. Þrátt fyrir þetta vinni sóknaraðili fulla vinnu en hann sé jafnframt 75% öryrki.

Sóknaraðili mótmælir þeirri túlkun varnaraðila að hafa skuli lög nr. 101/2010 um greiðsluaðlögun einstaklinga til hliðsjónar við mat á því hvort staðfesta eigi nauðasamning sóknaraðila. Slíkt eigi sér hvorki stoð í lögum nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. né öðrum lagaákvæðum. Því ber að fara eftir ákvæðum laga nr. 21/1991 í þessu máli.

Sóknaraðili vísar til þess að mótmæli varnaraðila byggist fyrst og fremst á þeim mótmælum sem hann hafði uppi við greiðsluaðlögunarumleitanir hjá umsjónarmanni á grundvelli laga nr. 101/2010. Varnaraðili hafi með tölvupósti 7. júní 2013 mótmælt því að frumvarp til greiðsluaðlögunar kæmist á með vísan til þess að sparnaður sóknaraðila hafi verið ónógur og að eiginkona sóknaraðila væri að skerða tekjumöguleika sína með áframhaldandi námi. Varnaraðili hafi talið eðlilegra að hún myndi fresta námi sínu og hún færi út á vinnumarkaðinn uns endurskipulagningu fjárhags hennar væri lokið. Umsjónarmaður hafi reynt að jafna ágreining málsaðila og sent varnaraðila útskýringar sóknaraðila á fjárhæð sparnaðar. Varnaraðili hafi fallist á þær útskýringar með tölvupósti 22. júlí 2013 en ekki verið reiðubúinn að fallast á 90% eftirgjöf samningskrafna líkt og umsjónarmaður hafi lagt til. Eftir frekari sáttaumleitanir með öðrum kröfuhöfum sóknaraðila hafi eftirgjöfin verið lækkuð í 80%. Umsjónarmanni hafi þótt fyrirséð að tekjur sóknaraðila myndu ekki aukast í framtíðinni en að tekjur eiginkonu sóknaraðila gætu aukist að einhverju leyti. Hún væri þó ekki með háskólamenntun og því yrði að gera ráð fyrir hóflegri tekjuaukningu. Þá yrði að hafa í huga að óvissa væri um atvinnuþátttöku sóknaraðila í framtíðinni vegna sjúkdóms hans. Með hliðsjón af þessu taldi umsjónarmaður tillögu varnaraðila um að 35% eftirgjöf samningskrafna í lok samningstíma óraunhæfa og fór fram á að varnaraðili samþykkti 80% niðurfellingu samningskrafna. Varnaraðili hafi hafnað þessari tillögu umsjónarmanns og talið að sóknaraðili ætti að geta greitt 65% samningskrafna sinna í lok samningstímans.

Sóknaraðili telur útilokað að hann geti greitt af 65% samningskrafna sinna, eftir að hafa jafnframt greitt af veðkröfum fasteignar sinnar, enda hafi hann ekki tekjur til þess samkvæmt því sem að framan greinir.  Hvorki sé raunhæft né sanngjarnt að gera ráð fyrir tekjuaukningu í náinni framtíð sem geti réttlætt það. Sóknaraðili ber því við að eiginkona hans sé í atvinnuleit og hafi verið það í nokkurn tíma án árangurs. Við mat á atvinnumöguleikum hennar verði að líta til þess að hún hafi ekki sérmenntun og því megi hún búast við því að fá láglaunastarf. Hún hafi ekki áform um að sækja fullt háskólanám eins og staðan sé í dag en gæti hugsað sér að fara í frekara nám samhliða vinnu. Ástæða þess að eiginkona sóknaraðila hyggst sækja frekara nám sé fyrst og fremst sú að vera undir það búin að sóknaraðili fari af vinnumarkaði vegna framangreindra veikinda og að hún þurfi að vera fyrirvinna fjölskyldunnar. Með sérmenntun myndi hún líklega eiga meiri möguleika til hærri tekna en ella.

