Fimmtudaginn 17. maí 2001.
Nr. 48/2001.	Ákæruvaldið (Bogi Nilsson ríkissaksóknari) gegn Láru Sigurlaugu Þorsteinsdóttur (Magnús Thoroddsen hrl.)

 

Bifreiðir. Umferðarlög. Ökuhraði. Svipting ökuréttar. Sekt.

L var ákærð fyrir að hafa ekið vestur Seljabraut í Reykjavík á 69 km hraða á klukkustund en þar var leyfilegur hámarkshraði 30 km á klukkustund. L viðurkenndi að hafa ekið á framangreindum hraða en bar því við að umferðarmerki, sem sýndi 30 km hámarkshraða, hefði ekki sést þaðan sem hún ók. Var á það fallist og miðað við hið almenna ákvæði 1. mgr. 37. gr. umferðarlaga um 50 km hámarkshraða á klukkustund í þéttbýli. Var engu talið breyta að ákvörðun um 30 km hámarkshraða hafði verið birt með opinberri auglýsingu, enda kvæði 4. mgr. 81. gr. umferðarlaga skýrt á um að slíkar ákvarðanir skyldu kynntar með umferðarmerkjum. Í því ljósi varð ekki talið að akstur L hefði verið mjög vítaverður og voru því ekki talin skilyrði til að svipta hana ökurétti samkvæmt 101. gr. umferðarlaga. Var henni gerð fésekt.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen, Árni Kolbeinsson og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Ríkissaksóknari skaut málinu til Hæstaréttar 1. febrúar 2001 að fengnu áfrýjunarleyfi. Ákæruvaldið krefst þess að ákærða verði svipt ökurétti, en að öðru leyti verði héraðsdómur staðfestur.

Ákærða krefst aðallega sýknu af kröfum ákæruvaldsins, en til vara staðfestingar hins áfrýjaða dóms.

 Ákærða áfrýjaði ekki héraðsdómi fyrir sitt leyti. Kemur sýknukrafa hennar ekki til álita nema að því marki sem efni kunna að vera til samkvæmt 2. mgr. 159. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála, sbr. 19. gr. laga nr. 37/1994.

Atvik málsins eru þau að ákærða ók bifreiðinni OP 236 vestur Seljabraut í Reykjavík síðdegis fimmtudaginn 8. júní 2000. Mældi lögregla ökuhraða bifreiðarinnar þar klukkan 15.52 með ratsjá, sem sýndi 72 km á klukkustund. Er ákærðu gefið að sök að hafa í umrætt sinn ekið með 69 km hraða á klukkustund að teknu tilliti til vikmarka á vegarkafla þar sem leyfður hámarkshraði var 30 km á klukkustund. Ákærða reisir sýknukröfu sína á því að ákvörðun um 30 km. hámarkshraða á klukkustund á umræddum vegarkafla hafi ekki verið kynnt á fullnægjandi hátt. Hafi hún í umrætt sinn verið á leið frá heimili sínu að Jóruseli 17 í Reykjavík, ekið norður Jaðarsel og beygt til vinstri vestur Seljabraut. Sé  umferðarmerki, sem gefur til kynna 30 km hámarkshraða á klukkustund á þessum hluta Seljabrautar, þannig staðsett við gatnamót Jaðarsels að ókleift sé fyrir vegfarendur, er aka þá leið, að sjá merkið. Það hafi hún heldur ekki gert í umrætt sinn. Bar hún fyrir héraðsdómi að henni hafi ekki verið ljóst að hámarkshraðinn á margnefndum vegarkafla væri 30 km á klukkustund.

Dómendur í málinu hafa gengið á vettvang ásamt ríkissaksóknara og skipuðum verjanda ákærðu.

 Á gatnamótum Jaðarsels og Seljabrautar er eitt umferðarmerki, sem gefur til kynna að 30 km hámarkshraði á klukkustund sé á Seljabraut. Er merkið á gatnamótunum norðan Seljabrautar, fast við Jaðarsel og á hægri hönd þeirra, sem aka inn á Seljabraut. Snýr merkið til norðausturs og blasir því við þeim sem koma úr norðri eftir Jaðarseli frá Breiðholtsbraut. Sé hins vegar komið úr suðri, eins og ákærða gerði í umrætt sinn, er framhlið merkisins ekki sýnileg vegfarendum. Fyrir Hæstarétt hafa verið lagðar upplýsingar frá gatnamálastjóranum í Reykjavík um að merki varðandi 30 km hámarkshraða á Seljabraut hafi verið sett upp við báða enda þess vegarkafla, sem hraðatakmörkuninni var ætlað að gilda á, 10. nóvember 1999 og hafi þau staðið þar óbreytt síðan.

