Miðvikudaginn 7. maí 2003.
Nr. 153/2003.	Benedikt Karlsson (Sveinn Andri Sveinsson hrl.) gegn Björgvin Ásgeirssyni og sýslumanninum á Selfossi (Othar Örn Petersen hrl.)

 

Kærumál. Nauðungarsala. Frávísunarúrskurður felldur úr gildi.

BK krafðist fyrir dómi úrlausnar um lögmæti tiltekinna ákvarðana sýslumanns við nauðungarsölu á fasteign hans. Héraðsdómari vísaði kröfu BK frá dómi þar sem ekki yrði séð af ákvæðum laga um nauðungarsölu að BK, sem gerðarþoli, hefði heimild til að skjóta umræddum ákvörðunum undir dómara. Hæstiréttur taldi að sem gerðarþoli við nauðungarsöluna nyti BK þeirrar takmörkuðu heimildar, sem fram kæmi í 4. mgr. 22. gr. laga nr. 90/1991, til að leita úrlausnar héraðsdóms um þær ákvarðanir sýslumanns, sem um ræddi í málinu. Varnaraðilinn sýslumaðurinn á Selfossi hafi ekki sem gerðarbeiðandi við nauðungarsöluna andmælt því að BK fengi að leita úrlausnar héraðsdóms um þessar ákvarðanir. Það hafi aðrir gerðarbeiðendur heldur ekki gert. Nyti BK því heimildar til að bera málið undir dóm, sbr. 1. mgr. 73. gr. sömu laga. Þá þóttu ekki aðrir annmarkar á málatilbúnaði BK, sem varðað gætu frávísun málsins, og var hinn kærði úrskurður felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdómara að taka það til efnislegrar meðferðar.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Árni Kolbeinsson og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 16. apríl 2003, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 30. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 4. apríl 2003, þar sem vísað var frá dómi máli sóknaraðila á hendur varnaraðilum um ágreining varðandi nauðungarsölu á fasteigninni Hlíðartungu í Sveitarfélaginu Ölfusi. Kæruheimild er í 79. gr. laga nr. 90/1991 um nauðungarsölu. Sóknaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdómara að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefst sóknaraðili kærumálskostnaðar.

Varnaraðilinn Björgvin Ásgeirsson krefst þess að úrskurður héraðsdómara verði staðfestur og sóknaraðila gert að greiða kærumálskostnað.

Varnaraðilinn sýslumaðurinn á Selfossi hefur ekki látið málið til sín taka fyrir Hæstarétti.

I.

Svo sem fram kemur í hinum kærða úrskurði hélt sýslumaðurinn á Selfossi 12. desember 2002 áfram uppboði við nauðungarsölu á fasteigninni Hlíðartungu. Samkvæmt endurriti úr gerðabók sýslumanns voru gerðarbeiðendur Lífeyrissjóðurinn Framsýn, tollstjórinn í Reykjavík og sýslumaðurinn á Selfossi, en sóknaraðili var gerðarþoli. Áður en leitað var þessu sinni boða í eignina var uppboðsskilmálum breytt á þann veg að frestur kaupanda til að greiða fjórðung söluverðs hennar til að fá boð sitt samþykkt var ákveðinn til 16. janúar 2003, en bjóðendur skyldu vera bundnir við boð sín til og með 23. sama mánaðar. Við uppboðið varð varnaraðilinn Björgvin hæstbjóðandi. Honum var greint frá því að boð hans yrði samþykkt ef greiðsla bærist samkvæmt því og í samræmi við breytta uppboðsskilmála 16. janúar 2003 kl. 15. Sóknaraðili, sem var viðstaddur uppboðið, ritaði undir bókun um það í gerðabók, svo og sérstakt skjal um framangreinda breytingu á uppboðsskilmálum.

Um það leyti dags 16. janúar 2003, sem varnaraðilanum Björgvin bar að inna af hendi greiðslu til samþykkis boðs síns, leitaðist sóknaraðili við að fá nauðungarsöluna fellda niður. Eins og nánar greinir í hinum kærða úrskurði barst sýslumanni bréf frá lögmanni Lífeyrissjóðsins Framsýnar kl. 14.26 þennan dag, þar sem kom fram að hæstbjóðandi í fasteignina hafi komið veðskuld við lífeyrissjóðinn í skil. Nokkru eftir kl. 15 barst síðan sýslumanni annað bréf frá lögmanninum, þar sem lýst var yfir að hann afturkallaði beiðni sína um nauðungarsölu. Þá liggur fyrir að sama dag bauð sóknaraðili sýslumanni greiðslu að fjárhæð 500.000 krónur upp í skuld, sem sá síðastnefndi hafði krafist nauðungarsölu til að fá fullnægt, en heildarfjárhæð hennar mun hafa verið 6.459.599 krónur. Vildi sóknaraðili fá beiðni sýslumanns afturkallaða gegn þessari greiðslu, en hann ekki orðið við því. Varnaraðilinn Björgvin innti af hendi greiðslu samkvæmt uppboðsskilmálum á þeim tíma, sem ákveðinn hafði verið. Var boð hans í fasteignina þar með samþykkt.