Sóknaraðili vísar til þess að eini ágreiningur málsaðila varði hlutfall eftirgjafar samningskrafna. Allir kröfuhafar nema varnaraðili hafi fallist á 80% eftirgjöf samningskrafna og að samningstímabilið yrði 24 mánuðir.  Sóknaraðili byggir á því að varnaraðili hafi hvorki rökstutt hvers vegna framangreind tillaga ætti ekki að vera samþykkt né fært rök fyrir því með hvaða hætti eftirgjöf sú sem krafist sé staðfestingar á sé meiri en sanngjarnt verði talið í ljósi efnahags sóknaraðila. Þá telji sóknaraðili að líta verði til þess að samningskröfur varnaraðila séu lítill hluti samningskrafna á hendur sóknaraðila.

IV

Varnaraðili kveðst byggja á því að við mat á því hvort staðfesta eigi nauðasamning til greiðsluaðlögunar eigi að hafa til hliðsjónar ákvæði laga nr. 101/2010 um greiðsluaðlögun einstaklinga enda gildi sambærileg sjónarmið við mat á því hvort eðlilegt sé að veita greiðsluaðlögun og staðfesta nauðasamning til greiðsluaðlögunar. Eigi þetta sér enn fremur stoð í því að nauðasamningur til greiðsluaðlögunar komi aðeins til greina fyrir þann sem hefur árangurslaust leitað eftir samningi á grundvelli fyrrgreindra laga, þó með þeirri undantekningu að gjaldþrotaskiptum megi ljúka með nauðasamningi til greiðsluaðlögunar, sbr. 63 gr. c laga nr. 21/1991, auk þess sem umsjónarmanni beri að meta það hvort mælt sé með nauðasamningi með hliðsjón af reglum laga nr. 101/2010, einkum 12. gr. þeirra. Varnaraðili telji því viðhorf sitt eðlilegt og eigi sér stoð bæði í lögum nr. 101/2010 og nr. 21/1991

Varnaraðili byggir á því að sóknaraðili og eiginkona hans hafi ekki staðið við skyldur sínar samkvæmt 12. gr. laga nr. 101/2010, einkum a-lið 1. mgr. þeirrar greinar, en þar sé kveðið á um að skuldari skuli leggja til hliðar af launum og öðrum tekjum sínum það fé sem sé umfram það sem hann þarf til að sjá sér og fjölskyldu sinni farborða. Varnaraðili vísar til þess að samkvæmt frumvarpi til greiðsluaðlögunar þann 5. júní 2013 hafi tekjur sóknaraðila og eiginkonu hans verið samtals að fjárhæð 432.682 krónur, þar af hafi launatekjur sóknaraðila verið 352.682 krónur og barnalífeyrir 40.000 krónur, samtals að fjárhæð 392.682 krónur. Tekjur eiginkonu sóknaraðila hafi verið ráðgerðar 40.000 krónur. Varnaraðili bendir á að í frumvarpi að nauðasamningi til greiðsluaðlögunar þann 14. október 2013 hafi tekjur eiginkonu sóknaraðila hækkað úr fyrrgreindum 40.000 krónum í 100.000 krónur. Framfærsla þeirra í hinu fyrra frumvarpi hafi verið áætluð 362.891 króna miðað við neysluviðmið umboðsmanns skuldara 1. maí 2013 sem og samkvæmt gögnum frá skuldurunum sjálfum. Samkvæmt því framvarpi hafi greiðslugeta þeirra verið að fjárhæð 69.591 króna. Greiðslugeta sóknaraðila og eiginkonu hans sé samkvæmt núverandi frumvarpi til nauðasamnings 122.894 krónur, án þess að tekið sé tillit til greiðslu fasteignaveðkrafna. Ástæða þess að það sé ekki gert sé sú að sóknaraðili og eiginkona hans séu enn í greiðsluskjóli samkvæmt 11. gr. laga nr. 101/2010 og þar af leiðandi sé þeim óheimilt að greiða af kröfum sínum og kröfuhöfum þeirra krafna sem skjólið taki til sé óheimilt að taka við slíkum greiðslum. Þrátt fyrir jákvæða greiðslugetu sóknaraðila og eiginkonu hans, og raunar hækkun greiðslugetu frá 5. júní 2013, hafi þau einungis bætt 100.000 krónum við sparnað sinn frá upphafi árs 2013 og þar af 30.000 krónum síðan frumvarp til greiðsluaðlögunar var lagt fram í júní síðastliðnum, sem sé töluvert minna en áætluð greiðslugeta fjölskyldunnar. Varnaraðili telji það rýra uppskeru á þeim tæplega þremur árum sem greiðsluskjól sóknaraðila hafi varað og þá í ljósi þess að frumvarp hafi verið í fullri vinnslu í upphafi árs 2013. Með vísan til alls framangreinds telur varnaraðili að sóknaraðili hafi brotið gegn skyldum sínum samkvæmt a-lið 1. mgr. 12. gr. laga nr. 101/2010 og með því rýrt fjárhagsstöðu sína af ásetningi eða gáleysi, sbr. 2. tl. 1. mgr. 58. gr. laga nr. 21/1991.

