Fimmtudaginn 20. september 2012.
Nr. 36/2012.	Margrét Rósa Pétursdóttir (Kristján Stefánsson hrl.) gegn Arion banka hf. (Aðalsteinn E. Jónasson hrl.)

 

Skuldamál.

A hf. höfðaði mál gegn M til heimtu skuldar vegna yfirdráttar á tékkareikningi. M bar því við að reikningurinn væri henni óviðkomandi og hún stæði ekki í neinni skuld við A hf. Í málinu lá fyrir að reikningurinn var stofnaður í nafni M og báru yfirlit yfir reikninginn með sér að yfirdrætti á honum hafi að langmestu leyti verið ráðstafað yfir á annan reikning M hjá sama banka. Taldi Hæstiréttur viðbáru M vera haldlausa og gilti einu þó M kannaðist ekki við að hafa óskað eftir heimild til yfirdráttar. Var M því dæmd til greiðslu umræddrar skuldar.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Árni Kolbeinsson og Jón Steinar Gunnlaugsson og Benedikt Bogason settur hæstaréttardómari.

Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 11. janúar 2012. Hún krefst sýknu af kröfu stefnda og málskostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti.

Stefndi krefst staðfestingar hins áfrýjaða dóms og málskostnaðar fyrir Hæstarétti.

I

Hinn 23. ágúst 2007 var stofnaður reikningur nr. 0330-26-800500 í nafni áfrýjanda í útibúi Kaupþings banka hf. á Akranesi og var yfirdráttarheimild á reikningnum 6.000.000 krónur. Sama dag var öll sú fjárhæð millifærð yfir á annan reikning í bankanum nr. 0330-26-500, en þann reikning hafði áfrýjandi stofnað árið 1979 og var hann upphaflega í útibúi Samvinnubankans á Akranesi. Nokkru áður en fyrrgreindi reikningurinn var stofnaður eða 13. ágúst 2007 hafði áfrýjandi gefið út tryggingarbréf til bankans að fjárhæð 14.000.000 krónur, en með því var veittur veðréttur í fasteigninni Garðastræti 34 í Reykjavík til tryggingar á öllum skuldum hennar við bankann.

Með ákvörðun Fjármálaeftirlitsins 22. október 2008 var eignum og skuldum Kaupþings banka hf. ráðstafað til stefnda sem þá hét Nýi Kaupþing banki hf. Við þá ráðstöfun færðust fyrrgreindir bankareikningar í útibúinu á Akranesi til stefnda.

Samkvæmt yfirliti yfir reikning nr. 0330-26-800500 var reikningurinn yfirdreginn allt frá því hann var stofnaður 23. ágúst 2007. Hinn 20. maí 2009 var áfrýjanda send tilkynning um vanskil vegna yfirdráttar á reikningnum, en skuldin nam þá 22.341.759 krónum. Í kjölfarið gaf áfrýjandi og eiginmaður hennar út tryggingabréf 29. sama mánaðar til stefnda að fjárhæð 6.000.000 krónur með veðrétti í fyrrgreindri fasteign til tryggingar á öllum skuldum hjónanna við bankann. Þann dag höfðu 22.599.930 krónur verið yfirdregnar á reikningi nr. 0330-26-800500, en á fyrrgreindum reikningi nr. 0330-26-500 höfðu verið yfirdregnar 1.168.586 krónur. Mál þetta höfðaði stefndi til heimtu á skuld vegna yfirdráttar á fyrrnefnda reikningnum, og miðar höfuðstól kröfunnar við stöðu reikningsins 26. febrúar 2010. Samhliða höfðaði stefndi annað mál á hendur áfrýjanda vegna yfirdráttar á síðarnefnda reikningnum og er það mál nr. 48/2012 hér við réttinn.

II

 Í málinu liggur fyrir að reikningur nr. 0330-26-800500 var stofnaður í nafni áfrýjanda 23. ágúst 2007 og allri yfirdráttarheimild reikningsins ráðstafað með millifærslu yfir á reikning áfrýjanda við sama banka. Þá bera yfirlit yfir reikninginn með sér að yfirdrætti á honum var að langmestu leyti ráðstafað yfir á nefndan reikning áfrýjanda. Sú viðbára áfrýjanda að reikningurinn sé henni óviðkomandi er því haldlaus. Þá gildir einu þótt áfrýjandi hafi ekki kannast við að hafa óskað eftir heimild til yfirdráttar. Samkvæmt þessu verður staðfest niðurstaða hins áfrýjaða dóms og tekin til greina krafa stefnda að fjárhæð 24.340.774 krónur miðað við stöðu reikningsins 26. febrúar 2010.

