Þriðjudaginn 8. september 2015.
Nr. 587/2015.	Lögreglustjórinn á Suðurnesjum (Vilhjálmur Reyr Þórhallsson hrl.) gegn X (Bjarki Þór Sveinsson hrl.)

Kærumál. Gæsluvarðhald.

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms um að X skyldi sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli a. og b. liða 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Helgi I. Jónsson og Benedikt Bogason og Ingveldur Einarsdóttir settur hæstaréttardómari.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 4. september 2015, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 7. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 4. september 2015, þar sem varnaraðila var gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 2. október 2015 klukkan 16. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, en til vara að gæsluvarðhaldi verði markaður skemmri tími.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 4. september 2015.

                Lögreglustjórinn á Suðurnesjum hefur í dag krafist þess að kærða, sem kveðst heita X, fd. [...], verði gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 2. október 2015, kl. 16:00.

                Kærði mótmælir kröfunni.

                Í greinargerð lögreglustjórans á Suðurnesjum kemur m.a. fram að tilkynning hafi borist frá tollgæslunni í Flugstöð Leifs Eiríkssonar hinn 20. ágúst 2015 vegna tveggja manna sem grunur léki á um að ferðast hefðu á fölsuðum skilríkjum hingað til lands. Í viðræðum við lögreglu hafi kærði sagt að með honum í för væri sonur hans. Þegar óskað hafi verið eftir því að þeir framvísuðu skilríkjum hafi kærði framvísað [...] kennivottorðum sem hann hafi sagt að tilheyrðu sér og syni sínum. Þá hafi kærði einnig framvísað [...] ökuskírteini. Við rannsókn skilríkjasérfræðinga lögreglu hafi komið í ljós að skilríkin voru öll fölsuð. Samkvæmt skilríkjunum hafi drengurinn borið nafnið A, fd. [...] og kærði X, fd. [...].

                Í viðræðum við lögreglu hafi kærði sagst heita X, fd. [...] og sonur hans A, fd. [...]. Hafi kærði jafnframt viðurkennt að framangreind skilríki væru fölsuð. Ekki hafi verið unnt að ræða við drenginn sökum tungumálaörðugleika. Hafi kærði í framhaldinu óskað eftir hæli fyrir sig og drenginn. Við leit í farangri kærða hafi einnig fundist fæðingarvottorð á nafn [...], fd. [...]. Samkvæmt fæðingarvottorðinu séu foreldrar [...] þau [...], faðir og [...], móðir. Þá hafi fundist skjal, sem virst hafi gefa kærða heimild frá foreldrum drengsins til að ferðast með hann.

                Eftir að hafa tekið ljósmyndir og fingraför af kærða og drengnum hafi lögregla talið að um hefðbundið hælismál væri að ræða. Í því ljósi að um væri að ræða föður og son hans hafi fulltrúi lögreglustjóra tekið þá ákvörðun að ekki yrði farið fram á gæsluvarðhald yfir kærða.

                Vegna rannsóknar á máli kærða og drengsins, einkum vegna þess að ekki hafi verið hægt að staðreyna í raun hver kærði og drengurinn væru, hafi lögregla sent fyrirspurnir til erlendra löggæsluyfirvalda. Síðdegis hinn 20. ágúst sl. hafi lögreglu borist svör frá erlendum löggæsluyfirvöldum, þ.e. Frakklandi og Þýskalandi. Hafi komið fram í þeim svörum að kærði, sem væri þekktur undir nafninu X, sætti komubanni til Frakklands til 27.01.2016 og til Þýskalands til 01.03.2017. Í kjölfar þessarar upplýsinga hafi verið send fyrirspurn til alþjóðalögreglunnar Interpol um hvort kærði væri þekktur í þeirra gagnagrunnum. Hafi lögreglu borist svar frá skrifstofu Interpol í [...] í gær, 21. ágúst 2015, um að kærði væri talinn ganga undir nafninu [...], fd. [...]. Hafi ennfremur komið fram að drengurinn A væri þekktur sem [...], fd. [...] og að fjölskylda hans hefði tilkynnt hann sem horfinn (e. missing person) frá 1. mars 2015. Í svari Interpol hafi einnig komið fram að kærði væri grunaður um að hafa numið barnið á brott hinn 1. mars 2015. Í svari Interpol hafi einnig fylgt ljósmyndir af barninu sem tilkynnt hafi verið horfið og af manninum sem væri talinn hafa numið það á brott. Hafi rannsókn skilríkjasérfræðings lögreglu leitt í ljós að um væri að ræða sömu aðila og hafi komið hingað til lands hinn 20. ágúst sl.

