Mánudaginn 27. júlí 2015.
Nr. 487/2015.	Lögreglustjórinn á Suðurlandi (Margrét Harpa Garðarsdóttir fulltrúi) gegn X (Sigurður Sigurjónsson hrl.)

Kærumál. Nálgunarbann.

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms þar sem X var gert skylt að sæta nálgunarbanni á grundvelli laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili í fimm mánuði.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson og Eiríkur Tómasson og Ingveldur Einarsdóttir settur hæstaréttardómari.  

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 16. júlí 2015 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 24. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 15. júlí 2015 þar sem staðfest var ákvörðun sóknaraðila 8. sama mánaðar um að varnaraðili sætti nálgunarbanni, eins og nánar greinir í úrskurðarorði. Kæruheimild er í 3. mgr. 15. gr. laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, en til vara að nálgunarbanni verði markaður skemmri tími.

Sóknaraðili krefst þess aðallega að hinum kærða úrskurði verði breytt á þann veg að fyrrgreind ákvörðun sín verði staðfest að því leyti að varnaraðili sæti nálgunarbanni í sex mánuði, en til vara að hinn kærði úrskurður verði staðfestur. Sóknaraðili kærði úrskurð héraðsdóms ekki fyrr sitt leyti fyrr en 22. júlí 2015. Var þá liðinn lögbundinn kærufrestur samkvæmt 2. mgr. 193. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála og kemur því aðalkrafa sóknaraðila ekki til álita hér fyrir dómi.

Fram er komið í málinu að varnaraðili var fluttur út af heimili því er hann hélt með eiginkonu sinni og börnum þegar hinn kærði úrskurður var upp kveðinn. Að þessu gættu verður staðfest niðurstaða úrskurðarins um að uppfyllt séu skilyrði a. liðar 4. gr. laga nr. 85/2011 til að varnaraðila verði gert að sæta nálgunarbanni. Verður hinn kærði úrskurður því staðfestur.

Þóknun verjanda varnaraðila fyrir Hæstarétti, sem ákveðin verður að meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði segir, greiðist úr ríkissjóði samkvæmt 2. mgr. 38. gr. laga nr. 88/2008, sbr. 14. gr. laga nr. 85/2011.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Þóknun verjanda varnaraðila, Sigurðar Sigurjónssonar hæstaréttarlögmanns, fyrir Hæstarétti, 124.000 krónur, greiðist úr ríkissjóði.

Úrskurður Héraðsdóms Suðurlands miðvikudaginn 15. júlí 2015.

 Ár 2015, miðvikudaginn 15. júlí er á dómþingi Héraðsdóms Suðurlands sem háð er að Austurvegi 4, Selfossi, af Hirti O. Aðalsteinssyni dómstjóra, kveðinn upp úrskurður þessi. 

                Lögreglustjórinn á Suðurlandi hefur, með vísan til 1. mgr. 12. gr. laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili, krafist þess að staðfest verði ákvörðun lögreglustjórans sem tekin var þann 8. júlí 2015, með vísan 4. gr. laga um nálgunarbann og brottvísun af heimili nr. 85/2011.

                Samkvæmt framangreindri ákvörðun lögreglustjóra var X, kt. [...], gert að sæta nálgunarbanni skv. 4. gr. sömu laga í sex mánuði þannig að lagt var bann við því að hann komi að eða sé við [...] á [...], á svæði sem afmarkast af 50 metra radíus mælt frá miðju hússins, og jafnframt var honum bannað að veita eftirför, heimsækja eða vera með nokkru öðru móti í beinu sambandi við A, kt. [...], svo sem með símtölum, tölvupósti eða með öðrum hætti. Þessi ákvörðun var birt varnaraðila 9. júlí sl. kl. 16:04.

                Krafan ásamt gögnum málsins barst héraðsdómi föstudaginn 10. júlí 2015 og var hún tekin fyrir á dómþingi mánudaginn 13. júlí 2015. Varnaraðili sótti þing ásamt Sigurði Sigurjónssyni hrl., sem var skipaður verjandi varnaraðila í þinghaldinu. Krefst varnaraðili þess að kröfu lögreglustjóra verði hafnað en til vara að henni verði markaður skemmri tími. Þá er krafist þóknunar skipaðs verjanda.