Með bréfi 23. janúar 2003 til Héraðsdóms Suðurlands leitaði sóknaraðili úrlausnar um gildi ákvörðunar sýslumanns 16. sama mánaðar um að neita að afturkalla beiðni sína um nauðungarsölu á fasteigninni Hlíðartungu gegn innborgun á skuld sóknaraðila og ávísun frá honum á tilteknar greiðslur úr hendi þriðja manns. Enn fremur leitaði sóknaraðili úrlausnar um gildi ákvörðunar sýslumanns sama dag um að samþykkja boð varnaraðilans Björgvins og „þar með stytta samþykkisfrest úr 6 vikum í 5 þrátt fyrir að viðstöddum á uppboðsstað hafi borið saman um að 6 vikna frestur hefði verið veittur.“ Fyrir liggur að sóknaraðili sendi einnig afrit af þessu bréfi til sýslumanns 23. janúar 2003.

Fyrir héraðsdómi kröfðust varnaraðilar þess að málinu yrði vísað frá. Var fallist á þá kröfu með hinum kærða úrskurði.

II.

Dómkröfur sóknaraðila fyrir héraðsdómi voru þær sömu og fram komu í bréfi hans til dómsins 23. janúar 2003, sem áður er getið. Skilja verður fyrri kröfu sóknaraðila svo að með henni sé hann í reynd að krefjast úrlausnar um að sýslumanni hafi borið 16. janúar 2003 að fella niður nauðungarsölu á fasteigninni Hlíðartungu vegna greiðslu, sem sóknaraðili telur gerðarbeiðendur hafa fengið á kröfum sínum. Þá verður að skilja síðari kröfu sóknaraðila þannig að hann leiti með henni úrlausnar um að sýslumanni hafi ekki verið rétt að veita umræddan dag viðtöku úr hendi varnaraðilans Björgvins greiðslu á hluta söluverðs fasteignarinnar til samþykkis á boði hans í hana.

Samkvæmt upphafsorðum 2. mgr. 22. gr. laga nr. 90/1991 ber sýslumanni þegar í stað að taka ákvörðun um ágreining, sem rís við fyrirtöku samkvæmt 21. gr. laganna á beiðni um nauðungarsölu, um hvort nauðungarsalan fari fram eða hvernig staðið verði að henni. Samkvæmt 6. mgr. sömu lagagreinar verður þessari reglu jafnframt beitt á síðari stigum nauðungarsölu allt fram að því að aðgerðum við hana er lokið. Framangreindar kröfur sóknaraðila lúta báðar að því hvernig standa hafi átt að nauðungarsölu í skilningi þessara lagaákvæða. Sem gerðarþoli við nauðungarsöluna naut sóknaraðili þeirrar takmörkuðu heimildar, sem fram kemur í 4. mgr. 22. gr. laga nr. 90/1991, til að leita úrlausnar héraðsdóms um þær ákvarðanir sýslumanns, sem um ræðir í málinu. Varnaraðilinn sýslumaðurinn á Selfossi hefur ekki sem gerðarbeiðandi við nauðungarsöluna andmælt því að sóknaraðili fái að leita úrlausnar héraðsdóms um þessar ákvarðanir í máli, sem rekið er eftir reglum XIII. kafla laga nr. 90/1991. Það hafa aðrir gerðarbeiðendur heldur ekki gert. Nýtur sóknaraðili því heimildar til að bera mál þetta undir dóm, sbr. 1. mgr. 73. gr. sömu laga.

Samkvæmt framangreindu og með því að ekki eru aðrir annmarkar á málatilbúnaði sóknaraðila, sem varðað geta frávísun málsins, verður hinn kærði úrskurður felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdómara að taka það til efnislegrar meðferðar.

Rétt er að aðilarnir beri á þessu stigi hver sinn kostnað af málinu í héraði og fyrir Hæstarétti.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdómara að taka málið til efnislegrar meðferðar.

Málskostnaður í héraði og kærumálskostnaður fellur niður.

 

 

Úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 4. apríl 2003

I.

                Mál þetta var þingfest 20. febrúar sl., en tekið til úrskurðar hinn 10. mars sl.

Með bréfi lögmanns sóknaraðila, Benedikts Karlssonar, Hlíðartungu, Sveitarfélaginu Ölfusi, dagsettu 23. janúar 2003, sem móttekið var í Héraðsdómi Suðurlands þann sama dag, voru gerðar svofelldar dómkröfur:

                Að eftirfarandi ákvarðanir Sýslumannsins á Selfossi verði ógiltar:

a) Ákvörðun sýslumanns frá 16. janúar 2003 sem innheimtumanns ríkissjóðs að neita að afturkalla uppboðsbeiðni vegna eignarinnar Hlíðartungu gegn innborgun á skuld sóknaraðila og ávísun kaupsamningsgreiðslna vegna eignarinnar samkvæmt samþykktu gagntilboði í eignina frá Heiðrúnu Árnadóttur, frá 12. janúar 2003.

b) Ákvörðun sýslumanns sem uppboðshaldara frá 16. janúar 2003 um að samþykkja tilboð hæstbjóðanda í eignina og þar með stytta samþykkisfrest úr 6 vikum í 5 þrátt fyrir að viðstöddum á uppboðsstað hafi borið saman um að 6 vikna frestur hefði verið veittur.

