Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Helgi I. Jónsson, Benedikt Bogason og Karl Axelsson.

Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 7. október 2016. Hann krefst aðallega sýknu af kröfum stefnda og málskostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti, en til vara að tildæmdar bætur verði lækkaðar og málskostnaður látinn niður falla.

Stefndi krefst aðallega staðfestingar héraðsdóms, en til vara að viðurkennd verði skaðabótaskylda áfrýjanda „vegna þess fjártjóns sem stefndi varð fyrir vegna hagsmunagæslu í Hæstaréttarmálinu nr. 651/2013, bæði í héraði og fyrir Hæstarétti.“ Þá krefst hann málskostnaðar fyrir Hæstarétti.

I

Málavextir eru þeir helstir að Umhverfis- og heilbrigðisstofa Reykjavíkur veitti stefnda 7. september 2004 starfsleyfi fyrir skotvöll á Álfsnesi með gildistíma til jafnlengdar 2012. Með ákvörðun Reykjavíkurborgar 4. maí 2009 var starfsleyfið fellt úr gildi og nýtt leyfi gefið út degi síðar með gildistíma til 5. maí 2021. Íbúasamtök Kjalarness og tveir nafngreindir einstaklingar kærðu útgáfu starfsleyfisins 12. júní 2009 til umhverfisráðherra og var leyfið fellt úr gildi með úrskurði hans 15. mars 2010. Af því tilefni höfðaði stefndi 27. ágúst 2012 mál á hendur Íbúasamtökum Kjalarness, fyrrgreindum einstaklingum, Reykjavíkurborg og áfrýjanda og krafðist þess að úrskurðurinn yrði felldur úr gildi og viðurkennt að ákvörðun heilbrigðisnefndar Reykjavíkur 4. maí 2009, um að veita stefnda leyfi til að starfrækja skotæfingasvæði á Álfsnesi, hefði fullt gildi. Með dómi Hæstaréttar 8. mars 2013 í máli nr. 115/2013 var kröfum stefnda á hendur Reykjavíkurborg vísað frá dómi. Í dóminum kom og fram að ekki yrði séð að rök stæðu til að áfrýjandi ætti aðild að málinu. Af þeirri ástæðu féll stefndi 13. mars 2013 frá kröfum á hendur áfrýjanda. Með héraðsdómi 18. júní 2013 var sýknað af kröfum stefnda í málinu. Stefndi áfrýjaði dóminum til Hæstaréttar og með dómi réttarins 27. febrúar 2014 í máli nr. 651/2013 var komist að gagnstæðri niðurstöðu og áðurnefndur úrskurður felldur úr gildi, en hver aðila látinn bera sinn kostnað af málinu í héraði og fyrir Hæstarétti.

Stefndi höfðaði mál þetta 15. apríl 2015. Reisir hann kröfu sína um greiðslu skaðabóta úr hendi áfrýjanda á almennu skaðabótareglunni með því að til grundvallar fyrrnefndum úrskurði hafi legið ólögmæt og ómálefnaleg sjónarmið, sem leitt hafi til bersýnilega rangrar niðurstöðu, enda hafi skort lagastoð fyrir henni. Hafi ráðuneytið því á ólögmætan og saknæman hátt valdið stefnda tjóni. Með hinum áfrýjaða dómi, sem kveðinn var upp 14. júlí 2016, var skaðabótakrafa stefnda tekin til greina að langmestu leyti og áfrýjandi dæmdur til að greiða honum 4.165.000 krónur, auk dráttarvaxta og málskostnaðar.

II

Eins og áður greinir var málskostnaður milli stefnda og þeirra, sem hann beindi málsókn sinni gegn, felldur niður með dómi Hæstaréttar í máli nr. 651/2013. Í máli þessu krefst stefndi aðallega skaðabóta úr hendi áfrýjanda á þeim grunni að hann hafi valdið sér tjóni vegna þess kostnaðar sem stefndi hafi haft af því að sækja rétt sinn í því máli, er lauk með fyrrgreindum dómi Hæstaréttar, en til vara að skaðabótaskylda áfrýjanda verði viðurkennd. Samkvæmt því er áfrýjandi réttur aðili málsins.

Skilyrði þess að unnt sé að líta svo á að um tjón sé að ræða, sem stefndi eigi rétt á að fá bætt á grundvelli reglna skaðabótaréttar, eru að orsakatengsl séu milli saknæmrar og ólögmætrar háttsemi starfsmanna umhverfisráðuneytisins og þess að kostnaður, sem stefndi hafði af framangreindu dómsmáli, fékkst ekki bættur.

Í dómi Hæstaréttar í máli nr. 651/2013 var komist að rökstuddri niðurstöðu með túlkun á viðeigandi lagareglum. Var héraðsdómi hnekkt og úrskurður umhverfisráðuneytisins 15. mars 2010 felldur úr gildi. Hefur stefndi ekki sýnt fram á að starfsmenn ráðuneytisins hafi á grundvelli sakar valdið sér tjóni af ásetningi eða gáleysi þannig að hann geti sótt bætur úr hendi áfrýjanda vegna kostnaðar hans af rekstri málsins fyrir dómstólum. Samkvæmt því er skilyrðinu um saknæmi ekki fullnægt og verður áfrýjandi þar af leiðandi sýknaður af kröfum stefnda í máli þessu.

Eftir úrslitum málsins verður stefnda gert að greiða áfrýjanda málskostnað, sem ákveðinn verður í einu lagi á báðum dómstigum eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Áfrýjandi, íslenska ríkið, er sýkn af kröfum stefnda, Skotveiðifélags Reykjavíkur og nágrennis.

Stefndi greiði áfrýjanda samtals 1.000.000 krónur í málskostnað í héraði og fyrir Hæstarétti.

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 14. júlí 2016.

                Þetta mál, sem var tekið til dóms 23. maí 2016, er höfðað af Skotveiðifélagi Reykja­víkur og nágrennis, kt. 440687-1809, Álfsnesi, Reykjavík, með stefnu birtri 15. apríl 2015 á hendur íslenska ríkinu, kt. 550169-2829, Arnarhvoli, Reykjavík.

                Stefnandi krefst þess aðallega að stefndi verði dæmdur til að greiða stefnanda 4.186.223 kr. ásamt dráttarvöxtum, skv. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001, frá 15. septem­ber 2014 til greiðsludags.

