Mánudaginn 2. mars 2015.
Nr. 139/2015.	Sunshine Press Productions ehf. og Datacell ehf. (Sveinn Andri Sveinsson hrl.) gegn Valitor hf. (Sigurður G. Guðjónsson hrl.)

 

Kærumál. Gjaldþrotaskipti.

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu S ehf. og D ehf. um að bú V hf. yrði tekið til gjaldþrotaskipta. Hæstiréttur hafði í máli nr. 612/2012 komist að þeirri niðurstöðu að V hf. hefði brostið heimild til að rifta samstarfssamningi við D ehf. um greiðsluþjónustu. Byggðu S ehf. og D ehf. kröfu sína á að með fyrrgreindum dómi hefði verið staðfest að um samningsbrot væri að ræða og bótaskylda háttsemi sem V hf. bæri ábyrgð á. Í niðurstöðu dómsins kom fram að frumskilyrði þess að bú væri tekið til gjaldþrotaskipta samkvæmt 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. væri að sá, sem slíka kröfu gerði, ætti lögvarða kröfu á hendur þeim sem krafan beindist að. Í fyrrgreindum dómi hefði ekki verið kveðið á um bótaskyldu V hf. vegna riftunarinnar, enda ekki verið gerð krafa um viðurkenningu á henni. Þá hefðu S ehf. og D ehf. lagt fram máli sínu til stuðnings óundirrita greinargerð sem þeir hefðu aflað utan réttar en talið var að gegn andmælum V hf. hefði hún ekki sönnunargildi í málinu. Var því ekki talið að S ehf. og D ehf. hefðu sýnt fram á að þeir ættu, að svo komnu máli, lögvarða kröfu á hendur V hf.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Eiríkur Tómasson og Helgi I. Jónsson og Guðrún Erlendsdóttir settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðilar skutu málinu til Hæstaréttar með kæru 16. febrúar 2015 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 20. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 3. febrúar 2015 þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að bú varnaraðila yrði tekið til gjaldþrotaskipta. Kæruheimild er í 1. mgr. 179. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Sóknaraðilar krefjast þess að bú varnaraðila verði tekið til gjaldþrotaskipta. Þá krefjast þeir kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

Eins og greinir í hinum kærða úrskurði er frumskilyrði þess að bú verði tekið til gjaldþrotaskipta samkvæmt 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991 að sá, sem slíka kröfu gerir, eigi lögvarða kröfu á hendur þeim, sem krafan beinist að, sbr. til dæmis dóma Hæstaréttar 23. janúar 2014 í máli nr. 771/2013 og 7. mars 2014 í máli nr. 95/2014. Samkvæmt því og að öðru leyti með vísan til forsendna úrskurðarins verður hann staðfestur.

Sóknaraðilum verður gert að greiða varnaraðila kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðilar, Sunshine Press Productions ehf. og Datacell ehf., greiði varnaraðila, Valitor hf., óskipt 350.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 3. febrúar 2015.

I.

Með beiðni, dags. 15. janúar sl., sem barst dóminum 19. janúar sl., kröfðust sóknaraðilar, Sunshine Press Productions ehf, kt. [...], Klapparhlíð 10, Mosfellsbæ, og Datacell ehf., kt. [...], Síðumúla 28, Reykjavík, þess að bú varnaraðila, Valitor hf., kt. [...], Dalshrauni 3, Hafnarfirði, yrði tekið til gjaldþrotaskipta með vísan til 65. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Við fyrirtöku gjaldþrotaskiptabeiðninnar 20. janúar sl. var sótt þing af hálfu beggja sóknaraðila og varnaraðila. Varnaraðili mótmælti kröfunni og var þá þingfest ágreiningsmál þetta, sbr. 1. mgr. 168. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. Málið var tekið til úrskurðar að afloknum munnlegum málflutningi 29. janúar sl.

Sóknaraðilar krefjast þess að bú varnaraðila verði tekið til gjaldþrotaskipta. Þá er krafist málskostnaðar að skaðlausu úr hendi varnaraðila að mati dómsins.

Varnaraðili krefst þess að kröfu sóknaraðila um að bú varnaraðila verði tekið til gjaldþrotaskipta verði hafnað. Þá krefst varnaraðili málskostnaðar úr hendi sóknaraðila og lögmanns þeirra in solidum.

II.

Sóknaraðili kveður atvik máls þessa mega rekja aftur til 1. október 2010, en þá hafi sóknaraðilar gert með sér samkomulag um að Datacell ehf. myndi annast rekstur greiðslugáttar fyrir Sunshine Press Productions ehf. til að taka á móti styrktargreiðslum frá velunnurum uppljóstrunarsíðu WikiLeaks. Þann 15. júní 2011 hafi sóknaraðili Datacell ehf. og varnaraðili gert með sér samning um þjónustu hins síðarnefnda um greiðslumiðlun og hafi greiðslugátt Datacell ehf. orðið virk þann 7. júlí 2011. Hafi styrktargreiðslur tekið að flæða inn alls staðar að úr heiminum. Daginn eftir eða þann 8. júlí hafi varnaraðili lokað greiðslugáttinni fyrirvaralaust. Datacell ehf. hafi mótmælt þessari lokun og stefnt varnaraðila með þeirri kröfu að gegn dagsektum yrði félaginu gert að opna gáttina aftur. Samkvæmt dómi Hæstaréttar í máli nr. 612/2012 hafi riftun varnaraðila á samningi við skiptabeiðandann Datacell ehf. og lokun greiðslugáttarinnar verið talin ólögmæt.

Almenn greiðsluáskorun hafi verið send varnaraðila 18. júní 2013 án þess að nokkur viðbrögð hafi borist vegna hennar. Hinn 15. desember 2014 hafi greiðsluáskorun samkvæmt 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga verið send varnaraðila, sem birt hafi verið með stefnuvotti. Í seinni greiðsluáskoruninni hafi verið skorað á félagið að greiða kröfuna innan þriggja vikna frá birtingu bréfsins. Jafnframt hafi verið skorað á félagið að lýsa því yfir innan sama frests að félagið væri fært um að greiða kröfuna, en að öðrum kosti mætti búast við að krafist yrði gjaldþrotaskipta á búi félagsins, sbr. 5.tölulið 2.mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga. Svör hafi komið frá lögmanni varnaraðila 2. janúar 2015 í bréfi, dags. 30. desember 2014. Svarbréf hafi verið sent lögmanni varnaraðila 5. janúar 2015 þar sem þeirri afstöðu sóknaraðila hafi verið lýst að svör hans fyrir hönd skiptaþola uppfylltu ekki skilyrði 5. töluliðar 2. mgr. 65.gr. gjaldþrotaskiptalaga. Svör við því bréfi hafi borist 10. janúar 2015.