Krafa varnaraðila er jafnframt á því byggð að sú eftirgjöf sem sóknaraðila yrði veitt samkvæmt frumvarpi hans yrði mun meiri en sanngjarnt verði talið í ljósi efnahags hans, sbr. 1. tl. 1. mgr. 58. gr. laga nr. 21/1991. Við greiðsluaðlögunarumleitanir hjá umsjónarmanni hafi sú afstaða varnaraðila komið fram að eftirgjöf samningskrafna á hendur sóknaraðila væri of hátt ákveðin, bæði 80% og 90%. Þá vísar varnaraðili til þess að frumvarp að nauðasamningi til greiðsluaðlögunar geri ráð fyrir að heildarfjárhæð samningskrafna sé 18.753.860 krónur. Þar af verði krafa Lýsingar hf. gerð upp að fullu en hún standi í 389.801 krónu. Það þýði að eftir standi 18.364.059 krónur. Samkvæmt frumvarpi bjóði sóknaraðili kröfuhöfum sínum greiðslur á samningstíma að fjárhæð 909.456 krónur. Eftirstæðar kröfur í lok samningstíma yrðu þá 17.454.603 krónur en 20% af þeirri upphæð séu 3.490.921 króna.

Þá segir varnaraðili að sóknaraðili sé með greiðslugetu upp á 37.894 krónur á mánuði og sé þá bæði búið að gera ráð fyrir afborgunum af fasteign sóknaraðila og neikvæðri greiðslugetu eiginkonu hans, sem samtals gera 169.894 krónur. Samkvæmt frumvarpinu sé eiginkona sóknaraðila ekki í vinnu og sé raunar á lágmarksatvinnuleysisbótum. Því megi telja að staða sóknaraðila geti breyst þannig að greiðslugeta aukist sem nemi „neikvæðri greiðslugetu eiginkonu“, þ.e. um 84.894 krónur. Jafnframt telji varnaraðili að miða verði við að maki taki þátt í húsnæðiskostnaði til helminga á móti sóknaraðila og því aukist greiðslugetan um 42.500 krónur eða sem nemi helmingi af afborgunum á fasteign. Þannig myndi greiðslugeta sóknaraðila þá þegar aukast um 127.394 krónur. Yrði greiðslugetan þá um 165.000 krónur miðað við óbreytta stöðu sóknaraðila.

Varnaraðili kveður að ef miðað sé við að sóknaraðili endurfjármagni eftirstæðar samningskröfur sínar við lok greiðsluaðlögunar ætti hann að geta greitt af um 8.000.000 króna til 5 ára, óverðtryggt miðað við þá vexti sem í boði eru hjá helstu viðskiptabönkum í dag. Sú fjárhæð gæti hækkað ef miðað væri við lengri lánstíma eða þá lækkað greiðslubyrði til að gera sóknaraðila hægara um vik að standa við eftirstæðar kröfur og standa straum af framfærslu sinni. Varnaraðili telji þó í öllu falli vera ljóst að sóknaraðili gæti greitt a.m.k. um helmingi meira til kröfuhafa sinna, miðað við fyrrgreindar forsendur, en farið sé fram á í nauðasamningsfrumvarpi hans. Þá verði að líta til þess að sóknaraðili sé í ágætri vinnu, hann sé tiltölulega ungur að árum og ekki liggi fyrir nægilega glöggar upplýsingar um vænta þróun fjárhags hans, þ.e. einkum með hliðsjón af þeirri óvissu sem ríkir um þróun tekna eiginkonu hans. Því sé ekki hægt að leggja mat á það með nokkurri vissu að sóknaraðili sé „ófær um fyrirsjáanlega framtíð“ að standa við skuldbindingar sínar, svo vísað sé til 1. mgr. 2. gr. laga nr. 101/2010 sbr. og b-lið 1. mgr. 6. gr. sömu laga. Með vísan til alls framangreinds telur varnaraðili að hafna beri staðfestingu nauðasamnings með vísan til 1. tl. 1. mgr. 58. gr. laga nr. 21/1991.

