Mánudaginn 2. apríl 2012.
Nr. 188/2012.	Kaupþing banki hf. (Davíð B. Gíslason hdl.) gegn Gunnari Birni Þórhallssyni (Arnar Þór Stefánsson hrl.)

 

Kærumál. Frestur.

Staðfest var niðurstaða héraðsdóms um að fresta aðalmeðferð í máli G á hendur K hf., þar sem krafist var viðurkenningar á kröfu sem lýst var við slit K hf., þar til fyrir lægju niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun K hf., eða eftir atvikum úrslit sakamáls, yrði það höfðað í kjölfarið.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Jón Steinar Gunnlaugsson og Greta Baldursdóttir og Helgi I. Jónsson settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 12. mars 2012 sem barst héraðsdómi degi síðar og Hæstarétti ásamt kærumálsgögnum 21. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 28. febrúar 2012, þar sem máli varnaraðila á hendur sóknaraðila var frestað þar til fyrir liggja niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun sóknaraðila, eða eftir atvikum úrlit sakamáls, verði það höfðað í kjölfarið. Kæruheimild er í 1. mgr. 179. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl., sbr. h. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að hafnað verði kröfu varnaraðila um að fresta aðalmeðferð málsins með áðurgreindum hætti. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Sóknaraðila verður gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðili, Kaupþing banki hf., greiði varnaraðila, Gunnari Birni Þórhallssyni, 200.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 28. febrúar 2012.

Mál þetta sem þingfest var 29. júní 2011 var tekið til úrskurðar 6. febrúar 2012 um kröfu sóknaraðila um að aðalmeðferð, sem fara átti fram þann dag, verði frestað þar til niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun varnaraðila, eða eftir atvikum úrslit sakamáls, verði það höfðað í kjölfarið, liggi fyrir.

Sóknaraðili er Gunnar Björn Þórhallsson, Steinahlíð 7a, Akureyri.

Varnaraðili er Kaupþing hf., Borgartúni 26, Reykjavík.

Sóknaraðili krefst þess aðallega að skaðabótakrafa hans að fjárhæð 6.953.950 krónur, nr. 20100106-1536 á kröfuskrá varnaraðila, sem lýst var sem almennri kröfu, samkvæmt 113. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl., verði viðurkennd eins og henni var lýst fyrir slitastjórn varnaraðila með kröfulýsingu 30. desember 2009. Þar af er krafist greiðslu kostnaðar af kröfulýsingu, 336.935 króna, ásamt virðisaukaskatti af kostnaði, 82.550 króna. Einnig er krafist greiðslu dráttarvaxta af skaðabótakröfunni frá og með 2. nóvember 2009 til greiðsludags og alls kostnaðar sem til fellur frá og með 2. nóvember 2009 til greiðsludags, sem lýst var sem eftirstæðum kröfum, samkvæmt 114. gr. laga nr. 21/1991. Til vara krefst sóknaraðili þess að skaðabótakrafa hans að fjárhæð 6.647.575 krónur, nr. 20100106-1536, á kröfuskrá varnaraðila verði viðurkennd sem almenn krafa samkvæmt 113. gr. laga nr. 21/1991. Þar af er krafist greiðslu kostnaðar af kröfulýsingu, 336.935 króna, ásamt virðisaukaskatti af kostnaði, 82.550 króna. Einnig er krafist greiðslu dráttarvaxta af skaðabótakröfunni frá og með 23. apríl 2009 til greiðsludags og alls kostnaðar sem til fellur frá og með 23. apríl 2009 til greiðsludags, sem lýst var sem eftirstæðum kröfum, samkvæmt 114. gr. laga nr. 21/1991. Þá krefst sóknaraðili málskostnaðar úr hendi varnaraðila.

Varnaraðili krefst þess að öllum kröfum sóknaraðila verði hafnað. Þá krefst hann málskostnaðar úr hendi sóknaraðila að viðbættum virðisaukaskatti.

I

Krafa sóknaraðila í málinu er skaðabótakrafa. Sóknaraðili kveður kröfuna til komna vegna tjóns sem starfsmenn varnaraðila hafi valdið honum. Hann hafi leitað til varnaraðila haustið 2007 í því skyni að fjárfesta fyrir hluta af sparnaði sínum í verðbréfum. Hann hafi lagt 1.527.000 krónur inn á peningamarkaðsreikning hjá varnaraðila. Í samræmi við ráðgjöf starfsmanna varnaraðila hafi hann síðan tekið lán hjá varnaraðila að fjárhæð 2.400.000 krónur í japönskum jenum. Andvirði framangreindra fjármuna hafi síðan verið notað til að fjárfesta í hlutabréfum í varnaraðila. Lántakan hafi þó einungis átt að vera byrjunin samkvæmt upplýsingum starfsmanns varnaraðila því hann væri reiðubúinn að lána allt að 7,5 milljónir króna út á þær rúmlega 1,5 milljónir króna sem lagðar hafi verið inn í peningamarkaðssjóð.

