Miðvikudaginn 25. nóvember 2009.

Nr. 601/2009.

DekaBank Deutsche Girozentrale Luxembourg S.A. DZ Bank AG Deutsche Zentral-Genossenschaftsbank, Frankfurt am Main HSH Nordbank AG, Copenhagen Branch National Bank of Egypt (UK) Limited Raiffeisen Zentralbank Österreich Aktiengesellschaft Salzburger Landes-Hypothekenbank Aktiengesellschaft Sparebanken Øst og Sumitomo Mitsui Banking Corporation Europe Limited (Baldvin Björn Haraldsson hdl.) gegn Fjármálaeftirlitinu íslenska ríkinu og (Einar Karl Hallvarðsson hrl.) Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis hf. (Jóhannes Bjarni Björnsson hrl.)

 

Kærumál. Vanreifun. Frávísunarúrskurður héraðsdóms staðfestur.

D o.fl. stefndu F, Í og SPRON og kröfðust þess að felld yrði úr gildi ákvörðun F um ráðstöfun eigna og skulda SPRON og að viðurkenndur yrði réttur þeirra til skaðabóta úr hendi F og Í vegna þess tjóns sem ákvörðun F um ráðstöfun eigna og skulda SPRON hefði leitt til fyrir þá. Var málinu vísað frá héraðsdómi vegna vanreifunar. Þá var talið að ekki hafi verið lögð fram grundvallargögn og talið brotið gegn 1. mgr. 10. gr. laga nr. 91/1991 þar sem mikill fjöldi skjala hafi verið lagður fram á ensku án íslenskrar þýðingar. Í dómi Hæstaréttar kom fram að í stefnu væri hvorki reifað hvers vegna ástæða væri til að stefna SPRON, né hvaða rök ættu að leiða til þess að krafa á hendur því yrði tekin til greina. Væri málið algerlega vanreifað um aðild SPRON og grundvöll kröfu á hendur því. Var því fallist á niðurstöðu hins kærða úrskurðar um að vísa málinu frá dómi varðandi SPRON, sbr. e. og f. liði 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991. Tekið var fram að það hafi verið ágalli á málatilbúnaði D o.fl. að ekki hafi verið sinnt áskilnaði a. og b. liða 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991 um rétta tilgreiningu á þeim, en þetta valdi þó ekki frávísun málsins. Þá verði þess ekki krafist að íslensk þýðing fylgi öllum skjölum sem lögð séu fram á erlendum tungumálum, sbr. 3. mgr. 10. gr. laganna. Hins vegar var málið talið vanreifað um stöðu hvers stefnanda í málinu, sbr. e. lið 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991. Þá hafi D o.fl. ekki reifað í stefnu hvaða sjálfstæðu hagsmuni þeir hafi að því að fá ákvörðun F, sem varði hagsmuni ótiltekins fjölda einstaklinga og lögaðila, ógilta samhliða því að þeir fái viðurkennda kröfu um skaðabætur vegna ætlaðs tjóns, sem þeir hafi beðið vegna ákvörðunarinnar. Var þessari kröfu því vísað frá héraðsdómi, sbr. 1. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991. Fram kom að ekki væri gerð grein fyrir því hvernig hver og einn af stefnendum málsins hafi orðið fyrir tjóni og hvernig tengsl þess væru við atvik máls. D o.fl. hafi í stefnu hvorki leitt líkur að því að þeir hafi orðið fyrir tjóni, né lýst í hverju tjónið fælist. Úr þessum annmörkum verði ekki bætt undir rekstri málsins, enda miðist varnir í héraði við málið eins og það væri við þingfestingu þess. Þá sé ekkert vikið að því í stefnu hvort krafa um viðurkenningu á skaðabótaskyldu taki til sama tjóns og krafa í máli sem D o.fl. hafi höfðað gegn SÍ og dæmt sé samhliða máli þessu fyrir Hæstarétti, mál nr. 600/2009. Málatilbúnaður D o.fl. um ætlaða lögvarða hagsmuni og önnur atriði sem lúti að skýringu á kröfu þeirra um viðurkenningu á skaðabótaskyldu væri því ekki í samræmi við e. lið 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991. Væri málið því vanreifað og var niðurstaða hins kærða úrskurðar um frávísun málsins staðfest.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen og Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 14. október 2009, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 21. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 30. september 2009, þar sem máli sóknaraðila og fleiri á hendur varnaraðilum var vísað frá dómi. Kæruheimild er í j. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðilar krefjast þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka málið til efnismeðferðar. Þá krefjast þeir málskostnaður í héraði og kærumálskostnaðar.