Um lagarök vísast til ákvæða laga nr. 21/1991, einkum 1. og 2. tl. 1. mgr. 58. gr. laganna. Til hliðsjónar vísar varnaraðili til ákvæða laga nr. 101/2010, einkum 1., 2., 6., 12. og 18. gr. laganna. Þá styður varnaraðili kröfu sína við meginreglur laga og eðli máls.

Forsendur og niðurstaða:

Leitað er staðfestingar nauðasamnings til greiðsluaðlögunar samkvæmt lögum nr. 101/2010, sbr. lög nr. 21/1991.

Samkvæmt 63. gr. b laga um gjaldþrotaskipti o.fl. nr. 21/1991 skal, eftir því sem við getur átt, farið eftir ákvæðum 55. – 59. gr. laganna við meðferð kröfu um staðfestingu nauða­samnings til greiðsluaðlögunar. Í 57. gr. laganna eru talin upp atriði í þremur töluliðum sem leiða eiga til þess að héraðsdómari hafni af sjálfsdáðum kröfu skuldarans um staðfestingu nauðasamnings. Í 58. gr. laganna eru atriði talin upp í sex töluliðum sem heimila dómara að hafna kröfu skuldarans um staðfestingu nauðasamnings eftir kröfu þess sem hefur lögmætra hagsmuna að gæta og mótmælir kröfu skuldarans um staðfestingu nauðasamningsins.

Þegar krafist er staðfestingar nauðasamnings, þarf dómurinn meðal annars að meta hvort veita hefði átt heimild til að leita nauðasamnings í öndverðu, sbr. 1. tl. 1. mgr. 57. gr. laga nr. 21/1991. Verður að jafna orðalaginu „heimild til að leita nauðasamnings í öndverðu skv. 1. mgr. 38. gr.“ við það mat embættis umboðsmanns skuldara hvort samþykkja eigi umsókn skuldara um greiðsluaðlögun samkvæmt II. kafla laga nr. 101/2010. Með slíkri samþykkt er skuldurum gert kleift að leita samnings við lánardrottna sína, líkt og héraðsdómur hefði ellegar gert samkvæmt almennum nauðasamningum fyrir dómi með vísan til 1. mgr. 38. gr. laga nr. 21/1991. Að þessu leyti eiga lög nr. 101/2010 við um staðfestingu nauðasamnings til greiðsluaðlögunar.

Samningskröfur sóknaraðila eru samtals 18.371.885 krónur. Að auki eru samningskröfur tryggðar með veði eða sjálfskuldarábyrgð að fjárhæð 17.546.311 krónur. Eru þá veðkröfur með veði í [...] í [...] ekki taldar með.

Samkvæmt gögnum málsins og framlögðum skattframtölum sóknaraðila var hann með í árstekjur árið 2007 að frádregnum sköttum en viðbættum vaxta- og barnabótum samtals 2.949.097 krónur eða á mánuði 245.758 krónur.

Árstekjur sóknaraðila árið 2008 voru 3.177.782 krónur eða 264.815 krónur á mánuði.

Árstekjur sóknaraðila árið 2009 voru 2.876.722 krónur eða 239.727 krónur á mánuði og á árinu 2010 voru árstekjur sóknaraðila 2.807.245 krónur eða 233.937 krónur á mánuði.