Í beiðni sóknaraðila segir að matsmál sé nú rekið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur og að þingfest verði stefna fyrir þeim dómi á hendur varnaraðila 22. janúar 2015. Um málsatvik að öðru leyti sé vísað til framlagðrar stefnu og annarra málsgagna.

Um bótagrundvöllinn, fjárhæð skaðabótakröfu, samaðild sóknaraðila og fleiri málsástæður kveðast sóknaraðilar vísa til áðurnefndrar stefnu.

Varnaraðili kveður málsatvik vera þau að sóknaraðilar hafi krafið varnaraðila um greiðslu skaðabóta með bréfi, dagsettu 18. júní 2013, vegna ólögmætrar riftunar á samningi varnaraðila við sóknaraðilann Datacell ehf. Í bréfinu hafi verið tekið fram að krafa sóknaraðila væri á bilinu 1,5 til 9 milljarðar króna samkvæmt útreikningum Veritas Ráðgjafar slf. og hafi hún verið sett fram í einu lagi fyrir hönd beggja. Í bréfinu hafi krafan verið sundurliðuð þannig:

Töpuð stuðningsframlög til WikiLeaks                                               7.698.931.792 krónur

Töpuð þóknun Datacell vegna stuðningsframlaga                             405.206.936 krónur

Tjón á rekstri Datacell                                                                               400.000.000 krónur

Samningsvextir skv. 8. gr. vaxtalaga nr. 38/2001                                358.039.202 krónur

Samtals                                                                                                     8.862.177.950 krónur

Í bréfinu sagði einnig að líta bæri á það sem formlega kröfugerð og greiðsluáskorun og að öllu óbreyttu bættist við innan mánaðar frá dagsetningu þess lögmannsþóknun samkvæmt gjaldskrá Lögfræðistofu Reykjavíkur að fjárhæð 177.612.759 krónur. Krafan væri þá samtals að fjárhæð 9.039.790.709 krónur.

Þá hafi komið fram í bréfinu að yrði ekki orðið við kröfu sóknaraðila eða sátt gerð um uppgjör á tjóni þeirra yrði farið fram á dómkvaðningu matsmanns til þess að leggja mat á tjón sóknaraðila og í kjölfarið yrði varnaraðila stefnt fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur.

Varnaraðili hafnaði kröfu sóknaraðila með bréfi, dags. 28. júní sama ár, enda væri hún bæði röng og órökstudd með öllu. Þá benti varnaraðili á að í bréfi sóknaraðila væri sagt að krafan gæti allt eins verið 1,5 milljarðar.

Varnaraðili kveður hæpið að Sunshine Press Productions ehf. og WikiLeaks hafi orðið fyrir einhverju tjóni þótt félagið hafi ekki getað safnað framlögum fyrir WikiLeaks hér á landi frá júlí 2011. Megi í því sambandi benda á, að samkvæmt opinberum gögnum sem stafi frá WikiLeaks hafi ekki verið skortur á leiðum til að styðja fjárhagslega við WikiLeaks. Því til sönnunar sé m.a. vísað til fréttatilkynningar WikiLeaks frá 18. júlí 2012. Í fréttatilkynningunni séu allir sem vilji styðja samtökin fjárhagslega hvattir til að nota franska greiðslukortakerfið, Carte Bleue. Í tilkynningunni komi einnig fram að WikiLeaks þurfi þegar í stað að safna ekki minna en einni milljón evra þar sem gengið hafi á sjóði samtakanna. Hafi þeir lækkað úr 800 þúsund evrum miðað við árslok 2010 í 100 þúsund evrur í lok júní 2012.

Varnaraðili kveður Sunshine Press Productions ehf. vera íslenskt fyrirtæki, sem safni gjaldeyri hjá erlendum aðilum og þurfi félagið að skila honum til Íslands og skipta honum fyrir krónur. Lokun fyrir móttöku framlaga til WikiLeaks í gegnum Sunshine Press Productions ehf. hafi því vart skaðað samtökin nokkuð þar sem íslenska krónan sé ekki notuð í viðskiptum nema hér á landi og verði ekki skipt í erlendan gjaldeyri nema að mjög takmörkuðu leyti, ef frá séu talin viðskipti með vöru og þjónustu.

Varnaraðili kveðst hafna því að bréfið frá 18. júní hafi að geyma greiðsluáskorun, sem marki upphaf dráttarvaxta á meinta kröfu Datacell ehf. og Sunshine Press Productions ehf. samkvæmt lögum um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001. Bréf sem geymi kröfufjárhæð sem ekki sé fótur fyrir, og sé auk þess sögð geta verið á bilinu 1,5 til 9 milljarðar króna, sé ekki kröfubréf í neinum skilningi þess orðs. Bréfið hafi því að lögum engin réttaráhrif.

Ekkert hafi heyrst í sóknaraðilum fyrr en í apríl 2014 þegar þeir hafi lagt fram beiðni í Héraðsdómi Reykjavíkur um dómkvaðningu matsmanns með vísan til 3. mgr. 61. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Sóknaraðilar höfðu þá ekki höfðað dómsmál og því hafi matsbeiðnin lotið öðrum ákvæðum laga um meðferð einkamála en þeirra sem tilgreind hafi verið í beiðninni.

Matsbeiðnin hafi að stærstum hluta verið endursögn á forsendum og útreikningum Veritas Ráðgjafar slf. Í lið 32 í matsbeiðninni komi eftirfarandi fram:

„Af þessu má sjá að tjón matsbeiðenda vegna aðgerða Valitor er ekki einhlítt og í raun erfitt að segja til um hvernig tekjur matsbeiðenda í gegnum gáttina hefðu þróast ef ekki hefði verið lokað fyrir nánast allt fjárflæði til samtakanna með framangreindri lokun. Þess vegna meta matsbeiðendur það nauðsynlegt að óska dómkvaðningar matsmanna.“

Varnaraðili máls þessa kveðst hafa tekið til varnar í matsmálinu og með úrskurði uppkveðnum 12. nóvember 2014 hafi Héraðsdómur Reykjavíkur hafnað kröfu sóknaraðila um dómkvaðningu matsmanna þar sem beiðnin samrýmdist ekki lögum um meðferð einkamála. Sóknaraðilar hafi kært úrskurðinn til Hæstaréttar, sem hafi vísað málinu frá með dómi 2. desember 2014, sbr. dóm í máli nr. 753/2014, þar sem kæra sóknaraðila hafi ekki verið í samræmi við lög um meðferð einkamála.