                Til vara krefst stefnandi þess að viðurkennd verði skaðabótaskylda stefnda vegna þess fjártjóns sem stefnandi varð fyrir við að gæta hagsmuna sinna í Hæsta­réttar­máli nr. 651/2013, bæði í héraði og fyrir Hæstarétti.

                Stefnandi krefst einnig málskostnaðar að skaðlausu úr hendi stefnda.

                Stefndi krefst sýknu af öllum kröfum stefnanda.

                Hann krefst jafnframt málskostnaðar úr hendi stefnanda.

Málsatvik

                Stefnandi er skotveiðifélag sem var stofnað árið 1986. Tilgangur félagsins er rekstur og umsjón skotæfingasvæðis. Reykjavíkurborg gerði samning við stefnanda 24. febrúar 2004 um endur­gjalds­laus afnot hans af landspildu á Álfsnesi, þar sem félagið hefur nú starf­semi. Samningurinn gildir til loka árs 2020 og heim­ilar stefn­anda að gera þar æfinga- og keppnisvelli.

                Umhverfis- og heilbrigðisstofa Reykjavíkur hefur stöðu heilbrigðisnefndar sam­kvæmt 2. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998, um holl­ustu­hætti og mengunarvarnir. Hún veitti stefn­anda leyfi 7. september 2004 til að starfrækja skotæfingasvæði á Álfsnesi, í sam­ræmi við ákvæði laga nr. 7/1998. Það skyldi gilda til ársins 2012. Starfsleyfi stefn­anda frá árinu 2004 var fellt úr gildi 4. maí 2009 og nýtt leyfi gefið út degi síðar með gildis­tíma til 5. maí 2021. Starfsleyfin eru ekki meðal gagna máls­ins en að sögn stefn­anda er nýrra leyfið nær sam­hljóða hinu eldra. Frestur til að gera athuga­semdir vegna útgáfu starfs­leyfis­ins rann út 5. apríl 2009 og bárust ýmsar athuga­semdir.

                Á grundvelli 2. mgr. 32. gr. laga nr. 7/1998 kærðu íbúasamtök Kjalarness, svo og tveir einstaklingar, 12. júní 2009 til umhverfisráðherra þá ákvörðun heil­brigðis­nefndar Reykjavíkur að veita stefn­anda starfsleyfi. Krafa kær­enda um niðurfellingu og/eða ógild­ingu starfsleyfis­ins var meðal annars reist á þeim sjón­ar­miðum, að kynn­ingu þess hefði verið ábóta­vant og hún væri ekki í sam­ræmi við þær reglur sem gilda um aug­lýs­ingu starfs­leyfa, skv. 24. gr. reglugerðar nr. 785/1999. Kær­endur byggðu einnig á því að frá skot­svæði stefn­anda bærist óbærilegur hávaði og að eðli hans væri bæði trufl­andi og óæski­legt, sbr. 3. gr. reglu­gerðar nr. 724/2008. Í þriðja lagi vís­uðu kær­endur til þess að gild­is­tími starfs­leyfis stefn­anda, tólf ár, væri úr hófi langur. Kær­endur byggðu í fjórða lagi á því að sú ákvörðun Reykja­víkur­borgar, að nýta og ráð­stafa umræddu svæði á Álfsnesi undir skot­velli og til­heyr­andi athafnir þar, ætti ekki við­hlít­andi stoð í ákvæðum skipu­lags- og bygg­ing­ar­laga, nr. 73/1997 og væri í ósam­ræmi við þau. Þannig hafi samningur Reykja­víkur­borgar og stefn­anda um ráð­stöfun land­svæðis á Álfs­nesi hvorki verið í samræmi við gild­andi aðal­skipu­lag né deili­skipu­lag. Þar eð deili­skipulag skorti fyrir svæðið voru að mati kær­enda allar síðari ákvarð­anir heil­brigð­is­nefndar Reykja­víkur byggðar á umræddum land­notk­un­ar­samn­ingi ógildar. Kærendur vísuðu því til stuðnings einkum til 10. gr. reglu­gerðar nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun, þar sem talin eru upp þau gögn sem fylgja skulu umsóknum um starfsleyfi eins og við á hverju sinni og þar á meðal afrit af staðfestu deili­skipu­lagi.

                Umhverfisráðuneytið kvað 15. mars 2010 upp þann úrskurð í kæru­málinu að starfs­leyfi stefnanda skyldi fellt úr gildi. Sú niðurstaða byggði á því að ekki væri gert ráð fyrir starfsemi stefnanda á skipulagi svæðisins. Ráðuneytið byggði niður­stöðu sína einkum á því að ekki hefði verið gætt ákvæða 25. gr. þágildandi skipu­lags- og bygg­ing­ar­laga nr. 73/1997 við aug­lýs­ingu og kynningu á deiliskipulagi fyrir umrætt svæði. Það fæli í sér, að mati ráðu­neyt­is­ins, að skilyrðum 10. gr. reglu­gerðar nr. 785/1999 væri ekki fullnægt við meðferð og útgáfu starfsleyfis stefnanda. Ráðuneytið féllst hins vegar ekki á önnur kæruefni kærenda. Það hafnaði fyrstu þremur kæru­liðum efnislega og vísaði þeim fjórða frá.

                Í byrjun árs 2011, rúmum níu mánuðum eftir að ráðuneytið kvað upp úrskurð­inn, tóku gildi ný skipulagslög nr. 123/2010. Þar segir í 1. mgr. 12. gr. að bygging mann­virkja og aðrar framkvæmdir og aðgerðir sem hafa áhrif á umhverfið og breyta ásýnd þess skuli vera í samræmi við skipulagsáætlanir.

                Til þess að fá ógiltan úrskurð umhverfis­ráð­herra frá 15. mars 2010 höfðaði stefn­andi mál á hendur kærendum, svo og Reykja­víkur­borg og íslenska ríkinu, með stefnu birtri 27. ágúst 2012. Kröfum stefnanda á hendur Reykja­víkur­borg var vísað frá dómi með dómi Hæsta­réttar 8. mars 2013 í máli nr. 115/2013. Hæstiréttur tók einnig fram að hann sæi ekki „að rök standi til að íslenska ríkið eigi aðild að málinu“.

                Í þinghaldi 13. mars 2013, þegar málið var næst tekið fyrir í héraði eftir dóm Hæsta­réttar, féll stefnandi, með bókun í þingbók, frá öllum kröfum á hendur stefnda með vísan til athuga­semda í dómi Hæstaréttar. Stefndi tekur fram að stefnandi hafi ekki sett fyrir­vara við þá bókun í þingbókinni.

