Fimmtudaginn 9. febrúar 2012.
Nr. 209/2011.	Ákæruvaldið (Helgi Magnús Gunnarsson vararíkissaksóknari) gegn X (Garðar Valdimarsson hrl.) Y og Z (Sigurður A. Þóroddsson hrl.)

Virðisaukaskattur. Staðgreiðsla opinberra gjalda. Verjandi. Ómerking. Heimvísun.

X, Y og Z voru ákærðir fyrir brot gegn lögum nr. 50/1988 um virðisaukaskatt og lögum nr. 45/1987 um staðgreiðslu opinberra gjalda. Í dómi Hæstaréttar sagði m.a. að í málum sem þessum hafi dæmdri sektargreiðslu vegna slíkra brota verið skipt milli ákærðu, þegar fleiri en einn maður væri sakfelldur fyrir brot. Eins og málið væri vaxið yrði að telja að hagsmunir Y og Z kynnu í svo veigamiklum atriðum að rekast á að óheimilt hafi verið að skipa þeim einn og sama verjandann, sbr. 5. mgr. 33. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Þá gæti niðurstaða í máli X ráðist af niðurstöðu um refsiábyrgð Y og Z. Voru hinir áfrýjuðu dómar ómerktir og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson, Eiríkur Tómasson og Greta Baldursdóttir.

Ríkissaksóknari skaut málinu til Hæstaréttar 31. mars, 4. maí, 22. júní og 21. júlí 2011 í samræmi við yfirlýsingar ákærðu um áfrýjun. Af hálfu ákæruvaldsins er þess krafist að hinn áfrýjaði dómur verði staðfestur um sakfellingu ákærðu en að refsing verði þyngd.

Ákærðu krefjast aðallega sýknu en til vara að refsing þeirra verði milduð.

I

Með ákæru ríkislögreglustjóra 4. september 2009 var höfðað mál á hendur ákærðu Z og Y og Þ fyrir „meiri háttar brot gegn skattalögum framin í rekstri einkahlutafélagsins A [...] (áður G) sem ákærði Z var stjórnarformaður og prókúruhafi fyrir til 29. maí 2008, ákærði Y framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrir og ákærði Þ var stjórnarmaður og prókúruhafi fyrir, með því að hafa: 1. Eigi staðið ríkissjóði skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri einkahlutafélagsins vegna uppgjörstímabilanna nóvember-desember 2007 til og með mars-apríl 2008, í samræmi við fyrirmæli IX. kafla laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988, samtals að fjárhæð kr. 12.864.013 [...] 2. Eigi staðið skil á skilagrein vegna staðgreiðslu opinberra gjalda á lögmæltum tíma vegna tímabilsins febrúar 2008, og hafa eigi staðið ríkissjóði skil á staðgreiðslu opinberra gjalda, í samræmi við fyrirmæli í III. kafla laga um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987, sem haldið var eftir af launum starfsmanna einkahlutafélagsins vegna tímabilanna janúar 2007 til og með maí 2008, að undanskildum desember 2008 [svo], samtals að fjárhæð kr. 8.384.051 [...] “

Með ákæru ríkislögreglustjóra 11. mars 2010 var höfðað mál á hendur ákærðu Z, Y og X „fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum framin í rekstri einkahlutafélagsins B [...] sem ákærði Z var stjórnarformaður fyrir til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi, ákærði Y var stjórnarmaður fyrir til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi stjórnarformaður og prókúruhafi, og ákærði X var framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrir til 8. ágúst 2008, með því að hafa: 1. Eigi staðið skil á virðisaukaskattskýrslum á lögmæltum tíma vegna uppgjörstímabilanna mars-apríl, maí-júní og júlí-ágúst 2008 og eigi staðið ríkissjóði skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri einkahlutafélagsins vegna uppgjörstímabilanna janúar-febrúar til og með júlí-ágúst 2008, í samræmi við fyrirmæli IX. kafla laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988, samtals að fjárhæð kr. 50.412.060 [...] 2. Eigi staðið skil á skilagreinum vegna staðgreiðslu opinberra gjalda á lögmæltum tíma vegna tímabilanna maí, júní og ágúst 2008, og hafa eigi staðið ríkissjóði skil á staðgreiðslu opinberra gjalda, í samræmi við fyrirmæli í III. kafla laga um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987, sem haldið var eftir af launum starfsmanna einkahlutafélagsins vegna tímabilanna febrúar til og með ágúst 2008, samtals að fjárhæð kr. 41.400.472 hvað varðar ákærða Y, samtals að fjárhæð kr. 41.622.078 hvað varðar ákærða Z og samtals að fjárhæð kr. 34.471.266 hvað varðar ákærða X [...] “

Mál samkvæmt fyrri ákærunni 4. september 2009 var þingfest 17. september það ár. Mætti ákærði Y einn ákærðu til þings og játaði sök. Var þáttur hans skilinn frá þætti annarra ákærðra samkvæmt ákærunni og farið með málið sem játningarmál samkvæmt 1. mgr. 164. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Var dómur kveðinn upp í því þinghaldi og ákærði dæmdur í fjögurra mánaða fangelsi, skilorðsbundið í tvö ár, jafnframt því sem honum var gert að greiða sekt til ríkissjóðs.  Þeim dómi hefur ekki verið áfrýjað til Hæstaréttar.

Mál á hendur hinum tveimur ákærðu samkvæmt ákærunni 4. september 2009 var því næst tekið fyrir 21. sama mánaðar og hlaut málsnúmerið 984/2009. Hvorki ákærði Z né Þ mættu til þings, en á hinn bóginn mætti Brynjar Níelsson hæstaréttarlögmaður sem þá var skipaður verjandi Þ og var málinu frestað til 28. september 2009. Mættu þá ákærði Z og Þ ásamt hæstaréttarlögmönnunum Brynjari Níelssyni og Guðmundi Óla Björgvinssyni, en sá síðastnefndi var skipaður verjandi ákærða Z. Þá og í næsta þinghaldi 7. október 2009 gáfu ákærði Z og Þ stuttar skýrslur þar sem fram kom afstaða þeirra til sakarefnisins.

Mál samkvæmt síðari ákærunni 11. mars 2010 var þingfest 25. þess mánaðar og hlaut málsnúmerið 185/2010 og var Hólmfríður Kristjánsdóttir héraðsdómslögmaður skipaður verjandi ákærða X en Guðmundur Óli Björgvinsson hæstaréttarlögmaður verjandi ákærða Z. Báðir þessara ákærðu fengu frest til að taka afstöðu til ákærunnar. Ákærði Y mætti ekki til þings og var bókað að síðarnefndi lögmaðurinn teldi líklegt að hann tæki að sér vörn fyrir ákærða.

Aðalmeðferð málsins nr. 984/2009 hófst síðan 25. mars 2010 með skýrslugjöf ákærða Z og Þ, en við lok þess þinghalds var bókað: „Dómarinn greinir frá því að í morgun hafi verið þingfest mál nr. 185/2010 og að teknar verði skýrslur í því máli 8. apríl nk. og til standi að sameina það mál, máli þessu og verður þá tekin afstaða til þess í þinghaldinu 8. apríl og framhald aðalmeðferðar málsins ákveðin. Samkvæmt því frestast ákvörðun um framhald málsins til 8. apríl nk. [...] “

Mál nr. 185/2010 var tekið fyrir í þinghaldi 30. apríl 2010 og var verjandi ákærða Z, Guðmundur Óli Björgvinsson hæstaréttarlögmaður, einnig skipaður verjandi ákærða Y.

