Miðvikudaginn 15. júní 2011.
Nr. 315/2011.	Miltex Corporation (Heiðar Ásberg Atlason hrl.) gegn Þuríði Kristínu Halldórsdóttur og (sjálf) Vilborgu Eddu Lárusdóttur (Þuríður Kristín Halldórsdóttir hdl.)

Kærumál. Sakarefni. Frávísunarúrskurður felldur úr gildi.

M kærði úrskurð héraðsdóms þar sem máli hans á hendur Þ og V var vísað frá dómi. Kröfur M voru reistar á samningi frá 21. júlí 2009 um veitingu láns í bandaríkjadölum og endurgreiðslu í sömu mynt. Með hinum kærða úrskurði var málinu vísað frá dómi af sjálfsdáðum með þeirri röksemd að dómstólar gætu ekki fellt dóm á kröfu sem leitt gæti til að efndir samkvæmt henni fælu í sér lögbrot af hálfu málsaðila. Í dómi Hæstaréttar sagði m.a. að yrði talið að skylda Þ og V væri að einhverju leyti eða öllu fyrir hendi til að greiða fjárhæðir á grundvelli samningsins í áðurnefndum gjaldmiðli félli hún ekki niður sakir þess að takmarkanir á flutningi fjármagns úr landi hefðu verið ákveðnar í lögum eða með reglum sem stöfuðu frá stjórnvöldum. Efndir þeirrar skyldu fælu því ekki í sér sjálfstætt lögbrot á löggjöf um gjaldeyrismál þótt flutningur fjár úr landi af innlendum gjaldeyrisreikningum hefðu sætt takmörkunum. Yrði málinu því ekki vísað frá á þeim grunni að dómstólar hefðu ekki vald til að dæma um sakarefnið eða að lög og landsréttur næði ekki til þess, sbr. 1. mgr. 24. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Var hinn kærði úrskurður felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar.

                                                        

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen, Páll Hreinsson og Viðar Már Matthíasson.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 13. maí 2011, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 19. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 29. apríl 2011, þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðilum var vísað frá dómi. Kæruheimild er í c. lið 2. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst hann málskostnaðar í héraði og kærumálskostnaðar.

Varnaraðilar krefjast staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

I

Eins og greinir í hinum kærða úrskurði eru kröfur sóknaraðila reistar á lánssamningi 21. júlí 2009. Samningurinn er á ensku en þýðing löggilts skjalaþýðanda á honum er meðal málskjala. Þar segir í upphafi að samningurinn sé á milli sóknaraðila, lögfræðistofu Þuríðar Halldórsdóttur héraðsdómslögmanns og varnaraðilans Vilborgar Eddu Lárusdóttur, en sóknaraðili sé „alþjóðlegt viðskiptafyrirtæki skráð í lýðveldinu Seychelles ...“ en með aðsetur í Frakklandi. Síðan segir: „Þuríður hefur óskað aðstoðar við að finna aflandslán fyrir hönd viðskiptavinar og Miltex hefur fundið lánveitanda sem er reiðubúinn til að lána Þuríði fé en óskar um leið nafnleyndar. Hafa aðilarnir ákveðið í framhaldi af þessu að stofna til viðskiptasambands ... Vilborg hefur samþykkt að undirrita lánssamninginn með Þuríði og leggja fram tryggingu fyrir láninu ... Ætlunin er að lánveitandi greiði höfuðstólinn með milligöngu Miltex til Þuríðar og Vilborgar og þær endurgreiða höfuðstólinn ásamt áföllnum vöxtum og þóknunum til Miltex innan áskilds tíma. Miltex greiðir síðan lánveitanda ... Þuríður og Vilborg hafa samþykkt að þær bera óskipta ábyrgð á því að endurgreiðsluupphæðin verði greidd á gjalddaga samkvæmt skilmálum hér að neðan, og ef það er ekki gert ... skal tryggingin sem Vilborg leggur fram, vera fyrirgerð í heild sinni.“

Um höfuðstól lánsins var í samningnum vísað til fylgiskjals 1, en þar segir að „höfuðstólsupphæð“ sé 60.000 bandaríkjadalir og endurgreiðsluupphæð 124.000 bandaríkjadalir. Gjalddagi skuli vera í síðasta lagi 21 degi eftir útborgun lánsins og 10% dráttarvextir bætast við skuldina hvern virkan dag sem greiðsla dragist. Þá segir í samningnum að endurgreiðsla skuli lögð inn á reikning, sem sé tiltekinn í fylgiskjali 1, en þar er gefið upp reikningsnúmer í banka á Kýpur. Loks segir í samningnum að um hann fari að íslenskum lögum.