                Þá hafi lögregla unnið að því frá 21. ágúst 2015 að afla nánari upplýsinga um kærða og drenginn sem hafi verið með honum í för. Í því skyni hafi lögregla aflað upplýsinga um sakaferil kærða hjá erlendum yfirvöldum. Við þá skoðun hafi m.a. komið fram að kærði eigi sér nokkra sögu hjá yfirvöldum í Þýskalandi og Frakklandi. Í Þýskalandi virtist sem kærði hefði m.a. hlotið dóm 5. maí 2008 fyrir nauðgun og verið dæmdur í fangelsi í 1746 daga eða u.þ.b. 4,5 ár fyrir verknaðinn. Þá hafi kærði áður verið grunaður um nauðganir í Þýskalandi, brot gegn vopnalögum, brot gegn útlendingalöggjöf, mansal, rán og brottnám barns. Hafi kærða verið vísað brott frá Þýskalandi árið 2005 án þess að hafa afplánað dóminn og sætti komubanni til 1. mars 2017 líkt og að framan greini. Í Frakklandi hafi kærða verið vísað brott hinn 20. júní 1995 og verið meinuð endurkoma til 27. janúar 2016 vegna ætlaðrar nauðgunar og vopnalagabrots. Þá hafi yfirvöld í [...] einnig greint lögreglu frá því að drengurinn, sem var í för með kærða, auk annarra drengja, kunni að vera fórnarlamb kærða.

Þá hafi lögreglu jafnframt borist svar í tölvupósti 21. ágúst 2015 frá skrifstofu Interpol í [...] um að kærði væri grunaður aðild að málum er vörðuðu brottnám og kynferðislega misnotkun á börnum og mansali.

Í greinargerðinni segir að kærði hafi verið yfirheyrður þrívegis vegna málsins, þ.e. 21. og 26. ágúst s.l. og 2. september s.l. Þá hafi lögregla einnig tekið skýrslu af drengnum, A, vegna málsins. Þá hafi lögregla jafnframt rætt símleiðis við móður [...] í viðurvist hans.

Við yfirheyrslurnar yfir kærða hafi hann m.a. haldið því fram að hann væri faðir drengsins og talið sig hafa fulla heimild til að ferðast með hann. Að mati lögreglu séu skýringar þær sem kærði hafi gefið við skýrslutökurnar ótrúverðugar, enda hafi hann í fyrstu yfirheyrslunni þurft að leiðrétta sig varðandi það hvað meint barnsmóðir hans heiti. Hann hafi í fyrstu greint frá því barnsmóðir hans væri látin, en hafi síðar dregið það til baka. Þá hafi móðir drengsins upplýst í samtali við hann að kærði hefði ekki haft heimild foreldra drengsins til að ferðast með hann. Einnig hafi kærði greint frá því að hann hafi verið í reglulegu sambandi við drenginn frá því að hann fæddist. Móðir drengsins hafi hins vegar greint frá því að fjölskyldan hefði kynnst kærða árið 2010. Sé óumdeilt, að mati lögreglu og þrátt fyrir neitun kærða, og samkvæmt þeim gögnum sem liggi fyrir í málinu að kærði sé ekki faðir drenginsins í neinum skilningi.

Þá hafi kærði jafnframt greint frá því í fyrstu yfirheyrslunni, eftir að hafa verið spurður tvívegis, að ekki hefðu verið höfð afskipti af honum af erlendum yfirvöldum. Sé það í verulegu ósamræmi við það sem fram hafi komið í svörum frá yfirvöldum í [...], Frakklandi og Þýskalandi. Jafnframt telji lögregla einnig að skýringar kærða á komu hans hingað til lands séu ótrúverðugar, en kærði hafi greint frá því að hann væri hingað kominn til að hitta vin sinn, þ.e. fyrrverandi nágranna sinn frá [...]. Nafn hans væri [...] og væri hann íslenskur ríkisborgari. Aðspurður um það hvernig kærði ætlaði sér að koma sér í samband við [...] hafi kærði ekki sagst hafa símanúmer eða heimilisfang vinar síns hér á landi, en að hann ætlaði sér engu að síður að finna hann. Við skoðun í þjóðskrá hafi komið í ljós að enginn sé skráður hér á landi með þessu nafni. Þá hafi kærði við upphaf rannsóknar greint vísvitandi ranglega frá nafni drengsins. Kærði hafi sagt hann heita A. Þegar lögregla hafi tjáð honum að hún héldi að rétt nafn drengsins væri [...] hafi kærði breytt frásögn sinni og sagt að það væri rétt nafn drengsins.

                Í ljósi alls framangreinds og með vísan til þeirra gagna sem fyrir liggi í málinu telji lögregla ljóst að kærði hafi hvað eftir annað gefið lögreglu vísvitandi rangar upplýsingar um atvik málsins, sjálfan sig og drenginn sem hafi verið með honum í för. Þá telji lögregla að fyrir hendi sé rökstuddur grunur um að kærði sé ekki faðir drengsins sem hér um ræði, heldur að drengurinn hafi verið numinn á brott frá heimili sínu og kunni að vera fórnarlamb mansals. Þá liggi fyrir frásögn móður drengsins um að hún vilji ekki að drengurinn umgangist kærða á meðan drengurinn dvelji hér á landi.

                Hinn 22. ágúst sl. hafi kærði verið úrskurðaður í gæsluvarðhald í Héraðsdómi Reykjaness til dagsins í dag, 4. september 2015, sbr. mál nr. R-260/2015, en sá úrskurður hafi verið staðfestur í Hæstarétti Íslands í máli nr. 554/2015.