Í þinghaldi 6. september 2010 voru framangreind mál nr. 984/2009 og nr. 185/2010 tekin fyrir og sameinuð undir málsnúmerinu 185/2010. Var málið tekið fyrir nokkrum sinnum eftir það og dómur kveðinn upp 18. febrúar 2011. Voru ákærðu Z, Y og X dæmdir til fangelsisrefsingar sem bundin var almennu skilorði, jafnframt því sem þeim var gert að greiða sekt til ríkissjóðs. Þ var á hinn bóginn sýknaður. Þá var 1. tölulið ákærunnar 11. mars 2010, að því er varðar vanskil á virðisaukaskatti, vísað frá héraðsdómi. Með dómi Hæstaréttar 16. mars 2011 í máli nr. 121/2011 var frávísunin felld úr gildi og lagt fyrir héraðsdóm að taka ákæruliðinn til efnisúrlausnar. Hinn 18. maí 2011 var síðan kveðinn upp dómur í héraðsdómi í máli nr. 697/2011 vegna 1. töluliðar ákærunnar 11. mars 2010. Varð niðurstaðan sú að ákærðu Z, Y og X var öllum gert að greiða sekt til ríkissjóðs. Eru báðir þessir dómar héraðsdóms nú undir áfrýjun í þessu máli, en niðurstöðu dómsins í máli 185/2010 var ekki áfrýjað að því er Þ varðar.

Við meðferð málsins fyrir Hæstarétti tók Sigurður A. Þóroddsson hæstaréttarlögmaður við skipun sem verjandi ákærðu Y og Z í stað Guðmundar Óla Björgvinssonar hæstaréttarlögmanns sem áður hafði verið skipaður verjandi þeirra.

II

Mál þetta er fyrir Hæstarétti tekið til dóms samkvæmt 1. mgr. 204. gr. laga nr. 88/2008 að undangenginni fyrirtöku þess, þar sem ákæruvaldinu og verjendum ákærðu gafst kostur á að koma á framfæri munnlegum athugasemdum í samræmi við 1. mgr. 159. gr., sbr. 210. gr. laganna, er lutu að því hvort ómerkja bæri hina áfrýjuðu dóma og vísa málinu heim í hérað á ný sökum þess að sami verjandi annaðist vörn ákærðu Y og Z við meðferð máls fyrir héraðsdómi. Af hálfu ákæruvaldsins og ákærðu allra var því lýst yfir að ekki væru gerðar athugasemdir við að málinu yrði heimvísað.

Í máli þessu eru ákærðu sakaðir um ýmis brot gegn lögum nr. 50/1988 um virðisaukaskatt og lögum nr. 45/1987 um staðgreiðslu opinberra gjalda vegna tilgreindra tímabila í rekstri einkahlutafélaga, en þeir krefjast aðallega sýknu í málinu, en til vara mildunar refsingar. Í málum sem þessu hefur dæmdri sektargreiðslu vegna slíkra brota verið skipt milli ákærðu, þegar fleiri en einn maður er sakfelldur fyrir brot. Eins og mál þetta er vaxið og með hliðsjón af dómum Hæstaréttar 17. febrúar 2011 í máli nr. 134/2010, 9. júní 2011 í máli nr. 652/2010 og 8. desember 2011 í máli nr. 180/2011 verður að telja að hagsmunir ákærðu Y og Z kunni í svo veigamiklum atriðum að rekast á að óheimilt hafi verið að skipa þeim einn og sama verjandann, sbr. 5. mgr. 33. gr. laga nr. 88/2008. Þá gæti niðurstaða í máli ákærða X ráðist af niðurstöðu um refsiábyrgð hinna tveggja ákærðu.

Samkvæmt framansögðu verður að ómerkja hina áfrýjuðu dóma og vísa málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar að því er varðar ákærðu Y, Z og X.

Allur áfrýjunarkostnaður málsins verður lagður á ríkissjóð, þar með talin málsvarnarlaun skipaðra verjenda ákærðu fyrir Hæstarétti sem ákveðin verða að meðtöldum virðisaukaskatti eins og nánar greinir í dómsorði, en rétt er að ákvörðun um sakarkostnað í héraði að því er þátt ákærðu varðar bíði endanlegs dóms þar.

Dómsorð:

Hinir áfrýjuðu dómar eru ómerktir að því er varðar ákærðu, X, Y og Z, og er málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar.

Allur áfrýjunarkostnaður málsins greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærða X fyrir Hæstarétti, Garðars Valdimarssonar hæstaréttarlögmanns 313.750 krónur og málsvarnarlaun skipaðra verjenda ákærðu Y og Z fyrir Hæstarétti, Sigurðar A. Þóroddssonar hæstaréttarlögmanns 313.750 krónur og Guðmundar Óla Björgvinssonar hæstaréttarlögmanns 125.500 krónur.

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 18. febrúar 2011.

Árið 2011, föstudaginn 18. febrúar, er á dómþingi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem háð er í Dómhúsinu við Lækjartorg af Guðjóni St. Marteinssyni héraðsdómara, kveðinn upp dómur í málinu nr. S-185/2010: Ákæruvaldið gegn Z, Y, X og Þ en málið var dómtekið 4. þ.m.

                Málið er höfðað með ákæru ríkislögreglustjóra, dagsettri 4. september 2009, á hendur,

                ,,Z, kennitala [...],

[...],[...],

                Y, kennitala [...],

[...],[...], og

                Þ, kennitala [...],

[...],[...]

A.

Fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum framin í rekstri einkahlutafélagsins A, (áður G) kennitala [...], sem ákærði Z var stjórnarformaður og prókúruhafi fyrir til 29. maí 2008, ákærði Y framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrir og ákærði Þ var stjórnarmaður og prókúruhafi fyrir, með því að hafa:

1. Eigi staðið ríkissjóði skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri einkahlutafélagsins vegna uppgjörstímabilanna nóvember-desember 2007 til og með mars-apríl 2008, í samræmi við fyrirmæli IX. kafla laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988, samtals að fjárhæð kr. 12.864.013, sem sundurliðast sem hér greinir:

Uppgjörstímabil:	Vangoldinn VSK:
Árið 2007 nóvember-desember	kr.        5.937.821	kr.     5.937.821
Árið 2008 janúar-febrúar mars-apríl	kr.           259.433 kr.        6.666.759	kr.    6.926.192
	Samtals:	kr.  12.864.013

2. Eigi staðið skil á skilagrein vegna staðgreiðslu opinberra gjalda á lögmæltum tíma vegna tímabilsins febrúar 2008, og hafa eigi staðið ríkissjóði skil á staðgreiðslu opinberra gjalda, í samræmi við fyrirmæli í III. kafla laga um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987, sem haldið var eftir af launum starfsmanna einkahlutafélagsins vegna tímabilanna janúar 2007 til og með maí 2008, að undanskildum desember 2008, samtals að fjárhæð kr. 8.384.051, sem sundurliðast sem hér greinir:

Greiðslutímabil:                                 Vangoldin staðgreiðsla:

                                                              

Árið 2007

ágúst                                                            kr.            618.752                                           

september                                                   kr.        1.177.814                                           

október                                                       kr.        1.584.002                                           

nóvember                                                   kr.        1.025.883                                            kr.      4.406.451                             

Árið 2008

janúar                                                         kr.            960.587                                           

febrúar                                                        kr.            888.964                                           

mars                                                            kr.            985.135                                           

apríl                                                             kr.            678.238                                           

maí                                                              kr.     464.676                                                  kr.      3.977.600

                                                                    

                                                                                                                  Samtals                 kr.     8.384.051                             

Framangreind brot ákærðu samkvæmt ákæru teljast varða við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1995, sbr. einnig:

a)       1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995 og 3. gr. laga nr. 134/2005 að því er varðar 1. tölulið ákæru.

b)       2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995 og 1. gr. laga nr. 134/2005 að því er varðar 2. tölulið ákæru.

