Fimmtudaginn 4. október 2001.
Nr. 165/2001.	Svafar Ólafur Gestsson (Einar Gautur Steingrímsson hrl.) gegn Jökli ehf. (Árni Pálsson hrl.)

 

Sjómenn. Ráðningarsamningur. Uppsögn.

S starfaði sem fyrsti vélstjóri á fiskiskipi í eigu J ehf. Eftir að skipið kom til hafnar vann S um borð eftir því sem þurfti, en skipið var skömmu síðar selt S hf. Í máli sem S höfðaði á hendur J ehf. krafðist hann sex vikna kaups frá þeim degi er skipið var afhent S hf., sbr. 2. og 3. mgr. 22. gr. sjómannalaga nr. 35/1985. Hæstiréttur féllst á að S ætti rétt á kaupi í sex vikur á framangreindum grundvelli, en taldi að miða bæri upphaf umræddra sex vikna við tilkynningu S til J ehf. um að hann óskaði ekki eftir áframhaldandi ráðningu á skipið eftir eigendaskiptin. Var J ehf. gert að greiða það sem eftir stóð af launum S á því tímabili.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen, Árni Kolbeinsson og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 9. maí 2001. Hann krefst þess að stefndi verði dæmdur til að greiða sér 473.599 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt III. kafla vaxtalaga nr. 25/1987 frá 6. júlí 2000 til greiðsludags. Hann krefst einnig málskostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti.

Stefndi krefst aðallega staðfestingar héraðsdóms og málskostnaðar fyrir Hæstarétti, en til vara að kröfur áfrýjanda verði lækkaðar og málskostnaður felldur niður.

I.

Áfrýjandi starfaði sem fyrsti vélstjóri á fiskiskipi stefnda, Arnarnúpi ÞH 272, sem gert var út frá Raufarhöfn. Óumdeilt er að stefndi gerði við hann ráðningarsamning, þar sem fram kom að um ráðningarkjör áfrýjanda færi samkvæmt kjarasamningum Vélstjórafélags Íslands og Landssambands íslenskra útvegsmanna. Hann skyldi þó fá sérstök laun í formi tryggingar, sem greiddust í hlutfalli við fjölda vinnudaga um borð í skipinu að lágmarki 350.000 krónur. Í ráðningarsamningnum mun jafnframt hafa komið fram að þetta sérstaka kauptryggingarákvæði væri uppsegjanlegt með eins mánaðar fyrirvara.

Arnarnúpur kom til Raufarhafnar að lokinni loðnuvertíð 23. mars 2000. Var skipinu þá lagt og ekki ráðgert að halda því aftur til veiða fyrr en á síldarvertíð þá um vorið eða sumarið. Við lok loðnuvertíðar hafði stefndi hafið tilraunir til að selja skipið. Þeim lauk að því ráðið verður um mánaðamót mars og apríl 2000 með því að það var selt SR-mjöli hf. Samkvæmt framburði framkvæmdastjóra stefnda, Margrétar Vilhelmsdóttur, var skipið afhent kaupandanum á Reyðarfirði 5. maí sama árs. Lýsti áfrýjandi skriflega yfir 14. apríl að hann óskaði ekki eftir áframhaldandi ráðningu á Arnarnúpi eftir eigendaskiptin.

Í málinu leitar áfrýjandi eftir greiðslu skaðabóta vegna ráðningarslitanna. Vísar hann um rétt sinn til 2. og 3. mgr. 22. gr. sjómannalaga nr. 35/1985, sem fjalli um rétt sjómanna til að rifta skiprúmssamningi við sölu skips innanlands. Hinn eiginlegi riftunardagur hljóti að miðast við afhendingu skipsins í byrjun maí 2000 og samkvæmt lagagreininni séu bæturnar fast ákveðnar miðað við sex vikna kaup frá þeim degi. Kröfufjárhæð miðist við aflareynslu skipsins síðustu mánuðina fyrir eigendaskiptin.

II.

Eftir að Arnarnúpur kom til hafnar 23. mars 2000 vann áfrýjandi um borð eftir því sem þurfti. Fór hann einnig með skipinu 3. maí 2000 til Reyðarfjarðar, þar sem það var afhent kaupandanum tveim dögum síðar.