                Með dómi Hæstaréttar 27. febrúar 2014 í máli nr. 651/2013 var úrskurður umhverf­is­ráðu­neyt­is­ins felldur úr gildi. Hæstiréttur vísaði meðal annars til þess í forsendum sínum að til­vist deiliskipulags fyrir svæði þar sem fyrirhugað væri að reka skot­völl væri ekki skil­yrði fyrir útgáfu leyfis til slíkrar starfsemi, en afrit af deili­skipu­lagi skyldi fylgja með umsókn væri það fyrir hendi. Hæstiréttur taldi því ekki laga­stoð til að fella úr gildi starfsleyfið sem heilbrigðisnefnd Reykjavíkur hafði veitt stefnanda.

                Sama dag og Hæstiréttur kvað upp þennan dóm var samþykkt í Umverfis­ráðu­neyt­inu breyting á reglugerð nr. 785/1999 og með henni skerpt og útfærð nánar ýmis ákvæði reglugerðarinnar, þeirra á meðal ákvæði b-liðar 2. mgr. 10. gr. Með breyt­ing­unni varð skráð sú meginregla að allur atvinnurekstur skuli vera í samræmi við deili­skipu­lag.

                Í bréfi til ríkislögmanns fyrir hönd íslenska ríkisins, 15. ágúst 2014, krafð­ist stefn­andi þess að honum yrði bættur sá kostnaður sem á hann hafði fallið vegna rekst­urs málsins en bæði héraðsdómur og Hæstiréttur felldu niður máls­kostnað milli endan­legra málsaðila í dómsmálinu.

                Stefndi áréttar að eftir þinghaldið 13. mars 2013 hafi hann ekki komið að mál­inu fyrr en honum barst bótakrafa stefn­anda 15. ágúst 2014. Henni hafnaði ríkis­lög­maður með bréfi 19. nóvember sama ár. Af þessum sökum höfðar stefnandi þetta dóms­mál.

                Með úrskurði 27. janúar 2016 hafnaði Héraðsdómur Reykjavíkur þeirri kröfu stefnda að vísa skyldi þessu máli frá dómi.

Málsástæður og lagarök stefnanda

                Stefnandi byggir kröfu sína um skaðabætur á almennu skaðabótareglunni, þ.e., að til grundvallar þeim úrskurði umhverfisráðuneytisins, sem síðar var ógiltur með dómi Hæstaréttar, hafi legið ólögmæt og ómálefnaleg sjónarmið sem hafi leitt til ber­sýni­lega rangrar niðurstöðu, enda hafi ákvörðun ráðuneytisins alfarið skort lagastoð.

                Umhverfisráðuneytið hafi því á ólögmætan og saknæman hátt valdið stefnanda tjóni, einkum kostnaði við meðferð málsins á stjórnsýslustigi auk kostnaðar við rekstur dómsmáls til ógildingar á hinum ólögmæta úrskurði umhverfis­ráðu­neytis­ins, bæði fyrir héraðsdómi og Hæstarétti.

                Vegna þessarar ólögmætu ákvörðunar stefnda, íslenska ríkisins, hafi stefn­andi orðið fyrir tölu­verðum kostnaði og óþægindum við að fá sín mál rétt fyrir dóm­stólum. Fjár­krafa stefnanda sundur­lið­ast svo:

                Þessi sundurliðun á beinum kostnaði stefnanda byggist annars vegar á átta reikn­ingum vegna unninna tíma lög­manns stefnanda í samræmi við tímaskýrslur Veritas lögmanna slf. vegna mála­reksturs fyrir héraðsdómi og Hæstarétti. Unnar stundir við verkið frá 17. janúar 2012 til 6. mars 2014 séu samtals 152,8. Hins vegar bygg­ist krafan á útlögðum kostnaði vegna verksins.

                Eins og rakið hafi verið hafi ákvörðun umhverfisráðuneytisins verið felld úr gildi með dómi Hæstaréttar í máli nr. 651/2013. Í dóminum segi meðal ann­ars:

                „Hvorki í lögum nr. 7/1998 né þágildandi skipulags- og byggingarlögum nr. 73/1997 var áskilið að starfsleyfi á grundvelli fyrrnefndu laganna skyldu samræmast skipu­lags­áætlun. Í 1. mgr. 10. gr. reglugerðar nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnu­rekstur sem getur haft í för með sér mengun segir að umsókn um starfsleyfi skuli senda hlut­að­eig­andi útgefanda. Með umsóknum um starfsleyfi skulu fylgja upp­lýs­ingar um atvinnu­reksturinn eins og krafist er í reglugerðinni og öðrum reglum sem gilda um við­kom­andi atvinnurekstur. Þá eru í 2. mgr. 10. gr. talin upp gögn sem fylgja skulu umsóknum eins og við á hverju sinni og þar á meðal afrit af staðfestu deili­skipu­lagi. Af þessu leiðir að tilvist deiliskipulags fyrir svæði þar sem fyrirhugað er að reka skot­völl er ekki skilyrði fyrir útgáfu leyfis til slíkrar starfsemi en afrit af deiliskipulagi skal fylgja með umsókn ef það er fyrir hendi. Umhverfis- og samgöngusvið Reykja­vík­ur­borgar, sem hefur stöðu heilbrigðisnefndar samkvæmt 2. mgr. 6. gr. laga nr. 7/1998, gat ekki gert tilvist deiliskipulags að skilyrði fyrir útgáfu starfsleyfis til handa áfrýj­anda. Af því leiðir að umhverfisráðuneytið sem úrskurðaraðili um útgáfu starfs­leyfis­ins, sbr. ákvæði 2. mgr. 32. gr. laganna eins og þau voru á þeim tíma sem hér skiptir máli, gat heldur ekki fellt starfsleyfið úr gildi með vísan til þess að deili­skipu­lag hafi skort eða annmarkar verið á gerð þess. Breytir engu í því sambandi þótt mála­flokkar á vettvangi laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og skipulags- og bygg­ingar­laga heyri undir valdsvið ráðuneytisins. Samkvæmt þessu verður úrskurður umhverf­is­ráð­herra 15. mars 2010 í máli nr. 09060086 felldur úr gildi. Af þeirri niður­stöðu leiðir að starfs­leyfi áfrýjanda 5. maí 2009 er í gildi og þarf ekki að kveða sér­stak­lega á um það í dóms­orði.“

                Stefnandi telur að af dómi Hæstaréttar verði ekki annað ráðið en að réttur­inn telji umhverf­is­ráðuneytið hafa skort lagastoð fyrir þeim úrskurði með hverjum það felldi úr gildi ákvörðun Reykjavíkurborgar um útgáfu starfsleyfis fyrir stefnanda.