Þess er krafist að ákærðu verði dæmdir til refsingar og greiðslu alls sakarkostnaðar.“

Ríkislögreglustjóri gaf hinn 11. mars 2010 út ákæru á hendur,

                ,,Z, kennitala [...],

[...],[...],

                Y, kennitala [...],

[...],[...], og

                X, kennitala [...],

[...], [...],

               

fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum framin í rekstri einkahlutafélagsins B, kennitala [...], sem ákærði Z var stjórnarformaður fyrir til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi, ákærði Y var stjórnarmaður fyrir til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi stjórnarformaður og prókúruhafi, og ákærði X var framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrir til 8. ágúst 2008, með því að hafa:

1. Eigi staðið skil á virðisaukaskattsskýrslum á lögmæltum tíma vegna uppgjörstímabilanna mars-apríl, maí-júní og júlí-ágúst 2008 og eigi staðið ríkissjóði skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri einkahlutafélagsins vegna uppgjörstímabilanna janúar-febrúar til og með júlí-ágúst 2008, í samræmi við fyrirmæli IX. kafla laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988, samtals að fjárhæð kr. 50.412.060, sem sundurliðast sem hér greinir:

Uppgjörstímabil:	Vangoldinn VSK:
Árið 2008 janúar-febrúar mars-apríl maí-júní júlí-ágúst	kr.        8.054.008 kr.      19.283.337 kr.      14.600.455 kr.        8.474.260
Samtals:	kr.     50.412.060

2. Eigi staðið skil á skilagreinum vegna staðgreiðslu opinberra gjalda á lögmæltum tíma vegna tímabilanna maí, júní og ágúst 2008, og hafa eigi staðið ríkissjóði skil á staðgreiðslu opinberra gjalda, í samræmi við fyrirmæli í III. kafla laga um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987, sem haldið var eftir af launum starfsmanna einkahlutafélagsins vegna tímabilanna febrúar til og með ágúst 2008, samtals að fjárhæð kr. 41.400.472 hvað varðar ákærða Y, samtals að fjárhæð kr. 41.622.078 hvað varðar ákærða Z og samtals að fjárhæð kr. 34.471.266 hvað varðar ákærða X, sem sundurliðast sem hér greinir:

Greiðslutímabil:                                 Vangoldin staðgreiðsla                                       Vangoldin staðgreiðsla

                                                               hvað varðar Y:                       hvað varðar Z:

Árið 2008

febrúar                                                        kr.        8.957.293                                             kr.      8.957.293             

mars                                                            kr.        7.479.764                                             kr.      7.479.764

apríl                                                             kr.        6.863.896                                             kr.      6.863.896

maí                                                              kr.        6.602.387                                            kr.      6.602.387

júní                                                              kr.  5.075.470                                                  kr.      5.075.470

júlí                                                               kr.        3.639.356                                            kr.      3.750.159

ágúst                                                            kr.        2.782.306                                            kr.      2.893.109

Samtals                                                      kr.    41.400.472                                              kr.   41.622.078

Greiðslutímabil:                                 Vangoldin staðgreiðsla                                      

                                                               hvað varðar X:                      

Árið 2008

febrúar                                                        kr.       8.738.197                                                         

mars                                                            kr.       7.260.929                                             

apríl                                                             kr.       6.795.828                                             

maí                                                              kr.        6.602.387                                                       

júní                                                              kr. 5.073.925                  

Samtals                                                      kr.   34.471.266                                              

                                                                    

Framangreind brot ákærðu samkvæmt ákæru teljast varða við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1995, sbr. einnig:

a)       1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995 og 3. gr. laga nr. 134/2005 að því er varðar 1. tölulið ákæru.

b)       2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995 og 1. gr. laga nr. 134/2005 að því er varðar 2. tölulið ákæru.

Þess er krafist að ákærðu verði dæmdir til refsingar og greiðslu alls sakarkostnaðar.“

Verjandi ákærðu Z og Y krefst aðallega sýknu en til vara vægustu refsingar sem lög leyfa og að allur sakarkostnaður, þar með talin málsvarnarlaun að mati dómsins, verði greidd úr ríkissjóði.

Verjandi ákærða X krefst aðallega sýknu en til vara vægustu refsingar sem lög leyfa og að sakarkostnaður, þar með talin málsvarnarlaun, verði greidd úr ríkissjóði.

Verjandi ákærða Þ krefst sýknu og málsvarnarlauna úr ríkissjóði að mati dómsins

Ákæra dagsett 4. september 2009

A

1.            Ákærði Z kvað stöðu sinni hjá fyrirtækinu rétt lýst í inngangskafla ákærunnar.

Ákærði gaf tvisvar sinnum skýrslu fyrir dómi um þetta sakarefni. Spurður við síðari skýrslutökuna um vanskil innheimts virðisaukaskatts sem hér er ákært út af kvað ákærði fjárhæðirnar í ákæru vera í samræmi við skilagreinar vegna virðisaukaskatts en hins vegar vanti að taka tillit til tapaðra viðskiptakrafna. Ákærði kvaðst hafa verið stjórnarformaður félagsins uns það fór í þrot og lýsti hann því að félaginu hefði ekki verið formlega slitið vegna þess að reynt var að koma eignum þess í verð. Ákærði kvaðst hafa búið og starfað í [...] og ekki hafa haft eftirlit með því hvort starfsemi félagsins hafi í raun verið hætt en talið svo vera eins og lýst var og talið að ekki yrði öðrum virðisaukaskattsskýrslum skilað en þeim sem sýndu enga veltu. Ákærði kvaðst ekki vita hver stjórnaði verksmiðjunni og rekstrinum eftir þann tíma sem ákærði kvaðst hafa talið að rekstrinum hefði verið hætt í lok september 2007.