Varnaraðilarnir Fjármálaeftirlitið og íslenska ríkið krefjast þess aðallega að málinu verði vísað frá Hæstarétti, en til vara að hinn kærði úrskurður verði staðfestur. Þá krefjast þeir kærumálskostnaðar.

Varnaraðilinn Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis hf. krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

Ekki eru efni til að fallast á kröfu tveggja varnaraðila um frávísun málsins frá Hæstarétti.

Mál þetta var höfðað í héraði af 27 aðilum og kemur fram í heiti þeirra, að um sé að ræða erlenda banka, auk þess sem það er tekið fram í stefnu. Sóknaraðilar málsins eru átta úr hópi stefnenda.

Varnaraðilinn Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis hf. krafðist í héraðsgreinargerð sinni frávísunar málsins. Við munnlegan málflutning um frávísunarkröfuna 23. september 2009 var bókað í þingbók að fram hafi komið hjá  lögmanni sóknaraðila: ,,Hann tekur fram að hann muni ekki gera neinar athugasemdir vegna frávísunarkröfu SPRON þ.e. hafnar samt sem áður frávísunarkröfunni.“ Skilja verður þessa afstöðu sóknaraðila svo að ekki sé fallist á frávísunarkröfuna. Krafa sóknaraðila ,,hvers fyrir sig“ á hendur Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis hf. er að þessum varnaraðila verði gert að þola dóm í málinu um þær kröfur sem gerðar eru á hendur öðrum varnaraðilum. Í stefnu er hvorki reifað hvers vegna ástæða sé talin til að stefna þessum varnaraðila, né hvaða rök eigi að leiða til þess að krafan á hendur honum verði tekin til greina. Er málið algerlega vanreifað um aðild Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis hf. og grundvöll kröfu á hendur honum. Fallist er á niðurstöðu í hinum kærða úrskurði um að vísa beri málinu að því er þennan varnaraðila varðar frá héraðsdómi af þessum sökum, sbr. e. og f. lið 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991.

Fallist er á að það hafi verið ágalli á málatilbúnaði stefnenda að ekki var sinnt áskilnaði a. og b. liðar 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991 um rétta tilgreiningu á stefnendum og hver væri til fyrirsvars fyrir hvern og einn þeirra, sbr. og 4. mgr. 17. gr. laganna. Sóknaraðilar kveðast hafa leitast við að bæta úr þessum ágalla og ætlað að leggja fram upplýsingar um þessi atriði í upphafi þinghalds er málið skyldi flutt munnlega um frávísunarkröfu eins varnaraðilanna. Kveða sóknaraðilar að þeim hafi verið meinuð framlagning gagnanna. Sóknaraðilar gátu látið bóka yfirlýsingu um þessa synjun, sbr. 2. mgr. 11. gr. laga nr. 91/1991. Um þetta er þó ekkert bókað af hálfu héraðsdómara í þingbók. Verður ekki lagt til grundvallar að stefnendum hafi verið meinuð framlagning gagnanna í héraðsdómi. Sóknaraðilar hafa sent Hæstarétti þessi gögn með kæru eins og heimilt er samkvæmt 2. mgr. 145. gr. laga nr. 91/1991. Veldur þessi ágalli ekki frávísun málsins.

