Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Benedikt Bogason og Karl Axelsson og Ingibjörg Benediktsdóttir settur hæstaréttardómari.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 25. maí 2016, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 27. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 25. maí 2016 þar sem varnaraðila var bönnuð för frá Íslandi á meðan máli hans er ólokið, þó eigi lengur en til miðvikudagsins 22. júní 2016 klukkan 16. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, en til vara að farbanninu verði markaður skemmri tími.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 25. maí 2016

Ár 2016, miðvikudaginn 25. maí, er á dómþingi Héraðsdóms Suðurlands, sem háð er í dómsal embættisins að Austurvegi 4, Selfossi af Hirti O. Aðalsteinssyni dómstjóra, kveðinn upp úrskurður þessi.

Héraðssaksóknari hefur krafist þess að X, kt. [...] til lögheimilis að [...], [...], verði með úrskurði bönnuð för frá Íslandi á meðan mál hans er til meðferðar hjá héraðssaksóknara og eftir atvikum fyrir dómstólum ef til útgáfu ákæru kemur fram til þess að héraðsdómur er kveðinn upp í málinu, þó eigi lengur en til miðvikudagsins 22. júní 2016 kl. 16:00.

Af hálfu varnaraðila er þess krafist að kröfunni verði hafnað.

Í kröfunni kemur fram að héraðssaksóknara hafi borist til meðferðar mál lögreglunnar á Suðurlandi nr. 318-2016-[...], sbr. i lið 1. mgr. 23. gr., sbr. 24. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 og varði málið ætlað mansal og ætluð brot gegn lögum um atvinnuréttindi útlendinga nr. 97/2002.  Lögregla hefi gert húsleit á þremur stöðum í [...] 18. febrúar sl., vegna gruns um ætluð brot á vegum fyrirtækisins A ehf., kt. [...]. Kröfu þessari sé beint að eiganda og framkvæmdastjóri fyrirtækisins, en hann hafi verið handtekinn og úrskurðaður í gæsluvarðhald sama dag og húsleitirnar voru framkvæmdar. Við húsleit á heimili hans hafi komið í ljós að þar voru staddar tvær erlendar konur, báðar frá [...]. Hafi þær á vettvangi sagst hafa búið og unnið við að prjóna á heimilinu frá því þær komu til landsins 17. janúar sl. og engin laun fengið fyrir vinnu sína. Við rannsókn málsins hafi önnur konan borið á þá leið að hún hefði komið til landsins síðastliðið haust, en hafi þurft að fara úr landi eftir þriggja mánaða dvöl vegna dvalarleyfis. Hafi hún komið á ný í janúar sl. og systir hennar hafi komið með henni, en hún hafi einnig verið á heimilinu þegar húsleit hafi verið gerð. Hafi konan sagt að hún hefði haldið áfram að starfa við saumaskap, þrif og eldamennsku fyrir hjónin á heimilinu. Hún hafi fengið greiddar 100.000 krónur til kaupa á flugfarseðlum fyrir hana og systur hennar þegar hún hafi farið úr landi. Þá hafi einhverjar greiðslur verið sendar til fjölskyldu hennar á [...], en hún hafi engar greiðslur fengið. Sú systranna sem síðar hafi komið hafi sagt að hún hefði dvalið á heimilinu við störf í þrjár vikur þegar lögregla hafi stöðvað starfsemina. Hún hafi ekki fengið laun greidd og aldrei fengið íslenska peninga í hendur frá því að hún hafi komið til landsins. Hafi þær borið um að hafa unnið reglulega við saumaskap inni á heimilinu. Þá hafi önnur þeirra jafnframt annast heimilisstörf. Systurnar hafi sagt að þær ættu enga peninga, enga bankareikninga eða greiðslukort. Það sem fram hafi komið við rannsókn málsins bendi til að systurnar hafi algerlega verið háðar sakborningi varðandi dvölina hér á landi.

Með úrskurði Héraðsdóms Suðurlands í máli nr. R-[...]/2016 hafi sakborningi verið gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli rannsóknarhagsmuna í fjórar vikur eða allt til 18. mars sl. Með dómi Hæstaréttar í máli nr. [...]/2016 hafi tími gæsluvarðhalds styttur eða allt til 4. mars sl. Með úrskurði Héraðsdóms Suðurlands 4. mars s.l. í máli nr. R-[...]/2016 hafi gæsluvarðhald verið framlengt allt til 1. apríl 2016 á grundvelli almannahagsmuna. Með dómi Hæstaréttar Íslands 9. mars s.l. í máli nr. [...]/2016 hafi sakborningi verið gert að sæta farbanni í stað áframhaldandi gæsluvarðhalds allt til föstudagsins 1. apríl s.l. kl. 16. Þá hafi farbann verið framlengt með úrskurði Héraðsdóms Suðurlands í máli nr. R-[...]/2016, allt til dagsins í dag og hafi Hæstiréttur staðfest þá niðurstöðu með dómi í máli nr. [...]/2016. Að lokinni rannsókn lögreglu hafi málið verið sent héraðssaksóknara og hafi það borist embættinu 20. maí sl. Segir í kröfunni að málið verði í framhaldinu yfirfarið með hliðsjón af því hvort ástæða sé til frekari rannsóknar, en annars verði tekin ákvörðun varðandi saksókn. Tekið er fram að meðferð málsins verði hraðað eins og unnt er.