                Rannsókn málsins standi nú yfir og miði ágætlega. Beinist rannsókn lögreglu einkum að því að upplýsa frekar um hver tengsl kærða og drengsins séu. Hafi lögregla þegar verið í miklum samskiptum við erlend löggæsluyfirvöld og unnið náið með skrifstofu Interpol í [...]. Þá vinni lögregla einnig að því að rannsaka ferðaleið kærða og drengsins hingað til lands og hugsanleg ferðalög þeirra erlendis. Þá hafi lögregla hafið vinnu við gerð réttarbeiðni til yfirvalda í [...] um að formleg skýrslutaka af foreldrum drengsins fari fram vegna málsins. Þá liggi fyrir að lögregla eigi eftir að taka fleiri skýrslur í málinu, m.a. af kærða, drengnum og öðrum aðilum. Þá vinnur lögregla einnig að því að afla frekari gagna vegna málsins erlendis frá.

Líkt og áður segi telji lögregla sig hafa rökstuddan grun um að umræddur drengur kunni að vera fórnarlamb mansals og að hann kunni af þeim sökum að vera í afar viðkvæmri stöðu líkt og yfirleitt eigi við um fórnarlömb mansals. Drengurinn sé nú í umsjón barnaverndaryfirvalda í [...] í samvinnu við Barnaverndarstofu þar sem honum sé tryggð sú aðstoð sem hann þurfi á að halda.

Þau brot sem kærði liggi undir grun um að hafa framið eða tekið þátt í að fremja varði að mati lögreglu við 155. gr. og 227. gr. a. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og f- og h-lið 2. mgr. og 3. mgr. 57. gr. útlendingalaga nr. 96/2002, en við brotum gegn þessum ákvæðum liggi allt að 12 ára fangelsi.

Lögregla telji sig þurfa svigrúm til að rannsaka málið nánar áður en kærði verður látinn laus úr haldi lögreglu. Þá telji lögregla að ætla megi að kærði kunni að torvelda rannsókn málsins og hafa áhrif á samseka gangi hann laus. Þá telji lögregla verulega hættu á að kærði kunni að reyna að hafa áhrif á drenginn og fjölskyldu hans gangi hann laus, einkum með því að setja á pressu drenginn og fjölskyldu hans og hafa þannig áhrif á frásögn þeirra af atvikum málsins. Í ljósi alls framangreinds telji lögregla að skilyrðum a-liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 sé fullnægt í málinu.

Þá virðist kærði, sem sé erlendur ríkisborgari, ekki hafa nein tengsl við land og þjóð en hann stundi hvorki atvinnu hér né eigi hann fjölskyldu eða vini hér á landi. Af þessum sökum telji lögregla hættu á að kærði muni reyna að komast úr landi eða leynast ellegar koma sér með öðrum hætti undan málsókn eða fullnustu refsingar gangi hann laus meðan mál hans er til meðferðar hjá lögreglu. Af þessum sökum telji lögregla að skilyrðum b-liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 sé fullnægt í málinu. Sé í þessu sambandi einnig vísað til dóms Hæstaréttar Íslands í máli nr. 595/2011.

                Með vísan til alls framangreinds, a- og b-liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, 155. og 227. gr. a. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og f- og h-liðar 2. mgr. og 3. mgr. 57. gr. útlendingalaga nr. 96/2002 telji lögreglustjóri öll skilyrði uppfyllt fyrir því að að kærða verði gert að sæta áframhaldandi gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 2. október 2015 kl. 16:00.

                Kærði er undir rökstuddum grun um brot sem varðað geta fangelsisrefsingu samkvæmt 155. gr. og 227. gr. a. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Rannsókn málsins stendur enn yfir og á eftir að taka skýrslur af foreldrum drengsins, sem var með kærða í för hingað til lands, sem og að taka frekari skýrslur af kærða og drengnum. Þá vinnur lögregla að því að afla frekari gagna, m.a. erlendis frá, til að upplýsa frekar um tengsl kærða og umrædds drengs. Má ætla að kærði geti torveldað rannsókn málins gangi hann laus, svo sem með því að hafa áhrif á vitni og hugsanlega samseka. Einnig er kærði erlendur ríkisborgari, sem engin tengsl virðist hafa við landið, en hann stundar hvorki atvinnu né á hér fjölskyldu eða vini. Þykir því hætta á að kærði muni reyna að komast úr landi eða leynast ellegar koma sér með öðrum hætti undan málsókn eða fullnustu refsingar gangi hann laus meðan máli hans er ólokið. Að þessu virtu eru skilyrði a- og b-liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála uppfyllt í málinu. Er fallist á kröfu lögreglustjóra um að kærði sæti áfram gæsluvarðhaldi eins og hún er fram sett og nánar greinir í úrskurðarorði.

                Úrskurð þennan kveður upp Ragnheiður Bragadóttir héraðsdómari.

Úrskurðarorð:

Kærði, X, fd. [...], skal sæta áfram gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 2. október 2015, kl. 16:00.