Eins og fram kemur í hinum kærða úrskurði lögðu stefnendur í héraði fram 18 skjöl á erlendu tungumáli, án þess að íslensk þýðing fylgdi. Í 1. mgr. 10. gr. laga nr. 91/1991 er kveðið á um að þingmálið sé íslenska. Til samræmis við þetta er mælt fyrir um það í 3. mgr. sömu greinar að skjali á erlendu tungumáli skuli að jafnaði fylgja þýðing á íslensku ,,að því leyti sem byggt er á efni þess í máli nema dómari telji sér fært að þýða það.“ Verður þess því ekki krafist að öllum skjölum sem lögð eru fram á erlendum málum fylgi íslensk þýðing og teljist þýðing nauðsynleg er rétt að þýða þann hluta skjals, sem málatilbúnaður er reistur á eða sérstaklega er vísað til.

Í hinum kærða úrskurði er frá því greint að sóknaraðilar og aðrir stefnendur málsins í héraði séu meðal fjármálafyrirtækja, sem átt hafi aðild að lánasamningum við Sparisjóð Reykjavíkur og nágrennis hf. Lánasamningar þeir, sem stefnendur eru aðilar að, voru ekki lagðir fram í héraði, en upplýsingar um þá á sérstöku blaði. Sóknaraðilar hafa lagt fyrir Hæstarétt þrjá lánasamninga og tvo samninga um breytingar á þeim. Í lánasamningunum eru ýmsar takmarkanir á heimildum einstakra lánveitenda, sem eru aðilar að þeim, til þess að gera ráðstafanir tengdar samningunum á eigin spýtur. Þótt ekki sé loku fyrir það skotið, að einstakir lánveitendur í slíkum samningum geti sótt kröfu um ógildingu stjórnvaldsákvörðunar og til viðurkenningar á skaðabótaskyldu utan samninga ber að gera grein fyrir stöðu hvers stefnanda í máli eins og þessu og skýra hvers vegna slíkar takmarkanir í lánasamningum eigi ekki við um hann. Málið er málið vanreifað um þetta atriði, sbr. e. lið 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991.

Í stefnu er af hálfu hvers og eins af stefnendum gerð sú krafa á hendur Fjármálaeftirlitinu að felld verði úr gildi ákvörðun þess 21. mars 2009 um ráðstöfun eigna og skulda Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis hf. Jafnframt er krafist viðurkenningar á skaðabótaskyldu Fjármálaeftirlitins og íslenska ríkisins vegna ætlaðs tjóns af völdum stjórnvaldsákvörðunarinnar. Sóknaraðilar hafa ekki reifað í stefnu hvaða sjálfstæðu hagsmuni þeir hafi af því að fá framangreinda ákvörðun Fjármálaeftirlitsins, sem varðar hagsmuni ótiltekins fjölda einstaklinga og lögaðila, ógilta samhliða því að þeir fái viðurkennda kröfu um skaðabætur vegna ætlaðs tjóns, sem þeir hafa beðið vegna ákvörðunarinnar. Verður þessari kröfu því vísað frá héraðsdómi, sbr. 1. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991.

Um kröfu sóknaraðila og annarra stefnenda í héraði um viðurkenningu á skaðabótaskyldu Fjármálaeftirlitsins og íslenska ríkisins vegna þess tjóns sem ákvörðun Fjármálaeftirlitsins 21. mars 2009, um ráðstöfun eigna og skulda Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis hf. hafi leitt til fyrir þá, segir í stefnu: ,,Hin saknæma og ólögmæta ákvörðun ... sem að ofan er lýst, hefur valdið stefnendum umtalsverðu tjóni sem ... Fjármálaeftirlitið og íslenska ríkið bera ábyrgð á, á grundvelli almennra reglna skaðabótaréttar“. Er því jafnframt lýst að þótt framangreind ákvörðun Fjármálaeftirlitsins yrði felld úr gildi hafi orðið tjón á eignum Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis hf. og hugsanlegur framtíðarrekstur þess félags skertur. Ennfremur segir: ,,Þá er einnig ljóst að verði ákvörðun stefnda Fjármálaeftirlitsins, frá 21. mars 2009 um ráðstöfun eigna og skulda SPRON ekki felld úr gildi yrðu kröfur stefnenda vegna þeirrar fjármögnunar sem stefnendur hafa veitt SPRON eftirstæðar kröfur og alls óljóst hvort og þá að hve miklu leyti fengist greitt upp í þær við ráðstöfun eigna SPRON enda verður veðkrafa Nýja Kaupþings banka hf. greidd fyrst áður en nokkuð getur komið til greiðslu á kröfum stefnenda. Ekki þarf að velkjast í vafa um að orsakatengsl eru á milli hinnar saknæmu og ólögmætu ákvörðunar stefnda Fjármálaeftirlitsins, og þeirra afleiðinga að mun minni eignir munu standa til fullnustu kröfum stefnenda.“

