Þriðjudaginn 29. apríl 2008.
Nr. 228/2008.	Farmanna- og fiskimannasamband Íslands vegna Félags skipstjórnarmanna (Jónas Þór Jónasson hdl.) gegn Jóni Guðlaugssyni (Hulda Rós Rúriksdóttir hrl.)

 

Kærumál. Félagsdómur. Frávísunarkröfu hafnað.

Talið var að það álitaefni hvort nánar tilgreind takmörkun á félagsréttindum J sem félaga í F ætti undir Félagsdóm samkvæmt 1. tl. 44. gr. laga um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938 og að J ætti lögvarða hagsmuni af því að fá úr því leyst fyrir dómi. Var kröfu F um frávísun málsins frá Félagsdómi því hafnað.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Árni Kolbeinsson, Garðar Gíslason, Gunnlaugur Claessen, Ingibjörg Benediktsdóttir og Markús Sigurbjörnsson.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 22. apríl 2008, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 23. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Félagsdóms 16. apríl 2008, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að máli varnaraðila á hendur honum yrði vísað frá dómi. Kæruheimild er í 1. tölulið 67. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeildur, sbr. 3. gr. laga nr. 20/2001. Sóknaraðili krefst þess að málinu verði vísað frá Félagsdómi og varnaraðila gert að greiða sér málskostnað þar fyrir dómi ásamt kærumálskostnaði.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Kærumálskostnaður verður ekki dæmdur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Kærumálskostnaður fellur niður.

 

Úrskurður Félagsdóms 16. apríl 2008.

Mál þetta var tekið til úrskurðar 9. apríl sl. að loknum munnlegum málflutningi um frávísunarkröfu stefnda.

Málið úrskurða Eggert Óskarsson, Gylfi Knudsen, Kristjana Jónsdóttir, Vilhjálmur H. Vilhjálmsson og Ástráður Haraldsson.

Stefnandi er Jón Guðlaugsson, [kt.], Lækjarkinn 28, Hafnarfirði.

Stefndi er Farmanna- og fiskimannasambandið, [kt.], Grensásvegi 13, Reykjavík vegna Félags skipstjórnarmanna, [kt.], Borgartúni 18, Reykjavík.

Dómkröfur stefnanda 

Að niðurstöðu kjörstjórnar stefnda verði hnekkt þannig að hann fái full              félagsréttindi til kosninga og kjörgengis við stjórnarkjör 2008.

Auk þess er þess krafist að stefndi verði dæmdur til greiðslu málskostnaðar auk      álags er nemi virðisaukaskatti.

Dómkröfur stefnda 

Aðallega að máli þessu verði vísað frá dómi.

Til vara að stefndi verði sýknaður af öllum kröfum stefnanda í málinu.

Í báðum tilvikum er krafist málskostnaðar að mati dómsins.

Stefnandi krefst þess að hafnað verði kröfu stefnda um frávísun málsins og gerir kröfu um málskostnað samkvæmt málskostnaðarreikningi.

Málsatvik

Þann 23. janúar 2008 óskaði stefnandi eftir því að gerast félagi í Félagi skipstjórnarmanna.  Beiðni stefnanda var afgreidd þann 25. janúar, þ.e. tveimur dögum síðar, þar sem honum var tilkynnt að hann hefði verið skráður félagsmaður Félags skipstjórnarmanna samkvæmt umsókninni. Þann 28. janúar sl. óskaði stefnandi svo eftir að nafn hans birtist á kjörskrá stefnda fyrir 30. janúar sl. þar sem hann varð var við að hann var ekki á kjörskrá félagsins þrátt fyrir að hann hefði verið skráður í félagið.

