Föstudaginn 28. ágúst 2015.
Nr. 564/2015.	Lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra (Eyþór Þorbergsson fulltrúi) gegn X (Vilhjálmur Hans Vilhjálmsson hrl.)

Kærumál. Nálgunarbann. Frávísunarúrskurður felldur úr gildi.

Kærður var úrskurður héraðsdóms þar sem kröfu L á hendur X um nálgunarbann var vísað frá dómi. Í dómi Hæstaréttar var talið að þótt brestur yrði hjá lögreglu á því að taka ákvörðun um nálgunarbann svo fljótt sem auðið væri og eigi síðar en sólarhring eftir að beiðni hefði borist lögreglu eða mál komið upp með öðrum hætti, sbr. 2. mgr. 7. gr. laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili, gæti það ekki varðað frávísun málsins heldur bæri héraðsdómara að meta hvort það stæði því í vegi að bann yrði lagt á. Úrskurður héraðsdóms var því felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Þorgeir Örlygsson, Benedikt Bogason og Greta Baldursdóttir.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 24. ágúst 2015 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 27. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Norðurlands eystra 21. ágúst 2015, þar sem máli sóknaraðila á hendur varnaraðila var vísað frá dómi. Kæruheimild er í 3. mgr. 15. gr. laga nr. 85/2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili. Sóknaraðili krefst þess aðallega að staðfest verði ákvörðun hans 12. ágúst 2015 um að varnaraðili skuli sæta nálgunarbanni, en til vara að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar.

Varnaraðili krefst þess aðallega að málinu verði vísað frá Hæstarétti, til vara að hinn kærði úrskurður verði staðfestur, en að því frágengnu að hafnað verði kröfu sóknaraðila um staðfestingu ákvörðunar hans um nálgunarbann. Þá krefst hann þóknunar til handa skipuðum verjanda sínum.

Svo sem greinir í hinum kærða úrskurði barst lögreglu beiðni brotaþola um nálgunarbann 6. júlí 2015 og tók lögregla ákvörðun um bann á grundvelli beiðninnar 12. ágúst sama ár. Samkvæmt 2. mgr. 7. gr. laga nr. 85/2011 skal lögregla hraða meðferð mála eftir lögunum og taka ákvörðun um nálgunarbann svo fljótt sem auðið er og eigi síðar en sólarhring eftir að beiðni hefur borist lögreglu eða mál komið upp með öðrum hætti. Þótt brestur verði á þessu hjá lögreglu getur það ekki varðað frávísun máls frá héraðsdómi heldur ber héraðsdómara að meta hvort þetta standi því í vegi að bann verði lagt á. Verður því að fella hinn kærða úrskurð úr gildi af sjálfsdáðum og leggja fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar.

Þóknun verjanda varnaraðila fyrir Hæstarétti, sem ákveðin verður að meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði segir, greiðist úr ríkissjóði samkvæmt 2. mgr. 38. gr. laga nr. 88/2008, sbr. 14. gr. laga nr. 85/2011.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar.

Þóknun verjanda varnaraðila, Vilhjálms Hans Vilhjálmssonar hæstaréttarlögmanns, fyrir Hæstarétti, 124.000 krónur, greiðist úr ríkissjóði.

Úrskurður Héraðsdóms Norðurlands eystra 21. ágúst 2015.

Mál þetta sem barst dómnum 17. ágúst sl. var tekið til úrskurðar eftir fyrirtöku 20. sama mánaðar. 

Sóknaraðili, Lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra, krefst þess að staðfest verði ákvörðun hans frá 12. ágúst sl. um að varnaraðili, X, kt. [...], til heimilis að [...], sæti nálgunarbanni frá uppkvaðningu úrskurðar í sex mánuði eða allt til 12. febrúar 2016, og þá þannig að honum verði bannað að koma á eða í námunda við heimili brotaþola, A, [...], [...], og að bannið afmarkist af 50 m radíus umhverfis heimili hennar mælt frá miðju íbúðar.  Jafnframt verði varnaraðila bannað að setja sig í samband við brotaþola, nálgast hana á almannafæri, vinnustað hennar, að hafa samskipti við hana í síma, tölvu eða á annan hátt gegn vilja hennar.

Varnaraðili, X, andmælir framangreindum kröfum sóknaraðila, lögreglustjóra.  Hann krefst þess aðallega að kröfu sóknaraðila um staðfestingu nálgunarbannsins verði vísað frá dómi.  Til vara krefst hann þess að kröfu  sóknaraðila um staðfestingu verði hafnað.

Við  meðferð málsins fyrir dómi var Vilhjálmur Hans Vilhjálmsson hrl. skipaður verjandi varnaraðila.  Þá var Inga Lillý Brynjólfsdóttir hdl. skipuð réttargæslumaður brotaþola, en aðrir lögmenn höfðu mætt fyrir þeirra hönd við meðferð málsins fyrir dómi og hjá lögreglu.  Var af hendi lögmannanna fyrir dómi og í greinargerð krafist hæfilegrar þóknunar.

I.