Sóknaraðili kveðst hafa treyst á sérfræðiþjónustu og ráðleggingar starfsmanna varnaraðila og því hafa gengið að fjárfestingunni eins og hún hafi verið lögð upp, en henni hafi meðal annars verið lýst sem „algjörri snilld“. Í dag sé staðan sú að hlutabréfin í varnaraðila séu einskis virði og verðmæti peningamarkaðssjóðsins hafi skerst verulega, en eftir sitji lán sem tekið hafi verið til að fjármagna fjárfestinguna og hafi hækkað umtalsvert. Krafa sóknaraðila í málinu sé vegna þessa láns.

Hinn 9. október 2008 tók Fjármálaeftirlitið yfir vald hluthafafundar varnaraðila og vék stjórn hans í heild sinni frá störfum og skipaði honum skilanefnd í samræmi við ákvæði 100. gr. a laga nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki, sbr. 5. gr. laga nr. 125/2008. Varnaraðila var veitt heimild til greiðslustöðvunar 24. nóvember 2008 og var skipuð slitastjórn 25. maí 2009 samkvæmt 4. mgr. 101. gr. laga nr. 161/2002, sbr. 5. gr. laga nr. 44/2009 og 4. tölulið ákvæðis II til bráðabirgða við þau lög. Upphafsdagur slitameðferðar var 22. apríl 2009. Varnaraðili gaf út innköllun til skuldheimtumanna sem birtist í fyrra sinni í Lögbirtingablaði 30. júní 2009 og rann kröfulýsingarfrestur út 30. desember 2009.

Sóknaraðili lýsti kröfu við slit varnaraðila 30. desember 2009 að fjárhæð 6.953.950 krónur, en til vara 6.647.575 krónur. Kröfunni var lýst sem almennri kröfu samkvæmt 113. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl., en kröfulýsingarkostnaði og dráttarvöxtum frá og með 23. apríl 2009 sem eftirstæðri kröfu samkvæmt 114. gr. laganna. Með bréfi, dagsettu 19. ágúst 2010, hafnaði slitastjórn varnaraðila kröfunni, meðal annars með vísan til þess að ekki hafi verið sýnt fram á að um bótaskylt atvik hafi verið að ræða. Þeirri afstöðu slitastjórnar var mótmælt af hálfu sóknaraðila á kröfuhafafundi 21. september 2010. Haldinn var fundur vegna ágreinings um kröfuna 20. apríl 2011 en ekki tókst að jafna ágreining aðila. Með bréfi 10. maí 2011, mótteknu sama dag, var ágreiningi aðila vísað til Héraðsdóms Reykjavíkur til úrlausnar, sbr. 120. og 171. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl.

II

Sóknaraðili hefur farið þess á leit við dómara að aðalmeðferð málsins, sem fyrirhuguð var 6. febrúar sl., verði frestað þar til niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun varnaraðila, eða eftir atvikum úrslit sakamáls, verði það höfðað í kjölfarið, liggi fyrir.

Sóknaraðili bendir á að meðal helstu málsástæðna sem hann byggi á sé að varnaraðili hafi stundað markaðsmisnotkun sem leitt hafi til tjóns fyrir hann. Úrslit málsins muni að verulegu leyti ráðast af því hvort markaðsmisnotkun teljist sönnuð.

Umfjöllun um ætlaða markaðsmisnotkun varnaraðila sé að finna í skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis. Af dómaframkvæmd verði ráðið að tilvísanir til skýrslunnar einar og sér um hegðun varnaraðila teljist ekki fullnægjandi. Sé í því sambandi vísað til dóma Hæstaréttar í málunum nr. 561/2010 og 81/2011. Þá sé einnig bent á dóm Héraðsdóms Reykjavíkur í máli nr. E-382/2011 frá 4. janúar sl.

Skýrt hafi komið fram í fréttaflutningi fjölmiðla undanfarið að sérstakur saksóknari hafi haft ætlaða markaðsmisnotkun varnaraðila til rannsóknar frá árinu 2009. Ætla verði, miðað við það sem fram hafi komið á þeim vettvangi að rökstuddur grunur sé um að markaðsmisnotkun hafi átt sér stað. Sá grunur fái einnig stoð í framburði stefnda fyrir dómi í máli nr. E-4902/2010 sem dómur hafi verið kveðinn upp í 2. nóvember 2011 í Héraðsdómi Reykjavíkur. Stefndi, sem hafi verið forstöðumaður markaðsviðskipta samstæðu varnaraðila, hafi þar fullyrt að markaðsmisnotkun hafi átt sér stað af hálfu varnaraðila.

Telja verði að niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara og eftir atvikum sakamáls sem höfðað verði í kjölfar rannsóknarinnar kunni að skipta verulegu máli um úrslit málsins. Sóknaraðili telji því rétt að málinu verði frestað þar til niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknarar, eða eftir atvikum úrslit sakamáls, verði slíkt mál höfðað í kjölfarið, liggi fyrir. Er í því sambandi vísað til 102. gr. laga nr. 19/1991, einkum 3. mgr.