Ástæða beiðni stefnanda var sú að fyrir dyrum félagsins standa kosningar til stjórnarkjörs félagsins.  Í 17. gr. laga stefnda segir að framboði sé hagað þannig að uppstillinganefnd skuli skila tillögum sínum að lista yfir frambjóðendur eigi síðar en 10. janúar til kjörstjórnar það ár sem kosning fer fram.  Listinn skuli liggja frammi á skrifstofu félagsins ásamt kjörskrá og vera félögum til sýnis til 30. janúar.  Síðan segir í 3. mgr. 17. gr. laganna:  „50 félagar sameiginlega eða fleiri geta borið fram lista við stjórnarkjör.  Listar skulu skipaðir á sama hátt og segir í 2. tölulið um lista uppstillinganefndar og vera undirritaðir af þeim 50 félögum sem listann bera fram.  Framboðslistar skv. þessum tölulið skulu berast kjörstjórn, sem gefur þeim listabókstaf.  Sömu ákvæði gilda um þessa lista og um lista uppstillinganefndar eftir því sem við á.  Frestur til að bera fram lista rennur út 30. janúar.“  Í 18. gr. laganna segir að stjórnarkjöri ljúki 30. apríl.  Í 19. gr. laganna kemur fram hvernig kosning fer fram og er því þar lýst að um póstkosningu sé að ræða, þ.e. kjósandi kýs og sendir kjörseðilinn til skrifstofu stefnda.  Engar dagsetningar koma fram í 19. gr. laganna og engar leiðbeiningar að hafa um hvenær stjórnarkjör skuli hefjast.

Það var ekki fyrr en þann 11. febrúar að svar barst stefnanda frá kjörstjórn stefnda þar sem hafnað er beiðni stefnanda.  Þar kom fram að kjörstjórn félagsins kvaðst ekki geta orðið við ósk hans um kosningarétt og kjörgengi og byggði niðurstöðu sína á 2. mgr. 6. gr. laga félagsins þar sem segir:  „ Skipstjórnarmaður sem ekki hefur sótt um félagsaðild, en hefur greitt félagsgjald, vinnuréttindagjald, til félags skipstjórnarmanna undangengna 6 mánuði, skal teljast fullgildur félagi með full réttindi og skyldur.“  Kjörstjórn kveðst hafa kannað greiðslur vegna stefnanda til félagsins sl. ár svo og lögskráningargögn fyrir sama tímabil og telji ljóst að hann uppfylli ekki framangreint skilyrði félagsaðildar. Þá vísar kjörstjórnin enn fremur til þess að ekki megi bæta við neinum nýjum félagsmönnum inn á kjörskrá eftir 10. janúar.

Í áliti lögmanna Félags skipstjórnarmanna, sem lá fyrir áður en ákvörðun kjörstjórnar lá fyrir, eða þann 5. febrúar 2008, segir að stefnandi sé félagsmaður í Félagi skipstjórnarmanna en hafi hvorki kosningarétt né kjörgengi vegna væntanlegs kjörs til stjórnar félagsins.  Er niðurstaðan byggð á 5. málslið 2. töluliðar 1. mgr. 17. gr. laga félagsins.  Samkvæmt ákvæðinu skuli kjörskrá vera tilbúin eigi síðar en 10. janúar og eftir þann dag megi ekki bæta neinum nýjum félagsmönnum við á kjörskrá vegna yfirvofandi kosninga til stjórnar félagsins. 

Stefnandi, ásamt hópi félagsmanna, lagði fram lista til stjórnarkjörs eins og heimilt er í  17. gr. félagslaganna.  Sá listi var lagður fram þann 30. janúar 2008.  Um leið og kjörstjórn hafnaði beiðni stefnanda um að vera skráður á kjörskrá kvað hún upp úrskurð um að framboðslisti sá, sem stefnandi tilheyri, fullnægi ekki ákvæðum 16. og. 17. gr. laga stefnda um fullskipaðan lista kjörgengra félagsmanna og teldist listinn því ólögmætur. 

Um leið og beiðni stefnanda var tekin fyrir hjá kjörstjórn  var einnig tekið fyrir erindi Hauks Laxdals Baldvinssonar, kt. 240248-4769, um félagsaðild en Haukur Laxdal hafði óskað eftir félagsaðild á sama tíma og stefnandi.  Á fundi kjörnefndar var erindi Hauks samþykkt og var hann því metinn fullgildur á kjörskrá. 

Með ákvörðun sinni um að stefnandi skuli ekki njóta kosningaréttar eða kjörgengis hefur kjörstjórn svipt stefnanda félagslegum réttindum sínum og komið í veg fyrir  mótframboð við lista uppstillinganefndar og því hefur ákvörðunin afar mikil áhrif.  Þá sé stefnanda mikilsvert að fá úr kröfum sínum skorið fljótt og áður en kosningu lýkur vegna stjórnarkjörs, þ.e. fyrir 30. apríl nk.              