Við fyrri skýrslutöku ákærða Z fyrir dómi kvað hann stöðu sinni hjá A rétt lýst í ákærunni. Hann hafi verið stjórnarformaður og prókúruhafi til 29. maí 2009. Fyrirtækið hefði framleitt fullbúin [...] og kvaðst ákærði hafa verið stjórnarformaður auk þess að annast tæknilega ráðgjöf um uppsetningu verksmiðjunnar og framleiðslu. Fyrirtækið hafi verið stofnað utan um verkefni á [...] en meðákærði Þ hefði útvegað verkefnið þar. C hafi verið framkvæmdastjóri og bókari að nafni D hafi starfað hjá fyrirtækinu. Ákærði kvaðst ekki hafa fylgst með störfum þessa fólks sem stjórnarformaður félagsins. Aðeins hefði verið haldinn einn stjórnarfundur árið 2006 og annar sumarið 2007. Ákærði neitaði sök og kvað virðisaukaskattsskuldina sem í ákæru greinir hafa myndast á þeim tíma er fyrirtækið var ekki í neinni starfsemi eða framleiðslu og kvaðst hann ekki getað svarað því hvers vegna ekki var staðið skil á innheimtum virðisaukaskatti sem hér um ræðir. Ákærða var gerð grein fyrir því að þessi ákæruliður byggðist á rafrænum virðisaukaskattsskýrslum frá fyrirtækinu. Hann kvað ekki tölulegan ágreining um þennan ákærulið en ákærði heldur því fram að fyrirtækið hafi hætt starfsemi um miðjan september 2007 og starfsemi sem var eftir það hafi ekki verið á vegum B heldur hafi starfsemin verið á vegum fyrirtækisins E. Ákærði lýsti því að reksturinn hefði tekið að ganga illa um mitt ár 2007. Af þessum sökum kvaðst ákærði hafa ritað tölvupóst til meðákærða Þ, föstudaginn 28. september 2007, þar sem fram hafi komið að ákærði vildi loka verksmiðjunni um þau mánaðamót. Meðákærði Þ hefði sagt að það tæki eina til tvær vikur að ljúka verkefnum sem félagið vann þá að og taldi ákærði að eftir það yrði starfseminni hætt. Í tölvupóstinum sem hér um ræðir nefnir meðákærði Þ að ef leggja eigi félagið niður þurfi væntanlega að boða til stjórnarfundar eins og segir í tölvupóstinum. Aðspurður kvaðst ákærði ekki hafa gert það en fljótlega eftir þetta sett fyrirtækið í sölumeðferð og það hafi verið ástæða þess að félaginu var ekki formlega slitið. Skýrði ákærði þetta nánar. Ákærði kvaðst hafa verið stjórnarformaður til 29. maí 2008 en það hefðu verið mistök sín að segja sig ekki úr stjórninni. Hann kvað meðákærða Þ hafa annast allan rekstur eftir þetta, þ.e. um tvær vikur frá tölvupóstsendingunni 28. september 2008. Ákærði kvað sig hafa grunað að rekstur væri í gangi í verksmiðjunni, en hann hafi ekki vitað eða grunað að framleiðsla hefði verið í gangi á kennitölu A. Hann taldi framleiðslu verksmiðjunnar á þessum tíma vera á vegum E og á kennitölu þess. Spurður hvort hann hafi gert sér grein fyrir því að hann bæri ábyrgð á fyrirtækinu sem stjórnarformaður til 29. maí 2009 kvaðst ákærði ekki hafa gert sér grein fyrir því að rekstur og starfsemi eftir miðjan ágúst 2007 hefði verið á vegum A. Ákærði taldi að virðisaukaskatturinn sem hér um ræðir hefði aldrei verið innheimtur og neitar sök. Síðar neitaði ákærði sök á grundvelli tapaðra viðskiptakrafna og taldi að skattagrunnurinn sem virðisaukaskatturinn væri reiknaður út frá í ákærunni væri rangur.

Ákærði Þ kvað stöðu sinni hjá fyrirtækinu rétt lýst í ákærunni. Hann neitaði sök og kvað neitun sína byggjast á því að hann hefði hvorki annast daglegan rekstur fyrirtækisins né haft neitt með hann að gera og hann gæti engu svarað um fjárhæðir í þessum ákærulið. Ákærði kvað aðkomu sína að fyrirtækinu hafa verið í gegnum félagði E. sem átti þriðjungshlut í A, en tilgangur ákærða hefði verið að afla verkefna fyrir teiknistofu sína. Ákærði kvaðst ekkert hafa komið að stjórnun A, en ákærðu Z og Y önnuðust stjórnun og rekstur fyrirtækisins. Ákærði kvað kennitölu E aldrei hafa komið að framleiðslu í A og vísaði hann til virðisaukaskattsskýrslna um þetta. Spurður hver hafi annast stjórn félagsins eftir miðjan september 2007 ef meðákærði Z gerði það ekki eins og hann bar fyrir dóminum, kvaðst ákærði telja að það hafi að mestu verið F framleiðslustjóri. Þetta hefði F gert í tengslum við ákærða  Z og Y. Allir hefðu vitað að rekstur væri í gangi og meðákærði Z hefði vitað af starfsemi í verksmiðjunni veturinn 2007 til 2008.

Y lýsti starfsemi félagsins við [...] og uppsetningu [...]. Hann kvað ekki hafa verið sótt um endurgreiðslu virðisaukaskatts vegna vinnu manna við [...]. Hann kvað ákærða Þ hafa komið inn í félagið vegna verkefnastöðu hans fyrir [...]. Hann lýsti því að C hefði verið framkvæmdastjóri fram á mitt ár 2007. Y kvaðst hafa talið rekstri félagsins hætt í lok september 2007 eins og ákærði Z lýsti og gat hann ekki borið um reksturinn eftir það.

Niðurstaða ákæruliðar A 1

Ákærði Þ var stjórnarmaður og prókúruhafi félagsins. Hann neitar sök og kvaðst ekkert hafa komið að rekstrinum eins og rakið var. Gegn eindreginni neitun hans hefur ekki verið sýnt fram á að hann hafi komið að daglegri stjórn félagsins á þann hátt að hann beri refsiábyrgð á vanskilum virðisaukaskatts eins og ákært er fyrir. Gegn eindreginni neitun hans er ósannað að hann hafi gerst sekur um háttsemi þá sem í ákæru greinir og ber að sýkna hann af þessum kafla ákærunnar.

Ákærði Z var skráður stjórnarformaður og prókúruhafi félagsins þann tíma sem hér um ræðir og bar sem slíkur ábyrgð á skilum virðisaukaskatts. Getur hann ekki borið fyrir sig að aðrir hafi annast reksturinn meðan hann var skráður stjórnarformaður. Vangoldinn virðisaukaskattur samkvæmt skýrslum fyrir þau greiðslutímabil sem hér um ræðir var sá sem í ákæru greinir. Ákærði Z bar ábyrgð á skilum virðisaukaskattsins en skilaði ekki og varðar sú háttsemi hans við lagákvæðin sem í ákæru greinir.

A

2.            Ákærði Z kvaðst hafa talið að starfsemi félagsins hefði verið hætt eftir 31. ágúst 2007 og vísaði hann þá til tölvupósts sem hann sendi meðákærða Þ þar um. Kvaðst ákærði hafa talið að eina til tvær vikur tæki að ljúka verkefnum sem voru í gangi og eftir það ætti ekki að vera nein starfsemi í félaginu að hans sögn. Kvaðst hann neita sök á þeirri forsendu að félagið hefði verið hætt starfsemi á þeim tíma sem í þessum ákærulið greinir. Hann kvaðst hafa verið stjórnarformaður félagsins uns það fór í þrot og lýsti hann því að félaginu hefði ekki verið formlega slitið því að reynt hefði verið að koma eigum þess í verð. Ákærði kvaðst hafa búið og starfað í [...] og ekki haft eftirlit með því hvort starfsemi félagsins væri í raun hætt, en talið svo vera eins og lýst var og því talið að engri afdreginni staðgreiðslu væri til að dreifa. Ákærði neitar þannig sök samkvæmt þessum ákærulið. Hann taldi sig ekki bera ábyrgð á rekstrinum sem í þessum ákærulið greinir og kvað engan rekstur hafa verið á því tímabili sem ákæran tekur til. Hann kvað sömu sjónarmið eiga við og varðandi 1. lið ákæru, hann hefði ekki komið að rekstrinum á þessum tíma og kveðst engu geta svarað um fjárhæðir í þessum ákærulið.

