Þriðjudaginn 22. maí 2012.
Nr. 319/2012.	Arion banki hf. (Þorsteinn Ingi Valdimarsson hdl.) gegn Kristjáni Stefánssyni (enginn)

 

Kærumál. Frávísunardómur héraðsdóms úr gildi felldur.

A hf. krafði K um greiðslu yfirdráttarskuldar á veltureikningi. Deildu aðilar um það hvort sú skuld hefði verið gerð upp með samkomulagi sem A hf. og félag í eigu K, H ehf., höfðu gert um heildaruppgjör á skuldum einkahlutafélagsins. Með úrskurði héraðsdóms var máli A hf. vísað frá dómi þar sem talið var að A hf. hefði ekki gert fullnægjandi grein fyrir kröfu sinni og að krafan hefði verið svo óljós að ekki hefði verið hægt að leggja efnisdóm á málið. Í dómi Hæstaréttar kom fram að eins og kröfu A hf. var lýst í stefnu, svo og þeim gögnum sem lágu fyrir í málinu um lögskipti annars vegar A hf. og K og hins vegar A hf. og H ehf., væri ekki hægt að fallast á með héraðsdómi að A hf. hefði ekki gert fullnægjandi grein fyrir kröfu sinni og að krafa þess væri svo óljós að ekki yrði lagður á hana efnisdómur. Var málatilbúnaður A hf. talinn fullnægja áskilnaði 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991 og lagt fyrir héraðsdómara að taka málið til efnismeðferðar að nýju. 

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Garðar Gíslason og Þorgeir Örlygsson og Benedikt Bogason settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 2. maí 2012 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 9. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 20. apríl 2012, þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá dómi. Kæruheimild er í j. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að lagt verði fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann málskostnaðar í héraði og kærumálskostnaðar.

Varnaraðili hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.

I

Samkvæmt gögnum málsins sótti varnaraðili 20. október 2005 um að opna veltureikning með heimild til yfirdráttar hjá Kaupþing banka hf., nú Arion banki hf., og var umsókn hans samþykkt með stofnun reiknings nr. 5610 í Vesturbæjarútibúi bankans. Með bréfi sóknaraðila 21. janúar 2009 tilkynnti hann varnaraðila að yfirdráttarskuld á reikningnum væri í vanskilum og þar sem tilkynningu um niðurfellingu hefði ekki verið sinnt mætti búast við innheimtuaðgerðum.Yfirdráttur á reikningnum 31. júlí 2009 nam 7.440.366 krónum og með innheimtubréfi 25. ágúst 2009 skoraði sóknaraðili á varnaraðila að greiða skuldina ásamt vöxtum og kostnaði. Mál þetta var höfðað til innheimtu skuldarinnar með birtingu stefnu 24. febrúar 2011.

Einkahlutafélagið Heiðarverk var með tékkareikning í Vesturbæjarútibúi sóknaraðila, reikningur nr. 5609 sem stofnaður var 20. ágúst 2002, en varnaraðili er eigandi félagsins og fyrirsvarsmaður þess. Heiðarverk ehf. hafði heimild til yfirdráttar á reikningi nr. 5609 og var varnaraðili í sjálfskuldarábyrgð vegna skulda á þeim reikningi samkvæmt yfirlýsingu 11. september 2007 þar að lútandi. Vanskil á þeim reikningi 10. ágúst 2009 námu 10.000.405 krónum og höfðaði sóknaraðili mál til heimtu skuldarinnar á hendur einkahlutafélaginu sem skuldara og varnaraðila sem sjálfskuldarábyrgðarmanni og var málið þingfest 29. október 2009. Samkvæmt gögnum málsins var í september 2011 gert samkomulag milli sóknaraðila og Heiðarverks ehf. sem fól í sér að félagið myndi greiða 32.000.000 krónur sem fullnaðargreiðslu á skuldum félagsins við sóknaraðila sem ekki myndi krefja félagið um frekari greiðslur. Í samræmi við þetta samkomulag voru sóknaraðila greiddar 32.000.000 krónur 16. september 2011 og í framhaldinu felldi sóknaraðili niður þær innheimtuaðgerðir sem ráðist hafði verið í vegna skulda félagsins, þar með talið ofangreint dómsmál, en það var fellt niður 26. september 2011.