Málsástæður stefnanda og lagarök

Stefnandi höfðar mál þetta á hendur stefnda fyrir Félagsdómi með vísan til 2. gr. laga nr. 80/1938, sbr. 1. tl. 44. gr. sömu laga.  Með því að neita stefnanda um full félagsréttindi hafi stefndi brotið gegn ákvæðum 2. gr. framangreindra laga og því falli úrlausnarefni máls þessa undir Félagsdóm.  Í fjölmörgum dómum Félagsdóms hafi verið fjallað um rétt einstaklinga til fullra félagsréttinda í stéttarfélagi. 

Í dómi Félagsdóms í máli nr. 1/1968 ( VI. bindi bls. 69) var einstaklingur stefnandi máls en stefndi var Alþýðusamband Íslands vegna Landssambands vörubifreiðastjóra vegna Vörubílstjórafélagsins Þjóts.  Dómkröfur stefnanda voru þær að Vörubílstjórafélagið Þjótur yrði skyldað til að veita stefnanda full og óskert félagsréttindi.  Í niðurstöðu Félagsdóms hafi ekki verið gerð athugasemd við aðild.  Einnig er vísað til dóms Félagsdóms í máli nr. 6/1948 ( III. bindi bls. 15) og máli nr. 10/1948 ( III. bindi bls. 33).

  Samkvæmt 18. gr. laga félags skipstjórnarmanna úrskurðar kjörstjórn um réttmæti kjörskrár.  Á grundvelli þess lagaákvæðis hafi kjörstjórn kveðið upp úrskurð sinn þann 11. febrúar, að stefnandi hefði ekki rétt til að njóta kjörgengis eða kosningaréttar í kosningum félagsins nú.  Hvergi í lögunum sé kveðið á um kæruferli  og því telur stefnandi þá einu leið færa að leita til Félagsdóms til að fá niðurstöðu kjörstjórnar breytt. 

Í 8. gr. laga Félags skipstjórnarmanna komi fram sú meginregla að allir félagsmenn eigi sama rétt og beri sömu skyldur. Með jafnræðisreglunni sé átt við að félagsmenn skuli allir vera jafnir og þeim ekki mismunað en hún sé samofin hugsjón verkalýðshreyfingarinnar.  Reglur sem mismuni félagsmönnum verði að byggjast á málefnalegum sjónarmiðum.  Einungis svokallaðir aukaaðilar hafi ekki atkvæðisrétt þegar kosningar snúist um verkföll eða uppsögn eða samþykkt kjarasamninga.  Að öðru leyti sé hvergi að finna takmörkun á réttindum félagsmanna í lögum félagsins. 

Félag skipstjórnarmanna hafði samþykkt stefnanda sem félagsmann þann 25. janúar sl. Engin ákvæði í lögum félagsins hafi heimilað takmörkun félagsréttinda stefnanda.  Kjörstjórn hafði ekki heimild til að hafna því að nafn stefnanda færi á kjörskrá en óumdeilt sé að kjörgengi og kosningaréttur fari saman.  Stefnandi byggir þá fullyrðingu sína á því að ef kjörstjórn taki slíka íþyngjandi ákvörðun í úrskurði sínum verði að vera fyrir því skýr lagaheimild. Svo sé ekki. 

Kjörstjórn byggir úrskurð sinn á því að í 5. málslið 2. töluliðar 1. mgr. 17. gr. laga Félags skipstjórnarmanna komi fram að eftir 10. janúar það ár, þegar stjórnarkjör fari fram, sé óheimilt að bæta við nýjum félagsmönnum á kjörskrá.  Hvergi komi fram annars staðar í ákvæðinu eða lögunum að slíkt sé óheimilt og því er forsenda ákvörðunar kjörstjórnarinnar ekki í samræmi við ákvæði laga félagsins og byggð á órökstuddri niðurstöðu. 

Auk síðastgreinds vísar stefnandi til þess að þar sem ekki séu skýr ákvæði í lögum félagsins verði að horfa til almennra lögskýringarreglna við skýringar á því hvernig með skuli fara.  Annars vegar sé vísað til laga nr. 24/2000 um kosningarétt og kjörgengi til Alþingis.  Í 1. gr. laganna segir að kosningarétt eigi hver íslenskur ríkisborgari sem náð hafi 18 ára aldri þegar kosning fari fram og lögheimili eigi hér á landi.  Kjörgengur sé sá sem eigi kosningarétt.  Reglan sé því afar skýr og óumdeild. 