                Í því felist jafnframt að umhverfisráðuneytið hafi ekki verið bært til þess að úrskurða um kæruatriði sem vörðuðu það hvort gætt hafi verið ákvæða skipulags­lög­gjafar, heldur hafi ráðuneytið eingöngu getað fjallað um það, hvort skil­yrði hafi verið fyrir hendi til útgáfu starfsleyfis í samræmi við ákvæði laga um holl­ustu­hætti og meng­un­ar­varnir, nr. 7/1998.

                Til stuðnings þessari máls­ástæðu bendir stefnandi á að markmið reglu­gerðar nr. 785/1999, sem eigi sér stoð í lögum um hollustuhætti og meng­un­ar­varnir, sé sam­kvæmt 1. mgr. 1. gr. hennar að koma í veg fyrir og draga úr mengun af völdum atvinnu­rekstrar sem geti haft í för með sér mengun, koma á sam­þættum mengunar­vörnum og samræma kröfur og skilyrði í starfs­leyfum. Því sé ljóst, að starfsleyfi sem er gefið út skv. lögum nr. 7/1998 og reglu­gerð nr. 785/1999 varði það ein­ungis hvernig standa skuli að mengunarvörnum í rekstri starf­sem­innar. Í þessu fel­ist að við mat á því hvort skilyrði séu til að gefa út starfsleyfi skuli ein­ungis horfa til atriða sem varði þá starfsemi sem leyfis sé óskað fyrir, þ.e. með hlið­sjón af mark­miði laga nr. 7/1998. Í lög­unum sé hins vegar hvergi vikið að skipu­lags­sjónarmiðum eða vísað til lög­gjafar um skipu­lags­mál. Af því leiði, að ekki sé laga­heimild fyrir því að gera að það skil­yrði við útgáfu starfs­leyfis, að deili­skipulag heim­ili eða mæli sér­stak­lega fyrir um umrædda starfsemi. Stjórn­sýslu­legur ágreiningur um það hvort deili­skipu­lag hafi verið kynnt og auglýst í sam­ræmi við ákvæði laga hafi því ekki heyrt undir umhverf­is­ráðu­neytið heldur, eftir atvikum, sér­staka stjórn­sýslu­nefnd, úrskurðar­nefnd um skipu­lags- og byggingarmál, eins og hún hét þá.

                Stefnandi byggir einnig á því, að við meðferð umhverfisráðuneytisins við úrlausn kæru­málsins hafi ráðuneytið ekki gætt að fullu ákvæða stjórnsýslulaga. Ann­ars vegar jafn­ræðis­reglu, sbr. 11. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, en í því sam­bandi bendir stefn­andi á, að starfsemi hans á svæðinu sé í næsta nágrenni við Skotveiðifélag Reykja­víkur, sem hafi með höndum sambærilega starfsemi og stefnandi og hafi fengið leyfi til þeirrar starfsemi sinnar athugasemdalaust. Starfsemi stefnanda sé því í sam­ræmi við þá starfsemi sem þegar sé og hafi verið starfrækt á svæðinu á grundvelli gildra starfs­leyfa og fyrir­séð er að verði þar um langa hríð, a.m.k. til ársins 2020. Stefn­andi telur því að ekki hafi verið gætt jafnræðis þegar honum var synjað um starfs­leyfi með umræddum úrskurði. Stefnandi vísar einnig til þess, að um land allt séu starfrækt skot­æfinga­svæði utandyra á grundvelli starfsleyfa viðkomandi skot­félaga, án þess að séð verði að við útgáfu þeirra leyfa hafi verið horft til annarra sjón­ar­miða en komi bein­línis fram í lögum nr. 7/1998.

                Stefnandi byggir hins vegar á því að úrskurður umhverfisráðherra brjóti í bága við 12. gr. stjórnsýslulaga um meðalhóf. Umsókn um starfsleyfi hafi fengið lög­bundna umfjöllun þar til bærra stjórnvalda sem hafi veitt honum leyfi til starf­seminnar. Við með­ferð umsóknar stefnanda hafi að hans mati verið horft til lögmæltra sjón­ar­miða sem eru rakin í lögum nr. 7/1998, sbr. reglugerð nr. 785/1999. Af meðal­hófs­regl­unni leiði, að stjórnvöldum sé ekki heimilt að krefjast þess, eða leggja nokkuð það á aðila sem honum sé ómögulegt eða óleyfilegt að verða við, sbr. 1. málslið 12. gr. stjórn­sýslu­laga. Af þeim sökum telji stefnandi að ekki hafi verið unnt að ógilda ákvörðun heil­brigð­is­nefndar Reykjavíkurborgar um útgáfu starfs­leyfis á þeim forsendum, að ekki hafi verið löglega staðið að auglýsingu og kynningu deili­skipu­lags, enda slíkt ekki á færi stefnanda eins og áður greini.

                Stefnandi bendir á, að í starfs­leyfi hans hafi verið sér­stök skilyrði fyrir starf­sem­inni auk þess sem honum hafi verið gert að fylgja almennum starfs­leyfis­skilyrðum fyrir mengandi starfsemi. Skipulagsyfirvöld hafi talið að starf­semi stefnanda sam­ræmd­ist gildandi skipulagi og þeirri starf­semi ann­arri sem sé starf­rækt á svæðinu. Heil­brigð­is­nefnd Reykjavíkur, sem sé hinn sér­fróði aðili í mál­inu, hafi ekki talið nokkuð standa því í vegi, að stefnanda yrði veitt leyfi til starf­sem­innar. Úrskurður umhverfis­ráðherra hafi hins vegar leitt til þess að stefn­anda hafi verið gert ókleift að halda úti starfseminni sem hann hafði átölulaust haldið úti um langa hríð og allt frá árinu 2004 á umræddu svæði. Stefnanda hafi því verið nauðugur einn sá kostur að höfða dóms­mál til ógildingar á úrskurði ráðuneytisins. Að öðrum kosti hefði úrskurð­ur­inn leitt til verulegrar röskunar á starfsemi stefnanda með tilheyrandi fjár­hags­legu tjóni fyrir hann.