Af hálfu varnaraðila, Björgvins Ásgeirssonar, er gerð sú krafa aðallega að kæru sóknaraðila verði vísað frá dómi. Til vara er þess krafist að kröfum sóknaraðila verði hafnað. Þá krefst varnaraðili þess að sóknaraðila verði gert að greiða sér málskostnað, auk virðisaukaskatts á málflutningsþóknun.

Sýslumaðurinn á Selfossi hefur krafist þess að máli þessu verði vísað frá dómi, en til vara að kröfum sóknaraðila verði hafnað. Þá gerir hann kröfu um að sóknaraðili greiði honum málskostnað að mati dómsins.

II. Málavextir

Fimmtudaginn 12. desember 2002 fór fram nauðungarsala á fasteigninni  Hlíðartungu, Sveitarfélaginu Ölfusi á eigninni sjálfri. Uppboðsbeiðendur munu hafa verið Íbúðalánasjóður, Lífeyrissjóðurinn Framsýn, Tollstjórinn í Reykjavík og Sýslumaðurinn á Selfossi, en sóknaraðili var uppboðsþoli. Varnaraðilinn Björgvin Ásgeirsson, var hæstbjóðandi. Sóknaraðili kveðst hafa óskað eftir því að 8 vikna samþykkisfrestur yrði veittur. Að ósk sóknaraðila gerði sýslumaður breytingu á uppsboðsskilmálum og var veittur frekari samþykkisfrestur. Undirritaði sóknaraðili sérstakt skjal er lagt var fram við nauðungarsöluna um uppboðsskilmála nauðungarsölunnar, þar sem segir m.a.: „Boð hæstbjóðanda í eignina verður samþykkt berist greiðsla samkvæmt því 16. jan. 2003. Skulu þeir sem gera boð vera skuldbundnir samkvæmt þeim til og með 23. jan. 2003.” Þá var eftirfarandi bókað í  nauðungarsölubók: „Í tilefni af boði Björgvins Ásgeirssonar, og með vísan til 6. mgr. 32. gr. nsl. tilkynnir sýslumaður, að það skilyrði er sett fyrir því, að boð hans verði tekið til álita, að hann setji tryggingu fyrir allri uppboðsfjárhæðinni, sem hann skal leggja fram í formi bankaábyrgðar eða reiðufé hjá sýslumanni fyrir kl. 12°° þann 16. desember 2002.

[...]

Hæstbjóðanda er greint frá því að boð hans í eignina verði samþykkt ef greiðsla berst samkvæmt því í samræmi við breytta uppboðsskilmála þann 16. janúar 2003 nk kl. 15°°.” Undir þetta rita viðstaddir þar með taldir aðilar þessa máls.

Sóknaraðili kveðst hins vegar hafa misskilið sýslumann og án þess að viðstaddir hafi áttað sig á hafi sýslumaður virst hafa haft þann háttinn á að hinn samþykkti 6 vikna samþykkisfrestur hafi átt við þá sem næsthæst buðu, en 5 vikna frestur veittur hæstbjóðanda.

Hæstbjóðandi lagði svo fram tryggingu fyrir uppboðsandvirði á tilsettum tíma og tók sýslumaður við greiðslu hæstbjóðanda á uppboðsandvirði klukkan 15:00 fimmtudaginn 16. janúar sl. Fyrir þann tíma, en eftir uppboðið, höfðu þeir bjóðendur sem úthlutað áttu að fá af uppboðsandvirði afturkallað uppboðsbeiðnir sínar, nema hvað aðilar deila um hvort Lífeyrissjóðurinn Framsýn hafi afturkallað uppboðsbeiðni fyrir þann tíma. Þá afturkallaði Sýslumaðurinn á Selfossi ekki uppboðsbeiðni sína, en upplýst er að hann hefði ekki fengið úthlutað af uppboðsandvirði eignarinnar.

Í gögnum málsins er svofellt bréf lögmanns Lífeyrissjóðs Framsýnar, sent með myndsendi til Sýslumannsembættisins á Selfossi klukkan 14:26, fimmtudaginn 16. janúar 2003:

„Efni: Nauðungarsala fasteignarinnar Hlíðartungu, Ölfushreppi, Árnessýslu, þann 12. desember 2002.

Umbj. m., Lífeyrissjóðurinn Framsýn, kt. 561195-2779, er veðhafi í ofangreindri eign samkvæmt veðskuldabréfi nr. 602131 útgefnu af Svanhvíti B. Tómasdóttur, kt. 141257-2349, til Lífeyrissjóðs Dagsbrúnar og Framsóknar, nú Lífeyrissjóðsins Framsýnar, þann 26. apríl 1995, upphaflega að fjárhæð 700.000 kr., bundið vísitölu neysluverðs með grunnvísitölu 172,0, tryggt með 6 veðrétti í eigninni.