                Þá sótti þing Björg Valgeirsdóttir hdl. vegna Kristrúnar Elsu Harðardóttur hdl. vegna brotaþola og óskaði eftir fyrir hönd brotaþola að Kristrún yrði skipuð réttargæslumaður brotaþola og var það gert. Af hálfu brotaþola er þess krafist að fallist verði á kröfu lögreglustjóra. Þá er krafist þóknunar.

Málavextir.

Í ákvörðun lögreglustjóra um nálgunarbann segir að lögreglustjórinn á Suðurlandi hafi, með vísan til 4. gr. laga um nálgunarbann og brottvísun af heimili nr. 85/2011, ákveðið að X, kt. [...], skuli sæta nálgunarbanni gagnvart eiginkonu sinni,  X, kt. [...]í sex mánuði að telja frá birtingu ákvörðunarinnar. Um sé að ræða framlengingu sbr. 3. mgr. 7. gr. laga nr. 85/2011 á nálgunarbanni skv. ákvörðun lögreglustjórans á Suðurlandi, dags. 11. júní 2015, sem staðfest hafi verið með úrskurði Héraðsdóms Suðurlands þann [...] sama ár. Úrskurður dómsins hafi verið staðfestur með dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. [...], að öðru leyti en því að tímalengd nálgunarbanns hafi verið stytt til samræmis við tímalengd brottvísunar af heimili og hafi því gilt því til fimmtudagsins 9. júlí sl. kl. 16:45

Þann 10. júní 2015 hafi embætti lögreglustjórans á Suðurlandi borist tilkynning frá félagsmálayfirvöldum í Rangárþingi um slæmar aðstæður á heimili framangreindra aðila vegna ofríkis varnaraðila og ítrekaðs ofbeldis af hans hálfu gagnvart brotaþola á heimilinu sem börn þeirra hefðu orðið vitni að. Brotaþoli hefði deginum áður leitað aðstoðar félagsþjónustunnar vegna framangreindra aðstæðna á heimilinu vegna hegðunar eiginmanns hennar. Varnaraðili og brotaþoli hafi pólskt ríkisfang og hafi lögregla og félagsmálayfirvöld notið aðstoðar túlks við rannsókn málsins.

Skýrsla hafi verið tekin af brotaþola þann 10. júní sl. og hafi komið fram að sambúð þeirra hafi staðið yfir í ellefu ár og þar af hafi þau verið gift í tíu ár, og ættu saman tvö börn, 5 ára og 9 ára. Þau hafi flust hingað til lands fyrir um það bil einu og hálfu ári. Ofbeldi, bæði líkamlegt og andlegt, hafi verið viðvarandi í sambandinu síðastliðin ár og hafi hún lýst því að í fjögur skipti hafi hann beitt hana líkamlegu ofbeldi: í apríl 2013 (í [...]), 5. desember 2013, 5. desember 2014 og nú síðast þann 10. apríl 2015. Hafi ofbeldið falist í því að hann hafi slegið og sparkað í hana, þ.á m. þegar hún hafi legið í gólfinu, hent henni til og ítrekað kýlt hana með krepptum hnefa í andlit og höfuð. Börn þeirra hafi orðið vitni að ofbeldinu, og auk þess vinir þeirra í a.m.k. tvö síðustu skiptin sem líkamlegt ofbeldi hafi átt sér stað. Brotaþoli hafi skýrt frá því að ofbeldishegðun varnaraðila hafi stigmagnast nú undanfarið, jafnhliða aukinni drykkju hans. Nú væri svo komið að bæði hún og börnin óttuðust varnaraðila, og reyndu öll að láta lítið fyrir sér fara í þeirri von að þannig takist að halda friðinn á heimilinu.

Skýrslur hafi verið teknar af þremur vitnum: B, kt. [...], C, kt. [...], og D, kt. [...], sem öll staðfesti framburð brotaþola, að svo miklu leyti sem þau hafi orðið vitni að ofbeldisatvikum, sem brotaþoli hafi lýst. Sé þar um að ræða atvik sem brotaþoli hafi sagt hafa átt sér stað 5. desember 2014 og 10. apríl 2015. Þá hafi níu ára dóttir brotaþola og varnaraðila í yfirheyrslu í Barnahúsi staðfest framburð brotaþola um líkamlegt ofbeldi varnaraðila í garð brotaþola sem barnið hafi orðið vitni að á heimilinu. Þá hafi komið fram að dóttirin væri hrædd við varnaraðila og hefði hún oft orðið vitni að rifrildi og háreysti milli foreldra sinna inni á heimilinu. Virðist brotaþoli fremur draga úr alvarleika þeirra árása sem hún hafi orðið fyrir af hálfu varnaraðila og sýni þ.a.l. merki um meðvirkni fremur en ásökun umfram það sem efni standi til.