                Krafa stefnanda byggist með öðrum orðum á því, að ráðuneytið hafi við með­ferð kæru­máls­ins farið út fyrir þær lagaheimildir sem því eru markaðar við meðferð kæru­mála af þessum toga, þ.e. ágreining um útgáfu starfsleyfa skv. lögum nr. 7/1998. Tjón stefn­anda sé því bein afleiðing hins ólögmæta úrskurðar umhverfisráðherra. Í dómi Hæsta­réttar hafi málskostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti verið lát­inn falla niður og hafi stefnandi því sjálfur þurft að bera allan kostnað af hags­muna­gæslu vegna mála­reksturs­ins.

Varakrafa

                Telji dómurinn sér ekki fært að verða við aðalkröfu stefnanda krefst hann þess til vara, að viðurkennd verði skaðabótaábyrgð stefnda vegna fjártjóns sem stefnandi varð fyrir vegna hagsmunagæslu sinnar í Hæstaréttarmáli nr. 651/2013, bæði í hér­aði og fyrir Hæstarétti. Varakröfuna styður stefnandi sömu rökum og aðal­kröf­una.

                Til stuðnings kröfum sínum vísar stefnandi til meginreglna skaðabótaréttar og hinnar almennu skaða­bóta­reglu auk reglna um fébótaábyrgð íslenska ríkisins vegna skaða­verka/mistaka starfs­manna þess. Dráttarvaxtakrafa hans styðst við ákvæði laga nr. 38/2001, um vexti og verð­tryggingu, einkum 1. mgr. 6. gr. svo og 9. gr.

Málsástæður og lagarök stefnda

                Til stuðnings kröfu sinni um sýknu áréttar stefndi að stefnandi krefjist greiðslu lög­manns­kostnaðar vegna reksturs dóms­máls sem hann höfðaði í kjölfar úrskurðar umhverfisráðuneytisins í stjórn­sýslu­máli. Stefndi mót­mælir því alfarið að forsendur séu til að taka afstöðu til þeirrar kröfu­gerðar stefnanda eins og hér háttar. Umhverf­is­ráð­herra hafi verið úrskurðaraðili í stjórn­sýslu­þætti við­kom­andi máls. Að gengnum úrskurði ráð­herra hafi ríkinu verið stefnt til að þola dóm í málinu. Undir rekstri þess máls hafi stefnandi sjálfur ákveðið að falla frá öllum kröfum á hendur stefnda, þar á meðal kröfu um máls­kostnað. Þegar dómar hafi verið kveðnir upp í mál­inu hafi stefndi eðli­lega ekki lengur verið aðili að því, sbr. fyrr­greindar yfir­lýs­ingar stefn­anda. Af þessum ástæðum séu brostnar forsendur fyrir aðild stefnda að nýju máli þar sem stefn­andi vísar til máls­með­ferðar í máli sem stefndi var ekki aðili að nema rétt í upp­hafi auk þess sem stefn­andi féll frá öllum kröfum um máls­kostnað. Að mati stefnda geti hann af þessum sökum ekki átt aðild að málinu og því beri að sýkna hann.

                Stefndi mótmælir þeim staðhæfingum stefnanda að til grundvallar úrskurði umhverfis­ráðherra „hafi legið ólögmæt og ómálefnaleg sjónarmið sem hafi leitt til ber­sýnilega rangrar niður­stöðu ...“. Þessi málatilbúnaður stefnanda vísi til rök­stuðn­ings Hæstaréttar í fyrra málinu þar sem fjallað var um úrskurð ráðherra og tekin afstaða til hans. Stefnandi full­yrði einnig um meint ólögmæti og annað sambærilegt.

                Stefndi telur þennan rök­stuðn­ing stefnanda augljóslega rangan og ósannaðan. Rök­stuðningur Hæsta­réttar í dómi hans sé lögfræðilegur rökstuðningur og greining en það jafngildi því ekki að rétturinn telji meðferð stjórnsýslumálsins ómál­efna­lega og ólög­mæta. Stefndi vekur athygli á því að máls­ástæður ráð­herra í stjórnsýslumálinu og héraðs­dóms­málinu hafi ekki verið ómál­efna­legri en svo að héraðsdómur hafi fallist á þau. Ekki sé þó að sjá í mála­til­búnaði stefn­anda að hann telji dóm héraðsdóms hafa byggst á „ólög­mætum og ómál­efna­legum“ forsendum. Stefndi telur þetta sérkennilega þversögn í mála­til­bún­aði stefn­anda.

                Það sé vel þekkt og algengt að Hæstiréttur komist að annarri niðurstöðu en héraðs­dómur sem þar sé til endurskoðunar. Hlutverk Hæstaréttar sé einmitt að endur­skoða niður­stöður héraðsdóms. Fæstum detti til hugar, eins og stefn­andi virðist gera, að hér­aðs­dómari dæmi með „ólögmætum eða ómálefnalegum hætti“ þegar Hæsti­réttur snúi við niðurstöðum viðkomandi dóms að hluta eða að öllu leyti. Sama eigi við um úrskurði á stjórnsýslustigi sem sé skotið til dómstóla. Skaða­bóta­skylda verði ekki lögð á með vísan til þess að túlkun laga hafi verið önnur fyrir dómi. Niður­staða í dómsmáli sé ekki í öllum tilvikum fyrirsjáanleg. Dómur byggi yfir­leitt á greiningar- og túlk­un­ar­aðferðum lögfræðinnar og niðurstöður geti verið fleiri en ein og fleiri en tvær. Þetta eigi við hér eins og í öðrum deilum um hagsmuni og dóm­stóll þarf að komast að niður­stöðu. Öll sömu sjón­ar­mið eigi líka við um úrskurð­ar­aðila á stjórnsýslustigi. Ekki sé mikill munur þar á að öðru leyti en því að skjóta megi úrskurðum á stjórnsýslustigi til hinna almennu dóm­stóla.

                Stefndi hafnar öllum hugmyndum um að umhverfisráðuneytið hafi við með­ferð stjórn­sýslu­máls­ins brotið gegn jafnræðis- og meðalhófsreglum stjórnsýslulaga. Í fyrsta lagi hafi áður verið dæmt um þessar málsástæður í fyrri málum stefnanda, sbr. fyrri umfjöllun og dóma Héraðsdóms Reykjavíkur og Hæstaréttar sem fjölluðu um mál stefnanda.