Fyrir hönd umbj. m. Lífeyrissjóðsins Framsýnar er hér með staðfest að hæstbjóðandi í eignina hefur nú þegar greitt veðskuldabréfið í skil og hefur umbj. m. heimilað að bréfið hvíli áfram á ofangreindri eign að eftirst. 426.359 kr. Fjárhæð eftirstöðva miðast við stöðu bréfanna 16. janúar 2003.” Aðilar deila um hvort líta beri á bréf þetta sem afturköllun uppboðs eða ekki.

Þá er í gögnum málsins ljósrit kröfulýsingar, dagsettrar 12. desember 2002,  frá Lífeyrissjóðnum Framsýn er vélrituð höfðu verið á eftirfarandi orð:

„16.1.2003

Afturkallast mér [svo] með, með fyrirvara um að aðrir geri slíkt hið sama.”

Undir þetta mun lögmaður lífeyrissjóðsins hafa ritað.

Kröfulýsing þessi með framangreindri áritun mun hafa verið send sýslumannsembættinu klukkan 15:05 fimmtudaginn 16. janúar 2003 gegnum bréfsíma.

Sóknaraðili heldur því einnig fram að hann og bróðir hans hafi gert sýslumanni grein fyrir því fyrir klukkan 15:00 fimmtudaginn 16. janúar 2003 að þeir sem átt hafi rétt til úthlutunar samkvæmt nauðungarsölunni hafi afturkallað uppboðsbeiðnir sínar.

Sýslumaðurinn á Selfossi rekur eftirfarandi um samskipti sín við sóknaraðila og menn á hans vegum:

                Það hafi ekki verið fyrr en 16. janúar 2003 að Örn Karlsson, bróðir sóknaraðila, hafi hringt í sýslumann og viljað ræða málefni sóknaraðila. Þegar sýslumaður hafi tjáð Erni að hann hefði ekki heimild til að ræða málefni sóknaraðila við annan en sóknaraðila sjálfan nema fyrir lægi skriflegt umboð, hafi sóknaraðili fengið símtólið og óskað eftir því við sýslumann að uppboðið yrði fellt niður. Sýslumaður kvaðst hafa svarað því til að samkvæmt 1. mgr. 15. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, þyrfti að afturkalla allar kröfur uppboðsbeiðenda. Síðar sama dag hafi Örn Helgason frá fasteignasölunni Þingholti spurt hvort senda mætti gögn sem dygðu sem trygging fyrir greiðslu, en fengið þau svör hjá sýslumanni að annað hvort þyrfti að greiða með peningum eða setja fram tryggingu banka eða sparisjóðs til þess að uppboðskrafa sýslumanns yrði afturkölluð. Ekki hafi verið orðið við því. Síðar hafi lögmaður sóknaraðila hringt og honum verið gefin sömu svör. Örn Karlsson hafi hringt á ný og fengið sömu svör og fyrr um þörf umboðs og þá hafi sóknaraðili talað við sýslumann í símann og boðið sýslumanni 500.000 króna greiðslu upp í kröfu ríkissjóðs, er verið hafi að fjárhæð 6.459.599 krónur. Sýslumaður kvaðst mundu taka við greiðslu en sú greiðsla myndi ekki duga til afturköllunar. Á meðan þetta símtal stóð yfir hafi hæstbjóðandi komið á skrifstofu sýslumanns og greitt uppboðsandvirðið klukkan 15:00. Afturköllun frá Lífeyrissjóðnum Framsýn hafi hins vegar ekki borist sýslumanni fyrr en klukkan 15:17.

III.

                Sóknaraðili segir það almenna reglu hjá sýslumannsembættum landsins að þegar veittur sé tiltekinn samþykkisfrestur, þá sé bætt viku aftan við veittan frest svo unnt sé að taka tilboðum frá hæstbjóðendum, falli þeir frá sínum tilboðum af einhverjum ástæðum eða geti ekki staðið við greiðsluskilmála. Sóknaraðili segir að án þess að viðstaddir hafi áttað sig á því hafi Sýslumaðurinn á Selfossi hins vegar haft þann háttinn á að hinn sex vikna samþykkisfrestur hafi átt við þá sem næsthæst hafi boðið, en fimm vikna frestur hafi verið veittur hæstbjóðanda. Sóknaraðili hafi að vísu undirritað uppboðsskilmála vegna nauðungarsölunnar og þar hafi reyndar komið fram að boð hæstbjóðanda í eignina yrði samþykkt, bærist greiðsla fyrir 16. janúar 2003. Einnig komi fram að aðrir þeir sem boð hefðu gert í eignina hafi verið skuldbundnir við boð sín til 23. janúar sama ár. Segir sóknaraðili það skiljanlegt að hann hafi dregið þá ályktun að hann hefði ráðrúm til 23. janúar 2003 þar sem orðalag skilmála hefði verið villandi að þessu leyti.