Fram er komið að viðskiptavinur varnaraðilans Þuríðar, sem hafi „óskað aðstoðar við að finna aflandslán“ sé erlendur og óski nafnleyndar.

II

Í greinargerð fyrir héraðsdómi kröfðust varnaraðilar þess aðallega að málinu yrði vísað frá dómi. Munnlegur málflutningur fór fram um þá kröfu 21. október 2010 og með úrskurði 2. nóvember sama ár var henni hafnað. Í þinghaldi þann dag var jafnframt ákveðið að aðalmeðferð málsins yrði 24. janúar 2011, en henni var frestað og fór aðalmeðferð og munnlegur flutningur málsins fram 4. apríl sama ár. Með hinum kærða úrskurði var kröfum sóknaraðila síðan vísað frá dómi af sjálfsdáðum með vísan til 1. mgr. 24. gr. laga nr. 91/1991.

Samningur aðilanna er um veitingu láns í bandaríkjadölum og endurgreiðslu í sömu mynt, en ekki er haldið fram í málinu að óheimilt sé að stofna til fjárskuldbindinga í erlendri mynt. Kröfur sóknaraðila kveða á um að varnaraðilar verði dæmdar til að greiða fjárhæðir á grundvelli samningsins í áðurnefndum gjaldmiðli. Sé slík skylda fyrir hendi að einhverju leyti eða öllu fellur hún ekki niður sakir þess að takmarkanir á flutningi fjármagns úr landi hafi verið ákveðnar í lögum eða með reglum sem stafa frá stjórnvöldum. Efndir þeirrar skyldu fælu því ekki í sér sjálfstætt brot á löggjöf um gjaldeyrismál þótt flutningur fjár úr landi af innlendum gjaldeyrisreikningum hafi sætt takmörkunum, svo sem niðurstaða hins kærða úrskurðar er reist á. Málinu verður því ekki vísað frá dómi á þeim grunni að dómstólar hafi ekki vald til að dæma um sakarefnið eða að lög og landsréttur nái ekki til þess, sbr. 1. mgr. 24. gr. laga nr. 91/1991. Samkvæmt þessu verður hinn kærði úrskurður felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar.

Varnaraðilar verða dæmdar til að greiða sóknaraðila kærumálskostnað eins og segir í dómsorði.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til löglegrar meðferðar.

Varnaraðilar, Þuríður Kristín Halldórsdóttir og Vilborg Edda Lárusdóttir, greiði hvor fyrir sig sóknaraðila, Miltex Corporation, 100.000 krónur í kærumálskostnað.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 29. apríl 2011.

Mál þetta, sem dómtekið var 4. apríl síðastliðinn, var höfðað 27. og 28. október 2009 af Miltex Corporation, Centre Ubidoca, 105 route des Pommiers, 74370 St. Martin Bellevue, Frakklandi, gegn Þuríði Kristínu Halldórsdóttur, Birkigrund 48, Kópavogi, og Vilborgu Eddu Lárusdóttur, Hraunbæ 102c, Reykjavík.

Stefnandi krefst þess aðallega að stefndu verði dæmdar in solidum til að greiða stefnanda USD 321.624 og beri tildæmd fjárhæð dráttarvexti samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001 frá 13. ágúst 2009 til greiðsludags. Til vara er þess krafist að stefndu verði dæmdar in solidum til að greiða stefnanda USD 124.000 auk dráttarvaxta samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001 frá 13. ágúst 2009 til greiðsludags. Til þrautavara er þess krafist að stefndu verði dæmdar in solidum til að greiða stefnanda USD 60.000 auk dráttarvaxta samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001 frá 13. ágúst 2009 til greiðsludags. Í öllum tilvikum er þess krafist að stefndu verði dæmdar in solidum til að greiða stefnanda málskostnað að skaðlausu að meðtöldum virðisauka­skatti samkvæmt málskostnaðarreikningi.