Í stefnu er ekki að finna sjálfstæða greinargerð um grundvöll skaðabótaábyrgðar stefndu Fjármálaeftirlitsins og íslenska ríkisins, þótt þar komi fram að sóknaraðilar og aðrir stefndu telji að ákvörðun hins fyrrnefnda hafi verið saknæm og ólögmæt og að íslenska ríkið eigi að bera vinnuveitandaábyrgð á tjóni, sem ákvörðunin hafi valdið. Nauðsyn ber til að gera sjálfstæða grein fyrir því hvers vegna framangreindar reglur eigi að leiða til skaðabótaábyrgðar.

Samkvæmt 2. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991 er heimilt að höfða mál til að leita viðurkenningardóms um kröfu, enda hafi aðili lögvarða hagsmuni af því að skorið sé úr um tilvist eða efni réttinda eða réttarsambands. Áskilnaður ákvæðisins um lögvarða hagsmuni hefur í dómum Hæstaréttar verið skýrður svo, að sá er höfðar mál til viðurkenningar á skaðabótaskyldu verði að leiða nægar líkur að því að hann hafi orðið fyrir tjóni og gera grein fyrir því í hverju tjón hans felist og hver tengsl þess séu við atvik máls.

Að framan var tilgreint það sem segir í stefnu um ætlað tjón sóknaraðila og annarra stefnenda. Í þeirri umfjöllun er ekki gerð grein fyrir því hvernig hver og einn af stefnendum málsins hafi orðið fyrir tjóni og hvernig tengsl þess séu við atvik máls. Sóknaraðilar hafa því í stefnu hvorki leitt nægar líkur að því að þeir hafi orðið fyrir tjóni, né lýst nægilega í hverju tjónið felist. Úr þessum annmarka verður ekki bætt undir rekstri máls, enda miðast varnir í héraði við málið eins og það var við þingfestingu þess. Þá er ekkert vikið að því í stefnu hvort sú krafa um viðurkenningu á skaðabótaskyldu sem þar er gerð taki til sama tjóns og krafa í máli, sem sömu aðilar höfðuðu gegn Seðlabanka Íslands, og dæmt er samhliða máli þessu fyrir Hæstarétti, mál nr. 600/2009. Málatilbúnaður sóknaraðila um ætlaða lögvarða hagsmuni og önnur atriði sem lúta að skýringu á kröfu hans um viðurkenningu á skaðabótaskyldu er því ekki í samræmi við e. lið 1. mgr. 80. gr. laga nr. 91/1991.

Samkvæmt framansögðu er málið svo vanreifað að staðfesta ber hinn kærða úrskurð.

Sóknaraðilar verða dæmdir til að greiða varnaraðilum kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðilar, DekaBank Deutsche Girozentrale Luxembourg S.A., DZ Bank AG Deutsche Zentral-Genossenschaftsbank Frankfurt am Main, HSH Nordbank AG Copenhagen Branch, National Bank of Egypt (UK) Limited, Raiffeisen Zentralbank Österreich Aktiengesellschaft, Salzburger Landes-Hypothekenbank Aktiengesellschaft, Sparebanken Øst og Sumitomo Mitsui Banking Corporation Europe Limited, greiði óskipt varnaraðilum, Fjármálaeftirlitinu, íslenska ríkinu og Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis hf., hverjum um sig 150.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 30. september 2009.