 Í Félagi skipstjórnarmanna sé um póstkosningu að ræða sem taki yfir langt tímabil. Á vettvangi Alþýðusambands Íslands hafi póstkosningar tíðkast um áratugaskeið.  Vegna þess sé í gildi reglugerð um leynilega allsherjaratkvæðagreiðslu sem önnur félög og félagasamtök hafi stuðst við þegar á hafi reynt.  Í 8. gr. reglnanna sé kveðið á um auglýsingar atkvæðagreiðslu og segir að þegar framboðsfrestur sé útrunninn, og tillögum eða listum hafi verið skilað eða kjarasamningur sé tilbúinn til afgreiðslu, skuli kjörstjórn auglýsa allsherjaratkvæðagreiðsluna með minnst 7 sólarhringa fyrirvara með uppfestum auglýsingum, auglýsingu í dagblöðum og/eða útvarpi eða á annan þann hátt að tryggt sé að félagsmenn fái nægilega snemma vitneskju um hana. Þá segir í 3. mgr. 13. gr. að eftir að atkvæðagreiðsla hafi verið auglýst megi ekki veita nýjum félagsmönnum viðtöku í félagið, en þeir sem skulda geta öðlast atkvæðisrétt ef þeir greiða skuld sína áður en atkvæðagreiðsla hefst.  Þá sé aukafélögum heimilt að gerast fullgildir félagar á sama tímabili, enda uppfylli þeir að öðru leyti inntökuskilyrði viðkomandi félags.  Það sé því ekki fyrr en eftir að framboðsfresti sé lokið að óheimilt sé að veita nýjum félagsmönnum inngöngu í félagið. 

Framboðsfrestur hafi ekki verið liðinn hjá Félagi skipstjórnarmanna en hann var 30. janúar sl. eins og áður greinir.  Hvergi segir í lögum félagsins að óheimilt sé að taka inn nýja félaga eftir 10. janúar sl. eins og kjörstjórn haldi fram í úrskurði sínum.  Tilgangur þess að leggja fram kjörskrá tímanlega fyrir kosningar sé að gefa félagsmönnum kost á að kynna sér félagsleg réttindi sín til þess að þeir geti gert athugasemdir og eftir atvikum kært sig á kjörskrá.

Þá byggir stefnandi á því að með því að samþykkja Hauk Laxdal sem fullgildan félagsmann með kosningarétt og kjörgengi, en hann hafði ekki verið félagsmaður, hafi kjörstjórn mismunað félagsmönnum. Engin gild rök hafi komið fram fyrir því að samþykkja hann fullgildan félagsmann en ekki stefnanda. 

Málatilbúnaður stefnanda byggist á jafnræðisreglu 65. gr. stjórnarskrár lýðveldisins, sbr. lög nr. 33/1944, 2. og 44. gr. laga um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938 og lögum Félags skipstjórnarmanna.  Vegna málskostnaðar sé vísað til laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála í héraði. 

Málsástæður stefnda vegna frávísunarkröfu

Aðalkrafa stefnda, um frávísun máls þessa frá Félagsdómi, er reist á eftirfarandi:

I.

Stefnandi getur ekki verið aðili að Félagsdómsmáli

Í 45. gr. laga nr. 80/1938, um stéttarfélög og vinnudeildur, sé að finna tæmandi upptalningu á þeim aðilum sem rekið geta mál fyrir dómnum. Í ákvæðinu segir orðrétt:

Sambönd verkalýðsfélaga og atvinnurekendafélaga reka fyrir hönd meðlima sinna mál fyrir dómnum. Félög, sem ekki eru meðlimir sambandanna, reka sjálf mál sín og meðlima sinna. Ófélagsbundnir aðiljar reka mál sín sjálfir.

Ef samband eða félag neitar að höfða mál fyrir meðlimi sína, er aðilja heimilt að höfða málið sjálfur. En leggja skal hann fram sönnun um synjun viðkomandi félags eða sambands fyrir formann Félagsdóms, áður en stefna er gefin út.          