Hafi verið tekin skýrsla af varnaraðila 11. júní 2015, þar sem hann hafni alfarið öllum ásökunum um að hann beiti eiginkonu sína ofbeldi eða að hann sýni af sér ofbeldisfulla hegðun á heimilinu. Þvert á móti kveði hann eiginkonu sína uppstökka og ofbeldisfulla gagnvart honum sjálfum og börnunum og að hún beiti þau öll m.a. líkamlegu ofbeldi og þvingunum. Sérstaklega hafi verið borinn undir hann framburður vitna sem lýsi því að þau hafi orðið vitni að ofbeldi af hans hálfu gagnvart brotaþola og hafi hann kveðið vitnin ljúga upp á hann sökum.

Frá því varnaraðila hafi verið gert að sæta nálgunarbanni gagnvart brotaþola þann 11. júní sl. hafi hann ítrekað brotið gegn nálgunarbanninu. Lögreglu hafi borist kærur frá brotaþola vegna fjórtán sms skilaboða sem varnaraðili hafi sent úr sínum síma í síma brotaþola. Þá hafi varnaraðili sent ein sms skilaboð í síma 9 ára dóttur þeirra sem ætla megi að hafi verið send í þeim tilgangi að efni þeirra bærist til brotaþola.

Brotaþoli hafi samkvæmt upplýsingum lögreglu farið fram á skilnað hjá sýslumanninum á Suðurlandi og sé það mál til afgreiðslu þar. Hafi varnaraðili frá því honum hafi verið gert að sæta brottvísun af heimili búið í húsnæði á vegum vinnuveitanda síns á [...].

Brotaþoli hafi gert kröfu um að nálgunarbann verði framlengt, sbr. 1. mgr. 3. gr. laga um nálgunarbann og brottvísun af heimili nr. 85/2011. Að mati lögreglustjóra sé í málinu fram kominn rökstuddur grunur um að varnaraðili hafi beitt brotaþola líkamlegu ofbeldi og raskað friði hennar. Ennfremur sé það mat lögreglustjóra að hætta sé á því að varnaraðili brjóti á ný gegn brotaþola. Það sé mat lögreglustjórans á Suðurlandi að vægari úrræði en að beita varnaraðila áframhaldandi nálgunarbanni gagnvart brotaþola muni ekki vernda friðhelgi og tryggja öryggi og hagsmuni brotaþola, sbr. 1. gr. 6. gr. laga um nálgunarbann og brottvísun af heimili.

Með vísan til ofangreinds og fyrirliggjandi gagna í máli lögreglu nr. [...]hafi lögreglustjórinn á Suðurlandi ákveðið að varnaraðila verði gert að sæta nálgunarbanni, sbr. 4. gr. sömu laga, frá og birtingu ákvörðunar í sex mánuði þannig að lagt sé bann við því að hann komi að eða sé við [...], [...], á svæði sem afmarkast af 50 metra radíus mælt frá miðju hússins, og jafnframt verði honum bannað að veita eftirför, heimsækja eða vera með nokkru öðru móti í beinu sambandi við A, kt. [...], svo sem með símtölum, tölvupósti eða með öðrum hætti.

Forsendur og niðurstaða.

Eins og að framan er rakið féllst Héraðsdómur Suðurlands á það í úrskurði uppkveðnum 16. júní sl. að varnaraðili skyldi sæta brottvísun af heimili í fjórar vikur og nálgunarbanni gagnvart brotaþola í sex mánuði. Með dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. [...] var staðfest sú niðurstaða að varnaraðili sætti brottvísun af heimili í fjórar vikur en rétturinn taldi að eftir 2. mgr. 5. gr. laga nr. 85/2011 væri heimilt að beita nálgunarbanni samhliða brottvísun af heimili ef það þætti nauðsynlegt til að tryggja hagsmuni brotaþola, en þá yrði nálgunarbanni að vera markaður sami tími og brottvísun af heimili. Var varnaraðila því gert að sæta nálgunarbanni í fjórar vikur frá 11. júní 2015 klukkan 16:45. Í framangreindu máli var fallist á það með lögreglustjóra að varnaraðili væri undir rökstuddum grun um að hafa framið refsiverð brot umrædd sinn og raskað með því friði brotaþola og að hætta væri á að hann endurtæki það. Þá hafa verið lögð fram gögn sem benda til þess að frá því varnaraðila hafi verið gert að sæta nálgunarbanni gagnvart brotaþola hafi hann ítrekað brotið gegn nálgunarbanninu, en um er að ræða fjórtán sms skilaboð sem talið er að varnaraðili hafi sent brotaþola