Af hálfu stefndu Þuríðar er aðallega krafist sýknu af öllum kröfum stefnanda. Til vara er krafist að hafnað verði aðalkröfu stefnanda um greiðslu USD 321.624 auk dráttar­vaxta. Til þrautavara er krafist að hafnað verði varakröfu stefnanda um greiðslu USD 124.000 auk dráttarvaxta. Verði ekki fallist á framangreindar kröfur er þess krafist að málinu ljúki með endurgreiðslu höfuðstóls, USD 60.000, að viðbættum vöxtum til eindaga og dráttarvöxtum frá eindaga til greiðsludags samkvæmt lögum nr. 38/2001. Stefnda Þuríður krefst málskostnaðar ásamt virðisaukaskatti úr hendi stefnanda en verði ekki sýknað að öllu leyti er þess krafist að hvor aðili um sig beri kostnað af rekstri málsins.

Af hálfu stefndu Vilborgar er krafist sýknu af kröfu stefnanda um persónulega ábyrgð hennar á hinni meintu skuld. Til vara er þess krafist að hafnað verði aðalkröfu stefnanda um greiðslu USD 321.624 auk dráttar­vaxta. Til þrautavara er krafist að hafnað verði varakröfu stefnanda um greiðslu USD 124.000 auk dráttarvaxta. Verði ekki fallist á framangreindar kröfur er þess krafist að endurgreiðslukrafan verði ekki hærri en sem nemi höfuðstól USD 60.000 að viðbættum vöxtum til eindaga og dráttarvöxtum frá eindaga til greiðsludags samkvæmt lögum nr. 38/2001. Krafist er að hvor aðili beri sinn kostnað af málinu en fallið var frá málskostnaðarkröfu stefndu Vilborgar við munnlegan málflutning.

Í greinargerð stefndu var þess krafist að málinu yrði vísað frá dómi en því var hafnað með úrskurði dómsins 2. nóvember 2010.

Yfirlit málsatvika og ágreiningsefna

Kröfur stefnanda í málinu eru byggðar á lánasamningi 21. júlí 2009. Af hálfu stefnanda er vísað til þess að hann hafi ábyrgst að lána stefndu Þuríði USD 60.000 gegn því að hún greiddi til baka USD 124.000 innan 21 dags frá útborgun lánsins. Stefnda Vilborg hafi gengist í sjálfskuldarábyrgð fyrir láninu samkvæmt 1. gr. samningsins auk þess sem hún hafi sett að veði til tryggingar skilvísri og skaðlausri greiðslu íbúð sína að Hraunbæ 102 C, fyrir allt að USD 300.000. 

Í málinu er deilt um það hvort stefnda Þuríður hafi verið lántakandi samkvæmt samn­ingnum. Hún vísar til þess að hún hafi aðeins verið milligöngumaður um að útvega lánið fyrir ónafngreindan erlendan aðila vegna fyrirhugaðra fasteignakaupa hans hér á landi. Hún hafi ekki fengið lánið sem hafi að hluta til verið greitt inn á reikning í Dubai, en að öðru leyti hafi það verið greitt inn á fjárvörslureikning á hennar nafni en ekki persónulegan reikning hennar. Hún hafi því ekki verið persónulega ábyrg fyrir láninu og aldrei hafi komist á skuldara­samband á milli hennar og stefnanda þar sem hvorugur aðila hafi verið skuldari eða lán­veitandi. Stefnandi hafi ekki verið eigandi þess fjár­magns sem var lánað. 

Sýknukrafa stefndu Vilborgar er studd þeim rökum að hún beri ekki persónulega ábyrgð á kröfunni. Krafa um endurgreiðslu á hendur henni verði ekki gerð þar sem aldrei hafi komist á skuldarasamband milli hennar og stefnanda en fasteign stefndu hafi verið sett að veði fyrir kröfunni.

Af hálfu stefnanda er vísað til samningsins og skuldbindinga stefndu samkvæmt honum. 