Ákvæði 2. mgr. 22. gr. sjómannalaga veitir sjómanni rétt til að krefjast lausnar úr skiprúmi ef skip er selt öðrum innlendum útgerðarmanni. Samkvæmt 3. mgr. sömu greinar á hann þá rétt á kaupi í sex vikur og er honum jafnframt skylt að vinna innan frestsins allt þar til skipið er afhent nýjum eiganda. Þennan rétt nýtti áfrýjandi sér 14. apríl 2000. Uppsögnin varð bindandi fyrir báða aðila þegar hún kom til vitundar forráðamanns stefnda, en ekki liggur annað fyrir en að það hafi verið sama dag. Á áfrýjandi samkvæmt því rétt á kaupi í sex vikur frá þeim degi, eins og nánar greinir hér á eftir.

III.

Fyrir dómi skýrði áfrýjandi svo frá að ef skipið hefði ekki verið selt hefði hann væntanlega haldið áfram störfum á því. Eftir loðnuvertíðina hafi orðið hefðbundið hlé á veiðum en framundan verið sumarvertíð, sem líklega byrjaði í júní eða júlí. Framkvæmdastjóri stefnda gat þess í skýrslu sinni að í samningaviðræðum við SR- mjöl hf. hafi komið til álita að stefndi myndi gera út skipið fyrir kaupandann og þá í maí, en fallið hafi verið frá þeim hugmyndum. Í málatilbúnaði sínum heldur stefndi fram að með óbreyttu eignarhaldi á skipinu hefði það ekki verið gert út fyrr en í lok maí eða í júní.

Þegar áfrýjandi sagði upp skiprúmssamningi sínum var óvíst hvenær sumarsíldveiði hæfist. Sjálfur taldi hann ekki að hún hefði hafist fyrr en eftir lok þess sex vikna uppsagnarfrests, sem áður er getið. Eins og málið liggur fyrir verður að leggja til grundvallar að áfrýjandi hefði ekki getað vænst þess að skipinu yrði haldið til veiða á þeim tíma, sem hann átti rétt á kaupi eftir slit skiprúmssamningsins.

Launaseðlar áfrýjanda fyrir apríl og maí 2000 eru meðal málsskjala. Hefur stefndi samkvæmt þeim greitt honum laun til loka maí. Við uppgjör fyrir apríl fékk áfrýjandi kauptryggingu samkvæmt kjarasamningi og jafnframt því sérákvæði í ráðningarsamningi, sem áður er getið um, fyrir þá daga, sem hann vann um borð. Sama aðferð var viðhöfð fyrir fimm fyrstu dagana í maí. Frá sjötta degi sama mánaðar til mánaðarloka fékk hann kauptryggingu samkvæmt kjarasamningi.

Samkvæmt framanröktu hefur stefndi gert laun áfrýjanda réttilega upp fyrir þrjár fyrstu vikurnar af sex í uppsagnarfresti hans. Að því er varðar hinar þrjár verður litið til þess að áfrýjandi vann um borð í Arnarnúpi nærfellt allan janúarmánuð 2000 meðan undirbúningur loðnuvertíðar stóð yfir. Þykir ekki varhugavert að leggja til grundvallar að hið sama hefði að öllu óbreyttu einnig átt við um undirbúning síldarvertíðar í maí. Á áfrýjandi samkvæmt því rétt á kauptryggingu, alls 245.000 krónum samkvæmt sérákvæði í ráðningarsamningi hans, en ekkert er fram komið um að því hafi verið sagt upp sérstaklega, sem aðilum var þó heimilt. Til frádráttar koma greidd laun samkvæmt kauptryggingarákvæði kjarasamnings 6. – 31. maí, samtals 110.760 krónur. Niðurstaða málsins verður því sú að stefndi skal greiða áfrýjanda 134.240 krónur með vöxtum eins og greinir í dómsorði. Skal stefndi jafnframt greiða áfrýjanda málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti, sem verður ákveðinn í einu lagi eins og nánar segir í dómsorði.

Dómsorð:

Stefndi, Jökull ehf., greiði áfrýjanda, Svafari Ólafi Gestssyni, 134.240 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt III. kafla vaxtalaga nr. 25/1987 frá 6. júlí 2000 til 1. júlí 2001, en samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá þeim degi til greiðsludags.