Hinn 8. desember 2014 hafi sóknaraðilar sent inn nýja matsbeiðni til Héraðsdóms Reykjavíkur, sem enn hafi ekki verið tekin fyrir.

Hinn 15. desember 2014 hafi sóknaraðilar látið birta fyrir varnaraðila áskorun samkvæmt 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti nr. 21/1991.

Samkvæmt áskoruninni telji sóknaraðilar sig eiga skaðabótakröfu á hendur varnaraðila samtals að höfuðstól 8.104.138.728 auk vaxta, dráttarvaxta og kostnaðar. Höfuðstóll kröfunnar sé sundurliðaður þannig að Sunshine Press Productions ehf. telji sig eiga kröfu að fjárhæð 7.698.931.792 krónur og Datacell ehf. kröfu að fjárhæð 405.206.936 krónur. Datacell ehf. hafi því lækkað kröfu sína að um 400 milljónir króna frá því sem verið hafi 18. júní 2013.

Í samræmi við 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti hafi varnaraðili svarað áskorun sóknaraðila 30. desember 2014 og lýst því yfir að hann myndi standa við allar greiðsluskuldbindingar sínar gagnvart lánadrottnum sínum og öðrum kröfuhöfum, sem kynnu að eiga eða eignast lögvarðar kröfur á hendur honum. Gilti það einnig um sóknaraðila, ef þeir kynnu einhvern tímann í framtíðinni að eignast óumdeilda skaðabótakröfu á hendur varnaraðila. Tekið hafi verið fram í bréfinu að varnaraðili væri greiðslufær og með traustan fjárhag. Það staðfesti árshlutauppgjör varnaraðila sem lagt hafi verið fram með mótmælum þessum. Í árshlutauppgjörinu fyrir fyrstu sex mánuði ársins 2014 sé eigið fé varnaraðila um 8 milljarðar króna og hagnaður liðlega 367 milljónir króna.

Sóknaraðilar hafi ekki talið þetta svar fullnægjandi því að með bréfi, dagsettu 5. janúar 2015, hafi þeir krafist þess að varnaraðili lýsti því hvernig félagið hygðist greiða ítrustu kröfu þeirra, sem stæði í 10,2 milljörðum króna með vöxtum, dráttarvöxtum og öllum kostnaði. Í bréfi sóknaraðila hafi þó verið tekið fram að krafa þeirra gæti allt eins verið einhvers staðar á bilinu 1,5 til 8 milljarðar króna. Krafa sóknaraðila hafi því lækkað um einn milljarð frá því sem byggt hafi verið á í bréfi sóknaraðila frá 18. júní 2013.

Varnaraðili kveðst hafa svarað með bréfi 10. janúar 2015. Í bréfi varnaraðila hafi verið tekið fram að varnaraðili gæti ekki gert nákvæma grein fyrir „greiðsluformi“ meintrar kröfu sóknaraðila meðan ekki lægi fyrir nein vissa um fjárhæð hennar.

Hinn 15. janúar 2015 hafi sóknaraðilar gefið út stefnu á hendur varnaraðila, sem birt hafi verið fyrir varnaraðila samkvæmt ákvæðum laga nr. 91/1991 hinn 16. janúar 2015. Áður hafi henni þó verið komið á framfæri við fjölmiðla. Hafi hún verið þingfest 22. janúar 2015 á dómþingi Héraðsdóms Reykjavíkur. Í stefnunni séu hafðar upp fjórar dómkröfur af hálfu sóknaraðila máls þessa. Í fyrsta lagi krafa um að varnaraðila máls þess verði gert að greiða Datacell ehf. og Sunshine Press Productions ehf. óskipt 8.104.138.728 krónur, auk vaxta, dráttarvaxta og kostnaðar. Í öðru lagi að dæmd verði önnur og lægri fjárhæð samkvæmt niðurstöðu matsgerðar dómkvadds matsmanns eða manna með sömu vöxtum og tilgreindir væru í fyrstu kröfu. Í þriðja lagi að dæmdar verði bætur að fjárhæð 1.334.553.527 krónur með sömu vöxtum og tilgreindir séu í fyrstu kröfu og í fjórða lagi að dómurinn dæmi bætur að álitum með sömu vöxtum og tilgreindir væru í fyrstu kröfu.

Hinn 16. janúar 2015 hafi sóknaraðilar lagt fram beiðni um gjaldþrotaskipti á hendur varnaraðila í Héraðsdómi Reykjaness. Eins og áður hafi beiðni þessari strax verið komið á framfæri við fjölmiðla.

III.

Sóknaraðilar kveðast telja að í máli þessu komið fyrst og fremst til skoðunar hvort svör varnaraðila við greiðsluáskorun sóknaraðila uppfylli skilyrði 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga þannig að komist verði hjá skiptum.

Sóknaraðilar telji að svör skiptaþola við greiðsluáskorun skiptabeiðenda uppfylli ekki skilyrði 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga. Fram komi í svörum varnaraðila við greiðsluáskoruninni að félagið geti staðið við skuldbindingar sínar og greitt öllum kröfuhöfum, sem kunni að eiga eða eignast lögvarða kröfu á hendur félaginu. Gildi það einnig um sóknaraðila. Kröfugerð greiðsluáskorunarinnar sem birt hafi verið 15. desember 2014 hafi tekið mið af útreikningum Veritas Ráðgjafar slf. þar sem tjón vegna lokunar greiðslugáttar Datacell hafi verið talið vera á bilinu 1,5 til 8,0 milljarðar króna. Miðað við efri mörk tjónsmatsins hljóði kröfugerð sóknaraðila með vöxtum og kostnaði samtals upp á 10,2 milljarða króna. Þegar fullyrt sé að varnaraðili geti gert upp lögvarðar kröfur sóknaraðila, sem þeir kunni að eiga, nái það einnig til hinna ítrustu krafna samkvæmt þeirri greiðsluáskorun sem birt hafi verið, sbr. aðalkröfu í framlagðri stefnu. Í svarbréfi varnaraðila frá 2. janúar 2015 sé hins vegar ekki útskýrt hvernig varnaraðili verði fær um eða muni greiða kröfu skiptabeiðenda samkvæmt greiðsluáskoruninni.

Í bréfi lögmanns varnaraðila sé fullyrt að kröfugerð sóknaraðila uppfylli ekki skilyrði 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga, enda geti „ósannaðar skaðabótakröfur“ aldrei orðið grundvöllur gjaldþrotaskipta eða annarra þvingunarúrræða. Síst af öllu verði ákvæði 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga beitt í slíkum tilvikum, enda séu sóknaraðilar ekki lánardrottnar varnaraðila í skilningi 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga og „ekki einu sinni kröfuhafar“ á hendur félaginu.