II

Eins og fyrr greinir var mál þetta höfðað með birtingu stefnu 24. febrúar 2011 og er kröfu sóknaraðila svo lýst í stefnu: „Krafa [sóknaraðila] er byggð á yfirdráttarheimild á veltureikningi. Þann 20.10.2005 var umsókn [varnaraðila], um stofnun veltureiknings með heimild til yfirdráttar í útibúi [sóknaraðila], samþykkt, sbr. dskj. nr. 3. Veltureikningurinn ber númerið 0306-26-5610. Hinn 31.07.2009, er heimild til yfirdráttar rann út á umræddum reikningi, stóð vanskilaskuldin í kr. 7.440.366,- sbr. reikningaskrá, dskj. nr. 3. Samkvæmt almennum reglum kröfuréttarins og meginreglu samningaréttarins um skuldbindingargildi loforða og skyldu til að efna samninga ber [varnaraðila] að greiða kröfuna. Skuld þessi hefur ekki fengist greidd þrátt fyrir innheimtutilraunir og er því nauðsynlegt að höfða mál til greiðslu hennar.“ Þegar þetta er virt og að því gættu sem rakið er í kafla I hér að framan um það sem gögn málsins bera með sér, annars vegar um lögskipti sóknaraðila og varnaraðila og hins vegar um lögskipti sóknaraðila og Heiðarverks ehf., verður ekki fallist á með héraðsdómi að sóknaraðili hafi ekki gert fullnægjandi grein fyrir kröfu sinni á hendur varnaraðila í málinu og að krafa sóknaraðila sé svo óljós að ekki verði á hana lagður efnisdómur. Samkvæmt þessu  fullnægir málatilbúnaður sóknaraðila áskilnaði 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991. Verður hinn kærði úrskurður því felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdómara að taka málið til efnismeðferðar á ný.

Krafa sóknaraðila um málskostnað í héraði kemur til úrlausnar þar þegar dómur verður felldur á málið.

Eftir framangreindum málsúrslitum verður varnaraðila gert að greiða sóknaraðila kærumálskostnað eins og nánar greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er úr gildi felldur og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar á ný.

Varnaraðili, Kristján Stefánsson, greiði sóknaraðila, Arion banka hf., 350.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 20. apríl 2012.

I

Mál þetta, sem dómtekið var að lokinni aðalmeðferð 16. mars sl., var höfðað fyrir dómþinginu af Arion banka hf. Borgartúni 19, Reykjavík, á hendur Kristjáni Stefánssyni, Frostaskjóli 81, Reykjavík, með stefnu birtri 24. febrúar 2011.

Dómkröfur stefnanda eru þær, að stefndi verði dæmdur til þess að greiða stefnanda 7.440.366 krónur, ásamt dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001, frá 31. júlí 2009 til greiðsludags.  Þá krefst stefnandi málskostnaðar úr hendi stefnda auk virðisaukaskatts á málflutningsþóknun.

Dómkröfur stefnda eru þær aðallega, að málinu verði vísað frá dómi, en til vara að hann verði sýknaður af kröfum stefnanda.  Þá krefst stefndi málskostnaðar úr hendi stefnanda.

Með úrskurði dagsettum, 26. október 2011, var kröfu stefnda um frávísun málsins hafnað.

Gætt var ákvæða 115. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, áður en úrskurður var kveðinn upp.

II

Í stefnu segir að hinn 20. október 2005 hafi stefndi samþykkt umsókn stefnanda um stofnun veltureiknings með heimild til yfirdráttar í útibúi stefnanda.  Veltureikningurinn bar númerið 0306-26-5610.  Stefnandi kveður, að hinn 31. júlí 2009 hafi heimild til yfirdráttar runnið út á umræddum reikningi og hafi þá vanskilaskuld stefnda verið 7.440.366 krónur.

Skuldin hafi ekki fengist greidd, þrátt fyrir innheimtutilraunir, og því sé stefnanda nauðsynlegt að höfða mál þetta til innheimtu hennar.

Kröfum sínum til stuðnings vísar stefnandi til meginreglna samninga- og kröfuréttar um loforð og efndir fjárskuldbindinga.  Einnig vísar stefnandi til laga nr. 7/1936, um samninga, umboð og ógilda löggerninga.

Um aðild sína að málinu vísar stefnandi til 100. gr. a laga nr. 161/2002, um fjármálafyrirtæki og ákvörðun Fjármálaeftirlitsins að taka vald hluthafafundar Kaupþingsbanka hf. og víkja stjórn bankans og skipa skilanefnd yfir hann, með heimild í lögum nr. 125/2008.  Með ákvörðun Fjármálaeftirlitsins, dagsettri 21. október 2008, var ráðstöfun eigna og skulda Kaupþings banka hf. til Arion banka hf. ákveðin.

Kröfu um dráttarvexti, þ.m.t. vaxtavexti, byggir stefnandi á lögum nr. 38/2001, um vexti og verðtryggingu.

Kröfu um málskostnað byggir stefnandi á 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála.

Kröfu um virðisaukaskatt á málflutningsþóknun byggir stefnandi á lögum nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.  Stefnandi sé ekki virðisaukaskattsskyldur og því beri honum nauðsyn til að fá dóm fyrir skatti þessum úr hendi stefnda.

III

Stefndi byggir sýknukröfu sína á því, að stefnandi hafi ekki haft heimild til þess að loka á reikningsviðskipti stefnda.  Stefndi hafi á engan hátt brotið gegn þeim skilmálum sem hann hafi gengist undir.  Stefnandi hafi ekki sýnt fram á slíkar heimildir né hafi stefnandi á nokkurn hátt krafið stefnda um greiðslu og hafnar stefnandi því að hafa nokkru sinni móttekið greiðsluáskorun vegna þessa.  Að öllu megi því vera ljóst að ákvörðun stefnanda að sækja mál þetta byggist á einhliða geðþóttaákvörðun.