Af framangreindu megi ljóst vera að ekki séu lagaskilyrði fyrir þessari málshöfðun stefnanda. Þær undantekningar á aðild sem getið sé í ákvæðinu eigi ekki við í málinu, þar sem stefnandi sé hvorki ófélagsbundinn né liggi fyrir beiðni stefnanda eða synjun félags hans um málshöfðun fyrir dómnum. Af þessari niðurstöðu leiðir að vísa verði málinu frá Félagsdómi.

II.

Stefnandi hefur ekki lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins

Stefndi byggir frávísunarkröfu sína einnig á því að stefnandi hafi ekki lengur lögvarða hagsmuni af úrlausn máls þessa, sbr. 25. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála. Listi sá sem lagður var fram 30. janúar sl., sem stefnandi hafi óskað eftir að vera á, og hugsaður sé til mótframboðs við sitjandi stjórn stefnda, hafi upphaflega verið skipaður tólf mönnum, eins og áskilið sé í lögum stefnda. Með tölvupósti eins þessara aðila, Snorra Snorrasonar, skipstjóra á Klakki SH-510, dags. 15. febrúar sl., lýsir Snorri því yfir að hann hafi verið beittur blekkingum varðandi þátttöku sína í mótframboðinu og af þeim sökum hafi hann ákveðið að draga til baka þá ákvörðun sína að vera á lista mótframboðsins.

Af þessu leiði að listi mótframboðsins fullnægi ekki lengur skilyrðum laga stefnda um fullskipaðan lista til stjórnarkjörs. Úr því verði ekki bætt nú. Mótframboðið sé því af þessum sökum ólögmætt og framboðið ekki tækt til þátttöku í kosningum til stjórnar stefnda. Af þessu leiði að stefnandi hafi ekki lengur lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins, sbr. 25. gr. laga nr. 91/1991 og beri af þeim sökum að vísa málinu frá dómi.

III.

Úrlausnarefni málsins heyrir ekki undir Félagsdóm

Mál þetta hafi stefnandi ákveðið að reka fyrir Félagsdómi með vísan til 2. gr. laga nr. 80/1938, sbr. 1. tl. 44. gr. sömu laga. Vegna úrskurðar kjörstjórnar stefnda, að færa stefnanda ekki á kjörskrá, eigi stefndi að hafa neitað stefnanda um full félagsréttindi og með því brotið gegn 2. gr. laga nr. 80/1938. Af þeim sökum falli úrlausnarefnið undir Félagsdóm. Þessi ályktun stefnanda sé röng. Í 1. ml. 2. gr. laga nr. 80/1938 segir orðrétt:

Stéttarfélög skulu opin öllum í hlutaðeigandi starfsgrein á félagssvæðinu, eftir nánara ákveðnum reglum í samþykktum félaganna.

Því fari víðsfjarri að mati stefnda að hann hafi með einhverjum hætti brotið gegn 2. gr. laga nr. 80/1938 gagnvart stefnanda. Stefnandi hafi sótt um aðild að stefnda 23. janúar sl. og varð stefnandi félagsmaður tveimur dögum síðar. Sé með engum hætti hægt að túlka ákvæðið svo að með því að færa stefnanda ekki á kjörskrá, sbr. umsókn stefnanda þar um 28. janúar sl., hafi hann brotið gegn ákvæðinu. Ekki sé með nokkru móti hægt að halda því fram, að vegna ótvíræðra ákvæða laga stefnda, um kjörskrá og framkvæmd og tilhögun stjórnarkosninga, sem gildi jafnt um alla félagsmenn stefnda, hafi stefndi brotið gegn einhverjum félagsréttindum stefnanda. Hafi stefnandi ekki sýnt fram á það að stefndi hafi brotið gegn 2. gr. laga nr. 80/1938 gagnvart stefnanda. Hafi stefnandi af þeim sökum ekki heimild til málshöfðunar fyrir Félagsdómi samkvæmt 1. tl. 44. gr. laganna. Verði því að vísa málinu frá dómnum.

IV.

Félagsdómur hefur ekki úrskurðarvald um lögmæti kjörskrár stefnda

Samkvæmt 1. mgr. 18. greinar laga stefnda skuli kjörstjórn stefnda skipuð 3 mönnum og sé hún kosin á aðalfundi til fjögurra ára. Kjörstjórn skal m.a. sjá um framkvæmd stjórnarkjörs og annarra bréflegra kosninga. Samkvæmt 2. mgr. 18. gr. laganna úrskurðar kjörstjórn um réttmæti kjörskrár, telur atkvæði að lokinni kosningu og úrskurðar um vafaatriði.