Sóknaraðili bendir einnig á að sýslumaður, sem innheimtumaður ríkissjóðs, hefði ekki fengið kröfu sína greidda af uppboðsandvirði. Þá bendir sóknaraðili á að í kjölfar uppboðsins hafi fasteignin verið sett á sölu hjá fasteignasölu, en hinn 12. janúar 2003 hafi samningar tekist um kaup Heiðrúnar Árnadóttur á eigninni fyrir 28.800.000 krónur.

Sóknaraðili kveðst hinn 15. janúar síðastliðinn hafa haft samband við embætti Sýslumannsins á Selfossi til að undirbúa afturköllun uppboðsins, enda hafi hann talið sig hafa frest til 23. janúar 2003 til að ganga frá afturköllunum. Þá hafi hins vegar komið á daginn að fresturinn fyrir hæstbjóðanda til að greiða uppboðsandvirði hafi verið til 16. janúar 2003. Sóknaraðili kvaðst þá hafa haft samband við alla uppboðsbeiðendur og fengið þá til að afturkalla uppboðsbeiðnir og hafi þeir allir gert það nema Sýslumaðurinn á Selfossi, þrátt fyrir að kaupsamningur hafi verið kominn á um eignina, búið hafi verið að afturkalla aðrar kröfur og boðin væri fram greiðsla upp í kröfuna og ávísun kaupsamningsgreiðslna upp í þá kröfu sem sýslumaður hafi haft til innheimtu. Þá segir sóknaraðili að sýslumaður hafi ekki haft lögvarða hagsmuni af því að hafna afturköllun þar sem hann hefði ekki fengið úthlutað af söluandvirði fasteignarinnar. Vísar sóknaraðili í þessu sambandi til 37. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu

                Um lagarök fyrir kröfum sínum vísar sóknaraðili til 3. mgr. 39. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, þar sem samþykkisfrestur hafi ekki verið útrunninn og til 5. mgr. 36. gr. sömu laga.

                Með bréfi, dagsettu 27. janúar 2003 en mótteknu af dómnum hinn 29. sama mánaðar, sendi sóknaraðili svokallaðan viðauka við fyrri kæru sína og vísaði jafnframt til þess að af ákvæðum 5. mgr. 36. gr. laga nr. 90/1991 megi ráða að beiðni Sýslumannsins á Selfossi um nauðungarsölu hafi fallið niður, þar sem ekki hafi fengist boð upp í kröfu hans.

                Sóknaraðili mótmælir framkomnum frávísunarkröfum varnaraðila. Hann kveður það vera óeðlilegt í þessu sambandi að líta til ákvæða 80. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, þar sem fjögurra vikna frestur samkvæmt þeirri grein hafi verið liðinn er sýslumaður hafi tekið hinar umþrættu ákvarðanir. Um hafi verið að ræða sérstakar ákvarðanir um að neita að fella niður uppboðið, þrátt fyrir afturkallanir, en taka þess í stað við greiðslu frá hæstbjóðanda á tilteknum tíma. Greiðslu þessari hafi sýslumaður fyrst mátt taka við á tilteknum tíma, eða klukkan 15:00 hinn 16. janúar 2003, hvorki fyrr né síðar, og hvorki hafi verið um að ræða sjálfkrafa peningatilfærslu né ákvörðun sem verði ekki borin undir dómara. Þá kveður sóknaraðili að ákvæði 73. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, leiði til þess að fullkomlega eðlilegt hafi verið að senda kæruna beint til héraðsdóms og afrit kærunnar til sýslumanns. Auk þess sé of seint að vísa málinu frá nú, þar sem héraðsdómari hafi tekið málið til meðferðar. Ákvæði 1. mgr. 74. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, kveði á um að þegar héraðsdómara hafa borist gögn varðandi nauðungarsölu skuli hann kanna hvort skilyrði séu til þess að taka málið til meðferðar, ef svo er ekki þá skuli héraðsdómari vísa málinu frá dómi, en taki málið ella til meðferðar.

IV.

                Varnaraðilinn Björgvin Ásgeirsson vekur sérstaklega athygli á því sóknaraðili kæri tilteknar ákvarðanir Sýslumannsins á Selfossi í tengslum við nauðungarsölu umræddrar eignar, en geri hins vegar ekki kröfu um ógildingu nauðungarsölunnar. Úrlausn um gildi ákvarðana sýslumanns haggi því í engu gildi nauðungarsölunnar. Af því leiði að sóknaraðili hafi ekki lögvarða hagsmuni af úrlausn um hinar tilteknu ákvarðanir, sbr. 2. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, sbr. 2. mgr. 79. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu.

                Þá byggi krafa sóknaraðila á 73. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, sem fjalli um hvernig málsmeðferð skuli hagað vegna ágreinings sem kunni að rísa við nauðungarsölu. Samkvæmt kæru sóknaraðila eigi hinar umdeildu ákvarðanir að hafa verið teknar 16. janúar 2003. Þegar litið sé til 2. mgr. framangreinds ákvæðis hafi sóknaraðila borið að koma yfirlýsingu sinni fram bréflega innan viku frá því að honum var kunnugt um ákvörðunina. Það hafi ekki verið gert í þessu tilviki, a.m.k. ekki innan þess frests sem áskilinn sé í greindu ákvæði.