Þann 6. nóvember 2006 stofnaði sóknaraðili ásamt maka sínum til skuldar við Frjálsa fjárfestingabankann vegna kaupa á [...], að fjárhæð að nafnvirði 11.646.943 krónur, verðtryggt með mánaðarlegri afborgun um 55.000 krónur. Var því láni skilmálabreytt 3. nóvember 2009 og 30. desember 2010. Á sama tíma tók hann yfir lán hjá sama banka að nafnvirði 1.455.875, með mánaðarlegar afborganir um 10.000 krónur á mánuði. Var því láni skilmálabreytt 29. desember 2010. Hefur heildarafborgun verið í það minnsta 65.000 krónur á mánuði.               

Sóknaraðili gekkst þann 25. september 2006 í sjálfskuldarábyrgð fyrir láni hjá Landsbankanum að fjárhæð 4.095.000 krónur til tíu ára, með fyrsta gjalddaga 1. janúar 2007. Var láni þessu skuldbreytt 13. október 2008 og 4. desember 2009.  Ekki liggja fyrir upplýsingar um mánaðarlega afborganir af láni þessu en nettóafborgun, án vaxta og verðtryggingar, hefur í það minnsta verið mánaðarlega um 34.000 krónur.

Þann 20. október 2006 undirritaði sóknaraðili bílasamning hjá Lýsingu fyrir fjárhæð 770.018 krónur og skyldi mánaðargreiðsla næstu 48 skiptin vera 35.000 krónur. Var láninu skilmálabreytt 23. mars 2009.

Sóknaraðili gekkst í sjálfskuldarábyrgð fyrir láni hjá BYR-sparisjóði þann 18. mars 2008 að fjárhæð 900.000 krónur til fimm ára með afborgunum mánaðarlega og skyldi hver greiðsla vera að meðaltali tæplega 24.000 krónur. Láni þessu var skilmálabreytt fjórum sinnum eða 21. október 2008, 3. júní 2009, 15. desember 2009 og 10. júní 2010.

Sóknaraðili tók láni hjá Landsbankanum þann 30. júní 2008 fyrir fjárhæð 600.000 krónur sem skyldi greiða á fjórum árum með 20,45% ársvöxtum og var fyrsti gjalddagi 1. júlí 2008. Var meðalgreiðsla á mánuði um 15.000 krónur.

Sóknaraðili gekkst í sjálfskuldarábyrgð þann 18. mars 2008 fyrir láni að fjárhæð 900.000 krónur hjá BYR-sparisjóði til fimm ára með mánaðarlegum afborgunum í fyrsta sinn 1. apríl 2008 og var meðalgreiðsla mánaðarlega um 24.000 krónur.

Þá var sóknaraðili með yfirdráttarskuld hjá Landsbankanum að fjárhæð 400.000 krónur og Arion banka að fjárhæð 66.504 krónur.

Í ágúst árið 2006 voru framfærsluviðmið Umboðsmanns skuldara 137.700 krónur fyrir hjón með tvö börn. Í ágúst 2007 voru framfærsluviðmið 143.900 krónur, í ágúst 2008 166.000 krónur og í ágúst 2009 183.400 krónur. Hefur þá verið tekið tillit til reksturs einnar bifreiðar. 

Að teknu tilliti til mánaðarlauna sóknaraðila, framfærslu hans og þeirra mánaðarlegu skuldbindinga sem hann var með á hverjum tíma hefur sóknaraðili ekki verið greiðslufær á hverjum tíma fyrir sig þegar hann stofnaði til fjárskuldbindinganna og hefur því greinilega verið ófær um að standa við fjárhagsskuldbindingar sínar.

Þegar af þessari ástæðu hefði átt að synja sóknaraðila um heimild til greiðsluaðlögunar í öndverðu, sbr. b-lið 2. mgr. 6. gr. laga nr. 101/2010. Með vísan til þessa og 1. tl. 1. mgr. 57. gr. laga nr. 21/1991, ber að hafna kröfu sóknaraðila um að nauðasamningur hans til greiðsluaðlögunar verði staðfestur.

Að þessum málalokum virtum þykir rétt að málskostnaður falli niður.

Ástríður Grímsdóttir héraðsdómari kveður upp úrskurð þennan.

Úrskurðarorð.

Hafnað er kröfu A um að frumvarp hans um nauðasamning til greiðsluaðlögunar verði staðfest.

Málskostnaður fellur niður.