Ákærði Þ neitar sök og kvað afstöðu sína og neitun byggjast á sömu forsendum og varðandi ákærulið 1. Hann hefði hvorki komið að né annast daglegan rekstur fyrirtækisins og vísaði til sömu sjónarmiða og í 1. lið ákærunnar.     Eins og rakið var var þáttur Y skilinn frá og honum lokið sérstaklega á grundvelli skýlausrar játningar hans fyrir dómi.

Niðurstaða ákæruliðar A 2

Ákærði Þ var stjórnarmaður og prókúruhafi. Hann neitar sök eins og rakið var og kvaðst ekkert hafa komið að rekstri félagsins. Gegn neitun hans hefur ekki verið sýnt fram á að hann hafi komið að daglegri stjórn félagsins á þann hátt að hann beri refsiábyrgð vegna vanskila á skilagreinum staðgreiðslu, né á vanskilum afdreginnar staðgreiðslu eins og hér er ákært fyrir. Gegn eindreginni neitun hans er ósannað að hann hafi gerst sekur um háttsemi sem í þessum ákærulið greinir og ber að sýkna hann af þessum kafla ákærunnar.

Ákærði Z var skráður stjórnarformaður og prókúruhafi félagsins þann tíma sem hér um ræðir og bar sem slíkur ábyrgð á skilum skilagreina og skilum innheimtrar staðgreiðslu, en sannað er með framburði ákærða og gögnum málsins að vanskilin nema þeim fjárhæðum sem í ákærunni greinir og að skilagrein vegna tímabilsins febrúar 2008 var ekki skilað á lögmæltum tíma. Ákærði getur ekki borið fyrir sig að aðrir hafi annast reksturinn meðan hann var skráður stjórnarformaður. Er sannað með framburði ákærða Z, sem kvað stöðu sinni rétt lýst hjá fyrirtækinu á þessum tíma, og með öðrum gögnum málsins, m.a. skilagreinum um afdregna staðgreiðslu, að ákærði Z hafi gerst sekur um háttsemi þá sem í þessum ákærulið greinir og eru brot hans rétt færð til refsiákvæða í ákærunni.

Ákæra dagsett 11. mars 2010

1.            Ákærði Y kvaðst hafa verið stjórnarformaður B til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi. Hann neitar þeirri sök að hafa ekki staðið skil á virðisaukaskattsskýrslum á lögmæltum tíma, en ákærði kvað það ekki hafa verið gert vegna bilaðs tölvukerfis. Ákærði kvaðst ekki hafa vitað af þessu, en þetta hefði ekki komið í ljós fyrr en við skýrslutöku hjá lögreglu. Hann hefði því ekki getað brugðist við þessu þar sem hann vissi ekki af vanskilunum. Ákærði gerir ekki athugasemdir við fjárhæðir virðisaukaskatts samkvæmt þessum ákærulið, utan að fjárhæðin kunni að lækka vegna tapaðra viðskiptakrafna og inneignar á virðisaukaskatti en ákærði lýsti því að undir lok rekstrar fyrirtækisins hefði gengið mjög illa að fá kröfur greiddar. B hafi verið stofnuð árið 2004 og hafi fyrirtækið annast framleiðslu [...], auk þess að reisa húsin og hafi þeim verið skilað nánast fullbúnum til viðskiptavina. G hafi verið stofnuð árið 2005 og A hafi leigt verksmiðjunni á [...] tækin, en um hafi verið að ræða tvö aðskilin fyrirtæki. Hann kvað fjármálastjóra hafa annast skattskil B. Spurður hver annaðist eftirlit með skattskilum vísaði hann á meðákærða X. Ákærði kvað fjármálastjórann hafa greint frá því að tölvukerfi hefði valdið því að virðisaukaskattsskýrslum hafi ekki verið skilað á lögmæltum tíma eins og ákært er fyrir en ákærði mundi ekki hvernig brugðist hefði verið við þessu og þá hvernig skýrslum hafi verið skilað.

Ákærði Z kvað hlutverki sínu hjá B rétt lýst í ákærunni. Ákærði kvaðst fyrst hafa vitað af hinum ætluðu vanskilum á virðisaukaskattsskýrslum við skýrslutöku hjá lögreglunni. Hann kvað fjármálastjóra og framkvæmdastjóra hafa átt að annast skil virðisaukaskattsskýrslna en ákærði kvaðst hafa vitað af bilun tölvukerfis er kom að skilum skýrslu vegna eins uppgjörstímabils. Hann hefði ekki vitað að skýrslum hefði verið skilað of seint. Spurður um vanskil innheimts virðisaukaskatts kvaðst ákærði ekki hafa vitað um fjárhæðirnar sem í ákæru greinir. Hann kvað fjárhæðina þar of háa þar sem eftir væri að taka tillit til tapaðra viðskiptakrafna. Spurður um eftirlit með fjármálastjóra fyrirtækisins varðandi skil á virðisaukaskatti og skýrslum kvað ákærði stjórnina hafa fengið skýrslur frá fjármálastjóra fyrirtækisins sem ekki hefðu staðist, en ákærði var stjórnarformaður til 8. ágúst 2008, en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi. Hann kvað undirbúning hafa verið hafinn við að sækja um endurgreiðslu virðisaukaskatts af vinnu þeirra sem unnu við framleiðsluna og uppsetningu [...] sem framleidd voru en ekki hafi verið sótt um.

Ákærði X kvaðst hafa verið framkvæmdastjóri og prókúruhafi til 5. ágúst 2008, en ekki til 8. ágúst eins og í ákæru greinir. Hann vísaði í þessu sambandi um starfslok sín til fundar sem fram fór 5. ágúst 2008 og til bréfs sem dagsett er daginn eftir eða 6. ágúst 2008. Hann lýsti starfi sínu hjá fyrirtækinu. Hann kvað skil virðisaukaskattsskýrslu hafa dregist eitt tímabilið í ákæru vegna bilaðs tölvukerfis hjá skattstjóra en hann mundi ekki hvaða tímabil það var. Hann kvaðst hafa talið að skýrsla hefði borist á réttum tíma, en síðar hafi komið í ljós að svo var ekki. Nánar spurður kvaðst hann hafa talið að bilun tölvukerfisins væri hjá innheimtumanni ríkissjóðs en ekki hjá fyrirtækinu sjálfu. Hann kvaðst hafa talið að skýrslum vegna annarra tímabila hefði verið skilað á lögmæltum tíma. Spurður um vanskil innheimts virðisaukaskatts sem í þessum ákærulið greinir tók ákærði fram að hann teldi að skil vegna síðasta tímabilsins júlí og ágúst hefðu ekki verið á sínu verksviði þar sem hann hefði verið hættur störfum. Hann kvað hið sama eiga við um tímabilið maí-júní þar sem skil virðisaukaskatts fyrir það tímabil félli utan þess tíma sem ákærði var framkvæmdastjóri fyrirtækisins. Hann kvaðst ekki gera athugasemdir vegna tveggja fyrstu tímabilanna sem í þessum ákærulið greinir, utan að hann teldi að væri að taka tillit til tapaðra viðskiptakrafna. Ákærði kvaðst hafa þurft að bera allar stærri ákvarðanir um greiðslur og fleira undir meðákærðu Z og Y og lýsti ákærði því og kvað vald sitt sem framkvæmdastjóra í raun ekkert hafa verið. Hann kvað sér hafa orðið ljóst í maí-júní 2008 að bókhald fyrirtækisins hefði verið langt á eftir er ákærði kom til starfa hjá fyrirtækinu. Þarna hafi fjárhagsstaða fyrirtækisins komið í ljós en eigendur félagsins hafi reiknað með nýju fjármagni í reksturinn, sem ekki hefði orðið af. Hann kvaðst hafa látið eigendur vita af áhyggjum sínum af stöðunni.