Sóknaraðilar kveða þessar lögskýringar ekki standast nánari skoðun. Fyrir það fyrsta sé skýrt tekið fram í ákvæðinu sjálfu að því megi beita hvort sem krafa er gjaldfallin eður ei. Skiptabeiðendur séu kröfuhafar í skilningi 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga aukinheldur sem krafa sóknaraðila sé að hluta til fallin í gjalddaga, enda liggi fyrir samkvæmt dómi Hæstaréttar í máli nr. 612/2012 að lokun skiptaþola á greiðslugáttinni hafi verið ólögmæt, að um samningsbrot hafi verið að ræða og bótaskylt atvik sem varnaraðili beri vitaskuld ábyrgð á. Sé því um að ræða lögvarða kröfu á hendur skiptaþola í skilningi 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga. Megi um þetta m.a. vísa til dóms Hæstaréttar í máli nr. 95/2014.

Endanleg fjárhæð kröfunnar hafi vissulega ekki enn verið ákveðin með dómi, en útreikningar sem liggi til grundvallar kröfugerð séu vel rökstuddir og engin minnsta tilraun gerð af hálfu varnaraðila til að hnekkja þeim. Matsmál sé rekið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur og stefna hafi verið þingfest fyrir sama dómi 22. janúar 2015, þannig að óvissu um fjárhæðina verði eytt innan tíðar. Varnaraðili hafi haft fjölmörg tækifæri til þess að færa rök fyrir því að kröfugerð sóknaraðila standist ekki, en hvorki í svarbréfum sem hann hafi sent frá sér, né á öðrum tíma, hafi hann á nokkurn hátt náð að varpa rýrð á þá útreikninga sem skiptabeiðendur leggi til grundvallar. Megi um sambærilegt atriði vísa til dóms Hæstaréttar í máli nr. 601/2011.

Hér skipti og höfuðmáli að Hæstiréttur hafi í dómum sínum staðfest að ekki beri að túlka téð ákvæði 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga með þeim hætti að það eigi ekki við þegar fjárhæð kröfunnar er óviss. Í úrskurði Héraðsdóms Reykjaness frá 4. mars 2013 segi um þetta atriði: „...slík túlkun verður hvorki dregin af orðalagi ákvæðisins né ummælum í greinargerð með lögum nr. 95/2010...“. Héraðsdómur hafi reyndar hafnað kröfu um gjaldþrotaskipti í málinu, en Hæstiréttur hafi snúið því við með dómi sínum í máli nr. 189/2013. Hér megi einnig benda á dóm Hæstaréttar í máli nr. 262/2012, en þar hafi varnaraðili byggt andmæli sín m.a. á því að áskorun samkvæmt 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga yrði að miða við ákveðna fjárhæð sem væri raunveruleg og skuld óumdeild. Ekki væri unnt að taka bú til gjaldþrotaskipta þar sem óvissa ríkti um það hvaða fjárkröfu skiptabeiðandi ætti. Þessari lögskýringu hafi Hæstiréttur hafnað.

Með hliðsjón af því sem rakið hafi verið sé ljóst að lagalega séð sé ekkert því til fyrirstöðu að sóknaraðilar beini greiðsluáskorun til skiptaþola á grundvelli margumrædds ákvæðis 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga vegna kröfu sinnar. Tvennt komi því til skoðunar; annars vegar hvort kröfugerðin sé nægjanlega vel rökstudd í skilningi téðs ákvæðis og hins vegar hvort svör varnaraðila uppfylli skilyrði ákvæðisins til að ekki verði fallist á kröfu um gjaldþrotaskipti.

Fullyrt sé í bréfi lögmanns varnaraðila að ekkert í efnahag varnaraðila hafi nokkurn tíma gefið tilefni til að efast um greiðsluhæfi hans. Sóknaraðilar bendi hins vegar á að ekki sé hægt að líta fram hjá því að varnaraðili hafi orðið fyrir ýmsum skakkaföllum að undanförnu. Þannig hafi félagið undirgengist stórfelldar stjórnvaldssektir vegna samkeppnislagabrota, auk þess sem Kortaþjónustan hafi höfðað tvö dómsmál á hendur félaginu vegna samkeppnislagabrota. Varnaraðili hafi einnig orðið fyrir tekjutapi við það að missa tekjur af kortagreiðslum vegna fjárhættuspila og kláms á netinu yfir til Borgunar og þurft að þola háar fjárkröfur vegna þeirrar greiðslumiðlunar.

Varðandi meintan traustan efnahag varnaraðila skipti samt mestu máli að félli krafa samkvæmt greiðsluáskoruninni á varnaraðila að öllu leyti eða að stórum hluta væri eigið fé félagsins orðið neikvætt. Það sé því ljóst að blikur séu á lofti varðandi greiðsluhæfi varnaraðila. Megi um þetta vísa til dóms Hæstaréttar í máli 601/2011 þar sem Hæstiréttur hafi byggt dóm sinn, þar sem greiðsluáskorun samkvæmt 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga hafi verið lögð til grundvallar gjaldþrotaúrskurði, á því að miðað við útreikninga kröfuhafa væri krafa hans hærri en verðmæti eigna skuldarans.

Vegna áskorunar sóknaraðila í bréfi, dags. 5. janúar 2015, um að varnaraðili gerði grein fyrir því hvernig félagið myndi og gæti greitt kröfu sóknaraðila sé bent á dóm Hæstaréttar í málinu nr. 106/2014 þar sem skuldari hafi verið talinn hafa brugðist með fullnægjandi hætti við greiðsluáskorun samkvæmt 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga með því að hafa lýst því yfir að félagið yrði fært innan skamms tíma til að greiða allar skuldir sínar við kröfuhafa, en það yrði gert með sölu eigna. Frekari grein yrði gerð fyrir greiðsluforminu í sérstakri greinargerð ef eftir því yrði kallað. Fram komi í dómi Hæstaréttar að skiptabeiðandi þessa máls hafi hins vegar ekki kallað eftir þessari greinargerð. Í bréfi sóknaraðila 5. janúar sl. komi aftur á móti fram að vegna þeirrar háu kröfugerðar sem uppi sé í málinu og eignastöðu varnaraðila ættu sóknaraðilar tilkall til þess að varnaraðili svaraði því með hvaða hætti greiðsluformið yrði áður en hægt væri að kveða upp úr með það hvort félagið hefði brugðist við greiðsluáskorun sóknaraðila með fullnægjandi hætti.