Mál þetta, sem var tekið til úrskurðar  23. september sl., er höfðað fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur af Banque et Caisse d'Epargne de l'Etat Luxembourg, 16, rue Ste Zithe L-2954 Lúxemborg; BAWAG P.S.K. Bank für Arbeit und Wirtschaft und Österreichische Postsparkasse Aktiengesellschaft, Georg Coch Platz 2, 1018 Vín, Austurríki; Bayerische Landesbank, Brienner Straße 18, 80333 München, Þýskalandi; Cathay United Bank 1F., No.7, Songren Rd. Taipei, Taívan; Commerzbank AG, Kaiserplatz D-60311. Frankfurt, Þýskalandi; Commerzbank International S.A., 25, rue Edward Steichen L-2540, Lúxemborg; DekaBank Deutsche Girozentrale Luxembourg S.A., 38, avenue John F. Kennedy, 1855 Lúxemborg; Dresdner Bank AG, Niederlassung Luxembourg 6A, route de Trèves, L-2633 Senningerberg, Lúxemborg; DZ Bank AG Deutsche Zentral-Genossenschaftsbank Frankfurt am Main, Platz der Republik, D- 60265 Frankfurt am Main, Þýskalandi; Erste Europäische Pfandbrief- und Kommunalkreditbank Aktiengesellschaft in Luxemburg, Lúxemborg 25, rue Edward Steichen L-2540 Lúxemborg; Eurohypo AG, Helfmann-Park  5, D - 65760 Eschborn, Þýskalandi; HSH Nordbank AG, Copenhagen Branch, Kalvebod Brygge 39-41, DK - 1560 Kaupmannahöfn V, Danmörku; Hypo Alpe-Adria-Bank International AG, Alpen-Adria-Platz 1, A-9020 Klagenfurt am Wörthersee, Austurríki; Landesbank Baden-Württemberg, Am Hauptbahnhof 2, 70173 Stuttgart, Þýskalandi; Landesbank Baden-Württemberg, London branch, 201 Bishopsgate, London EC2M 3UN, Bretlandi; Landesbank Saar, Luxembourg Branch 3, rue Jean Monnet, L-2180 Lúxemborg; National Bank of Egypt (UK) Limited, Trafalgar House 11, Waterloo Place, London SW1Y 4AU, Bretlandi; Norddeutsche Landesbank Luxembourg S.A., 26, Route d`Arlon, L-1140 Lúxemborg;  Oberbank AG, Hauptplatz 11, 4020 Linz, Austurríki; Raiffeisenlandesbank Kaernten Rechenzentrum und Revisionsverband, reg. Gen.m.b.H., Raiffeisenplatz 1, 9020 Klagenfurt, Austurríki; Raiffeisenlandesbank Niederösterreich-Wien AG, Friedrich-Wilhelm-Raiffeisenplatz 1, 1020 Wien, Austurríki; Raiffeisenverband Salzburg reg.Gen.m.b.H., Schwarzstrasse 13-15, 5024 Salzburg, Austurríki; Raiffeisen Zentralbank Österreich Aktiengesellschaft, Am Stadtpark 9, A-1030 Vín, Austurríki; Salzburger Landes-Hypothekenbank Aktiengesellschaft, Residenzplatz 7, 5020 Salzburg, Austurríki; Sparebanken Øst, Bragernes Torg 2, Postboks 54, 3001 Drammen, Noregi; Sumitomo Mitsui Banking Corporation Europe Limited, 99 Queen Victoria Street, London EC4V 4EH, Bretlandi; Zürcher Kantonalbank, P.O. Box, CH - 8010 Zürich, Sviss; á hendur Fjármálaeftirlitinu, Suðurlandsbraut 32, Reykjavík, íslenska ríkinu, Arnarhvoli, Reykjavík og Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis hf., Ármúla 13a, Reykjavík (SPRON) með stefnu birtri 24. apríl 2009.