Af ofangreindu megi ótvírætt vera að kjörstjórn stefnda sé endanlegur úrskurðaraðili um þau álitamál er upp geta komið varðandi kosningar til stjórnar í félaginu, þar á meðal um réttmæti kjörskrár, enda séu engin ákvæði í lögum stefnda er kveði á um málskot á úrskurðum kjörstjórnar. Málskot á úrskurðum kjörstjórnar stefnda verði heldur ekki leitt af ákvæðum laga nr. 80/1938. Þann 11. febrúar sl. kvað kjörstjórn stefnda upp þann úrskurð, að stefnandi hefði ekki kosningarétt og kjörgengi í komandi stjórnarkosningum félagsins. Þar við sitji. Með vísan til þessa verði að vísa málinu frá Félagsdómi.

Niðurstaða

Stefndi byggir frávísunarkröfu sína í málinu í fyrsta lagi á því að stefnandi geti ekki átt aðild að máli fyrir Félagsdómi. Í 45. gr. laga nr. 80/1938 sé að finna tæmandi upptalningu á því hverjir geti rekið mál fyrir dóminum og lagaskilyrði séu ekki uppfyllt fyrir þessari málshöfðun stefnanda. Ekki verður fallist á þann skilning stefnda. Fyrir liggja mörg dæmi þess að einstaklingar hafi höfðað mál fyrir Félagsdómi á hendur stéttarfélögum og sett fram kröfur um full og óskert félagsréttindi. Má þar nefna dóma Félagsdóms frá 25. september og 16. nóvember 1939 í máli nr. 7/1939 (Fd. I:26) og 27/1939 (Fd. I:35), frá 3. nóvember 1948 í máli nr. 6/1948 (Fd. III:15), frá 30. desember 1948 í máli nr. 9/1948 (Fd. III:22), máli nr.11/1948 (Fd. III:25) og máli nr. 12/1948 (Fd. III:28). Frá 21. janúar 1949 dóma í máli nr. 8/1948 (Fd. III:31) og máli nr. 10/1948 (III:33). Frá 22. desember 1951 dóma í máli nr. 13/1951 (Fd. III:185) og máli nr. 14/1951 (Fd. III:178). Frá 8. júlí 1968 í máli nr. 1/1968 (Fd. VI:69).  Stefnandi er því réttur aðili að málinu.

Í máli þessu gerir stefnandi kröfu til þess að niðurstöðu kjörstjórnar stefnda verði hnekkt þannig að hann fái full félagsréttindi til kosninga og kjörgengis við stjórnarkjör 2008.  Byggir stefnandi á því að sú ákvörðun kjörstjórnar, að hann skuli ekki njóta kosningaréttar eða kjörgengis við stjórnarkjör í Félagi skipstjórnarmanna hinn 30. apríl 2008, feli í sér neitun um full félagsréttindi. Ákvörðunin brjóti því gegn 2. gr. laga nr. 80/1938 og heyri máli þar af leiðandi því undir Félagsdóm.

Í 2. gr. laga nr. 80/1938 segir að stéttarfélög skulu opin öllum í hlutaðeigandi starfsgrein á félagssvæðinu, eftir nánara ákveðnum reglum í samþykktum félaganna. Stefnandi sótti um aðild að Félagi skipstjórnarmanna hinn 23. janúar 2008 og var umsókn hans samþykkt 25. janúar 2008. Liggur þannig fyrir formleg aðild hans að félaginu.

Með bréfi 28. janúar 2008 til kjörstjórnar stefnda fór stefnandi fram á að nafn hans yrði fært á kjörskrá fyrir 30. janúar vegna væntanlegs stjórnarkjörs í Félagi skipstjórnarmanna.  Í svari kjörstjórnar til stefnanda 11. febrúar 2008 segir svo m.a.:

„Í 2. mgr. 6. greinar laga FS um félagsaðild segir:

Skipstjórnarmaður sem ekki hefur sótt um félagsaðild, en hefur greitt félagsgjald, vinnuréttindagjald, til félags skipstjórnarmanna undangengna 6 mánuði, skal teljast fullgildur félagi með full réttindi og skyldur.  Kjörstjórn hefur kannað greiðslur vegna þín til félagsins s.l. ár svo og lögskráningargögn fyrir sama tímabil og er ljóst að þú uppfyllir ekki framangreint skilyrði til félagsaðildar. ... Í ljósi framanritaðs getur kjörstjórn FS ekki orðið við ósk þinni um kosningarétt og kjörgengi í stjórnarkjöri 2008 og er erindi þínu hér með hafnað.“  