Sóknaraðilar kveðast telja að fallast eigi á kröfu þeirra um gjaldþrotaskipti á búi varnaraðila, enda liggi fyrir að félagið hafi ekki lýst því yfir með fullnægjandi hætti að það sé fært um að greiða kröfu skiptabeiðenda, sbr. 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga, þrátt fyrir áskorun þar að lútandi, sem birt hafi verið fyrir fyrirsvarsmanni félagsins. Í greiðsluáskorun sóknaraðila sé ekki aðeins skorað á varnaraðila að greiða kröfuna heldur sé í samræmi við títtnefnt ákvæði óskað eftir yfirlýsingu skuldara þar sem því sé annars vegar lýst yfir að félagið sé greiðslufært og hins vegar að fjárhagsstaða þess sé með þeim hætti að félagið geti greitt umrædda skuld við kröfueiganda innan skamms frá móttöku yfirlýsingar þessarar. Með áskorun þeirri sem send hafi verið 5. janúar sl. hafi varnaraðila aftur verið gefinn kostur á því að gera grein fyrir því hvernig hann sæi það fyrir sér að krafa skiptabeiðenda yrði greidd upp, en í bréfi varnaraðila 10. janúar sl. sé aðeins með óljósum hætti útlistað hvernig félagið hafi fram til þessa mætt skuldbindingum sínum. Sóknaraðilar hafi lagt fram mjög vel rökstudda kröfu á hendur varnaraðila, sem ekki hafi verið reynt að hnekkja og samkvæmt ákvæði 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. gjaldþrotaskiptalaga geti sóknaraðilar krafist þess að varnaraðili sýni fram á að hann geti greitt hana að fullu, burtséð frá ágreiningi um fjárhæð.

Sóknaraðilar kveðast byggja á því að gjaldþrotaskipti á búi varnaraðila séu óumflýjanleg, enda sé ljóst að varnaraðili geti ekki miðað við fyrirliggjandi gögn greitt skuld sína við sóknaraðila þegar að því komi. Í þessu sambandi kveðast sóknaraðilar vísa til ársreiknings varnaraðila fyrir rekstrarárið 2013, sem og annarra stórra greiðsluskuldbindinga sem dunið hafi á félaginu og muni gera í næstu framtíð.

Kröfuhafar ábyrgist greiðslu alls kostnaðar af meðferð þessarar kröfu og gjaldþrotaskiptum þegar til þeirra komi.

IV.

Varnaraðili kveðst byggja kröfu sína í málinu í fyrsta lagi á þeirri málsástæðu að sóknaraðilar hafi hvorki þann 18. júní 2013 né nokkru sinni síðar átt eða eignast lögvarða og óskipta skaðabótakröfu á hendur honum að fjárhæð 8.862.177.950 krónur, eins og byggt hafi verið á í bréfi sóknaraðila til varnaraðila 18. júní 2013.

Varnaraðili hafi bæði hafnað því að greiða þessa kröfu og hafnað bótaskyldu, sbr. bréf þar um frá 28. júní 2013. Það sé því rangt sem komi fram í gjaldþrotabeiðni að bréfinu frá 18. júní 2013 hafi ekki verið svarað af hálfu varnaraðila.

Varnaraðili bendir á að í bréfi sóknaraðila frá 18. júní 2013 sé sérstaklega tekið fram að ef varnaraðili verði ekki við kröfum sóknaraðila og greiði umkrafða fjárhæð eða semji um greiðslu hennar þá muni sóknaraðilar fara fram á dómkvaðningu matsmanns til að leggja mat á tjón þeirra og í kjölfarið stefna varnaraðila fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur.

Sóknaraðilar hafi án árangurs reynt að fá dómkvaddan matsmann í málinu og nú liggi fyrir hjá Héraðsdómi Reykjavíkur önnur beiðni þeirra um dómkvaðningu matsmanns og bíði meðferðar.

Sóknaraðilar hafa með stefnu birtri 16. janúar 2015 höfðað mál á hendur varnaraðila. Eins og fyrr sé rakið hafi sóknaraðilar uppi fjórar kröfur í því máli. Sú hæsta sé að fjárhæð liðlega 8 milljarðar, en sem lágmark sætti sóknaraðilar sig við þær bætur sem þeim kunna að verða dæmdar að álitum.

Fjárhæð kröfu sóknaraðila sé því með öllu óþekkt stærð, enda hafi lögmaður sóknaraðila ítrekað talið hana geta verið á bilinu 1,3 til 8 eða 9 milljarðar króna. Af þeirri fjárhæð virðist Datacell ehf. geta átt kröfu allt frá nokkrum tugum milljóna upp í liðlega fjögur hundruð milljónir króna samkvæmt gjaldþrotaskiptabeiðninni. Í beiðninni sé þó sérstaklega tekið fram að endanleg fjárhæð kröfu sóknaraðila hafi „vissulega ekki enn verið ákveðin með dómi.“

Af framangreindum málatilbúnaði sóknaraðila sé ljóst að þeir telji sig enn ekki vita hvort og þá hvaða kröfu þeir kunni að eiga á hendur varnaraðila.

Í gjaldþrotaskiptabeiðninni og bréfi sóknaraðila til varnaraðila frá 5. janúar 2015 sé látið að því liggja að á varnaraðila hvíli sönnunarbyrði um að meint tjón sóknaraðila sé minna en 8.104.138.728 krónur að höfuðstól. Þetta sé rangt.

Sá sem krefjist skaðabóta verði ávallt að sanna fjárhæð tjóns síns og að orsakatengsl séu milli þess og hins meinta tjónsatburðar. Sóknaraðilar hafi ekki sannað neitt tjón. Útreikningar Veritas Ráðgjafar slf. sé ekki sönnunargagn í skilningi laga um meðferð einkamála, sem eigi við um meðferð gjaldþrotaskiptamála. Útreikningar Veritas Ráðgjafar slf. hafi því enga þýðingu, hvorki fyrir mál þetta né það einkamál sem sóknaraðilar hafi höfðað, nema varnaraðili fallist á þá. Engu breyti þótt höfundur útreikninganna verði leiddur fyrir dóm eins og boðað sé í stefnunni til héraðsdóms, sem þingfest hafi verið 22. janúar 2015.

Varnaraðili kveðst aldrei hafa fallist á eða samþykkt útreikninga Veritas Ráðgjafar slf. Þvert á móti hafi varnaraðili bent á að í útreikningum Veritas Ráðgjafar slf. sé ekkert tillit tekið til þess að engar hömlur hafi verið á því að WikiLeaks gæti tekið við fjárframlögum þótt ekkert fé kæmi í gegnum gáttir sóknaraðilans Datacell ehf. hjá varnaraðila.