Stefndi greiði áfrýjanda samtals 300.000 krónur í málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti.

 

 

 

Dómur Héraðsdóms Norðurlands eystra 16. febrúar 2001.

Mál þetta, sem dómtekið var þann 19. janúar s.l., hefur Svafar Ólafur Gestsson, kt. 260655-4429, Steinagerði 2, Húsavík, höfðað hér fyrir dómi gegn Jökli ehf., kt. 521297-2639, Aðalbraut 4-6, Raufarhöfn, með stefnu þingfestri þann 7. september 2000.

Stefnandi gerir  þær dómkröfur, að stefnda verði dæmt til að greiða honum fjárhæð kr. 473.599,- auk dráttarvaxta samkvæmt III. kafla vaxtalaga nr. 25, 1987 af þeirri fjárhæð frá 6. júlí 2000 til greiðsludags.  Þá krefst stefnandi málskostnaðar að skaðlausu að teknu tilliti til virðisaukaskatts af málflutningsþóknun.

Stefnda gerir þær dómkröfur aðallega, að það verði sýknað af öllum kröfum stefnanda og að honum verði gert að greiða stefnda málskostnað samkvæmt framlögðum reikningi.  Til vara er þess krafist, að stefnukrafan verði lækkuð og málskostnaður felldur niður.

Af hálfu stefnanda hefur málsatvikum verið lýst svo, að stefnandi hafi ráðist til starfa sem 1. vélstjóri á nótaskipið Arnarnúp ÞH-272, skipaskrárnúmer 1002, eign stefnda, þann 23. ágúst 1999.  Við stefnanda hafi verið gerður sérsamningur um ráðningarkjör meðan hann gegndi stöðu yfirvélstjóra á Brimi ÞH-10, skipaskrárnúmer 2155, sem þá hafi verið í eigu stefnda.  Skiprúmssamningur þessi hafi hljóðað á um  kr. 300.000,- kauptryggingu á mánuði og aðrar þær greiðslur sem greini í kjarasamningi milli Vélstjórafélags Íslands og Landssambands íslenskra útvegsmanna.  Þegar stefnandi hafi skipt um skiprúm, farið af Brimi ÞH yfir á Arnarnúp ÞH, hafi verið samið svo um að fyrrnefndur skiprúmssamningur yrði grundvöllur ráðningarkjara hans með þeirri viðbót að kauptryggingin hafi verið hækkuð í kr. 350.000,-.  Stefnandi hafi ekki undir höndum eintak af skiprúmssamningi þessum, en hann sé samhljóða skiprúmssamningi 1. vélstjóra á Arnarnúpi ÞH, Gests Hanssonar, dags. 15. júlí 1998, sem lagður hafi verið fram í málinu.

Stefnandi hafi fengið bréf frá útgerðarstjóra Útgerðarfélags Akureyringa hf. þann 10. apríl 2000 en bréfið hafi verið dags. 7. s.m.  Í bréfinu segi m.a.:

„Fyrirhugað er að Arnarnúpur ÞH-272 verði seldur til SR-mjöl.  Skipið verður afhent nýjum eigendum 1. maí næstkomandi. – Nýir eigendur hafa samþykkt að bjóða þér áframhaldandi starf sem vélstjóri á skipinu.  Það er ósk Útgerðarfélags Akureyringa að fá staðfest hið fyrsta hvort þú þiggir þetta boð.  Þessvegna biðjum við þig vinsamlegast að útfylla viðlagt svarbréf og senda okkur fyrir 14. apríl.“

Bréf þetta hafi verið sent í umboði stefnda en samkvæmt yfirlýsingu, sem móttekin hafi verið til þinglýsingar þann 27. desember 1999 hafi Útgerðarfélag Akureyringa hf. og Jökull hf., kt. 631068-0149, runnið saman þann 1. september 1999.  Um útgerð Arnarnúps ÞH hafi hins vegar verið stofnað nýtt félag, stefnda máls þessa, en stefnandi hafi verið ráðinn hjá stefnda.