                Þá liggi fyrir að aðgerðum samkvæmt hinum kærðu ákvörðunum hafi verið framfylgt, þ.e. tilboð hæstbjóðanda í eignina hafi verið samþykkt og hafi hann greitt hluta af uppboðsandvirði eignarinnar í samræmi við uppboðsskilmála og fengið þar með umráð eignarinnar. Því hafi ekki verið unnt að beina kæru til sýslumanns eða héraðsdóms á grundvelli 2. mgr. 73. gr.  laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu. Álitaefnið hafi þá heyrt undir 80. gr. laganna. Sóknaraðili hefði því þurft að leita úrlausnar héraðsdómara um gildi nauðungarsölunnar og byggja þá kröfu um ógildingu á því að tilteknar ákvarðanir sýslumanns stæðust ekki. Frestur til þess að bera gildi nauðungarsölunnar undir héraðsdóm hafi því liðið.

                Af öllu framangreindu leiði að vísa beri kröfu sóknaraðila frá dómi.

                Verði ekki fallist á kröfu um frávísun málsins þá beri að hafna kröfum sóknaraðila samkvæmt eftirfarandi rökum:

                Samkvæmt 1. mgr. 15. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, geti gerðarbeiðandi fellt niður beiðni sína hvenær sem er fram að því að boð er samþykkt í eignina við nauðungarsölu. Falli beiðnir allra gerðarbeiðenda niður verði ekki frekar af nauðungarsölu. Fram að samþykki boðs geti nauðungarsalan í heild því fallið niður, jafnvel þótt boð hafi komið fram og uppboði sé því lokið á eign, aðeins ef það hefur ekki verið samþykkt áður. Spurningin sé því hvernig hugtakið „samþykki boðs” verði skilgreint. Samkvæmt endurriti úr nauðungarsölubók hafi boði varnaraðila, Björgvins Ásgeirssonar, verið tekið og honum greint frá því að það yrði samþykkt ef greiðsla bærist, samkvæmt boðinu og í samræmi við breytta uppboðsskilmála, þann 16. janúar 2003, klukkan 15:00. Hafi öllum á uppboðinu verið þetta kunnugt þar á meðal sóknaraðila, sem ritað hafi nafn sitt í nauðungarsölubók því til staðfestingar, auk þess sem hann hafi undirritað hina breyttu uppboðsskilmála. Samkvæmt 3. mgr. 39. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, teljist boð sjálfkrafa samþykkt ef greiðsla berst á tilteknum tíma, þ.e. í þessu tilviki klukkan 15:00, 16. janúar 2003. Þetta ákvæði sé skýrt þannig í greinargerð að orðalagið „á tilteknum tíma” sé hugsað sem andstæða við orðalagið „innan tiltekins tíma”, þannig að boðið teljist ekki samþykkt fyrr en á þeim tímapunkti sem tilgreindur er. Það ráðist af því að þar sem 15. gr. laganna heimili að gerðarþoli geti náð samningum við gerðarbeiðendur um að afturkalla beiðnir sínar þótt uppboði sé lokið á eign, sé óeðlilegt að það ráðist af vilja bjóðanda hvenær innan tiltekins tímamarks hann gangi frá greiðslu uppboðsandvirðis. Því verði greiðslan að berast á hinum tiltekna tíma og boðið teljist ekki samþykkt fyrr en á þeim tímapunkti sem tilgreindur sé. Gerðarþoli hafi því svigrúm til að komast hjá sölunni innnan þess tíma. Fyrir liggi að afturköllun á nauðungarsölubeiðni Lífeyrissjóðsins Framsýnar hafi ekki borist sýslumanni fyrr en klukkan 15:05 þann 16. janúar 2003. Boð í eignina hafi hins vegar verið samþykkt klukkan 15:00 í samræmi við skilmála. Afturköllun hafi því borist of seint. Þá hafi sýslumaður heldur ekki afturkallað beiðni sína fyrir tilgreint tímamark og hún hafi því ekki verið fallin niður á grundvelli 5. mgr. 36. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, eins og sóknaraðili haldi fram.

                Þá mótmælir varnaraðili kröfum sóknaraðila um að samþykkisfrestur samkvæmt 3. mgr. 39. gr.  laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, hafi ekki verið liðinn er boð varnaraðila var samþykkt. Eins og fyrr greini liggi fyrir að í nauðungarsölubók sem og uppboðsskilmálum hafi verið tiltekið hvenær samþykkisfrestur hafi runnið út. Lýsing í kæru á skilningi viðstaddra á uppboðinu sé ekki í samræmi við bókun sýslumanns og undirritun aðila í nauðungarsölubók.