Þá sé líka athyglisvert að báðir sóknaraðilar séu í raun gjaldþrota þar sem eigið fé þeirra sé neikvætt. Eigið fé Datacell ehf. sé neikvætt um 123 milljónir króna í árslok 2013. Það ár hafi tap á rekstri félagsins numið 74,8 milljónum króna.

Sunshine Press Productions ehf. hafi aðeins skilað tveimur ársreikningum frá því að félagið var stofnað, annars vegar fyrir árið 2010 og hins vegar fyrir árið 2011. Þá hafi eigið fé félagsins verið neikvætt um 155 þúsund krónur.

Sunshine Press Productions ehf. hafi engar tekjur fært af reglulegri starfsemi og engin gjöld. Félagið hafi örlitlar fjármagnstekjur og greiði bankakostnað, sem sé hærri en fjármagnstekjurnar. Eini vöxturinn hjá félaginu sé á skuldahlið efnahagsreikningsins. Samkvæmt henni hækki skuldir við erlenda aðila úr liðlega 18 milljónum króna árið 2010 í tæplega 32 milljónir árið 2011.

Sunshine Press Productions ehf. hafi samkvæmt þessu aldrei fært neinar tekjur eða gjöld í bækur sínar vegna rekstrar á WikiLeaks eða vegna söfnunar framlaga til þess rekstrar. Engu að síður telji félagið sig eiga skaðabótakröfu að höfuðstól 7.698.931.792 krónur á hendur varnaraðila. Sú krafa sé röng og með öllu haldlaus. Þegar rangar og haldlausar kröfur séu hafðar uppi og sakir séu miklar, eins og reyndin sé í þessu máli, megi dæma aðila til greiðslu málskostnaðar með álagi ásamt lögmanni sínum, sbr. 131. gr. laga um meðferð einkamála.

Sóknaraðilar geti ekki fundið neinn stuðning fyrir kröfum um gjaldþrotaskipti á búi varnaraðila í dómi Hæstaréttar í málinu nr. 601/2011: BFB ehf. gegn Byr sparisjóði, sem kveðinn hafi verið upp 18. nóvember 2011, eins og þó virðist byggt á í gjaldþrotaskiptabeiðninni. Í því máli hafi verið deilt um sjö lánasamninga og það álitamál hvort þeir væru í erlendri mynt eða gengistryggðir. Af því hafi leitt að fjárhæð þeirra hafi verið talin að hámarki 1,6 milljarðar, en að lágmarki um 860 milljónir króna. Skuldarinn hafi ekki getað sannað að hann hefði svarað greiðsluáskorun lánardrottins samkvæmt 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti. Skuldaranum hafi heldur ekki tekist að sýna fram á að krafa sóknaraðila gæti verið lægri en 860 milljónir króna, og þar sem sú fjárhæð hafi verið umfram verðmæti veðtrygginga lánardrottins hafi bú skuldarans verið tekið til gjaldþrotaskipta.

Til samanburðar sé rétt að hafa það hugfast að eigið fé varnaraðila máls þessa hafi hinn 30. júní 2014 verið 7,8 milljarðar króna og hagnaður fyrstu sex mánuðina liðlega 367 milljónir króna, eins og framlagt árshlutauppgjör beri með sér. Varnaraðili sé ekki í neinum vanskilum og hafi ávallt mætt öllum kröfum sínum þegar þær hafi gjaldfallið.

Í annan stað sé á því byggt að varnaraðili verði ekki knúinn í gjaldþrot á grundvelli 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti, þar sem varnaraðili hafi svarað greiðsluáskorun sóknaraðila frá 15. desember 2014 innan þess frests sem ákvæðið kveði á um.

Í svari varnaraðila komi fram að hann myndi hér eftir sem hingað til standa við allar greiðsluskuldbindingar sínar gagnvart lánardrottnum og öðrum kröfuhöfum, sem kynnu að eiga eða eignast lögvarðar kröfur á hendur honum. Gilti það einnig um sóknaraðila, ef þeir kynnu að eignast óumdeilda skaðabótakörfu á hendur varnaraðila einhvern tímann í framtíðinni. Sérstaklega hafi verið tekið fram í bréfinu að varnaraðili væri greiðslufær.

Sóknaraðilar hafi ekki talið svar þetta fullnægjandi þar sem ekki hafi komið fram í því hvernig varnaraðili ætlaði að greiða kröfuna. Sóknaraðilar hafi því beint þeim tilmælum til varnaraðila með bréfi 5. janúar 2015 að hann upplýsti hvert yrði formið á greiðslunni. Hafi sóknaraðilar talið að þeir hefðu stoð fyrir þessari kröfu í dómi Hæstaréttar í málinu nr. 106/2014: Guðmundur Kristinsson ehf. gegn Hildu ehf. sem kveðinn hafi verið upp 20. febrúar 2014. Svo sé ekki.

Í framangreindu hæstaréttarmáli hafi það eitt legið fyrir að Guðmundur Kristinsson ehf. hefði lýst því yfir skriflega innan þriggja vikna frestsins að hann yrði innan skamms tíma fær um að greiða skuldir sínar við Hildu ehf. Af þeim sökum hafi ekki verið hægt að byggja kröfu um gjaldþrotaskipti á búi Guðmundar Kristinssonar ehf. á 5. tölulið 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti.

Varnaraðili hafi engu að síður svarað fyrirspurn sóknaraðila frá 5. janúar 2015 með bréfi 10. janúar 2015. Í bréfinu hafi verið tekið fram að varnaraðili greiddi kröfur sínar af rekstrarfé hverju sinni. Varnaraðili hafi tíundað helstu uppsprettur rekstrarfjár síns. Í hvaða uppsprettur rekstrarfjár skuldari leitaði hverju sinni færi eðli máls samkvæmt eftir því hver fjárhæð kröfunnar yrði.

Þegar engin fjárkrafa lægi fyrir, sem byggð væri á samningum um endurgreiðslu peninga eða greiðslu kaupverðs, heldur aðeins á útreikningum á meintu tjóni tveggja aðila, annars innan samninga og hins utan samninga, verði skuldari aldrei knúinn til þess á grundvelli 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti að lýsa því með hvaða hætti hann ætli að greiða hugsanlega kröfu.

Í máli þessu sé aðalatriðið það að varnaraðili hafi lýst því yfir að hann myndi hér eftir sem hingað til greiða allar skuldir sínar á gjalddaga þeirra, þar á meðal kröfur sóknaraðila. Þetta hafi varnaraðili gert þótt hann telji að sóknaraðilar eigi ekki gjaldfallna og óskipta kröfu á hendur honum enn sem komið væri. Auk þess sé vandséð að Sunshine Press Productions ehf. eigi lögvarða kröfu á hendur varnaraðila.