III

Varnaraðili bendir á að það sé eðli mála í slitameðferð að þeim skuli flýta eins og hægt sé. Ríkar ástæður þurfi að vera fyrir því að máli verði frestað ótiltekið. Varnaraðili sjái ekki ástæðu til þess í þessu máli. Ekki verði séð að rannsókn á meintri markaðsmisnotkun varnaraðila geti haft áhrif í málinu, enda sé ekki sýnt fram á að sóknaraðili hafi yfirhöfuð átt hlutabréf í varnaraðila. Skorað hafi verið á sóknaraðila að leggja fram gögn um verðbréfaeign sína, en af framlögðum skjölum verði ekki séð að hann hafi átt hlutabréf í varnaraðila. Krefjist varnaraðili þess að beiðni um frest verði hafnað.

IV

Í þessum hluta málsins er til úrlausnar hvort aðalmeðferð málsins skuli frestað þar til fyrir liggja niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun varnaraðila, eða eftir atvikum úrslit sakamáls, verði það höfðað í kjölfarið.

Eins og varnaraðili hefur bent á er það eðli mála sem þessa að þeim verði flýtt svo sem kostur er, sbr. 177. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Ef hins vegar mál er þannig vaxið að eðli þess er ekki frábrugðið venjulegu einkamáli gilda hliðstæð sjónarmið um málshraða og fresti og um væri að ræða mál sem farið væri með samkvæmt lögum nr. 91/1991 um meðferð einkamála, sbr. og 2. mgr. 178. gr. laga nr. 21/1991, sbr. dóm Hæstaréttar í málinu nr. 679/2011. Er mál það sem hér er til umfjöllunar þannig vaxið.

Krafa sóknaraðila um að aðalmeðferð málsins verði frestað byggir á 102. gr. laga nr. 91/1991, sbr. 2. mgr. 178. gr. laga nr. 21/1991. Samkvæmt 2. mgr. ákvæðisins getur dómari orðið við ósk aðila um að fresta máli frekar ef hann telur það vænlegt til að ná sáttum eða nauðsynlegt til að afla gagna sem nægilegur frestur hefur ekki áður verið til, en báðum aðilum ber þá jöfnum höndum að nota sama frest til gagnaöflunar. Samkvæmt 3. mgr. ákvæðisins getur dómari frestað máli af sjálfsdáðum þar til séð er fyrir enda sakamáls eða rannsóknar fái hann vitneskju um að sakamál hafi verið höfðað eða rannsókn standi yfir vegna refsiverðs athæfis og telja má að úrslit þess máls eða rannsóknar skipti verulegu máli um úrslit einkamálsins.

Krafa sóknaraðila í málinu er skaðabótakrafa sem byggist á því að saknæm og ólögmæt háttsemi hafi átt sér stað af hálfu varnaraðila. Sóknaraðili hefur lagt fram kafla úr skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis til stuðnings kröfum sínum. Samkvæmt nýlegri dómaframkvæmd hefur ekki verið talið nægjanlegt að byggja á þessari skýrslu einni saman til sönnunar á ólögmætri háttsemi. Fyrir liggur að hjá embætti sérstaks saksóknara er til rannsóknar meint markaðsmisnotkun af hálfu varnaraðila. Samkvæmt ummælum sem höfð eru eftir sérstökum saksóknara í fjölmiðlum hefur rannsóknin staðið yfir allt frá árinu 2009 og hillir nú undir lok hennar þótt óvíst sé hvenær vænta megi niðurstöðu.

Ekki verður fallist á þau rök varnaraðila að ekki verði séð að rannsókn sérstaks saksóknara geti haft áhrif í málinu þar sem ekki sé sýnt fram á að sóknaraðili hafi átt hlutabréf í varnaraðila, en á greinargerð varnaraðila verður ekki séð að dregið sé í efa að sóknaraðili hafi átt hlutabréf í varnaraðila, heldur þvert á móti gengið út frá því að svo hafi verið.

Ljóst er að úrslit máls þessa geta ráðist að verulegu leyti af því hvort markaðsmisnotkun af hálfu varnaraðila teljist sönnuð. Telja verður að niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara geti haft veruleg áhrif á málstað sóknaraðila. Þá er hugsanlegt að fram komi ný gögn til stuðnings málsástæðum aðila. Með vísan til alls framangreinds og 2. og 3. mgr. 102. gr. laga nr. 91/1991, sbr. 2. mgr. 178. gr. laga nr. 21/1991, verður því fallist á beiðni sóknaraðila um frestun málsins þar til fyrir liggja niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun varnaraðila, eða eftir atvikum úrslit sakamáls í kjölfar hennar.

Barbara Björnsdóttir, settur héraðsdómari, kveður upp úrskurðinn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Máli þessu er frestað þar til fyrir liggja niðurstöður rannsóknar sérstaks saksóknara á markaðsmisnotkun varnaraðila, eða eftir atvikum úrslit sakamáls, verði það höfðað í kjölfarið.