                Um lagarök fyrir kröfum sínum vísar varnaraðili sérstaklega til 15. gr., 36. gr., 39. gr. og 73. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu og 25. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála. Málskostnaðarkröfu sína reisir varnaraðili á XXI. kafla laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, einkum á 129. gr. og 130. gr. laganna, en krafa hans um virðisaukaskatt á málflutningsþóknun byggist á lögum nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.

Að öðru leyti kveðst varnaraðili vísa til málsástæðna og lagaraka Sýslumannsins á Selfossi, en þær eru eftirfarandi:

                Varðandi a lið kröfu sóknaraðila þá tekur Sýslumaðurinn á Selfossi fram að af hans hálfu hafi ekki hafi verið um að ræða sérstaka ákvörðun um að taka við greiðslu varnaraðilans Björgvins Ásgeirssonar klukkan 15:00, 16. janúar 2003. Það hafi verið gert í samræmi við auglýsingu dómsmálaráðherra nr. 41/1992, um almenna skilmála fyrir uppboðssölu á fasteignum o. fl. Þessir skilmálar hafi verið settir samkvæmt ákvæðum 28. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu. Ekki hafi verið um ákvörðun að ræða, heldur skyldu samkvæmt fyrri ákvörðunum, þegar lokið hafi verið að leita boða á uppboði í umrædda eign, í samræmi við 5. gr. nefndra skilmála. Sýslumanni hafi því borið að taka við framboðinni greiðslu hæstbjóðanda, enda hafi ekki allir uppboðsbeiðendur afturkallað uppboðsbeiðnir sínar, sbr. 1. mgr. 15. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu.

                Þá tekur sýslumaður fram að hæstbjóðanda á nefndu uppboði hafi verið gert skylt að leggja fram, eigi síðar en klukkan 12:00 þann 16. desember 2003, tryggingu banka eða sparisjóðs til sönnunar því að hann gæti staðið við boð sitt. Það hafi hæstbjóðandi gert klukkan 10:15 þann dag og hafi sú ábyrgð gilt til klukkan 16:00, 1. júlí 2003. Þá tekur sýslumaður fram að engin mótmæli hafi komið fram við uppboðið við að lokið yrði að leita boða og að boði hæstbjóðanda yrði tekið legði hann fram bankatryggingu.

                Þá kveðst sýslumaður ekki hafa afturkallað kröfu sína, sem innheimtumanns ríkissjóðs, um uppboð vegna þess að engin tilraun hafi verið gerð til að greiða upp í kröfuna, eða leggja fram tryggingu. Sýslumanni hafi því verið óheimilt að afturkalla kröfu þá er hann fór með fyrir hönd ríkissjóðs. Ekki skipti máli í þessu sambandi hvort ríkissjóður hefði fengið eitthvað upp í kröfu sína af uppboðsandvirði, svo fremi að einhver uppboðsbeiðenda hefði fengið greitt upp í kröfu sína.

                Varðandi lið b í kröfugerð sóknaraðila þá tekur sýslumaður fram að í 3. mgr. 3. gr. auglýsingar um uppboðsskilmála komi fram að bjóðendur skuli bundnir við boð sín í eignina í þrjár vikur frá því endanlega var lokið við að leita boða í eignina við uppboð. Gildi þetta jafnt um boð sem komi fram við byrjun uppboðs og við framhald uppboðs ef því er að skipta. Sóknaraðili hafi verið viðstaddur uppboðið og hafi öllum viðstöddum verið rækilega gerð grein fyrir því að greiðsla samkvæmt hæsta boði yrði samþykkt, bærist hún fyrir klukkan 15:00 hinn 16. janúar 2003 og jafnframt að aðrir bjóðendur myndu vera bundnir viku eða lengur, eða til loka sex vikna frestsins hinn 23. janúar 2003. Uppboðsskilmálar hafi verið kynntir og framkomin gögn og lýst hafi verið eftir athugasemdum við uppboðið og hafi þær engar verið. Að auki hafi sóknaraðili undirritað skilmálabreytingu er kveðið hafi skýrt á um hvað um var að vera.

                Þá bendir sýslumaður á að afturköllun frá lögmannsstofu Lífeyrissjóðsins Framsýnar hafi verið skilyrt og ekki borist fyrr en klukkan 15:17, hinn 16. janúar sl. Sýslumaður mótmælir því sérstaklega að nokkuð hafi verið gert til að tryggja kröfu sýslumanns í uppboðsandlagið. Þá skipti engu hvort ríkissjóður hafi fengið nokkuð greitt af uppboðsandvirði eða ekki. Allar kröfur hafi þurft að afturkalla, en Lífeyrissjóðurinn Framsýn hafi fengið greiðslu upp í kröfu sína og því hafi uppboðinu lokið með árangri. Samkvæmt því og með vísan til 5. mgr. 36. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, beri að vísa kröfugerð samkvæmt svokallaðri viðbótarkæru sóknaraðila frá dómi, ex officio. Að lokum nefnir sýslumaður að ekki hafi verið farið eftir 2. mgr. 73. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, en sóknaraðili og lögmaður hans hafi báðir komið á fund sýslumanns hinn 22. janúar 2003 og ekki minnst á að sóknaraðili hygðist bera ákvörðun undir dómara. Allir frestir hafi því verið liðnir og með sama hætti eigi 80. gr. laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, ekki heldur við.