Í stefnu kom fram að stefndi áskildi sér rétt til þess að hafa uppi kröfu til skuldajafnaðar í málinu.  Stefndi hafi lýst kröfu í þrotabú hins fallna Kaupþings banka og sé mál vegna þessa rekið fyrir dómstólunum.

Um lagarök vísaði stefndi til almennra reglna kröfu- og samningsréttar um greiðslu fjárskuldbindinga.  Einnig vísaði stefnandi til laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, einkum ákvæða 80. gr. þeirra laga.

Kröfu um málskostnað byggir stefndi á 1. mgr. 130. gr. og c- lið 1. mgr. 131. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála.

IV

Í máli þessu krefur stefnandi stefnda um greiðslu á skuld á bankareikningi, sem stefndi á hjá stefnanda.  Er byggt á því, að innistæða hafi ekki verið á reikningnum fyrir þessum úttektum stefnda, en yfirdráttarheimild stefnda hafi runnið út 31. júlí 2009.  Hafi við það stofnast greiðsluskylda stefnda. 

Í greinargerð sinni krafðist stefndi frávísunar málsins og var það flutt um frávísunarkröfu stefnda hinn 12. október 2011.  Úrskurður var kveðinn upp 26. október 2011, þar sem frávísun málsins var hafnað.  Í forsendum úrskurðarins kom m.a. fram, að lög nr. 91/1991, um meðferð einkamála, geri ráð fyrir frekari gagnaöflun á síðari stigum, gefi andmæli stefnda tilefni til þess.

Við aðalmeðferð málsins gaf stefndi skýrslu, sem og sonur hans, Páll Kristjánsson.  Kom fram í framburði þeirra, að umstefnd skuld væri hluti af skuldum einkahlutafélagsins Heiðarverks ehf. við stefnanda og hefði umstefnd skuld verið greidd er gengið hafi verið frá heildaruppgjöri félagsins og stefnda við stefnanda með greiðslu á 32.000.000 króna, eftir að málið var höfðað.  Stefnandi hafi hins vegar aldrei afhent stefnda fullnaðaruppgjörið, þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir þar um.  Í framburði þeirra kom og fram að annað mál milli stefnanda og stefnda og Heiðarverks ehf. hefði verið rekið fyrir dómstólnum og það mál hefði verið fellt niður í lok september sl., að kröfu lögmanns stefnanda, án þess að sótt hefði verið þing af hálfu stefndu.

Í þinghöldum hefur stefndi einnig haldið því fram, að gengið hafi verið frá uppgjöri vegna umstefndrar skuldar í tengslum við heildaruppgjör skulda einkahlutafélagsins Heiðarverks, eign stefnda.  Hefur stefndi ítrekað óskað eftir því við lögmann stefnanda að afhent yrði fullnaðaruppgjör og hvernig fjármununum hefði verið ráðstafað af stefnanda.  Í þinghaldi hinn 8 nóvember 2011 lagði stefndi fram gögn, sem sýna að mál milli stefnanda annars vegar og Heiðarverks og stefnda hins vegar, var, á sama tíma og mál þetta, rekið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, en fellt niður, að kröfu lögmanns stefnanda, án þess að sótt væri þing af hálfu stefndu.  Jafnframt skoraði stefndi á lögmann stefnanda að leggja fram endurrit af samtölum starfsmanns stefnanda við son stefnda, og umboðsmann.  Stefndi hefur hafnað því að verða við umbeðnum áskorunum, og fullyrt að umrædd greiðsla stefnda tengist með engu móti umstefndri skuld.

Þegar framangreint er virt, um það sem fram hefur komið í málinu eftir framlagningu greinargerðar stefnda, sem og gögn málsins, sem lögð hafa verið fram eftir uppkvaðningu úrskurðarins, er ljóst að gengið var frá einhvers konar uppgjöri vegna skulda félags stefnda og hans sjálfs við stefnanda eftir að málið var höfðað.  Af gögnum málsins verður hins vegar ekki ráðið hvernig greiðslunni var ráðstafað af stefnanda og hvort greiðslan hafi að einhverju leyti eða öllu gengið til greiðslu umstefndrar skuldar.  Að því virtu þykir stefnandi ekki hafa gert fullnægjandi grein fyrir kröfu sinni og er krafa stefnanda því svo óljós að ekki er unnt að leggja á málið efnisdóm.  Verður því að vísa málinu frá dómi ex officio. 

Eftir þessari niðurstöðu ber stefnanda að greiða stefnda málskostnað, sem þykir hæfilega ákveðinn 200.000 krónur.

Hervör Þorvaldsdóttir héraðsdómari kvað upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

Máli þessu er vísað frá dómi ex officio.

Stefnandi, Arion banki hf., greiði stefnda, Kristjáni Stefánssyni, 200.000 krónur í málskostnað.