Stefnandi hafi svarað bréfi útgerðarstjórans með bréfi þann 14. apríl 2000 og hafi hann í bréfinu lýst því yfir að hann vildi ekki fylgja skipinu til hinna nýju eigenda.

Hafi stefnandi unnið við skipið til 3. maí 2000, en þá hafi hinir nýju eigendur skipsins, fulltrúar SR-mjöls, mætt um borð og tekið við skipinu.  Þeir hafi beðið stefnanda að sigla skipinu til Reyðarfjarðar þar sem erfitt hafi verið að fá vélstjóra til þess verks.  Stefnandi hafi orðið við bón þeirra og siglt með skipinu, en til Reyðarfjarðar hafi það komið 5. maí 2000.  Þann sama dag hafi stefnandi haldið til síns heima.

Stefnanda hafi verið tilkynnt við starfslok hans hjá stefnda, að hann fengi greidda kauptryggingu á uppsagnarfresti.  Um greiðslur til hans færi með öðrum orðum ekki samkvæmt umræddum sérsamningi.  Við þetta hafi stefnandi ekki viljað una og hafi hann því leitað til lögmanns síns.  Lögmaður stefnanda hafi ritað bréf til stefnda dags. 6. júní 2000 með kröfu um greiðslu bóta vegna ráðningarslita stefnanda þann 3. maí 2000.  Lögmaður stefnda hafi svarað bréfi lögmanns stefnanda með bréfi dags. 4. júlí 2000 þar sem kröfum stefnanda hafi verið hafnað.  Þar sem ekki hafi tekist að leysa ágreining aðila með samkomulagi hafi stefnandi höfðað mál þetta.

Stefnda kveðst ekki gera séstakan ágreining um reifun stefnanda á málavöxtum en kveður rétt að leggja á það áherslu, að stefnandi hafi sagt upp starfi sínu hjá stefnda 14. apríl 2000, sbr. það er fram komi í stefnu og áðurnefndu svarbréfi stefnanda til útgerðarstjóra Útgerðarfélags Akureyringa hf.  Þá kveður stefnda einnig rétt að benda á, að stefnandi hafi látið af störfum hjá stefnda 5. maí 2000 svo sem skýrt komi fram á framlögðu fylgiskjali með launaseðli fyrir maí þ.á.

Stefnandi kveðst byggja kröfur sínar á 2. og 3. mgr. 22. gr. sjómannalaga nr. 35, 1985 en þar segi:  „Sé skip selt öðrum innlendum útgerðarmanni er skipverja heimilt að krefjast lausnar úr skiprúmi en segja verður þá skipverji skiprúmi sínu lausu þegar eftir að hann fær vitneskju um þetta. - Eigi skipverji rétt á lausn úr skiprúmi af þessum sökum á hann rétt til kaups í sex vikur nema uppsagnarfrestur sé skemmri tími. Innan þess tíma ber skipverja að vinna venjuleg skipsstörf uns skipið er afhent hinum nýja eiganda. Ákvæði þessarar málsgreinar eiga því aðeins við að skipið sé afhent hinum nýja eiganda áður en ráðningu hefði lokið fyrir uppsögn.“

Framanrakið ákvæði fjalli um rétt sjómanna til að rifta ráðningu sinni við útgerðarmann við sölu eða leigu skips.  Sjómanni beri að tilkynna eins fljótt og unnt sé hvort hann vilji nýta sér þessa heimild.  Ákveði hann að hætta störfum beri honum að vinna fram að afhendingardegi skipsins, sem eðli málsins samkvæmt teljist vera hinn eiginlegi riftunardagur.  Bæturnar séu fastákveðnar, miðað sé við sex vikna kaup nema uppsagnarfrestur sé skemmri tími.  Hefði stefnanda verið sagt upp þremur mánuðum fyrir afhendingardag skipsins hefði réttur hans til bóta, miðað við sex vikna kaup, fallið niður samkvæmt orðum ákvæðisins.  Ákvæði 22. gr. sjómannalaga byggi einnig fyrir að þau sjónarmið lögmanns stefnda komist að í málinu, að útgerðarmanni sé unnt að stytta lögbundinn uppsagnarfrest yfirmanna á skipi, sbr. 2. mgr. 9. gr. sjómannalaga, úr þremur mánuðum í sex  vikur, hyggist hann selja eða leigja skip sitt öðrum útgerðaraðila.  Slíkar vangaveltur gangi ekki upp eðli málsins samkvæmt.