Í málinu liggur ekki fyrir að stefndi hafi sannanlega krafið áfrýjanda um greiðslu skuldarinnar fyrr en með birtingu stefnu 11. maí 2010. Með vísan til 4. mgr. 5. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu verða dráttavextir af kröfunni reiknaðir frá þeim degi.

Áfrýjanda verður gert að greiða stefnda málskostnað fyrir Hæstarétti eins og greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Áfrýjandi, Margrét Rósa Pétursdóttir, greiði stefnda, Arion banka hf., 24.340.774 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá 11. maí 2010 til greiðsludags.

Ákvæði héraðsdóms um málskostnað skal óraskað.

Áfrýjandi greiði stefnda 500.000 krónur í málskostnað fyrir Hæstarétti.

 

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 23. nóvember 2011.

Mál þetta, sem dómtekið var 1. nóvember sl., er höfðað af Arion banka hf., kt. 581008-0150, Borgartúni 19, Reykjavík, með stefnu birtri 11. maí 2010 á hendur Margréti Rósu Pétursdóttur, kt. 120658-3529, Garðastræti 34, Reykjavík.

Dómkröfur stefnanda eru þær, að stefnda verði dæmd til að greiða stefnanda skuld að fjárhæð 24.340.774 krónur, ásamt dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá 26. febrúar 2010 til greiðsludags. Þá er krafist málskostnaðar auk virðisaukaskatts af málflutningsþóknun.

Af hálfu stefndu er þess krafist, að stefnda verði sýknuð af öllum kröfum stefnanda, en til vara að kröfur verði stórlega lækkaðar. Þá er krafist málskostnaðar úr hendi stefnanda að skaðlausu auk virðisaukaskatts.

Í upphaflegum dómkröfum stefndu var þess aðallega krafist, að málinu yrði vísað frá dómi. Var frávísunarkröfu stefndu í málinu hafnað með úrskurði 20. janúar 2011.

I

Stefnandi kveður kröfu sína byggða á yfirdráttarheimild á veltureikningi. Hinn 23. ágúst 2007 hafi stefnandi samþykkt umsókn stefndu um stofnun veltureiknings nr. 0330-26-800500 með heimild til yfirdráttar í útibúi stefnanda. Þegar heimild til yfirdráttar hafi runnið út 26. febrúar 2010, hafi vanskilaskuldin staðið í 24.340.774 krónum samkvæmt reikningaskrá. Hafi skuldin ekki fengist greidd þrátt fyrir innheimtutilraunir og því hafi verið nauðsynlegt að höfða mál til greiðslu hennar. 

Með heimild í lögum nr. 125/2008 hafi Fjármálaeftirlitið tekið þá ákvörðun 9. október 2008 að taka yfir vald hluthafafundar Kaupþings banka hf., kt. 560882-0419, og víkja stjórn bankans og skipa skilanefnd yfir hann. Þá hafi ráðstöfun eigna og skulda Kaupþings banka hf. til Arion banka hf. verið ákveðin með ákvörðun Fjármálaeftirlitsins 22. október 2008.

Um lagarök vísar stefnandi til almennra reglna kröfuréttarins og meginreglna samningaréttarins um skuldbindingargildi loforða og skyldu til að efna samninga, en reglur þessar fái m.a. stoð í lögum nr. 7/1936. Kröfur um dráttarvexti, þ.m.t. vaxtavexti, styður stefnandi við ákvörðun Seðlabanka Íslands á hverjum tíma um grunn dráttarvaxta og vanefndaálags, sbr. 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu. Málskostnaðarkrafan er studd við 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála og kröfu sína um virðisaukaskatt af málflutningsþóknun reisir stefnandi á lögum nr. 50/1988, en stefnandi kveðst ekki vera virðisaukaskattskyldur og beri því nauðsyn til að fá dóm fyrir skattinum úr hendi stefndu.

II

Stefnda reisir sýknukröfu sína á því, að hún hafi ekki sjálf stofnað til viðskipta við stefnanda. Kannast hún ekki við að hafa óskað eftir yfirdráttarheimild hjá stefnanda. Tekur krafa stefndu um sýknu því mið af þeirri staðhæfingu stefndu, að hún skuldi stefnanda ekkert.