V. Forsendur og niðurstöður

Hvorki af framangreindu kærubréfi sóknaraðila frá 23. janúar sl., og bréfi hans frá 27. sama mánaðar, er kallað var „viðauki við kæru”, verður séð með skýrum hætti á hvaða lagagrunni sóknaraðili hugðist skjóta málinu fyrir dóm. Dómari ákvað eigi að síður að vísa málinu ekki frá á því stigi, en boða þess í stað til þinghalds alla þá sem að uppboðinu komu. Voru þau mistök gerð í boðunarbréfum að tilgreina Sýslumanninn á Selfossi sem einn af hugsanlegum varnaraðilum, í stað þess að bjóða honum einvörðungu að senda dómnum athugasemdir um málefnið. Við þingfestingu málsins mættu bæði hæstbjóðandi uppboðsins, Björgvin Ásgeirsson, og sýslumaðurinn á Selfossi og kváðust vilja taka til varna í málinu og var skipan mála um aðild því höfð þannig. Í því þinghaldi lagfærði sóknaraðili einnig kröfugerð sína og skýrði. Fram kom hjá sóknaraðila að hann vildi reka mál þetta eftir ákvæðum XIII. kafla laga nr. 90/1991, um nauðungarsölu, en ekki eftir ákvæðum XIV. kafla laganna, en óumdeilt er að frestir samkvæmt 80. gr. voru liðnir er sýslumaður tók þær ákvarðanir er sóknaraðili vill að ógiltar verði.

Upplýst er í málinu að á sama tíma og sóknaraðili sendi dómnum kærubréf 23. janúar sl. sendi hann Sýslumanninum á Selfossi afrit þess bréfs. Þá kom fram við þingfestingu málsins að sóknaraðili lagði fram nauðsynleg gögn er sannanlega vörðuðu nauðungarsöluna. Þykir því ekki þurfa að vísa máli þessu frá dómi vegna skorts á réttum aðferðum sóknaraðila við tilkynningu um ágreining þennan.

Kemur því til skoðunar hvort vísa beri máli frá dómi á grundvelli þess að sóknaraðila hafi ekki verið heimilt að skjóta ágreiningi þessum til dóms í samræmi við ákvæði 73. gr. laga um nauðungarsölu. Ekki er fallist á það með sóknaraðila að ákvæði 1. mgr. 74. gr. laganna girði fyrir að máli verði vísað frá á þessu stigi, þar sem hér er um að ræða atriði er varða skilyrðislaust frávísun, eigi þau við.

Kröfugerð sóknaraðila verður ekki skilin öðruvísi en svo að hann krefjist ógildingar á þeim ákvörðunum er sýslumaður tók hinn 16. desember 2003, með því að neita að að afturkalla uppboðsbeiðni sína og neita að líta svo á að uppboð hafi verið afturkallað en veita viðtöku greiðslu hæstbjóðanda á uppboðsandvirði. Í 1. mgr. 73. gr. laga um nauðungarsölu segir að ágreiningsmál sem rísa við nauðungarsölu verði borin undir dóm samkvæmt ákvæðum XIII. kafla laganna eftir því sem önnur ákvæði laganna mæla fyrir um heimild til þess. Þá segir í greinargerð með lögunum að í 1. mgr. 73. gr. sé því ekki að finna talningu á þeim tegundum ágreiningsmála, sem sætt geta meðferð eftir umræddum reglum, heldur verði að leita heimilda til þess að bera einstök afbrigði ágreiningsefna undir dóm í öðrum ákvæðum laganna hverju sinni. Í greinargerð með ákvæðinu eru tilgreind ýmis ákvæði laganna þar að lútandi. Ekki verður séð af ákvæðum laga um nauðungarsölu að sóknaraðili, sem uppboðsþoli, hafi heimild til að skjóta slíkum ákvörðunum sem hér um ræðir undir dómara. Verður því að vísa máli þessu frá dómi.

Að teknu tilliti til þess sem að framan er rakið um aðild málsins á krafa Sýslumannsins á Selfossi um málskostnað ekki réttmætt erindi inn í málið, og verður því ekki á hana fallist. Samkvæmt framanrituðu þykir rétt að sóknaraðili greiði varnaraðila, Björgvin Ásgeirssyni, 140.000 krónur í málskostnað. Hefur þá verið tekið tillit til skyldu varnaraðila til að greiða virðisaukaskatt af málflutningsþóknun.

Ólafur Börkur Þorvaldsson, dómstjóri, kveður upp þennan úrskurð, en uppkvaðning úrskurðarins hefur dregist um nokkra daga vegna anna dómarans.

Úrskurðarorð:

                Máli þessu er vísað frá dómi.

                Sóknaraðili, Benedikt Karlsson, greiði varnaraðilanum Björgvin Ásgeirssyni 140.000 krónur í málskostnað.