Niðurstaða ákæruliðar 1

Undir dómsmeðferð málsins kröfðust verjendur þess að tekið yrði tillit til endurgreiðslu virðisaukaskatts á grundvelli reglugerðar nr. 449/1990 með síðari breytingum. Fyrir liggur að ekki hefur verið sótt um endurgreiðslu og þá liggur ekkert fyrir í málinu um það hvort lagaskilyrði til endurgreiðslu séu til staðar. Lög standa ekki til þess að tekin verði afstaða til þessa við úrlausn þessa máls.

Ákærðu hafa borið að virðisaukaskattsskýrslum hafi ekki verið skilað á lögmæltum tíma vegna bilaðs tölvukerfis. Ákærði Z var stjórnarformaður til 8. ágúst 2008, en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi. Ákærði Y var stjórnarmaður í félaginu fyrir 8. ágúst 2008, en frá þeim degi stjórnarformaður og prókúruhafi. Ákærði X var framkvæmdastjóri og prókúruhafi til 8. ágúst 2008, en tilkynning um afsögn hans barst Hlutafélagaskrá sama dag. Ákærði X bar því ekki ábyrgð á vanskilum virðisaukaskattsskýrslna fyrir tímabilið júlí-ágúst 2008. Bilað tölvukerfi leysir ákærðu ekki undan ábyrgð á að skila virðisaukaskattsskýrslum, eins og lög sem vitnað er til í ákærunni áskilja, og bera ákærðu stöðu sinnar vegna hjá fyrirtækinu ábyrgð á þeim skilum eins og í þessum ákærulið greinir, utan ákærði X sem er sýknaður af því að bera ábyrgð á skilum virðisaukaskattsskýrslu fyrir tímabilið júlí-ágúst 2008. Gegn neitun ákærðu eru þeir sakfelldir fyrir vanskil virðisaukaskattsskýrslna eins og í ákæru greinir utan ákærði X sem sýknaður er af tímabilinu júlí-ágúst 2008. Brot ákærðu að þessu leyti eru rétt færð til refsiákvæða í þessum ákærulið.

Verjendur hafa aflað gagna frá [...]banka um tapaðar kröfur félagsins. Í þeim gögnum er virðisaukaskattur af töpuðum viðskiptakröfum sagður nema meira en 26.000.000 króna. Ákæruvaldið hefur ekki fallist á að lækka virðisaukaskattinn sem nemur þessari fjárhæð m.a. vegna þess að viðhlítandi gögn vanti til að unnt sé að meta þessa fjárhæð til lækkunar. Verjendur fóru upphaflega fram á frávísun málsins m.a. af þeim sökum að ekki hafi verið tekið tillit til tapaðra viðskiptaskulda vegna gjaldþrots eða árangurslauss fjárnáms hjá skuldurum en samkvæmt gögnum málsins eru fyrirtækin sem hér um ræðir ýmist gjaldþrota eða gert hefur verið hjá þeim árangurslaust fjárnám. Frávísunarkröfunni var hafnað og taldi dómurinn að unnt væri að bæta úr þessum annmarka undir rekstri málsins og dæma efnislega um þessi sjónarmið. Ákæruvaldið hefur ekki undir rekstri málsins aflað gagna sem gera dóminum kleift að taka afstöðu til sjónarmiða verjanda og ákærðu um tapaðar viðskiptakröfur. Er málið því ódómtækt að þessu leyti og verður ekki hjá því komist að vísa þessum hluta þessa ákæruliðar að því er varðar vanskil innheimts virðisaukaskatts frá dómi af sjálfsdáðum.

2.            Ákærði Y kvað sömu sjónarmið eiga við um vanskil skilagreinar fyrir tímabilin maí, júní og ágúst 2008 og lýst var í fyrsta lið ákæru og kvaðst ekki hafa vitað af bilun tölvukerfisins og ekki frétt af þessu fyrr en löngu síðar. Spurður um vanskil afdreginnar staðgreiðslu kvaðst hann ekki geta rengt fjárhæðina sem í ákæru greinir þar sem hann hefði ekki annast skilin.

Ákærði Z kvaðst hafa vitað að skilagrein vegna staðgreiðslu opinberra gjalda hefði í eitt sinn verið skilað of seint vegna bilaðs tölvukerfis. Um önnur tilvik kvaðst ákærði ekki hafa vitað. Spurður hvort hann hefði sem stjórnarformaður og síðar framkvæmdastjóri haft eftirlit með því að skilagreinum og staðgreiðslu hefði verið skilað kvað ákærði stjórnina hvorki hafa fengið upplýsingar um skilin hjá fjármálastjóranum né hjá framkvæmdastjóra fyrirtækisins. Ákærði kvaðst ekki hafa verið látinn vita af vanskilunum og ekki hafa leitað eftir upplýsingum um þetta en hann hefði gert ráð fyrir því að hafa vera látinn vita ef eitthvað væri að skilunum. Spurður um vanskil afdreginnar staðgreiðslu kvað ákærði vanta að taka tillit til innágreiðslu að fjárhæð 3.000.000 króna sem voru greiddar 25. mars 2008. Annars væri ákæran að þessu leyti í samræmi við skilagreinar.

Ákærði X neitar sök. Hann kvað sömu sjónarmið eiga við og varðandi kaflann hér að framan um virðisaukaskattinn og kvaðst hafa talið að skilagreinum hefði verið skilað á réttum tíma. Spurður um skil afdreginnar staðgreiðslu kvað ákærði skil vegna mánaðanna maí og júní hafa átt sér stað eftir að ákærði hætti störfum hjá fyrirtækinu og hann bæri því ekki ábyrgð á þeim skilum, en hann hefði hætt störfum sem framkvæmdastjóri 5. ágúst 2008 og undirritað skjal þar um daginn eftir, 6. ágúst. Skjalið sem hér um ræðir var móttekið hjá Ríkisskattsstjóra 8. ágúst 2008. Ákærði kvað tímabilin febrúar, mars og apríl hafa fallið til meðan hann gegndi störfum framkvæmdastjóra. Hann kvað hið sama eiga við um þessi skil og um aðrar greiðslur, eigendur hefðu ráðið hvað var greitt og hvað ekki. Bærust peningar inn í fyrirtækið á þessum tíma hefðu þeir verið notaðir til að greiða aðföng.