Samkvæmt 1. mgr. 37. gr umferðarlaga nr. 50/1987 má ökuhraði í þéttbýli ekki vera meiri en 50 km á klukkustund. Samkvæmt 4. mgr. sömu greinar má ákveða lægri hraðamörk þar sem æskilegt þykir til öryggis eða af öðrum ástæðum. Er sú ákvörðun í höndum lögreglustjóra að fengnum tillögum sveitarstjórnar samkvæmt 3. mgr 81. gr umferðarlaga og skal samkvæmt 4. mgr hennar gefa ákvarðanir samkvæmt greininni til kynna með umferðarmerkjum, nema lögreglan stjórni umferðinni. Ákvörðun varðandi stöðvun eða lagningu ökutækja, sem ekki er bundin við ákveðinn vegarkafla, má þó þess í stað birta með opinberri auglýsingu. Í 84. gr laganna er dómsmálaráðherra falið að setja reglur meðal annars um gerð og notkun umferðarmerkja. Það hefur ráðherra gert með reglugerð nr. 289/1995 með síðari breytingum. Samkvæmt 2. mgr. 19. gr. reglugerðarinnar skulu umferðarmerki sett þannig að þau sjáist greinilega. Ákvörðun um að hámarkshraði verði 30 km á klukkustund á Seljabraut milli Jaðarsels og Engjasels frá 10. nóvember 1999 var tekin af lögreglustjóranum í Reykjavík með auglýsingu 25. október þess árs, er birtist í Lögbirtingablaði 10. nóvember 1999.

 Eins og að framan er rakið er merki því, sem gefur til kynna 30 km hámarkshraða á Seljabraut, komið þannig fyrir við austurenda götunnar að það dylst vegfarendum, sem sveigja inn á götuna úr suðri. Hefur ákvörðun um sérstakan hámarkshraða því ekki verið kynnt þeim, er þá leið aka, með fullnægjandi hætti sbr. 4. mgr. 81. gr. umferðarlaga og 19. gr. reglugerðar nr. 289/1995. Verður henni því ekki beitt gagnvart þeim. Breytir engu í þeim efnum að ákvörðunin var birt með opinberri auglýsingu svo sem að framan er rakið, enda kveður 4. mgr 81. gr umferðarlaga skýrt á um að slíkar ákvarðanir skuli kynntar með umferðarmerkjum. Verður samkvæmt því að miða við að hið almenna ákvæði 1. mgr. 37. gr. umferðarlaga um 50 km hámarkshraða á klukkustund í þéttbýli hafi átt við um akstur ákærðu í umrætt sinn. Hefur ákærða játað að hafa ekið á þeim hraða, sem greinir í ákæru, og verður því sakfelld fyrir brot á 1. mgr. 37. gr umferðarlaga. Á þeim hluta Seljabrautar, sem hér um ræðir, háttar svo til að íbúðarhús standa öðrum megin götunnar og vita inngangar sumra þeirra að götunni. Þá er verslunarhús við götuna, biðstöð strætisvagna beggja vegna hennar og gönguleiðir yfir hana. Þykir refsing ákærðu hæfilega ákveðin 6000 króna sekt, sem greiðist í ríkissjóð og komi fangelsi í tvo daga í hennar stað verði hún ekki greidd innan fjögurra vikna frá uppsögu dóms þessa. Í ljósi þess, sem að framan greinir um beitingu 4. mgr. 37. gr umferðarlaga, verður ekki talið að akstur ákærðu í umrætt sinn hafi verið mjög vítaverður og eru því ekki skilyrði fyrir hendi til að svipta ákærðu ökurétti samkvæmt 101. gr. sömu laga. 

Allur áfrýjunarkostnaður greiðist úr ríkissjóði eins og greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Ákærða, Lára Sigurlaug Þorsteinsdóttir, greiði 6000 krónur í sekt í ríkissjóð innan fjögurra vikna frá uppsögu dóms þessa, en sæti ella fangelsi í tvo daga.

Ákvæði héraðsdóms um greiðslu sakarkostnaðar skal vera óraskað.

Allur áfrýjunarkostnaður málsins greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærðu fyrir Hæstarétti, Magnúsar Thoroddsen hæstaréttarlögmanns, 60.000 krónur.

 

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 24. október 2000.

I.

Málið er höfðað með ákæru lögreglustjórans í Reykjavík 18. september 2000 á hendur ákærðu, Láru Sigurlaugu Þorsteinsdóttur, kt. 090952-2189, Jóruseli 17, Reykjavík “fyrir umferðarlagabrot með því að hafa fimmtudaginn 8. júní 2000, ekið bifreiðinni OP-236 með 69 km hraða á klst. vestur Seljabraut í Reykjavík, á vegarkafla að Engjaseli, þar sem leyfður hámarkshraði var 30 km á klst.