Þá mótmælir stefnda öllum kröfum stefnanda um dráttarvexti fyrr en frá og með dómsuppsögu. Krafa stefndu um málskostnað er reist á ákvæðum laga nr. 91/1991 og krafa um virðisaukaskatt á lögum nr. 50/1988, en stefnda kveðst ekki hafa á hendi virðisaukaskattskylda starfsemi og henni beri því nauðsyn til að heimta virðisaukaskatt úr hendi stefnanda.

III

Stefnandi kveður stefndu hafa stofnað tékkareikning með heimild til yfirdráttar í  útibúi forvera stefnanda, Kaupþingi banka hf., 23. ágúst 2007, með reikningsnúmerið 0330-26-800500. Þegar heimild til yfirdráttar hafi runnið út 26. febrúar 2010 hafi vanskilaskuld á reikningnum numið 24.340.774 krónum. Stefnda kveðst ekki hafa stofnað umræddan reikning eða óskað eftir yfirdráttarheimild hjá stefnanda og skuldi hún honum því ekkert.

Engin gögn hafa verið lögð fram í málinu um stofnun reikningsins, en í málinu hafa verið lögð fram reikningsyfirlit af hálfu stefnanda frá stofnun reikningsins til 31. desember 2009. Má þar sjá, að frá stofnun reikningsins hefur verið yfirdráttarheimild á reikningnum frá stofndegi, þegar heimildin er nýtt til fulls og millifært er af reikningnum yfir á annan reikning í eigu sama reikningseiganda. Á reikningsyfirlitunum, sem send voru á lögheimili stefndu, kemur fram, að athugasemda sé óskað innan 20 daga frá viðtöku yfirlitanna, annars teljist reikningurinn réttur. Hefur því ekki verið borið við í málinu, að þau hafi ekki borist stefndu. Þá hefur ekki verið sýnt fram á, að stefnda hafi gert athugasemdir eða borið brigður á yfirlitin fram til þessa málareksturs eða svarað tilkynningu um vanskil, sem henni var send 20. maí 2009. Er engum skýringum af hálfu stefndu borið við um það, hvers vegna það hafi ekki verið gert. Enda þótt umsókn um stofnun reiknings hafi ekki verið lögð fram af hálfu stefnanda í málinu, þá þykja framlögð reikningsyfirlit sýna fram á, að reikningur hafi verið stofnaður í nafni stefndu, sem hún hafi ekki gert athugasemdir við og því sætt sig við. Telst reikningurinn því hennar. Verður því ekki fallist á, að stefnda skuldi stefnanda ekkert, enda ber hún ábyrgð á þeim skuldum, sem stofnað er til á reikningi hennar með lögmætum hætti, en því hefur ekki verið hreyft í málinu, að færslur á reikninginn hafi komið til með ólögmætum hætti eða án samþykkis hennar.

Að þessu virtu verður stefnda talin skulda stefnanda umkrafða fjárhæð í málinu og dæmd til greiðslu hennar.

Af hálfu stefndu er dráttarvaxtakröfu stefnanda mótmælt. Stefnandi krefst dráttarvaxta frá 26. febrúar 2010, en þá var síðasta hreyfing skráð á reikningnum. Reikningurinn er í vanskilum frá 30. júní 2009 að telja samkvæmt sama yfirliti, en stefndu hafði þegar verið send tilkynning um vanskil 20. maí sama ár. Hefur stefnda ekki gert nægilega grein fyrir því, að hvaða leyti dráttarvaxtakröfunni er mótmælt eða hvers vegna miða skuli við síðari dagsetningu en 26. febrúar 2010. Verður því fallist á dráttarvaxtakröfu stefnanda eins og henni er lýst í dómsorði.

Með vísan til 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 verður stefnda dæmd til að greiða stefnanda málskostnað. Samhliða máli þessu er rekið málið E-4171/2010 milli sömu aðila. Málskostnaður er því ákvarðaður með hliðsjón af 4. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 og þykir hæfilega ákveðinn 130.000 krónur og hefur þá verið tekið tillit til reglna um virðisaukaskatt.

Af hálfu stefnanda flutti málið Þorsteinn Ingi Valdimarsson, hdl., en af hálfu stefndu flutti málið Kristján Stefánsson, hrl.

Dóm þennan kveður upp Hrannar Már S. Hafberg, settur héraðsdómari.

D Ó M S o r ð :

Stefnda, Margrét Rósa Pétursdóttir, greiði stefnanda, Arion banka hf., 24.340.774 krónur ásamt dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá 26. febrúar 2010 til greiðsludags.

Stefnda greiði stefnanda 130.000 krónur í málskostnað.