Samkvæmt gögnum bar brotaþoli fram formlega kæru hjá lögreglunni á Norðurlandi eystra þann 6. júlí sl. vegna ítrekaðs símaónæðis og rafrænna boðsendinga af hálfu varnaraðila frá 3. sama mánaðar.  Lagði hún fram gögn þessu til staðfestu.  Jafnframt bar brotaþoli fram beiðni um að varnaraðili sætti nálgunarbanni gagnvart henni. 

Af hálfu lögreglustjóra voru rannsóknargögn send embætti lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu með bréfi dagsettu 27. júlí sl. með beiðni um rannsókn á kæruefninu, þ.e. brot á friðhelgi einkalífs.  Í bréfinu var m.a. til þess vísað að lögmætur sólarhringsfrestur hefði liðið án viðbragða af hálfu embættisins vegna fyrrnefndrar nálgunarbeiðni brotaþola. 

Samkvæmt gögnum tók löglærður fulltrúi Lögreglustjórans á Norðurlandi eystra ákvörðun um lýst nálgunarbann varnaraðila þann 12. ágúst sl. á grundvelli fyrrnefndrar beiðni brotaþola frá 6. júlí sama ár.

Fyrir liggur að varnaraðili var yfirheyrður af lögreglu um greint kæruefni í Reykjavík þann 14. ágúst sl., en þá var honum jafnframt kynnt fyrrnefnd beiðni brotaþola og ákvörðun lögreglustjóra um nálgunarbann.  Samkvæmt lögregluskýrslu andmælti varnaraðili ákvörðuninni, en lýsti því jafnframt yfir að hann myndi ekki ónáða brotaþola frekar.  Við lögreglurannsókn málsins var aflað frekari gagna, en jafnframt var af hálfu sóknaraðila við meðferð málsins fyrir dómi lagður fram dómur Héraðsdóms Reykjaness frá [...] sl. þar sem varnaraðili var m.a. sakfelldur fyrir brot gegn tímabundnu nálgunarbanni gegn brotaþola.

Í fyrirkalli dómsins til varnaraðila, sem birt var honum 19. ágúst sl., og var m.a. vísað til fyrrnefndrar afstöðu hans, sbr. ákvæði 2. mgr. 13. gr. laga nr. 85, 2011.

Við meðferð málsins fyrir dómi áréttaði fulltrúi sóknaraðila kröfur, en þar um var vísað til mikilvægra hagsmuna brotaþola og að lögákveðinn tímamörk ættu ekki að ráða úrslitum.

Af hálfu varnaraðila er í greinargerð varðandi aðalkröfu hans vísað til þess að sóknaraðili hafi ekki virt fortakslausan frest samkvæmt 2. mgr. 7. gr. laga um nálgunarbann, sbr. að því leyti efni áðurrakins bréfs lögreglustjóra frá 27. júlí sl.

II.

Fyrrnefnd ákvörðun lögreglustjóra er byggð á 7. gr. laga nr. 85, 2011 um nálgunarbann og brottvísun af heimili, en þar um er sérstaklega vísað til 1. mgr. 3. gr. laganna. 

Samkvæmt 2. mgr. 7. gr. nefndra laga skal lögreglustjóri hraða meðferð máls og taka ákvörðun um nálgunarbann svo fljótt sem auðið er og eigi síðar en sólarhring eftir að beiðni hefur borist frá brotaþola þar um.  Í greinargerð Alþingis með lagagreininni er vísað til þess að miklir persónulegir hagsmunir séu í húfi og því sé nauðsynlegt að hraða málum, en að þó verði að gæta þess að lögreglustjóri færi röksemdir fyrir ákvörðun sinni um nálgunarbann.  Segir að því þyki sólarhringsfrestur nægilegur til að unnt sé að taka fyrstu ákvörðun um nálgunarbann.

Eins og áður greinir barst embætti lögreglustjórans á Norðurlandi eystra beiðni brotaþola 6. júlí sl.  Ákvörðun um nálgunarbann varnaraðila á grundvelli beiðninnar var fyrst tekin 12. ágúst sl., en þá var liðinn sá tími sem skýrlega er kveðið á um í 2. mgr. 7. gr. laga nr. 85, 2011. 

Að ofangreindu virtu er óhjákvæmilegt að vísa máli þessu frá dómi.

Þóknun skipaðs verjanda varnaraðila og skipaðs réttargæslumanns brotaþola og útlagður kostnaður þess síðarnefnda, að meðtöldum virðisaukaskatti, sem ákveðst eins og í úrskurðarorði greinir, greiðist úr ríkissjóði samkvæmt 3. mgr. 38. gr. laga nr. 88, 2008 og 1. mgr. 48. gr. sömu laga, sbr. 14. gr. laga nr. 85, 2011.

Ólafur Ólafsson héraðsdómari kveður upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

Máli þessu er vísað frá dómi.

Þóknun skipaðs verjanda varnaraðila, Vilhjálms Hans Vilhjálmssonar hrl., 161.200 krónur og þóknun skipaðs réttargæslumanns brotaþola, Ingu Lillý Brynjólfsdóttir hdl., 122.760 krónur, auk útlagðs kostnaðar þess síðar nefnda að fjárhæð 20.460 krónur, greiðist úr ríkissjóði.