Telst þetta varða við 1., sbr. 4. mgr. 37. gr., sbr. 1. mgr. 100. gr. umferðarlaga nr. 50/1987, sbr. 3. gr. laga nr. 57/1997.

Þess er krafist að ákærða verði dæmd til refsingar og til að sæta sviptingu ökuréttar skv. 1. mgr. 101. gr. umferðarlaga nr. 50/1987, sbr. 25. gr. laga nr. 55/1993.”

Ákærða kom fyrir dóminn 4. október sl. og játaði að hafa ekið á tilgreindum stað og tíma á þeim hraða sem tilgreindur væri í ákæru.  Hún sagði að sér hefði ekki verið ljóst að hámarkshraði á umræddum vegarkafla væri 30 km á klukkustund.  Hefði hún talið að hámarkshraðinn væri 50 km á klukkustund.  Ekkert umferðarmerki væri á vegarkaflanum, sem gæfi til kynna að hámarkshraðinn væri 30 km á klukkustund.  Merki þau, sem sýndu hámarkshraðann 30 km á klukkustund, væru þannig staðsett að þau væru ekki sýnileg ökumönnum, sem ættu leið um fyrrgreindan vegarkafla.

Ákærða hafnaði sáttaboði sækjanda.  Hún mótmælti kröfu ákæruvaldsins um sviptingu ökuréttar en kvaðst reiðubúin til að gangast undir sektargreiðslu vegna brots síns.

Dómari fór á vettvang og kynnti sér aðstæður.

Samkvæmt auglýsingu lögreglustjórans í Reykjavík um umferð nr. 741 frá 25. október 1999, sem birt var í stjórnartíðindum 10. nóvember sama ár, er hámarkshraði 30 km/klst á Seljabraut milli Jaðarsels og Engjasels.  Í 1. mgr. 37. gr. umferðarlaga nr. 50/1987 segir að í þéttbýli megi ökuhraði ekki vera meiri en 50 km/klst  Í 3. mgr. ákvæðisins segir hins vegar að ákveða megi lægri hraðamörk þar sem æskilegt þyki til öryggis eða af öðrum ástæðum.  Í 4. mgr. 81. gr. umferðarlaganna kemur fram að ákvarðanir m.a. um hraðatakmarkanir skuli gefa til kynna með umferðarmerkjum.

Tvö umferðarmerki um 30 km hraðamörk eru við gatnamót Seljabrautar og Engjavegar og eru þau sýnileg ökumönnum er aka austur Seljabraut.  Aftan á öðru merkinu er jafnframt merki um að 30 km hraðatakmörkun sé lokið og er það sýnilegt ökumönnum, sem aka vestur Seljabraut.  Þá er einnig umferðarmerki um 30 km hraðatakmörk sunnan við gatnamót Seljabrautar og Jaðarsels.  Framhlið merkisins snýr að þeim ökumönnum, sem aka Jaðarsel og vestur Seljabraut, en þá leið ók ákærða umrætt sinn frá heimili sínu í Jóruseli.  Verður því að telja að ákærðu hafi ekki getað dulist að 30 km hraðatakmörk giltu á umræddum vegarkafla.

Brot ákærðu er rétt heimfært til refsiákvæðis í ákæru.

Refsing ákærðu þykir hæfilega ákveðin 25.000 króna sekt, sem greiðist í ríkissjóð, og komi 6 daga fangelsi í stað sektarinnar greiðist hún ekki innan fjögurra vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ekki verður talið að akstur ákærðu, eins og hér stóð á, hafi verið mjög vítaverður.  Þykja því ekki fyrir hendi skilyrði til að svipta ákærðu ökurétti samkvæmt 101. gr. umferðarlaga.  Ber því að hafna kröfu ákæruvaldsins um sviptingu ökuréttar.

Ákærða hefur ekki sætt refsingu svo kunnugt sé.

Ákærða var reiðubúin til að gangast undir sektargreiðslu vegna brots síns.  Ber samkvæmt úrslitum máls þessa að greiða allan sakarkostnað úr ríkissjóði.

Ragnheiður Bragadóttir settur héraðsdómari kvað upp dóminn.

Dómsorð:

Ákærða, Lára Sigurlaug Þorsteinsdóttir, greiði 25.000 króna sekt í ríkissjóð innan fjögurra vikna frá birtingu dómsins að telja, en sæti ella fangelsi í 6 daga.

Allur sakarkostnaður greiðist úr ríkissjóði.