Hvað launaviðmið varði kveður stefnandi, að miða verði við hvað staða viðkomandi skipverja hafi gefið af sér tekjulega fyrir ráðningarslit, en ekki hvað staðan hafi gefið af sér eftir ráðningarslitin.

Stefnandi kveður að í 25. gr. sjómannalaga sé notast við orðalagið „á hann rétt á kaupi“ en ekki orðalagið „á hann rétt á bótum“, sem verði þó að telja eðlilegra.  Ákvæði 25. gr. feli í sér riftunarreglu og riftun leiði af sér skaðabótarétt en ekki launarétt.  Bæturnar beri því að ákvarða miðað við stöðu mála á riftunardegi, þ.e. aflareynslu undanfarinna mánaða en ekki aflareynslu á komandi mánuðum.  Væri síðargreinda leiðin farin myndi það leiða til þess að útgerðarmaðurinn gæti lagt skipi sínu og greitt skipverjum tímakaup eða kauptryggingu í þrjá mánuði eða til þess tíma að hann væri laus undan skaðabótaskyldu sinni gagnvart hinum brottrekna skipverja.

Kveður stefnandi engu breyta um niðurstöðu málsins hvort hann hafi hafið vinnu annars staðar eftir ráðningarslitin eða ekki.  Stefnandi þurfi ekki að sæta frádrætti frá skaðabótunum vegna tekna hans annars staðar frá eftir riftun ráðningar, sbr. H. 1993:946.

Við útreikning bóta kveðst stefnandi nota til viðmiðunar skiprúmssamning stefnanda við stefnda, sem hafi verið sambærilegur þeim skiprúmssamningi sem lagður hafi verið fram í málinu.

Stefnandi kveður ráðningarslitin hafa átt sér stað þann 3. maí 2000 og hafi hann engar skyldur haft gagnvart skipi eða  útgerð, hvorki hinni fyrri né seinni, eftir þann dag, sem hafi verið afhendingardagur skipsins til hins nýja eiganda.  Um vinnu stefnanda 3.-5. maí 2000, þ.e. siglingu skipsins til Reyðarfjarðar, hafi gilt sérsamningur sem útgerð stefnda hafi aldrei getað haft nein áhrif á enda hafi stefnandi þá ekki lengur verið í starfsmaður þeirrar útgerðar.

Kveður stefnandi að samkvæmt 15. gr. vaxtalaga nr. 25, 1987 skuli skaðabótakröfur bera dráttarvexti að liðnum mánuði frá þeim degi er kröfuhafi hafi sannanlega lagt fram þær upplýsingar sem þörf var á til að meta tjónsatvik og fjárhæð bóta.  Með bréfi lögmanns stefnanda dags. 6. júní 2000 hafi kröfur stefnanda verið lagðar fyrir stefnda.  Rétt þyki því að miða upphafstíma dráttarvaxta við 6. júlí 2000.

Stefnandi kveðst aðallega byggja kröfur sínar á 5., 6., 9., 22. og 25. gr. sjómannalaga nr. 35, 1985.  Þá byggi stefnandi á kjarasamningi milli Landsambands íslenskra útvegsmanna og Vélstjórafélags Íslands sem tekið hafi gildi þann 27. mars 1998.  Einnig byggi stefnandi á dómum Hæstaréttar Íslands, H. 1988:518, H. 1989:599, H. 1990:1246 og H. 1993:946. 

Um dráttarvexti vísist til 15. gr. vaxtalaga nr. 25, 1987.  Um málskostnað til 1. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91, 1991 og um virðisaukaskatt til laga um virðisaukaskatt nr. 50, 1988.

Stefnda kveðst byggja sýknukröfu sína á því, að þegar hafi verið gert upp við stefnanda að fullu.