Niðurstaða ákæruliðar 2

Ákærðu neita sök samkvæmt þessum ákærulið eins og rakið var. Skilagreinum þeim sem í ákæru greinir var ekki skilað á lögmæltum tíma eins og ákærðu báru og gögn málsins bera með sér. Ákærðu bera ábyrgð á skilum skilagreina í samræmi við stöðu sína hjá fyrirtækinu sem lýst er í ákærunni. Er hver hinna ákærðu í samræmi við þetta sakfelldur fyrir að hafa ekki staðið skil á skilagreinum á lögmæltum tíma eins og ákært er fyrir utan ákærði X sem verður ekki sakfelldur fyrir vanskilin fyrir ágúst 2008 þar sem hann hætti störfum eins og rakið var. Bilað tölvukerfi leysir ákærðu ekki undan ábyrgð.

Afdregin staðgreiðsla nemur þeim fjárhæðum sem lýst er í þessum ákærulið varðandi hvern og einn hinna ákærðu. Með vísan til stöðu ákærðu hjá fyrirtækinu sem rakin var í næsta ákærulið að framan bera ákærðu refsiábyrgð í samræmi við þá stöðu. Ekkert er fram komið í málinu sem leysir þá undan ábyrgð. Er þannig sannað með framburði ákærðu að hluta varðandi einstakar fjárhæðir og með öðrum gögnum málsins, meðal annars skýrslum og öðrum gögnum um afdregna staðgreiðslu, að ákærðu hafi, hver um sig, gerst sekir um háttsemi þá sem í þessum ákærulið greinir og er háttsemi þeirra rétt færð til refsiákvæða í ákærunni.

Ákærði Z hlaut sektardóm fyrir umferðarlagabrot í september 2008 og ber nú að dæma hegningarauka, sbr. 78. gr. almennra hegningarlaga. Brot ákærða eru stórfelld og þykir refsing hans hæfilega ákvörðuð fangelsi í 10 mánuði, en fresta skal fullnustu refsingarinnar skilorðsbundið eins og nánar greinir í dómsorði. Auk refsivistar ber að dæma ákærða Z til sektargreiðslu í ríkissjóð. Að teknu tilliti til sjónarmiða sem dómaframkvæmd mælir fyrir um við ákvörðun sektarrefsingar í sambærilegum málun þykir sektarefsing ákærða hæfilega ákvörðuð 41.000.000 og komi 5 mánaða fangelsi í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærði Y hlaut hinn 17. september 2009, 4 mánaða fangelsi skilorðsbundið í 2 ár auk 10.500.000 króna sektar fyrir brot sem ákært var fyrir með ákærunni 4. september 2009 og rakin er að framan. Nú ber að dæma skilorðsdóminn upp og gera ákærða refsingu í einu lagi, sbr. 60. og 77.  gr. auk þess sem dæma ber hegningarauka, sbr. 78. gr. almennra hegningarlaga. Brot ákærða eru stórfelld og þykir refsing hæfilega ákvörðuð fangelsi í 10 mánuði en fresta skal fullnustu refsingarinnar skilorðsbundið eins og nánar greinir í dómsorði. Auk refsivistar ber að dæma ákærða Y til sektargreiðslu í ríkissjóð. Að teknu tilliti til sjónarmiða sem dómaframkvæmd mælir fyrir um við ákvörðun sektarrefsingar í sambærilegum málum þykir sektarefsing ákærða hæfilega ákvörðuð 30.000.000 og komi 4 mánaða fangelsi í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærði X hefur ekki áður sætt refsingu og þykir refsing hans hæfilega ákvörðuð fangelsi í 4 mánuði en fresta skal fullnustu refsingarinnar skilorðsbundið eins og nánar greinir í dómsorði. Auk refsivistar ber að dæma ákærða X til sektargreiðslu í ríkissjóð. Að teknu tilliti til sjónarmiða sem dómaframkvæmd mælir fyrir um við ákvörðun sektarrefsingar í sambærilegum málum þykir sektarefsing ákærða hæfilega ákvörðuð 30.000.000 og komi 4 mánaða fangelsi í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærðu Z og Y greiði óskipt 2/3 hluta 1.004.000 króna málsvarnarlauna Guðmundar Óla Björgvinssonar hæstaréttarlögmanns á móti 1/3 hluta sem greiðist úr ríkissjóði.

Ákærði X greiði helming 1.004.000 króna málsvarnarlauna Hólmfríðar Kristjánsdóttur héraðsdómslögmanns á móti helmingi sem greiðist úr ríkissjóði.

627.500 króna málsvarnarlaun Brynjars Níelssonar hæstaréttarlögmanns greiðast úr ríkissjóði.

Eyjólfur Ármannsson flutti málið fyrir ákæruvaldið.

Guðjón St. Marteinsson héraðsdómari kveður upp dóminn.

Dómsorð:

1. tölulið ákæru, dagsettrar 11. mars 2010, er vísað frá dómi að því er varðar vanskil innheimts virðisaukaskatts.

Ákærði, Þ, er sýknaður af kröfum ákæruvaldsins.

Ákærðu, Z og Y, sæti hvor um sig fangelsi í 10 mánuði.

Ákærði, X, sæti fangelsi í 4 mánuði.

Fresta skal fullnustu refsivistar ákærðu Z, Y og  X skilorðsbundið í 2 ár frá birtingu dómsins að telja og falli refsivist hvers um sig  niður að þeim tíma liðnum haldi hver um sig almennt skilorð 57. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 4. gr. laga nr. 22/1955.

Ákærði Z greiði 41.000.000 króna sekt í ríkissjóð og komi 5 mánaða fangelsi í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærðu Y og X greiði hvor um sig 30.000.000 króna sekt í ríkissjóð og komi 4 mánaða fangelsi í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan 4 vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærðu Z og Y greiði óskipt 2/3 hluta 1.004.000 króna málsvarnarlauna Guðmundar Óla Björgvinssonar hæstaréttarlögmanns á móti 1/3 hluta sem greiðist úr ríkissjóði.

Ákærði X greiði helming 1.004.000 króna málsvarnarlauna Hólmfríðar Kristjánsdóttur héraðsdómslögmanns á móti helmingi sem greiðist úr ríkissjóði.

627.500 króna málsvarnarlaun Brynjars Níelssonar hæstaréttarlögmanns greiðast úr ríkissjóði.

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 18. maí 2011.

Árið 2011, miðvikudaginn 18. maí, er á dómþingi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem háð er í Dómhúsinu við Lækjartorg af Guðjóni St. Marteinssyni héraðsdómara, kveðinn upp dómur í málinu nr. S-697/2011: Ákæruvaldið gegn Z, Y og X en málið var dómtekið 4. þ.m.