Málsástæður og lagarök stefnanda

Af hálfu stefnanda er vísað til þess að stefnandi hafi sem lánveitandi ábyrgst að lána stefndu Þuríði USD 60.000 gegn því að hún greiddi til baka USD 124.000 innan 21 dags frá útborgun lánsins. Stefnda Vilborg hafi gengist í sjálfskuldarábyrgð fyrir láninu samkvæmt 1. gr. samningsins auk þess sem hún hafi sett að veði til tryggingar skilvísri og skaðlausri greiðslu íbúð sína að Hraunbæ 102 C fyrir allt að USD 300.000. 

Samkvæmt 6. gr. lánasamningsins hafi stefnda Vilborg skuldbundið sig til þess að framselja stefnanda fasteignina að liðnum tíu dögum frá og með „Repayment Due Date“ hafi lánið ekki verið endurgreitt. Stefnda Þuríður sé starfandi lögmaður en hafi ekki bent stefnanda á að réttast væri að þinglýsa tryggingarbréfi á eignina til tryggingar skuldinni.

Lánið hafi verið greitt út 23. júlí 2009 og skyldi það endurgreiðast samkvæmt samningnum innan 21 dags frá útborgun þess, sbr. Viðauki 1 við lánasamninginn. Því verði að miða við 13. ágúst sem eindaga lánsins.

Með bréfi 25. ágúst s.á. hafi verið skorað á lántaka að efna skuldbindingu sína en hann hafi ekki orðið við því.

Komið hafi í ljós að 21. ágúst s.á. var sett tryggingarbréf án vaxta á íbúðina, útgefið til handhafa, að fjárhæð 25.000.000 króna með 1. veðrétti. Svo virtist sem ekkert annað hafi legið að baki umræddri ráðstöfun en að verja eignina gegn fullnustu kröfum stefnanda samkvæmt samningi. Stefnandi hafi vakið athygli stefnda á því að refsivert væri að eyðileggja á einhvern hátt veðandlagið eða rýra verðmæti þess. Veðskuldinni hafi síðar verið aflýst. 

Með tölvupósti 28. september s.á. hafi stefndu verið boðið að leggja fram greiðslu­áætlun og tryggingar til þess að sætta málið en þær hafi ekki brugðist við því.

Með tölvupósti 29. sama mánaðar hafi stefnda Þuríður sagt að málið hefði tafist þar sem skuldarinn hefði lent á spítala en hann ætli að greiða í næstu viku. Hún hafi því óskað eftir að stefnandi biði með frekari aðgerðir. Áður hefði stefnda Þuríður óskað eftir og fengið ítrekaða fresti. Samdægurs hafi stefnandi sent svarbréf þar sem hann hafi óskað eftir viðbrögðum við því hvort tryggingarbréfið á fasteigninni, er eiginmaður stefndu Þuríðar hefði viðurkennt að væri málamyndagerningur, færi af íbúðinni. Stefnandi hafi engin viðbrögð fengið við þeirri fyrirspurn. Stefnandi hafi því sent stefndu tölvupóst 13. október þar sem hann hafi upplýst að enginn annar kostur væri í stöðunni en að stefna málinu fyrir dóm. Þar sem stefndu hefðu brotið gegn skuldbindingum sínum samkvæmt lánasamningnum og þar sem þær hefðu ekki sinnt kröfum stefnenda um greiðslu verði að innheimta skuldina með atbeina dómstóla. Stefnda sé ábyrg fyrir endur­greiðslu alls lánsins og samkvæmt samningnum sé stefnandi lánveitandinn. Stefnandi mótmæli því að nokkrar ástæður séu fyrir því að samningurinn verði ekki talinn gildur vegna ákvæða samningalaga. 

Til stuðnings innheimtukröfu lánsins vísi stefnandi til meginreglna samningaréttar og ákvæða samningsins. Vísað sé til meginreglu kröfuréttar um efndir fjárskuld­bindinga er fái stoð í lögum nr. 50/2000 og samningalögum nr. 7/1936. Um dráttar­vexti vísi stefnandi til III. kafla laga um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001, sér­stak­lega 1. mgr. 6. gr. Um málskostnað vísi stefnandi  til 1. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991 og þess að málið hafi dregist verulega. Krafa um virðis­auka­skatt af málflutnings­þóknun sé reist á lögum nr. 50/1988 þar sem lög­mönnum sé gert að innheimta virðisaukaskatt af þjónustu sinni.