                Í öðru lagi byggir stefndi á því að málsmeðferð umhverfisráðherra á stjórn­sýslu­stigi hafi verið í samræmi við þann lagaramma sem þar átti við þótt niður­staða þess máls hafi verið önnur en niðurstaða Hæstaréttar. Að mati stefnda er það ekki bóta­skylt saknæmi stefnda þótt Hæstiréttur hafi komist að annarri niður­stöðu en ráð­herra og héraðsdómur. Ósannað sé því að meðferð málsins á stjórn­sýslu­stigi upp­fylli skil­yrði sakarreglunnar.

                Í þessu dómsmáli hafi stefnandi ekki sýnt fram á að orsakatengsl hafi verið milli stefnanda og stefnda í málinu. Eigi að finna blóraböggul í málinu liggi beint við þeir sem kærðu málið til réttra stjórnvalda og kröfðust afstöðu þeirra. Stefndi hafi ekki komið að málinu sem hagsmunaaðili. Það hafi verið lögbundið hlut­verk hans að taka við málinu sem úrskurðaraðili, rannsaka það og kveða upp úrskurð. Að mati stefnda geti þess háttar tengsl ekki uppfyllt skilyrði um orsaka­sam­band sem sé forsenda þess að hægt sé að dæma um skaðabætur.

                Stefndi mótmælir fjárkröfu stefnanda. Í fyrsta lagi sé hún algerlega vanreifuð. Til dæmis liggi ekki fyrir upplýsingar um hvort þeir reikn­ingar sem hann vísar til hafi verið greiddir. Enn fremur sé óljóst fyrir hvaða vinnu reikn­ing­arnir séu. Séu þeir fyrir rekstur stjórnsýslumáls stefnanda komi þeir ekki til álita, sbr. dóm Hæstaréttar í máli nr. 70/2008. Þar kemur fram sú meginregla að aðilar bera sjálfir kostnað af rekstri mála og hagsmunagæslu fyrir stjórnvöldum. Í öðru lagi hljóti reikningarnir að byggj­ast á einhvers konar samningi milli stefnanda og þess lögmanns sem í hlut á. Stefndi hafði ekkert með neitt að gera í þessu sambandi enda ekki aðili að málinu. Í þriðja lagi verði að endurtaka að reikningar stefnanda varða að minnsta kosti meðferð máls stefn­anda í héraði og fyrir Hæstarétti. Í héraði hafi stefnandi fallið frá öllum kröfum á hendur stefnda og ekki gert neina málskostnaðarkröfu á hendur honum. Sama var uppi í Hæsta­rétti. Í fjórða lagi er vakin athygli á því að í dómi Hæstaréttar í margnefndu máli nr. 651/2013 var dæmt um málskostnað stefn­anda á báðum dómstigum. Í báðum tilvikum var málskostnaður felldur niður. Sú niður­staða sérstaklega standi enn og verði ekki end­ur­skoðuð frekar. Reikningum stefn­anda sé því augljóslega beint að röngum aðila. Það liggi í augum uppi að ekki verður felld skaða­bóta­skylda á stefnda sem samsvari máls­kostnaði í dómsmáli, en þar er aðilum fært að hafa uppi kröfur um máls­kostnað sem dómur tekur endanlega afstöðu til. Engin heimild standi til þess að dæma máls­kostnað eða ígildi hans utan ramma XXI. kafla laga nr. 91/1991 í við­kom­andi máli sem er til meðferðar.

                Samkvæmt ofanrituðu telur stefndi kröfugerð stefnanda andstæða ákvæðum laga um meðferð einkamála og meginreglum skaðabótaréttar. Í ljósi þessa krefst hann sýknu af öllum dómkröfum stefnanda og mótmælir málatilbúnaði hans að öðru leyti. Stefndi mótmælir kröfu stefnanda um dráttarvexti. Kröfu sína um máls­kostnað úr hendi stefnanda styður stefndi við 130. gr. laga nr. 91/1991.

Niðurstaða

                Stefnandi, Skotveiðifélag Reykjavíkur, krefst þess að stefndi, íslenska ríkið, greiði honum skaðabætur vegna þess tjóns sem starfs­menn umhverfisráðuneytisins hafi valdið honum. Úrskurð ráðu­neytisins 15. mars 2010 í máli nr. 09060086 hafi alfarið skort lagastoð enda hafi hann síðar verið ógiltur með dómi Hæstaréttar. Með því að kveða upp efnislega ólögmætan úrskurð hafi starfsmenn umhverfis­ráðu­neyt­is­ins á ólög­mætan og saknæman hátt valdið stefn­anda tjóni.

                Eins og segir í lýsingu málavaxta gátu íbúasamtök Kjalarness og tveir íbúar á bæ við Esjurætur gegnt skotsvæði stefnanda ekki sætt sig við þá ákvörðun Umhverfis- og heil­brigðis­stofu Reykja­víkur 4. maí 2009 að veita stefn­anda leyfi til starf­semi á Álfs­nesi. Þau kærðu því þá ákvörðun, eins og þeim var heim­ilt, til umhverf­is­ráðu­neyt­is­ins. Ráðuneytið felldi leyfisveitinguna úr gildi 15. mars 2010 með úrskurði í máli nr. 09060086.

                Þegar stefnandi lagði fyrir héraðsdóm þá kröfu að þessi úrskurður umhverf­is­ráðu­neytisins yrði felldur úr gildi stefndi hann ekki einvörðungu þeim sam­tökum og því fólki sem kærði leyfisveitingu heil­brigð­is­nefndar Reykjavíkur heldur stefndi hann jafn­framt Reykjavíkurborg og íslenska rík­inu. Borgin krafðist þess að kröfum á hendur henni yrði vísað frá dómi. Ríkið krafð­ist þess hins vegar ekki að kröfu á hendur því yrði vísað frá dómi. Í dómi 8. mars 2013 í máli nr. 115/2013 féllst Hæsti­réttur á að vísa bæri kröfum stefn­anda á hendur borg­inni frá dómi. Rétturinn tók einnig fram að hann sæi ekki „að rök standi til að íslenska ríkið eigi aðild að málinu“. Vegna þessarar athuga­semdar rétt­ar­ins féll stefn­andi eðlilega frá kröfu sinni á hendur rík­inu þegar málið hélt áfram fyrir héraðs­dómi eftir að kröfum á hendur borginni hafði verið vísað frá. Til varnar kröfum stefnanda um ógildi úrskurðarins og málskostnaðar voru þá aðeins þeir sem kærðu leyfisveitinguna, íbúa­sam­tök Kjal­ar­ness og ein­stakl­ing­arnir tveir. Þegar dæmt var endanlega um gildi úrskurðar umhverf­is­ráðu­neytisins, í dómi Hæsta­réttar í máli nr. 651/2013, vísaði rétt­ur­inn til atvika málsins og felldi niður máls­kostnað milli aðila, bæði í héraði og fyrir Hæsta­rétti.