Stefnendur gera hver fyrir sig svofelldar dómkröfur gegn stefnda, Fjármálaeftirlitinu:

Að felld verði úr gild með dómi ákvörðun stefnda, Fjármálaeftirlitsins, dagsett 21. mars 2009, um ráðstöfun eigna og skulda SPRON.

Þá gera stefnendur hver fyrir sig svofelldar dómkröfur gegn stefndu, Fjármálaeftirlitinu og íslenska ríkinu, hvorum fyrir sig:

Að viðurkenndur verði réttur stefnenda til skaðabóta úr hendi stefndu, Fjármálaeftirlitsins og íslenska ríkisins, vegna þess tjóns sem ákvörðun stefnda, Fjármálaeftirlitsins, dagsett 21. mars 2009, um ráðstöfun eigna og skulda SPRON, hefur leitt til fyrir stefnendur.

Þá krefjast stefnendur þess hver fyrir sig að stefnda, SPRON, verði gert að þola dóm í málinu.

Þá er krafist málskostnaðar auk virðisaukaskatts.

                Stefndu, Fjármálaeftirlitið og íslenska ríkið, krefjast sýknu af öllum kröfum stefnenda og málskostnaðar að skaðlausu.

                Stefndi, SPRON, krefst þess aðallega að kröfum stefnenda á hendur honum verði vísað frá dómi. Til vara er krafist sýknu af öllum kröfum stefnenda. Þá er krafist málskostnaðar úr hendi stefnenda að skaðlausu. 

                Í þessum þætti málsins er krafa stefnda, SPRON, um frávísun málsins, tekin til úrskurðar. Stefnendur krefjast þess að frávísunarkröfu stefnda verði hafnað.

Ágreiningsefni málsins lýtur að því að stefnendur telja sig hafa lánað SPRON fé. Þegar halla tók undan fæti hjá SPRON hafi verið samræður á milli málsaðila um að treysta rekstrargrundvöll SPRON. Þeim samræðum hafi verið slitið og fékk SPRON ekki þann lausafjárstuðning sem óskað var eftir. Með ákvörðun Fjármálaeftirlitsins frá 21. mars 2009 var vald hluthafafundar SPRON tekið yfir og skilanefnd stofnuð. SPRON er nú í slitameðferð og telja stefnendur sig hafa orðið fyrir tjóni. 

Frávísunarkrafa stefnda, SPRON, er þeim rökum studd, að kröfur á hendur Fjármálaeftirlitinu og íslenska ríkinu annars vegar og stefnda, SPRON, hins vegar eigi ekki rætur til sama atviks, aðstöðu, eða löggernings og skilyrðum samlagsaðilar skv. 1. tl. 19. gr. eml. sé því ekki fullnægt. Kröfur stefnenda lúta að tvennu. Annars vegar ógildingu stjórnvaldsathafnar og hins vegar viðurkenningu á bótaskyldu. Gagnvart SPRON er ekki gerður greinarmunur í kröfugerð eftir því um hvorn kröfuþáttinn er að ræða, en þær kröfur settar fram á hendur SPRON, að félaginu verði gert að þola dóm. Verður framsetningin vart skilin með öðrum hætti en þeim, að SPRON skuli þola dóm skv. báðum þáttum kröfugerðar stefnenda auk þess sem SPRON verði gert að greiða málskostnað.

SPRON var eftirlitsþegi og þolandi þeirra stjórnvaldsákvarðana sem gripið var til gagnvart félaginu og getur ekki að lögum borið ábyrgð á þeim ákvörðunum, ráðstöfunum og stjórnvaldsákvörðunum sem af hálfu yfirvalda var gripið til gegn því á grundvelli þeirra lagaheimilda sem um störf þeirra gilda. Gildir í því efni einu þótt svo hafi verið komið undir lokin að stjórn SPRON hafi talið sig knúna til að óska atbeina yfirvalda.