Málsástæður og lagarök stefndu Þuríðar

Stefnda Þuríður lýsir því að hún hafi leitað til stefnanda fyrir hönd erlends umbjóðanda síns. Umbjóðandinn hafi verið að losa fjármagn erlendis til fjárfestinga hér á landi og hafi vantað lán í erlendri mynt til að brúa bil vegna fasteigna­kaupa hér á landi. Stefnandi hafi tekið að sér að útvega lán fyrir umbjóðanda stefndu. Raunveru­legur lánveitandi hafi viljað vera nafnlaus, eins og fram komi í samningi, og því hafi stefnandi komið fram fyrir hans hönd. Stefnda hafi tekið að sér að hafa milligöngu um endurgreiðslu á láninu frá umbjóðanda sínum til stefnanda sem hafi verið fulltrúi lánveitanda. Þar sem stefnda hafi eingöngu komið fram fyrir hönd umbjóðanda síns, en ekki sjálf verið lántakandi, hafi ekki verið um skuldara­samband að ræða á milli hennar og stefnanda sem hafi ekki verið eigandi þess fjármagns sem lánað var og því ekki lánveitandi. Báðir málsaðilar hafi komið fram fyrir hönd umbjóðenda sinna. Um viðskiptasamband hafi verið að ræða milli stefndu Þuríðar og stefnanda en ekki skuldarasamband.

Fulltrúi Tim Thexton, Peter, hafi verið hér við nám og hafi hann verið í sambandi við stefndu vegna málsins. Hann hafi aðeins borið skilaboð á milli en engar ákvarðanir tekið og hann hefði engu getað breytt. Samskipti stefndu við Tim Thexton, fulltrúa stefnanda, hafi farið fram í gegnum síma og með tölvupósti. Í tölvubréfi spyrji hann hvort stefnda Vilborg myndi undirrita samninginn og hvort þurfi að endurskrifa hann  eins og um persónulegt lán væri að ræða til stefndu. Stefnda kveðst hafa svarað því að stefnda Vilborg myndi undirrita samninginn sem eigandi tryggingarinnar og að stefnda Þuríður myndi undirrita hann fyrir hönd fyrirtækis hennar. Rætt hafi verið sérstaklega um að aðkoma stefndu Vilborgar að samningnum væri eingöngu að veita fasteignatryggingu fyrir skuldinni með íbúð sinni en ekki að hún yrði persónulega ábyrg en aldrei hafi staðið til að ábyrgð hennar yrði umfram verðmæti fasteignarinnar. Hún hafi ekki átt að verða aðili að viðskiptasambandinu, aðeins að hún setti fasteign sína sem tryggingu fyrir endurgreiðslu lánsins. Í samningsdrögunum hafi verið mörg ákvæði sem ekki hafi verið unnt að fallast á og hafi stefnda rætt það símleiðis við Tim Thexton. Stefnda hafi í öllum samræðum við hann mótmælt 10% okurdráttarvöxtum á dag í tíu daga sem engan veginn stæðust íslensk lög. Hún hafi einnig óskað eftir sundur­greindum fjárhæðum vaxta og þóknunar. 

Stefnda Þuríður lýsir því að henni hafi borist drög að samningi sem hafi ekki verið rétt. Ennþá hafi verið ákvæði í þeim sem hún hafi gert athugasemdir við og and­mælt, svo sem um okurvexti, 10% á dag í tíu daga, og ekki hafi verið sundurliðað og tilgreint hver þóknun væri og hverjir væru vextir. Hún hafi bent Tim Texton og Peter á að eignarréttur á íbúðinni færðist ekki yfir með þeim hætti sem samningurinn kveði á um en þeir hafi báðir sagst vita að bein aðfararheimild væri rétta leiðin. Þar sem þeir hafi viljað hafa þennan háttinn á, að gert yrði fjárnám til tryggingar kröfunni, ef til vanefnda kæmi, væri ekkert því til fyrirstöðu. Tim hafi ætlað að leiðrétta samn­inginn í samræmi við það sem um hefði samist og senda hann aftur en síðar sama dag hafi hann sagst vera kominn í frí og ekki komast í tölvu til að laga samninginn. Hann hafi fallist á að samningurinn ætti að vera eins og þau hefðu rætt um en þau yrðu að láta þetta standa svona og vissu bæði um hvað hefði verið samið.