                Stefndi telur að sýkna beri hann þar eð hann geti ekki átt aðild að nýju máli um greiðslu málskostnaðar enda hafi hann einvörðungu komið að málinu rétt í upphafi en stefn­andi hafi fallið frá öllum kröfum á hendur honum í þinghaldi 13. mars 2013.

                Þótt stefnandi hafi farið að ábendingum Hæstaréttar og fellt niður kröfur sínar á hendur stefnda verður alls ekki af því ályktað að stefnandi geti ekki höfðað mál á hendur íslenska ríkinu telji hann starfs­menn þess hafa valdið sér fjártjóni við meðferð máls­ins hjá umhverfisráðuneytinu.

                Þótt Hæstiréttur hafi í þessu tilviki litið svo á að ríkið ætti ekki aðild að málinu fyrir þá sök að það hafi ekki lögvarða hagsmuni af úrlausninni verður ekki ályktað af þeim ummælum réttarins að stefn­andi geti ekki í öðru máli gert kröfur á hendur ríkinu vegna meintrar saknæmrar hátt­semi starfsmanna þess, enda ætti ríkið að hafa lög­var­inna hagsmuna að gæta þegar krafa er gerð um fjármuni úr ríkissjóði. Stefndi verður því ekki sýknaður vegna aðildarskorts.

                Fallist er á það með stefnda að dómur Hæstaréttar í máli nr. 651/2013 sé end­an­legur um gildi úrskurðar ráðuneytisins í máli nr. 09060086 og því verður ekki hér tekin afstaða til þeirra máls­ástæðna stefnanda að ráðuneytið hafi jafnframt brotið gegn reglum um jafnræði og meðalhóf.

                Stefnandi styður fjárkröfu sína þeim rökum að ráðuneytið hafi við meðferð kæru­máls­ins farið út fyrir þær lagaheimildir sem því séu markaðar við meðferð kæru­mála sem varði starfsleyfi sem séu veitt með stoð í lögum nr. 7/1998, um hollustuhætti og mengunarvarnir.

                Fyrir því að fella ætti ákvörðun Umhverfis- og heil­brigð­is­stofu Reykjavíkur úr gildi færðu kær­endur fimm röksemdir. Ein þeirra var að ákvörð­unin hefði hvorki verið í sam­ræmi við aðal­skipu­lag né deili­skipu­lag enda hefði ekkert deili­skipu­lag verið gert fyrir svæðið þar sem skotvöllur stefnanda er. Ráðu­neytið hafn­aði þremur rök­semd­anna en taldi ekki heyra undir sig að taka afstöðu til einnar þeirra. Ráðu­neytið féllst hins vegar á þá máls­ástæðu að ákvörð­unin um að veita stefnanda starfsleyfið hefði ekki haft við­hlít­andi stoð í reglum skipu­lags­laga.

                Í 2. mgr. 10. gr. reglugerðar nr. 785/1999, um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun, eru talin upp gögn sem skulu fylgja umsókn um starfs­leyfi, eins og við á hverju sinni. Eins og 10. gr. reglugerðarinnar hljóðaði á þessum tíma var meðal þess sem talið var upp í b-lið 2. mgr. afrit af staðfestu deili­skipu­lagi.

                Þegar ráðuneytið tók afstöðu til þeirrar málsástæðu kærenda að ákvörðun heil­brigð­is­nefndar Reykjavíkur hefði ekki samrýmst reglum skipulagslaga lagði það þannig út af efni b-liðar 2. mgr. 10. gr. reglugerðarinnar að fyrir hendi þyrfti að vera stað­fest deili­skipu­lag að svæð­inu til þess að gefa mætti út leyfi fyrir starfsemi á því. Ekki hefði legið fyrir gilt deiliskipulag fyrir það svæði þar sem skotvellinum hefði verið valinn staður og því hefði umhverfis- og heilbrigðisstofa Reykjavíkur ekki mátt veita stefn­anda leyfið. Héraðsdómur staðfesti úrskurð ráðuneytisins.

                Í dómi sínum leit Hæstiréttur fyrst til þess hvort lög gerðu það að skilyrði að starfs­leyfi sem gefin eru út með stoð í lögum nr. 7/1998, um hollustuhætti og meng­un­ar­varnir, samrýmist skipulagsáætlun. Rétturinn komst að því að svo væri ekki. Út frá því túlkaði hann orðalag 2. mgr. 10. gr. þannig að einungis þyrfti að leggja afrit af stað­festu deili­skipulagi með umsókn um starfsleyfi, sem veitt væri með stoð í lögum nr. 7/1998, að deiliskipulag hefði yfirhöfuð verið gert fyrir það svæði þar sem starf­semin ætti að fara fram.

                Þar eð hvorki lög nr. 7/1998, um hollustuhætti og mengunarvarnir, né þágild­andi skipu­lags- og byggingarlög nr. 73/1997 gerðu það að skilyrði að starfsleyfi, gefið út á grund­velli fyrr­nefndu lag­anna, samrýmdist skipulagsáætlun hafi starfsmenn umhverf­is­ráðu­neyt­is­ins ekki mátt fella starfsleyfi stefnanda úr gildi með þeim rökum að ekki hafi verið gert deiliskipulag á svæðinu eða gerð þess hafi verið áfátt.

                Samkvæmt þessu taldi Hæstiréttur efni úrskurðar umhverfisráðuneytisins ekki sam­rýmast lögum eins og þau voru á þeim tíma þegar starfsleyfið var veitt.

                Í fræðum og framkvæmd hefur verið viðurkennt að þegar fyrir liggur að stjórn­valds­ákvörðun hafi skort lagastoð eða fari í bága við lög hafi stjórnvöld skapað sér skaða­bótaskyldu. Líta má svo á að þegar stjórnvöldum skrikar fótur við opin­bera sýslan, við túlkun réttarheimilda til dæmis, hafi þau ekki gætt ítrustu var­færni í störfum sínum og þannig sýnt gáleysi.

                Ráðuneytið byggði úrskurð sinn á skil­yrðum sem voru á þessum tíma ekki í lögum. Því verður að telja að ráðu­neytið hafi ekki gætt ítrustu varkárni þegar það tók afstöðu til þeirrar málsástæðu kær­enda að starfsleyfið, sem heilbrigðisnefnd Reykja­víkur veitti stefnanda, hafi ekki átt við­hlít­andi stoð í skipulagslögum.