Sóknaraðilar geti því ekki í máli þessu sótt neinn stuðning í hæstaréttarmálið nr. 95/2014: Byggingahúsið ehf. gegn Landsbankanum hf. sem kveðinn hafi verið upp 7. mars 2014. Þar hafi verið deilt um svokallaðan myntveltureikning sem skuldari hafði stofnað til við Landsbanka Íslands hf. Reikningur þessi hafi verið fluttur til Landsbankans hf. eftir að Fjármálaeftirlitið hafði stofnað þann banka fyrir ríkissjóð í byrjun október 2008. Landsbankinn hf., sem nýr eigandi kröfunnar, hafi beint greiðsluáskorun til Byggingahússins ehf. á grundvelli 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti. Skuldari hafi því aldrei lýst yfir að hann gæti greitt kröfuna, heldur aðeins dregið tilvist hennar í efa. Bæði héraðsdómur og Hæstiréttur hafi ekki talið vafa leika á um að krafan væri til og þar sem ekki hefði borist svar sem fullnægði ákvæðum 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti og ekki hefði verið sýnt fram á það að skuldari væri gjaldfær.

Meðan ekkert liggi fyrir um bótaskyldu varnaraðila, hvað þá fjárhæð bótakröfu sóknaraðila innan og utan samninga, verði meintur skuldari, þ.e. tjónvaldur, ekki knúinn til að gefa önnur svör en þau sem varnaraðili hafi gefið, þ.e. að hann muni hér eftir sem hingað til greiða allar kröfur sem á hann falli og að hann sé greiðslufært félag með traustan fjárhag. Svar varnaraðila hafi þannig fullnægt reglu 5. töluliðar 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti.

Varnaraðili kveðst benda á að 5. töluliður 2. mgr. 65. gr. laga um gjaldþrotaskipti hafi verið leiddur í lög til að flýta fyrir því að bú væru tekin til skipta sem óumflýjanlegt væri að taka til skipta. Í VI. kafla í almennum athugasemdum við frumvarpið segði m.a. um framangreinda breytingu á 65. gr. að lagt væri til að greitt yrði fyrir því að bú væru tekin til skipta ef skiptin væru á annað borð óhjákvæmileg. Með hinu nýja úrræði væri girt fyrir að skuldari gæti tafið skipti með því einu að halda að sér höndum og aðhafast ekkert, en slík viðbrögð væru þekkt þegar í óefni væri komið.

Í athugasemdum með 17. gr. laga nr. 95/2010 segi m.a. að í hinu nýja úrræði felist að skuldari þurfi að lýsa því yfir að efnahag hans sé ekki þannig komið að hann sé ógreiðslufær. Með þessu sé leitast við að koma í veg fyrir að skuldari geti tafið gjaldþrotaskipti sem skilyrði séu fyrir með því einu að halda að sér höndum. Þetta komi þó ekki í veg fyrir að skuldari geti varist kröfu um gjaldþrotaskipti þegar skilyrði til þeirra séu ekki fyrir hendi. Þannig yrði bú skuldarans ekki tekið til gjaldþrotaskipta ef hann sýndi fram á að hann væri fær um að standa full skil á skuldbindingum sínum þegar þær koma í gjalddaga eða verði það innan skamms tíma, sbr. 2. mgr. 65. gr. laganna.

Af framangreindum lögskýringargögnum sé ljóst að stefnt hafi verið að því við setningu laga nr. 21/1991 að þrengja möguleika kröfuhafa til að setja skuldara í þá stöðu að þurfa að verjast kröfu um gjaldþrotaskipti, en jafnframt að tryggja að til gjaldþrots kæmi sem fyrst, ef þau væru óumflýjanleg.

Með lögfestingu reglunnar í 17. gr. laga nr. 95/2010 hafi staða lánadrottna í raun aðeins verið styrkt gagnvart skuldurum sem væru illa staddir fjárhagslega, en hefðu haldið að sér höndum og ekki gefið bú sín upp til skipta.

Tilgangurinn með 17. gr. hafi því ekki verið sá að opna nýja og almenna leið fyrir kröfuhafa til að setja aðila í þá stöðu að þurfa að verjast gjaldþroti á grundvelli óljósra og einhliða krafna, eins og reyndin sé með þær kröfur sem sóknaraðilar hafi haft uppi á hendur varnaraðila frá því í júní 2013 og ætli nú að fá dóm fyrir samkvæmt stefnu sem þingfest hafi verið 22. janúar 2015.

Fjárkröfur sóknaraðila samkvæmt áskoruninni frá 15. desember 2014 séu hreinn tilbúningur sem byggist ekki á neinum gögnum sem teljist til sönnunargagna í skilningi VI. kafla laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Staðfestingu þessa megi finna í bréfinu frá 5. janúar sl., en þar sé tekið fram að krafa sóknaraðila sé á bilinu 1,5 til 8 milljarðar. Krafan sé sögð vera skaðabótakrafa byggð á dómi í hæstaréttarmáli nr. 612/2012: Valitor hf. gegn Datacell ehf. Í því máli hafi ekkert verið fjallað um bótaskyldu varnaraðila gagnvart sóknaraðilum. Auk þess sem Sunshine Press Productions ehf. hafi enga aðild átt að því máli.

Varnaraðili kveðst vera vera með starfsemi bæði hér á landi og erlendis, fjárhagur varnaraðila sé traustur og reksturinn skili hagnaði. Hjá varnaraðila starfi tæplega tvö hundruð manns og öll starfsemi hans sé bundin ströngum skilyrðum, m.a. um eigið fé sem aldrei megi vera lægra en 770 milljónir króna eða jafnvirði 5 milljóna evra. Eigið fé varnaraðila hafi í lok júní 2014 verið tæpir 7,9 milljarðar eða sem samsvari 51 milljón evra. Við mat á eiginfjárþörf sinni miði varnaraðili við ákvæði laga um eiginfjárhlutföll, sem kveði á um 8% lágmarks eiginfjárhlutfall. Hlutfall eiginfjár varnaraðila sé samkvæmt árshlutauppgjöri og miðað við þessar forsendur 29,9%. Varnaraðili sé því gríðarlega sterkt félag sem ekki verði tekið til gjaldþrotaskipta af þeirri ástæðu einni að eigendur óvissra krafna vilji það.

Varnaraðili kveðst ávallt hafa gert grein fyrir kröfubréfi sóknaraðila í ársreikningum sínum og árshlutauppgjörum frá því að það hafi komið fram 18. júní 2013.