Í bréfi sem Sæmundur Friðriksson útgerðarstjóri Útgerðarfélags Akureyringa hf. ritaði í umboði stefnda, hafi stefnanda verið tilkynnt um fyrirhugaða sölu Arnarnúps ÞH til SR-mjöls.  Fyrirhugað hafi verið að afhenda skipið 1. maí 2000.  Í umræddu bréfi komi einnig fram, að stefnanda hafi staðið til boða starf hjá hinum nýja eiganda og hafi bréfið verið í samræmi við 2. mgr. 22. gr. sjómannalaga nr. 35, 1985.  Stefnandi hafi kosið að þiggja ekki starf hjá hinum nýja eiganda og hafi hann því sagt starfi sínu lausu frá 14. apríl 2000 að telja, sbr. áður tilvitnaða reglu sjómannalaganna.

Stefnda kveður að miða verði við 14. apríl 2000 sem þann dag, sem uppsagnarfrestur hafi tekið að líða, þ.e. þann dag sem uppsögn stefnanda hafi komið til stefnda.  Ekki verði miðað við 5. maí 2000 líkt og stefnandi byggi á, en í sjómannalögum sé ekki að finna nein ákvæði sem kveði á um að í tilvikum sem þessu eigi  að miða uppsagnarfrest við afhendingardag skips.  Hafi verið ætlunin að uppsagnarfrestur tæki fyrst að líða við afhendingu skips hafi orðið að taka það fram í lögunum því almenna reglan sé ótvírætt sú að uppsögn öðlist gildi þegar hún komi til vitundar útgerðarmanns og byrji þá uppsagnarfresturinn að líða.  Einnig virðist ljóst af orðalagi 3. mgr. 22. gr. sjómannalaga, að uppsagnarfrestur taki að líða þegar uppsögn komi til vitundar útgerðarmanns.  Með vísan til þessa telji stefnda að það hafi þegar greitt stefnanda laun út uppsagnarfrestinn.

Kveðst stefnda helst ráða það af stefnu, að stefnandi sé í  málinu að gera kröfu um skaðabætur.  Kveður stefnda óljóst á hvaða forsendum sú krafa sé byggð.  Í vinnurétti líkt og kröfurétti sé það forsenda skaðabóta, að um sé að ræða sök hjá þeim sem bótakröfu sé beint að.  Stefnandi virðist líta svo á, að stefnda hafi rift á ólögmætan hátt þeim ráðningarsamningi, sem í gildi hafi verið milli aðila og þannig bakað sér skaðabótaskyldu.  Kveður stefnda þetta rangt því það hafi verið stefnandi sem sagði samningnum upp en ekki stefnda.  Ekkert hafi verið ólögmætt við uppsögn stefnanda.  Hún hafi byggst á 2. mgr. 22. gr. sjómannalaga og kveðst stefnda telja mjög langsótt að það geti hafa bakað sér bótaskyldu með sölu skipsins þar sem salan hafi leitt til þess að stefnandi sagði starfi sínu lausu.

Stefnda kveður svo virðast sem stefnandi byggi kröfu sína um skaðabætur á 25. gr. sjómannalaga, en stefndi telji að hún eigi ekki við í málinu.  Ef litið sé til þess, að 22. gr. sjómannalaga sé í 3. kafla laganna, sem fjalli um rétt skipverja til að krefjast lausnar úr skiprúmi og svo hins, að 25. gr. sé í 4. kafla laganna, sem fjalli um rétt skipstjóra til að víkja skipverja úr skiprúmi, þá hljóti að vera ljóst að í því tilviki sem hér sé til meðferðar eigi 25. gr. sjómannalaga ekki við.  Títtnefnd 1. mgr. 25. gr. sjómannalaga eigi við þegar um ólögmæta riftun á ráðningarsamningi sé að ræða.  Hún eigi alls ekki við ef skipverji kjósi að segja starfi sínu lausu.  Þetta verði ráðið af skýringu ákvæðisins samkvæmt orðanna hljóðan.