Á þessum tíma hafi umbjóðandi stefndu Þuríðar verið kominn í veruleg vandræði vegna viðskipta og hann hafi vantað fjármagnið sem hann hafi átt að fá lánað með samn­ingnum. Af þessum ástæðum og með hliðsjón af 11. tl. samningsins, þar sem segi að ef einhverjar hömlur eða skuldbindingar samningsins reyndust ógildar en væru gildar ef hluta þeirra væri breytt þá gildi slíkar hömlur með þeim breytingum sem þurfi til að þær verði gildar og skilvirkar, hafi verið skrifað undir samninginn eins og hann hafi þá verið úr garði gerður. Þetta hafi þau Tim rætt sérstaklega. Stefnda Þuríður kveðst hafa gert meðstefndu Vilborgu grein fyrir því að í samningnum væru villur og að sá sem hefði samið hann hefði fallist á að hann skyldi gilda eins og farið hefði verið fram á símleiðis. Hún hafi treyst því að hann stæði við að breyta samningnum. Stefnda Þuríður hafi ekki samið samninginn eins og lögmaður stefnanda hafi haldið fram.

Umbjóðandi stefndu Þuríðar hafi ekki staðið við greiðsluloforð sitt. Ástæður þess hafi verið veikindi og andlát konu hans sem hafi látist um það leyti sem hafi átt að greiða. Hann hafi svo sjálfur orðið mjög veikur og hafi auk þess ítrekað fengið hjarta­áfall. Heilsuleysi hans hafi því komið í veg fyrir að hann gæti leyst það fjármagn sem hann hafi ætlað til greiðslunnar.

Þessu til viðbótar verði að horfa til þess að fráleitt sé að stefnda Þuríður hafi tekið að sér að greiða kröfuna persónulega í erlendri mynt en vegna gjaldeyrishafta væri slík greiðsla óframkvæmanleg. Þess vegna hafi krafan um fasteignatryggingu einnig verið sett fram.

Krafan um að stefnda Þuríður verði alfarið sýknuð af kröfu stefnanda um endurgreiðslu styðjist við lög nr. 7/1936 um samningsgerð, umboð og ógilda löggern­inga, einkum 36. gr., sbr. og 32. og 33. gr. sömu laga.

Krafan um að aðalkröfu stefnanda um greiðslu USD 321.624 verði hafnað sé byggð á því að krafan standist ekki íslensk lög með vísan til laga nr. 38/2001 um vexti og verð­tryggingu. Hvorki sé getið um hundraðshluta vaxta né vaxtaviðmiðun í samn­ingnum en vextir samkvæmt 4. mgr. laganna skuli vera jafnháir vöxtum sem Seðla­banki Íslands ákveði með hliðsjón af lægstu vöxtum á nýjum almennum óverð­tryggðum útlánum hjá lánastofnunum og birtir eru samkvæmt 10. gr. Auk þessa sé ekki sundur­greint hvað séu vextir og hvað sé þóknun en það uppfylli ekki skilyrði 80. gr. laga um meðferð einkamála. Í 6. gr. laga um vexti og verðtryggingu sé kveðið á um dráttarvexti og að þeir skuli vera samkvæmt ákvörðun Seðlabanka Íslands. Okur­dráttarvaxtakrafa stefnanda, 10% vextir á dag í 10 daga, standist því ekki íslensk lög auk þess sem hún hafi aldrei verið samþykkt af stefndu. Slíkir dráttarvextir falli ekki undir heimild 2. mgr. 6. gr. laganna sem fjalli um heimild til að semja um fastan hundraðs­hluta vanefndaálags ofan á grunn dráttarvaxta með vísan til 1. mgr. sömu lagagreinar. Auk þess verði okurdráttarvaxtakrafa stefnanda að teljast ógild með vísan til 31. gr. samningalaganna nr. 7/1936 þar sem bersýnilegur mismunur sé á hags­munum þeim er stefnandi áskilji sér og því endurgjaldi sem fyrir þá skyldi koma þannig að endurgjaldið verði að teljast ósanngjarnt.