Í árshlutauppgjöri varnaraðila komi fram að hann hafi þurft að sæta sekt Samkeppniseftirlitsins að fjárhæð 500.000.000 króna. Þá kröfu hafi varnaraðili greitt 10. maí 2013. Sýni það betur en annað hver fjárhagslegur styrkleiki varnaraðila sé þegar á hann falli óvæntar kröfur.

Krafan um gjaldþrotaskipti á búi varnaraðila sé sett fram af meinfýsi einni saman og til að reyna að knýja varnaraðila til að semja um skaðabætur. Sjáist það best á því að kröfunni um gjaldþrotaskipti hafi verið dreift til fjölmiðla og þeir látnir kynna hana fyrir forsvarsmönnum varnaraðila í fréttum sínum. Tilhæfulaus krafa um gjaldþrotaskipti, eins og reyndin sé með kröfur sóknaraðila, geti bæði valdið þeim sem fyrir verður fjártjóni og miska. Á slíku beri sá aðili ábyrgð sem stýri för og sé lögmaður sá sem leiði aðförina ekki þar undanskilinn, enda geti lögmenn með störfum sínum bakað sér bótaábyrgð líkt og hver annar.

Í ljósi þess hvernig lögmaður sóknaraðila hefur staðið að máli þessu og haft uppi rangar og haldlausar kröfur sé gerð krafa um að hann verði ásamt skjólstæðingum sínum dæmdur til greiðslu málskostnaðar með álagi.

V.

Eins og fram hefur komið komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu í dómi 24. apríl 2013 í máli varnaraðila og sóknaraðilans Datacell ehf. nr. 612/2012 að varnaraðila hefði brostið heimild til að rifta hinn 8. júlí 2011 samstarfssamningi við Datacell ehf. frá 15. júní sama ár um greiðsluþjónustu. Var varnaraðila jafnframt gert skylt að opna að nýju greiðslugátt Datacell ehf. samkvæmt samstarfssamningnum.

Byggja sóknaraðilar á því að staðfest hafi verið með áðurgreindum dómi Hæstaréttar að lokun varnaraðila á greiðslugátt Datacell ehf. hafi verið ólögmæt, þ.e. að um samningsbrot hafi verið að ræða og bótaskylda háttsemi sem varnaraðili beri ábyrgð á gagnvart sóknaraðilum.

Samkvæmt 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991 getur lánardrottinn krafist þess að bú skuldara verði tekið til gjaldþrotaskipta að tilteknum skilyrðum fullnægðum. Frumskilyrði er að sá sem krefst gjaldþrotaskipta eigi lögvarða kröfu á hendur skuldara.

Í áðurgreindum dómi Hæstaréttar 24. apríl 2013 í máli nr. 612/2012 var eins og áður greinir kveðið á um að riftun varnaraðila á samstarfssamningi hans við sóknaraðilann Datacell ehf. hefði verið óheimil og að varnaraðila bæri að opna greiðslugáttina að nýju að viðlögðum dagsektum. Í dóminum var hins vegar ekki kveðið á um bótaskyldu varnaraðila vegna riftunarinnar, enda ekki gerð krafa um viðurkenningu á henni í málinu. Þá hefur varnaraðili ítrekað hafnað bótaskyldu gagnvart sóknaraðilum vegna málsins. Bótaskylda varnaraðila er því umdeild.

Sóknaraðilar halda því fram að þeir hafi orðið fyrir tjóni vegna riftunar varnaraðila á áðurgreindum samstarfssamningi varnaraðila og Datacell ehf. Því til stuðnings hafa þeir lagt fram í málinu óundirritaða greinargerð Veritas Ráðgjafar slf., sem sóknaraðilar öfluðu utan réttar, þar sem lagt er mat á tjón Datacell ehf. og WikiLeaks vegna lokunar varnaraðila á greiðslugátt hins fyrrnefnda. Ljóst þykir að umrædd greinargerð hefur, gegn andmælum varnaraðila, ekkert sönnunargildi í dómsmáli um ætlað tjón sóknaraðila og fjárkröfu þeirra á hendur varnaraðila af því tilefni.

Þá liggur fyrir að sóknaraðilar hafa stefnt varnaraðila til greiðslu bóta vegna ætlaðs tjóns, en það mál mun hafa verið þingfest í héraðsdómi Reykjavíkur 22. janúar sl. Samkvæmt framlögðu ljósriti af stefnu í því máli byggjast dómkröfur sóknaraðila á áðurgreindri greinargerð Veritas Ráðgjafar slf. Einnig hafa sóknaraðilar tvívegis óskað eftir dómkvaðningu matsmanns til að leggja mat á fjárhagslegt tjón sitt vegna framangreinds, fyrst í apríl sl., en þeirri beiðni sóknaraðila var hafnað með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur 12. nóvember sl., og nú síðast með matsbeiðni 8. desember sl. Mun sú beiðni hafa verið send Héraðsdómi Reykjavíkur og bíði þar afgreiðslu. Með framangreindri málshöfðun og ósk um dómkvaðningu matsmanns er ljóst að sóknaraðilar hafa afráðið að leita úrlausnar dómstóla um bótaskyldu varnaraðila og leitast við að sanna tjón sitt með þeim aðferðum sem lög um meðferð einkamála nr. 91/1991 gera ráð fyrir. Samkvæmt framangreindu liggur niðurstaða dómstóla um bótaskyldu varnaraðila og fjárkröfu sóknaraðila ekki fyrir.

Með hliðsjón af öllu framangreindu þykja sóknaraðilar ekki hafa sýnt fram á að þeir eigi, að svo komnu máli, lögvarða kröfu á hendur varnaraðila. Ber því þegar af þeirri ástæðu að hafna beiðni sóknaraðila um gjaldþrotaskipti á búi varnaraðila.

Í ljósi niðurstöðu málsins og með vísan til 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991, sbr. 2. mgr. 178. gr. laga nr. 21/1991, er sóknaraðilum gert að greiða varnaraðila málskostnað sem þykir hæfilega ákveðinn 350.000 krónur.

Ekki þykja efni til að verða við þeirri kröfu varnaraðila að dæma lögmann sóknaraðila til greiðslu málskostnaðar in solidum með umbjóðendum sínum.

Ragnheiður Bragadóttir héraðsdómari kveður upp úrskurðinn.

Úrskurðarorð:

Hafnað er kröfu sóknaraðila, Datacell ehf. og Sunshine Press Productions ehf., um að bú varnaraðila, Valitors ehf., verði tekið til gjaldþrotaskipta.

Sóknaraðilar greiði varnaraðila 350.000 krónur í málskostnað.