                Til þess að fá úrskurðinum hnekkt þannig að stefnandi gæti haldið starfsemi sinni áfram þurfti hann að höfða dómsmál. Fjárkröfu sína nú byggir hann á því að útlagður kostnaður vegna dómsmálsins um gildi úrskurðarins sé það tjón sem ráðu­neytið hafi valdið honum með hinum ólögmæta úrskurði. Að mati dómsins leikur hvorki vafi á að úrskurð­ur­inn sé orsök kostnaðarins né að kostnaðurinn sé sennileg afleið­ing úrskurð­ar­ins. Starfsmenn umhverfisráðuneytisins eru starfsmenn ríkisins og af þeim sökum er því réttilega stefnt. Dómurinn telur því að stefnandi hafi sýnt fram á sak­ar­ábyrgð stefnda, tjón, orsaka­tengsl og sennilega afleiðingu.

                Bent hefur verið á að líta megi á málskostnað sem nokkurs konar bætur til ann­ars málsaðilans úr hendi hins með því að gera hann skaðlausan af því að hafa þurft að reka mál til að ná fram niðurstöðu dómstóls um réttindi sem hann naut hvort eð er án til­lits til málsins. Þegar máli ljúki eigi að reyna að gera þann málsaðila, sem fékk rétt sinn staðfestan, skaðlausan með því að leggja á hinn að bæta honum útgjöld af málinu.

                Eftir að stefnandi hafði fallið frá kröfum á hendur stefnda, vegna ábendinga Hæsta­réttar, gat dómur Hæsta­réttar í máli nr. 651/2013 einvörðungu varðað gildi úrskurðar umhverfisráðuneytisins en ekki tjón stefnanda af dómsmálinu. Hæstiréttur gat ekki fellt á kærendur þann kostnað sem stefnandi þurfti að leggja út til þess að fá hnekkt úrskurði ráðuneytisins enda verður þeim vart um það kennt að hann reyndist ólög­mætur. Stefnandi hafði því ekki tök á, í því máli, að koma að kröfu sinni um máls­kostnað úr hendi ríkisins og fá í þeim dómi afstöðu Hæstaréttar til þess tjóns sem stefn­andi hefði hlotið vegna úrskurðar ráðu­neyt­is­ins.

                Það er, eins og áður greinir, mat dómsins að dómur Hæstaréttar í máli nr. 651/2013 geti ekki útilokað stefn­anda frá því að höfða mál til þess að fá bætt það tjón sem hann hlaut af því að úrskurður ráðuneytisins reyndist ekki réttur efnislega enda leggur sá dómur Hæsta­réttar grunn að þeirri fjárkröfu sem stefnandi gerir nú.

                Til að færa sönnur á fjárhæð tjóns síns hefur stefn­andi lagt fram reikn­inga og tíma­skýrslur. Enda þótt stefnandi leggi ekki fram kvittanir fyrir greiðslu reikninganna telur dómurinn ekki ástæðu til að vefengja að lögmaður stefnanda hafi krafið hann um greiðslu fyrir verkið. Samkvæmt fram lögðum gögnum nemur útlagður kostn­aður vegna þing­fest­ing­ar­gjalda, birtingar stefnu, endurrita og fleira 216.540 kr. og þóknun lög­manns ásamt virðis­auka­skatti 3.969.683 krónum, alls 4.186.223 krónur. Það flækir málin aðeins að tíma­gjald í tímaskýrslu er ekki alltaf það sama og tímagjald á reikn­ingi. Samanlagðir tímar sam­kvæmt tímaskýrslu og sam­kvæmt greiddum reikn­ingum eru þó jafnmargir. Ekki verður séð að þessir tímar varði meðferð málsins fyrir stjórn­völdum enda var úrskurður ráðuneytisins kveðinn upp 15. mars 2010 en vinna við dóms­málið hófst á fyrstu mánuðum 2012.

                Þáttur í þóknun lögmanns stefnanda er undirbúningur fyrir og málflutningur um þá kröfu Reykjavíkurborgar að kröfu stefnanda á hendur henni verði vísað frá dómi. Að mati dómsins verður að telja endurgjald fyrir þá vinnu hluta af tjóni stefn­anda enda er á fárra færi að veðja á rétta aðild að málum um ógild­ingu stjórn­valds­ákvarð­ana, það er hvenær ber og hvenær ber ekki að stefna lægra settu stjórn­valdi sem tók upp­haf­lega ákvörðun og hvenær ber og hvenær ber ekki að stefna æðra settu stjórn­valdi sem tók endanlega ákvörðun. Eins og áður greinir taldi Hæstiréttur, í máli nr. 651/2013, að hvor­ugt stjórn­valdið þyrfti að eiga aðild að málinu.

                Kostnaður vegna vinnu við beiðni stefnanda um tímabundna framlengingu starfs­leyf­is­ins telst einnig hluti af tjóni hans.

                Dómurinn telur hins vegar að gerð fréttatilkynningar 24. febrúar 2012 geti ekki tal­ist hluti af tjóni stefnanda vegna úrskurðar ráðuneytisins og lækkar því fjárkröfu stefn­anda sem samsvarar vinnu við hana og virðisaukaskatti á þá vinnu. Að vinnu við hana frá­tal­inni nemur útlagður kostnaður stefnanda við að fá úrskurði ráðuneytisins hnekkt fyrir dómstólum 4.165.000 krónum.

                Fallist er á að fjárkrafa stefnanda beri dráttarvexti frá 15. septem­ber 2014 en þá var liðinn mánuður frá því að stefnandi krafðist skriflega greiðslu skaðabóta úr hendi stefnda.

                Með vísan til þessarar niðurstöðu og 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 ber að dæma stefnda til þess að greiða stefnanda málskostnað sem þykir hæfilega ákveðinn 600.000 kr. Við ákvörðun málskostnaðar var tekið tillit til þess að flytja þurfti málið sér­stak­lega um kröfu stefnda um vísun þess frá dómi.

                Ingiríður Lúðvíksdóttir, settur héraðsdómari, kveður upp þennan dóm.

DÓMSorð:

                Stefndi, íslenska ríkið, greiði stefnanda, Skot­veiði­félagi Reykjavíkur og nágrennis, 4.165.000 krónur ásamt dráttarvöxtum, skv. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001, frá 15. septem­ber 2014 til greiðsludags.

                Stefndi greiði stefnanda 600.000 kr. í málskostnað.