Samkvæmt a-lið 4. gr. laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili er heimilt að beita nálgunarbanni ef rökstuddur grunur er um að sakborningur hafi framið refsivert brot eða raskað á annan hátt friði brotaþola eða hætta sé á að viðkomandi muni fremja háttsemi samkvæmt framanlýstum a-lið gagnvart brotaþola. Fallist hefur verið á það í fyrrgreindum úrskurði sem staðfestur hefur verið með dómi Hæstaréttar Íslands að rökstuddur grunur sé um að varnaraðili hafi gerst sekur um refsiverð brot skv. 217. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 gagnvart brotaþola, en brot gegn ákvæðinu geta varðað fangelsi allt að 6 mánuðum en fangelsi allt að einu ári ef háttsemin er sérstaklega vítaverð. Þá verður að telja tengsl varnaraðila og brotaþola með þeim hætti að auki á grófleika verknaða sem varnaraðili er grunaður um. Um það bil mánuður er síðan varnaraðila var gert að sæta nálgunarbanni og er ekkert fram komið sem bendir til þess að sú hætta sem þá var talin vera fyrir hendi um að varnaraðili fremdi refsiverð brot gegn brotaþola eða raskaði friði hennar á annan hátt sé liðin hjá.

Er þannig fullnægt skilyrðum laga til að varnaraðila verði gert að sæta áframhaldandi nálgunarbanni gagnvart brotaþola eins og krafist er. Þykir hæfilegt að marka nálgunarbanninu sama tíma og krafist hafði verið við fyrri meðferð málsins og þykir tímalengdinni í hóf stillt, en hvorki hefur verið sýnt fram á, né gert líklegt, að vægari úrræði geti komið að notum til að tryggja lögverndaða hagsmuni brotaþola.

            Verður því fallist á að varnaraðili skuli sæta nálgunarbanni í fimm mánuði eins og nánar greinir í úrskurðarorði.

            Þóknun skipaðs verjanda varnaraðila, Sigurðar Sigurjónssonar hrl., ákveðst 306.900 krónur að meðtöldum virðisaukaskatti og greiðist úr ríkissjóði með vísan til 3. mgr. 38. gr. laga nr. 88/2008, sbr. 14. gr. laga nr. 85/2011. Þóknun skipaðs réttargæslumanns brotaþola, Kristrúnar Elsu Harðardóttur hdl., ákveðst 245.520 krónur að meðtöldum virðisaukaskatti og greiðist úr ríkissjóði með vísan til 3. mgr. 48. gr. laga nr. 88/2008, sbr. 14. gr. laga nr. 85/2011. Úr ríkissjóði greiðist einnig aksturskostnaður lögmannsins, 12.760 krónur.

            Hjörtur O. Aðalsteinsson dómstjóri kveður upp úrskurð þennan.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Staðfest er ákvörðun lögreglustjórans á Suðurlandi frá 8. júlí 2015 um að varnaraðila, X, kt. [...], verði gert að sæta áframhaldandi nálgunarbanni, sbr. 4. gr. laga nr. 85/2011, frá og með birtingu ákvörðunarinnar í fimm mánuði frá 9. júlí 2015 kl. 16:04, þannig að lagt er bann við því að hann komi að eða sé við [...],[...], á svæði sem afmarkast af 50 metra radíus mælt frá miðju hússins, og jafnframt verði honum bannað að veita eftirför, heimsækja eða vera með nokkru öðru móti í beinu sambandi við A, kt. [...], svo sem með símtölum, tölvupósti eða með öðrum hætti.

Úr ríkissjóði greiðist þóknun skipaðs verjanda varnaraðila, Sigurðar Sigurjónssonar hrl., 306.900 krónur að meðtöldum virðisaukaskatti og þóknun skipaðs réttargæslumanns brotaþola, Kristrúnar Elsu Harðardóttur hdl., 245.520 krónur að meðtöldum virðisaukaskatti auk aksturskostnaðar lögmannsins, 12.760 krónur.