Því síður getur SPRON borið ábyrgð á þeim brotum á lögum og stjórnarskrá sem öðrum stefndu eru borin á brýn og kröfur á hendur SPRON um viðurkenningu á bótaskyldu meðstefndu geta því ekki rakið rætur til sömu atvika, aðstöðu eða löggernings. Raunar hagar því svo til að í stefnu, sem er annars mikil að vöxtum, er ekki einu orði að því vikið hvaða ástæður eigi að leiða til þess að kröfur stefnenda á hendur SPRON verði teknar til greina og gildir það um báða kröfuliðina. Þannig að verði ekki fallist á frávísun vegna framsettrar samlagsaðildar varnaraðila, sem stefnda SPRON er óskylt að hlíta, verður vart hjá því komist að telja málið svo vanreifað á hendur SPRON að til frávísunar hljóti að leiða, sbr. ákvæði e. og f. liða í 1. tl. 80. gr. eml.  

Stefndu, Fjármálaeftirlitið og íslenska ríkið, hafa ekki haldið uppi kröfu um frávísun málsins. Hins vegar hafa þeir komið fram með athugasemdir í þá veru að vísa eigi máli þessu frá ex officio. Í fyrirtöku 23. september sl. var aðilum gefinn kostur á að tjá sig um þá galla sem stefndu telja vera á málatilbúnaði stefnenda, sbr. 1. mgr. 101. gr. eml. Jafnframt var málflutningur um kröfu stefnda, SPRON, um frávísun málsins. 

                Stefnendur kröfðust þess að frávísunarkröfu stefnda, SPRON, yrði hafnað. Krafa þessi var í engu rökstudd af hálfu stefnenda og gefin sú yfirlýsing að stefnendur myndu ekki gera athugasemdir vegna frávísunarkröfu SPRON, þ.e. ekki tjá sig um hana, þótt þeir hefðu kröfuna uppi. Þessi afstaða stefnenda verður ekki skilin á annan hátt en þann, að stefnendur hafi í raun samþykkt frávísun málsins hvað varðar stefnda, SPRON. Samkvæmt þessu og með því að krafa stefnenda er vanreifuð sem og með vísan til 1. mgr. 19. gr. eml. er málinu vísað frá dómi, að kröfu SPRON.

                Í 80. gr. laga um meðferð einkamála eru tilgreind þau atriði sem eiga að vera í stefnu og þau ber að greina svo glöggt sem verða má.

Samkvæmt b lið 80. gr. ber að geta nafna fyrirsvarsmanna aðila, stöðu þeirra og heimilis eða dvalarstaðar. Stefnendur eru tuttugu og sjö bankastofnanir og er fyrirsvarsmanna þeirra í engu getið og er það í andstöðu við nefnda lagatilvísun.

Samkvæmt d lið 80. gr. er kveðið á um að kröfugerð stefnenda þurfi að koma fram í stefnu með tilteknum hætti. Stefnendur gera þá kröfu hver fyrir sig, á hendur stefnda, Fjármálaeftirlitinu, að felld verði úr gildi með dómi ákvörðun Fjármálaeftirlitsins, dagsett 21. mars 2009, um ráðstöfun eigna og skulda SPRON og á hendur Fjármálaeftirlitinu og íslenska ríkinu hvorum fyrir sig, að viðurkenndur verði réttur stefnenda til skaðabóta úr hendi stefndu, Fjármálaeftirlitinu og íslenska ríkinu, vegna þess tjóns sem ákvörðun stefnda, Fjármálaeftirlitsins, dagsett 21. mars 2009, um ráðstöfun eigna og skulda SPRON hefur leitt til fyrir stefnendur.

Gagnvart stefnda, Fjármálaeftirlinu einu, krefjast stefnendur þess að ákvörðun Fjármálaeftirlitsins frá 21. mars 2009 verði felld úr gildi. Á þetta við um ákvörðunina í heild en ekki þá hluta hennar sem hugsanlega geta haft áhrif á hagsmuni stefnenda. Skortir nánari reifun þessa í stefnu. Krafan er of víðtæk og ekki í samræmi við málsástæður stefnenda.