Fjárkrafa stefnanda sé byggð á því, að lagður sé til grundvallar skiprúmssamningur sem hafi verið í gildi milli aðila, en sé ekki að finna í gögnum málsins.  Ekki sé ágreiningur um að skiprúmssamningur stefnanda við stefnda hafi verið efnislega samhljóða þeim samningi, sem stefnandi hefur lagt fram.  Allt að einu þá mótmæli stefnda því að leggja eigi samninginn til grundvalla uppgjöri við stefnanda.  Það segi skýrt í samningnum, að greiða eigi þau sérstöku laun sem samningurinn fjalli um í hlutfalli við vinnudaga um borð í skipinu.  Ekki eigi því að greiða samkvæmt honum ef ekki sé unnið um borð.  Samkvæmt framlögðum launaseðlum sé ljóst, að samningurinn hafi verið framkvæmdur á þennan hátt, því stefnandi fái greidda tryggingu þegar hann sé ekki að vinna við skipið.

Þá kveður stefnda þá greiðslu, sem stefnandi hafi fengið frá stefnda fyrir að sigla skipinu til Reyðarfjarðar, að sjálfsögðu eiga að koma til frádráttar hugsanlegum kröfum stefnanda á hendur stefnda.  Illskiljanleg sé sú fullyrðing stefnanda, að hann hafi ekki verið í vinnu hjá stefnda umrætt sinn, þó hann hafi fengið greidd laun fyrir það hjá stefnda.

Hvað varakröfu stefnda varðar kveðst það til stuðnings henni vísa til málsástæðna, sem reifaðar hafi verið að framan.

Skýrslur fyrir dómi gáfu, auk stefnanda, Gestur Hansson vélstjóri og Margrét Vilhjálmsdóttir framkvæmdastjóri stefnda.

Ákvæði 2. mgr. 22. gr. sjómannalaga nr. 35, 1985 kveður á um rétt skipverja til að krefjast lausnar úr skiprúmi sé skip selt öðrum innlendum útgerðarmanni, en skipverji verður að segja skiprúmi sínu lausu þegar er hann fær vitneskju um þetta.  Í 3. mgr. 22. gr. laganna segir síðan, að eigi skipverji rétt á lausn úr skiprúmi af þessum sökum eigi hann rétt til kaups í sex vikur nema uppsagnarfrestur sé skemmri tími.  Innan þess tíma beri skipverja hins vegar að vinna venjuleg skipsstörf uns skipið er afhent hinum nýja eiganda.

Í máli þessu hagar svo til, að stefnandi fékk vitneskju um fyrirhugaða sölu Arnarnúps ÞH til SR-mjöls með bréfi Útgerðarfélags Akureyringa hf. til hans dags. 7. apríl 2000.  Ekki er í málinu ágreiningur um að bréf þetta hafi Útgerðarfélagið sent í umboði stefnda og hinna nýju eigenda.  Var stefnanda í bréfinu boðin áframhaldandi staða vélstjóra á skipinu hjá hinum nýju eigendum og frá honum óskað svars um hvort hann þæði boðið.  Stefnandi svaraði bréfi Útgerðarfélagsins með bréfi þann 14. apríl 2000 og kvaðst ekki óska eftir áframhaldandi ráðningu á skipið hjá SR-mjöli.

Reglur 2. og 3. mgr. 22. gr. sjómannalaga nr. 35, 1985 komu fyrst inn í íslensk sjómannalög með umræddum lögum.  Í athugasemdum sem fylgdu frumvarpi til laganna sagði um ákvæði 2. mgr., að um væri að ræða nýmæli, sem ekki þarfnaðist skýringar.  Um 3. mgr. sagði hins vegar, að ákvæðið væri nýmæli sem fæli í sér sérstaka reglu um greiðslu launa á uppsagnartíma, þó ekki lengur en 6 vikur og byggði reglan á gagnkvæmum sanngirnissjónarmiðum.

Er stefnandi sendi svarbréf sitt til Útgerðarfélags Akureyringa hf. þann 14. apríl 2000 hafði sala Arnarnúps ÞH ekki átt sér stað.  Stefnda hafði hins vegar ákveðið að selja skipið til SR-mjöls og var afstaða stefnanda sem fram kom í bréfinu, byggð á þeim áformum stefnda, sem síðar urðu að veruleika.  Þykir að þessu athuguðu og að teknu tilliti til framanraktra ummæla í athugasemdum í greinargerð við 3. mgr. 22. gr. sjómannalaga, rétt að beita ákvæðum 2. og 3. mgr. 22. gr. laganna í málinu og slá því föstu, að stefnandi hafi, með svarbréfi sínu til Útgerðarfélagsins, sagt skiprúmi sínu lausu með sex vikna uppsagnarfresti.