Byggt er á því að sakborningur sé með ríkisfang á [...] en hafi verið búsettur hér á landi um nokkurra ára skeið. Hann hafi afar takmörkuð tengsl við Ísland ef frá sé talið að eiginkona hans og barn, sem einnig séu með ríkisfang á [...], séu búsett hér á landi sem stendur. Fyrir liggi að eiginkonan hafi farið fram á skilnað við hann og sæti sakborningur nú fimm mánaða nálgunarbanni gagnvart henni samkvæmt dómi Hæstaréttar Íslands frá [...] í máli nr. [...]/2016.

Héraðssaksóknari telur rökstuddan grun um að brotið hafi verið gegn 227. gr. a almennra hegningarlaga nr. 19/1940 sem varðað geti allt að 12 ára fangelsi. Í áðurgreindum dómi Hæstaréttar í máli nr. [...]/2016 sé staðfest að rökstuddur grunur um brotið sé fyrir hendi. Með hliðsjón af því og framangreindu telur héraðssaksóknari uppfyllt skilyrði til áframhaldandi farbanns á meðan málið er til meðferðar hjá héraðssaksóknara og eftir atvikum meðan málið er til meðferðar hjá dómstólum ef til útgáfu ákæru kemur, enda megi ætla að sakborningur muni reyna að komast úr landi eða leynast ellegar koma sér með öðrum hætti undan málsókn eða fullnustu refsingar. Vísað er til b-liðar 1. mgr. 95. gr., sbr. 1. mgr. 100. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008.

Forsendur og niðurstaða.

Með vísan til ofangreinds og þeirra gagna sem lögð hafa verið fram í málinu, m.a. fyrri dómsúrlausna í máli varnaraðila, verður fallist á það með héraðssaksóknara að varnaraðili sé undir rökstuddum grun um brot 227. gr. a almennra hegningarlaga nr. 19/1940, en þar er meðal annars fjallað um svokallaða nauðungarvinnu, en brot gegn þeirri lagagrein geta varðað fangelsi allt að tólf árum. Lögreglurannsókn er nú lokið og var málið sent héraðssaksóknara til ákvörðunar þann 20. maí s.l. Segir í kröfunni að málið verði í framhaldinu yfirfarið með hliðsjón af því hvort ástæða sé til frekari rannsóknar, en annars verði tekin ákvörðun varðandi saksókn. Tekið er fram að meðferð málsins verði hraðað eins og unnt er.

Í 1. mgr. 100. gr. laga nr. 88/2008 er mælt fyrir um að séu uppfyllt skilyrði gæsluvarðhalds skv. 1. eða 2. mgr. 95. gr. laganna þá geti dómari, í stað þess að úrskurða sakborning í gæsluvarðhald, bannað sakborningi brottför af landinu. Í 1. mgr. 95. gr. laganna segir að heimilt sé að úrskurða sakborning í gæsluvarðhald ef fram sé kominn rökstuddur grunur um að hann hafi gerst sekur um háttsemi sem fangelsisrefsing er lögð við, enda hafi hann náð 15 ára aldri. Auk þess verði að vera fyrir hendi eitthvert af nokkrum skilyrðum, þ. á m. skv. b-lið ákvæðisins að ætla megi að hann muni reyna að komast úr landi eða leynast ellegar koma sér með öðrum hætti undan málsókn eða fullnustu refsingar.

Samkvæmt framansögðu er varnaraðili, sem er eldri en 15 ára, undir rökstuddum grun um að hafa framið brot sem fangelsisrefsing er lögð við. Varnaraðili er erlendur ríkisborgari sem hefur afar takmörkuð tengsl við Ísland. Eru skilyrði laga til þess að varnaraðili sæti farbanni þannig uppfyllt. Verður því fallist á kröfu um farbann eins og nánar greinir í úrskurðarorði.

Hjörtur O. Aðalsteinsson dómstjóri kveður upp úrskurð þennan.

Úrskurðarorð:

Varnaraðila, X, kt. [...], er bönnuð för frá Íslandi meðan máli hans er ólokið, þó ekki lengur en til miðvikudagsins 22. júní 2016 kl. 16:00.