Krafan um að hafnað verði varakröfu stefnanda um greiðslu USD 124.000 auk dráttarvaxta og krafa stefndu Þuríðar, um að málinu skuli ljúka með greiðslu höfuð­stóls, USD 60.000, að viðbættum vöxtum til eindaga samkvæmt 4. gr. laga um vexti og verð­tyggingu og dráttarvöxtum frá eindaga til greiðsludags samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sömu laga, styðjist við áður tilvitnuð ákvæði laga nr. 7/1936, 91/1991 og 38/2001.

Krafa stefndu Þuríðar um málskostnað sé studd við 1. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála en krafan um að málskostnaður verði felldur niður við 3. mgr. sömu lagagreinar.  

    Málsástæður og lagarök stefndu Vilborgar

Af hálfu stefndu Vilborgar er vísað til þess að aðkoma hennar að málinu hafi eingöngu verið að setja fasteign sína til tryggingar kröfunni. Aldrei hafi stað til að hún tæki á sig persónulega ábyrgð á greiðslu kröfunnar og geti greiðslu­skylda hennar því aldrei verið umfram það sem eignin seljist fyrir á nauðungar­uppboði. Því sé alfarið mótmælt að eignarréttur fasteignarinnar færist yfir á kröfuhafa en fullnustu verði að leita með aðför og nauðungarsölu. Í þessu sambandi sé sérstaklega vísað til 11. gr. samningsins þar sem segi að ef ein­hverjar hömlur eða skuldbindingar þessa samnings reyndust ógildar, en væru gildar ef hluta þeirra væri breytt, þá gildi slíkar hömlur með þeim breytingum sem þurfi til að þær verði gildar og skilvirkar.

Krafa stefndu um sýknu af kröfu um endurgreiðslu sé studd við lög nr. 7/1936 um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga, einkum 36. gr., sbr. og 32. og 33. gr. Ekki sé um skuldarasamband að ræða milli stefndu Vilborgar og stefnanda heldur hafi fasteign stefndu verið sett að veði til tryggingar kröfunni og verði því að ganga að henni til fullnustu kröfunnar samkvæmt ákvæðum laga um aðför og laga um nauð­ungar­sölu.

Krafa stefndu um að hafnað verði aðalkröfu stefnanda um greiðslu USD 321.624 sé byggð á því að krafan standist ekki íslensk lög með vísan til laga um vexti og verðtryggingu. Ekki sé getið um hundraðshluta vaxta né vaxtaviðmiðun í samningnum og skuli þá vextir samkvæmt 4. gr. laganna vera jafnháir vöxtum sem Seðlabanki Íslands ákveði með hliðsjón af lægstu vöxtum á nýjum almennum óverðtryggðum útlánum hjá lánastofnunum og birtir eru samkvæmt 10. gr. Auk þessa sé ekki sundurgreint hvað væru vextir og hvað þóknun og uppfylli það ekki skilyrði 80. gr. laga um meðferð einkamála. Í 6. gr. laga um vexti og verðtryggingu sé kveðið á um dráttarvexti og að þeir skuli vera samkvæmt ákvörðun Seðlabanka Íslands. Okurdráttarvaxtakrafa stefnanda, 10% vextir á dag í 10 daga, standist því ekki íslensk lög auk þess sem hún hafi aldrei verið samþykkt af stefndu. Slíkir dráttarvextir falli ekki undir heimild 2. mgr. 6. gr. laganna sem fjalli um heimild til að semja um fastan hundraðshluta vanefndaálags ofan á grunn dráttarvaxta með vísan til 1. mgr. sömu lagagreinar. Auk þess verði okurdráttar­vaxtakrafa stefnanda að teljast ógild með vísan til 31. gr. samningalaganna nr. 7/1936 þar sem bersýnilegur mismunur sé á hags­munum þeim er stefnandi hafi áskilið sér og því endurgjaldi sem fyrir þá skyldi koma, þannig að endurgjaldið verði að teljast ósanngjarnt.

Krafa stefndu, um að hafnað verði varakröfu stefnanda um greiðslu USD 124.000 auk dráttarvaxta, og krafan, um að ákveðið verði með dómi að kröfufjárhæð stefnanda sé höfuðstóll USD 60.000 að viðbættum vöxtum til eindaga samkvæmt 4. gr. laga um vexti og verðtryggingu og dráttarvöxtum frá eindaga til greiðsludags samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sömu laga, styðjist við áður tilvitnuð ákvæði laga nr. 7/1936, 91/1991 og 38/2001.