Skaðabótakröfu sína byggja stefnendur á 2. mgr. 25. gr. eml. Samkvæmt dómaframkvæmd Hæstaréttar er mál um kröfu sem þessa tækt til efnisdóms, ef afmarkað er nægilega hver þau atvik séu, sem geti leitt af sér kröfu um skaðabætur þeim til handa er málið höfðar og í hverju tjón hans geti verið fólgið, sbr. meðal annars dóma Hæstaréttar í málunum nr. 2/2009 og 182/2005. Fyrra skilyrðinu er fullnægt með því að tilgreind er ákvörðun Fjármálaeftirlitsins hinn 21. mars 2009 um ráðstöfun eigna og skulda SPRON. Aftur á móti hafa stefnendur í málatilbúnaði sínum ekki gert grein fyrir því í hverju tjón þeirra er fólgið, heldur telji það augljóst. Hér er því um vanreifun að ræða.

Þá hafa stefnendur ekki sýnt fram á að þeir eigi lögvarða hagsmuni í málinu. Samkvæmt gögnum málsins er ekkert samningssamband á milli stefnenda og stefndu, Fjármálaeftirlitsins og íslenska ríkisins. Stefnendur eru ekki aðilar að þeirri ákvörðun sem þeir krefjast að felld verði úr gildi. Þá hefur ekki verið gerð grein fyrir þeirri þýðingu sem það hefði fyrir stefnendur ef krafa um ógildinu ákvörðunarinnar yrði tekin til greina. Stefnendur verða að gera fullnægjandi grein fyrir þeim lögvörðu hagsmunum sem þeir telja sig eiga í málinu. Það hafa þeir ekki gert og er því um vanreifun að ræða.

Samkvæmt e lið 80. gr. eml. verður málatilbúnaðurinn að vera skýr og glöggur svo ekki fari á milli mála hvert sakarefnið sé. Stefnendur eru tuttugu og sjö. Á dskj. 3 er listi yfir mun fleiri kröfuhafa SPRON. Þeir eru þó ekki aðilar að málinu. Ekkert er að þessu vikið í stefnu og skortir því á skýrleika málsins. Þá hafa lánasamningar ekki verið lagðir fram í málinu en ætla má að um grundvallarskjöl sé að ræða.

Með stefnu var lagður fram fjöldinn allur af skjölum á ensku, án íslenskrar þýðingar, þ.e. dskj. 3, 5, 7, 9, 10, 12, 13, 14, 17, 18, 21, 25, 33, 35, 36, 37, 38 og 39. Með þessum fjölda dómskjala er freklega brotið gegn 1. mgr. 10. gr. eml., þ.e. að þingmálið sé íslenska. Skapar þessi framlagning einnig ójafnræði með aðilum og getur torveldað eðlilegar varnir í málinu. Allt þetta gerir það að verkum að málatilbúnaður stefnanda er hvorki skýr né glöggur og í andstöðu við e lið 80. gr. eml.

Samkvæmt 1. mgr. 16. gr. eml. er aðili að dómsmáli hver sá er getur átt réttindi eða borið skyldur að landslögum. Einungis liggur fyrir nafn og heimili stefnenda, en í engu er gerð grein fyrir stefnendum að öðru leyti. Hér er um erlenda aðila að ræða sem nauðsyn ber til að gera frekari grein fyrir. Því er vanreifað af hálfu stefnenda að þeir uppfylli skilyrði 16. gr. eml.

Þegar á allt framangreint er litið verður ekki hjá því komið að vísa frá máli þessu á hendur Fjármálaeftirlitinu og íslenska ríkinu, án kröfu.

Með vísan til 2. mgr. 130. gr. eml. ber stefnendum að greiða stefndu málskostnað svo sem greinir í dómsorði. 

                Sigrún Guðmundsdóttir héraðsdómari kvað upp úrskurð þennan.

ÚRSKURÐARORÐ

                Málinu er vísað frá dómi. 

Stefnendur greiði stefndu hverjum um sig 500.000 kr. í málskostnað.