Í sjómannalögum nr. 35, 1985 eða framlögðum kjarasamningi, sem í gildi var milli aðila er stefnandi sagði starfi sínu lausu, eru engin ákvæði um hvenær uppsagnarfrestur skipverja taki að líða í kjölfar uppsagnar.  Verður því um upphafstíma uppsagnarfrests að miða við almennar reglur samningaréttar um ákvaðir.  Uppsagnarfrestur stefnanda tók því að líða er áðurnefnt svarbréf stefnanda til Útgerðarfélags Akureyringa hf. kom til vitundar félagsins, en aðila greinir ekki á um að það hafi verið 14. apríl 2000.  Framangreindur sex vikna uppsagnarfrestur stefnanda var því liðinn 31. maí s.á.

Ákvæði 25. gr. sjómannalaga nr. 35, 1985 á samkvæmt orðum sínum við í þeim tilvikum þegar skipverja er vikið úr skiprúmi áður en ráðningartími hans er liðinn og án þess að heimild sé til þess í 23. eða 24. gr. laganna.  Eins og rakið hefur verið að framan neytti stefnandi þess réttar, sem honum er tryggður í 2. mgr. 22. gr. sjómannalaga, og lýsti því yfir að hann ætlaði ekki að fylgja Arnarnúpi ÞH yfir til hins nýja eiganda.  Stefnanda var því ekki vikið úr starfi heldur sagði hann sjálfur starfi sínu lausu.  Ákvæði 25. gr. sjómannalaganna á því ekki við í málinu.

Málsaðila greinir ekki á um greiðslu launa til stefnanda frá 14. apríl 2000 til 2. maí s.á.  Hins vegar deila þeir um hvernig ákvarða skuli launagreiðslur stefnda til stefnanda frá síðastgreindum degi og út uppsagnarfrestinn, til 31. maí 2000. 

Samkvæmt framlögðum launaseðlum stefnanda greiddi stefnda honum fyrir þá vinnu er hann innti af hendi við siglingu Arnarnúps ÞH frá Akureyri til Reyðarfjarðar, dagana 3.-5. maí 2000.  Með vísan til þessa þykir stefnanda ekki hafa tekist að sanna, gegn andmælum stefnda, að hinir nýju eigendur skipsins hafi greitt laun hans umrædda daga.

Við afhendingu Arnarnúps ÞH lauk útgerð skipsins af hálfu stefnda.  Skipið var því ekki gert frekar út í þess þágu og aflaði þ.a.l. engra tekna fyrir stefnda.  Samkvæmt framlögðum ráðningarsamningi, sem aðilar eru sammála um að sé efnislega eins og ráðningarsamningur stefnanda við stefnda, skyldi stefnandi njóta sérstakrar tryggingar í starfi sínu og skyldi sú trygging „greiðast til Gests (Svafars Ólafs) fyrir hvern mánuð í hlutfalli við vinnudaga um borð í skipinu að lámarki (sic) kr. 350.000,-“.  Að mati dómsins verða orð ráðningarsamningsins ekki skilin á annan veg en þann, að hin sérstaka trygging skyldi greiðast í hlutfalli við vinnudaga um borð í skipinu og styðst þessi skýringarkostur við þá launaseðla stefnanda, sem lagðir hafa verið fram í málinu.  Fyrir liggur að stefnandi vann ekkert við Arnarnúp ÞH í þágu stefnda frá 5. maí 2000 og til loka uppsagnarfrests hans þann 31. s.m.  Stefnanda ber því einungis kauptrygging á umræddu tímabili samkvæmt gildandi kjarasamningi, en þá kauptryggingu hefur stefnda þegar greitt.

Með vísan til alls þess sem rakið hefur verið þykir verða að sýkna stefnda alfarið af kröfum stefnanda í málinu.

Rétt þykir að málskostnaður falli niður.

Dóm þennan kveður upp Freyr Ófeigsson, dómstjóri.

D Ó M S O R Ð :

Stefnda, Jökull ehf., skal vera sýkn af öllum kröfum stefnanda, Svafars Ólafs Gestssonar, í máli þessu.

Málskostnaður fellur niður.