Krafa stefndu um að hvor aðili beri sinn kostnað af málinu sé studd við 3. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála.

Niðurstaða

Í samningnum, sem vísað er til af hálfu stefnanda, er því lýst að stefnda Þuríður hafi óskað aðstoðar við að finna aflandslán fyrir hönd viðskiptavinar og að stefnandi hafi fundið lánveitanda sem hafi verið reiðubúinn að lána henni fé. Þá segir þar að ætlunin sé að lánveitandi greiði höfuðstólinn með milligöngu stefnanda til stefndu og að þær endurgreiði höfuðstólinn ásamt áföllnum vöxtum og þóknun til stefnanda. Í samningnum kemur fram að stefndu hafi báðar samþykkt að þær beri óskipta ábyrgð á því að endurgreiðsluupphæðin verði greidd á gjalddaga. Samningurinn er undirritaður 20. júlí 2009 af stefndu og 21. sama mánaðar af hálfu stefnanda. Með samningnum er fylgiskjal sem er dagsett 21. júlí s.á.

Í málinu eru ekki aðrar upplýsingar um greiðslur á hinu meinta láni samkvæmt samningnum en þær að vísað er til fylgiskjalsins þar sem segir að greiða skuli vegna lánsins 30.000 USD inn á tilgreindan reikning á nafni A.R.I. Trading LLc í Standard Chartered Bank Deira Dubai. Einnig skuli greiða 30.000 USD á reikning stefndu Þuríðar í íslenskum banka sem tilgreindur er í fylgiskjalinu. Þá er stefnandi talinn í fylgi­skjalinu eigandi endurgreiðslureiknings á Kýpur. Tilgangur lánsins er sagður vera fjármögnun brúarfjárfestingar.

Þegar samningurinn var undirritaður voru í gildi reglur um gjaldeyrismál nr. 1130/2008 frá 15. desember 2008. Reglurnar voru settar í samræmi við bráðabirgða­ákvæði með lögum um gjaldeyrismál nr. 87/1992. Samkvæmt þessum reglum sættu úttektir af gjaldeyrisreikningum hér á landi takmörkunum á gildistíma samningsins. Einnig sættu fjármagnsflutningar takmörkunum samkvæmt 6. tl. 1. mgr. í framan­greindu bráðabirgðaákvæði í lögum um gjaldeyrismál, sbr. 7. gr. reglnanna, svo og útflutningur gjaldeyris, sbr. 11. gr. þeirra. Samkvæmt 13. gr. reglnanna varða brot gegn ákvæðum þeirra stjórnvaldssektum og refsingum samkvæmt tilgreindum ákvæðum í lögum um gjaldeyrismál.   

Af hálfu stefndu Þuríðar er því haldið fram að hún hafi ekki getað tekið að sér að greiða kröfu í erlendri mynt en vegna gjaldeyrishafta sé slík greiðsla ófram­kvæmanleg. Engar röksemdir hafa af þessu tilefni komið fram af hálfu stefnanda fyrir því að þeir fjármagnsflutningar, sem efndir samningsins kalla á, hafi verið heimilir samkvæmt þeim reglum sem þá giltu og hér að framan er vísað til. Dómstólar geta ekki fellt dóm á kröfu sem leitt getur til að efndir á henni feli í sér lögbrot af hálfu málsaðila. Með vísan til þess og 1. mgr. 24. gr. laga um meðferð einkamála verður að vísa málinu ex officio frá dómi. 

Samkvæmt 2. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála ber að dæma stefnanda til að greiða stefndu Þuríði málskostnað sem þykir hæfilega ákveðinn 200.000 krónur. Af hálfu stefndu Vilborgar er ekki gerð krafa um málskostnað.

Úrskurðinn kveður upp Sigríður Ingvarsdóttir héraðsdómari.

Ú r s k u r ð a r  o r ð:

Máli þessu er vísað frá dómi.

Stefnandi, Miletex Corporation, greiði stefndu, Þuríði Kristínu Halldórs­dóttur, 200.000 krónur í málskostnað.