Stefnandi byggir á því í málinu að framangreind takmörkun á félagsréttindum hans sé brot á 2. gr. laga nr. 80/1938. Er fallist á að það álitaefni eigi undir Félagsdóm samkvæmt 1. tl. 44. gr. laganna. Hefur stefnandi lögvarða hagsmuni af því að fá úr því skorið fyrir dómi. Þær málsástæður stefnda til stuðnings frávísunarkröfu, að listi mótframboðs í væntanlegum kosningum fullnægi ekki lagaskilyrðum og Félagsdómur hafi ekki úrskurðarvald um lögmæti kjörskrár stefnda, þykja heldur ekki, eins og álitaefninu er háttað, eiga að leiða til frávísunar málsins.

Samkvæmt framansögðu ber að hafna frávísunarkröfu stefnda í málinu.

Ákvörðun um málskostnað bíður efnisdóms.            

Ú R S K U R Ð A R O R Ð :

Frávísunarkröfu stefnda er hafnað.           

Ákvörðun um málskostnað bíður efnisdóms.            

                                                                                                                                     

S é r a t k v æ ð i

Vilhjálms H. Vilhjálmssonar.

Stefnandi byggir málssókn sína fyrir Félagsdómi á 2. grein laga um stéttarfélög og vinnudeilur nr. 80/1938, sbr. 1. tl. 44. gr. sömu laga. Í greininni segir að „stéttarfélög skulu opin öllum í hlutaðeigandi starfsgrein á félagssvæðinu, eftir nánara ákveðnum reglum í samþykktum félaganna“. Stefnandi telur stefnda hafa brotið 2. grein laga nr. 80/1938 með því að neita stefnda um „full félagsréttindi“.

Ekki er umdeilt að stefnandi máls þessa sótti um inngöngu í Félag skipstjórnarmanna 23. janúar 2008 og er fullgildur meðlimur stéttarfélagsins frá og með 25. janúar 2008.  Hinn 28. janúar 2008 krafðist stefnandi þess að nafn hans yrði fært á kjörskrá við væntanlegt stjórnarkjör í Félagi skipstjórnarmanna, en samkvæmt félagslögum virðist endanleg kjörskrá miðast við 10. janúar 2008 samkvæmt 2. tl. 1. mgr. 17. gr. laga stefnda. Með afgreiðslu kjörstjórnar í bréfi dagsettu 11. febrúar 2008 var kæru stefnanda synjað.

Dómkrafa stefnanda í þessu máli hans fyrir Félagsdómi lýtur því í reynd að því einu hvort nafn hans verði fært á kjörskrá við stjórnarkjör í Félagi skipstjórnarmanna vorið 2008 en samkvæmt 2. mgr. 18. gr. laga félagsins á  kjörstjórn að úrskurða um „réttmæti kjörskrár“. Það fellur ekki undir verkefni Félagsdóms samkvæmt 1. og 2. tl. 44. gr. laga nr. 80/1938 að leysa úr þessum ágreiningi málsaðila. Verkefni dómsins er fyrst og fremst að dæma í málum sem rísa út af kærum um brot á lögunum og að dæma í málum sem rísa út af kærum um brot á kjarasamningi eða út af ágreiningi um skilning á kjarasamningi eða gildi hans. Ákvæði laga nr. 80/1938 um valdsvið Félagsdóms, sem er sérdómstóll, ber að túlka þröngt. Með vísan til þess á málið ekki undir Félagsdóm.

Eldri dómar Félagsdóms, þar sem brottvikning úr stéttarfélagi var dæmd ógild eða fallist var á kröfu um aðild að stéttarfélagi, eiga fátt sameiginlegt með þessu máli og hafa ekki fordæmisgildi við úrlausn þess, þar sem stefnandi er meðlimur í stefnda, stéttarfélaginu. Ber því að vísa þessu máli frá dómi án þess að þörf sé á að taka frekari afstöðu til málsástæðna stefnda fyrir frávísunarkröfunni, en fella málskostnað niður.