Málið er höfðað með ákæru ríkislögreglustjóra, dagsettri 11 september 2009, á hendur:

                ,,Z, kennitala [...],

[...], [...],

                Y, kennitala [...],

[...], [...], og

                X, kennitala [...],

[...],[...]

fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum framin í rekstri B, kennitala [...], sem ákærði Z var stjórnarformaður fyrir til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi, ákærði Y var stjórnarmaður fyrir til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi stjórnarformaður og prókúruhafi, og ákærði X var framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrir til 8. ágúst 2008, með því að hafa:

1. Eigi staðið skil á virðisaukaskattsskýrslum á lögmæltum tíma vegna uppgjörstímabilanna mars-apríl, maí-júní og júlí-ágúst 2008 og eigi staðið ríkissjóði skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri einkahlutafélagsins vegna uppgjörstímabilanna janúar-febrúar til og með júlí-ágúst 2008, í samræmi við fyrirmæli IX. kafla laga um virðisaukaskatt nr. 50/1988, samtals að fjárhæð kr. 50.412.060, sem sundurliðast sem hér greinir:

Uppgjörstímabil:	Vangoldinn VSK:
Árið 2008 janúar-febrúar mars-apríl maí-júní júlí-ágúst	kr.        8.054.008 kr.      19.283.337 kr.      14.600.455 kr.        8.474.260
Samtals:	kr.     50.412.060

2. […………...]

                                                                    

Framangreind brot ákærðu samkvæmt ákæru teljast varða við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. gr. laga nr. 39/1995, sbr. einnig:

a)       1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995 og 3. gr. laga nr. 134/2005 að því er varðar 1. tölulið ákæru.

b)       [……………..]

Þess er krafist að ákærðu verði dæmdir til refsingar og greiðslu alls sakarkostnaðar.“

Málið var upphaflega dæmt 18. febrúar sl. en ofangreindum 1. kafla ákærunnar að hluta vísað frá dómi. Sá hluti ákærunnar er nú dæmdur, utan sá hluti kaflans sem lýtur að vanskilum virðisaukaskattsskýrslna eins og lýst er í þessum ákærulið.

Verjandi ákærðu Z og Y krefst aðallega sýknu en til var vægustu refsingar sem lög leyfa og að allur sakarkostnaður, þar með talin málsvarnarlaun að mati dómsins, verði greiddur úr ríkissjóði.

Verjandi ákærða X krefst aðallega sýknu en til vara vægustu refsingar sem lög leyfa og að sakarkostnaður, þar með talin málsvarnarlaun, verði greiddur úr ríkissjóði.

Málavextir

Ákærði Y kvaðst hafa verið stjórnarformaður B til 8. ágúst 2008 en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi. Hann neitar þeirri sök að hafa ekki staðið skil á virðisaukaskattsskýrslum á lögmæltum tíma, en ákærði kvað það ekki hafa verið gert vegna bilaðs tölvukerfis. Ákærði kvaðst ekki hafa vitað af þessu, en þetta hefði ekki komið í ljós fyrr en við skýrslutöku hjá lögreglu. Hann hefði því ekki getað brugðist við þessu þar sem hann vissi ekki af vanskilunum. Ákærði gerir ekki athugasemdir við fjárhæðir virðisaukaskatts samkvæmt þessum ákærulið, utan að fjárhæðin kunni að lækka vegna tapaðra viðskiptakrafna og inneignar á virðisaukaskatti en ákærði lýsti því að undir lok rekstrar fyrirtækisins hefði gengið mjög illa að fá kröfur greiddar. B hafi verið stofnuð árið 2004 og hafi fyrirtækið annast framleiðslu húseininga, auk þess að reisa húsin og hafi þeim verið skilað nánast fullbúnum til viðskiptavina. A hafi verið stofnuð árið 2005 og B hafi leigt verksmiðjunni á [...] tækin, en um hafi verið að ræða tvö aðskilin fyrirtæki. Hann kvað fjármálastjóra hafa annast skattskil B. Spurður hver annaðist eftirlit með skattskilum vísaði hann á meðákærða X. Ákærði kvað fjármálastjórann hafa greint frá því að tölvukerfi hefði valdið því að virðisaukaskattsskýrslum hafi ekki verið skilað á lögmæltum tíma eins og ákært er fyrir en ákærði mundi ekki hvernig brugðist hefði verið við þessu og þá hvernig skýrslum hefði verið skilað.

Ákærði Z kvað hlutverki sínu hjá B rétt lýst í ákærunni. Ákærði kvaðst fyrst hafa vitað af hinum ætluðu vanskilum á virðisaukaskattsskýrslum við skýrslutöku hjá lögreglunni. Hann kvað fjármálastjóra og framkvæmdastjóra hafa átt að annast skil virðisaukaskattsskýrslna en ákærði kvaðst hafa vitað af bilun tölvukerfis er kom að skilum skýrslu vegna eins uppgjörstímabils. Hann hefði ekki vitað að skýrslum hefði verið skilað of seint. Spurður um vanskil innheimts virðisaukaskatts kvaðst ákærði ekki hafa vitað um fjárhæðirnar sem í ákæru greinir. Hann kvað fjárhæðina þar of háa þar sem eftir væri að taka tillit til tapaðra viðskiptakrafna. Spurður um eftirlit með fjármálastjóra fyrirtækisins varðandi skil á virðisaukaskatti og skýrslum kvað ákærði stjórnina hafa fengið skýrslur frá fjármálastjóra fyrirtækisins sem ekki hefðu staðist, en ákærði var stjórnarformaður til 8. ágúst 2008, en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi. Hann kvað undirbúning hafa verið hafinn við að sækja um endurgreiðslu virðisaukaskatts af vinnu þeirra sem unnu við framleiðsluna og uppsetningu húsa sem framleidd voru en ekki hafi verið sótt um.

Ákærði X kvaðst hafa verið framkvæmdastjóri og prókúruhafi til 5. ágúst 2008, en ekki til 8. ágúst eins og í ákæru greinir. Hann vísaði í þessu sambandi um starfslok sín til fundar sem fram fór 5. ágúst 2008 og til bréfs sem dagsett er daginn eftir eða 6. ágúst 2008. Hann lýsti starfi sínu hjá fyrirtækinu. Hann kvað skil virðisaukaskattsskýrslu hafa dregist eitt tímabilið í ákæru vegna bilaðs tölvukerfis hjá skattstjóra en hann mundi ekki hvaða tímabil það var. Hann kvaðst hafa talið að skýrsla hefði borist á réttum tíma, en síðar hafi komið í ljós að svo var ekki. Nánar spurður kvaðst hann hafa talið að bilun tölvukerfisins væri hjá innheimtumanni ríkissjóðs en ekki hjá fyrirtækinu sjálfu. Hann kvaðst hafa talið að skýrslum vegna annarra tímabila hefði verið skilað á lögmæltum tíma. Spurður um vanskil innheimts virðisaukaskatts sem í þessum ákærulið greinir tók ákærði fram að hann teldi að skil vegna síðasta tímabilsins júlí og ágúst hefðu ekki verið á sínu verksviði þar sem hann hefði verið hættur störfum. Hann kvað hið sama eiga við um tímabilið maí-júní þar sem skil virðisaukaskatts fyrir það tímabil félli utan þess tíma sem ákærði var framkvæmdastjóri fyrirtækisins. Hann kvaðst ekki gera athugasemdir vegna tveggja fyrstu tímabilanna sem í þessum ákærulið greinir, utan að hann teldi að eftir væri að taka tillit til tapaðra viðskiptakrafna. Ákærði kvaðst hafa þurft að bera allar stærri ákvarðanir um greiðslur og fleira undir meðákærðu Z og Y og lýsti ákærði því og kvað vald sitt sem framkvæmdastjóra í raun ekkert hafa verið. Hann kvað sér hafa orðið ljóst í maí-júní 2008 að bókhald fyrirtækisins hefði verið langt á eftir er ákærði kom til starfa hjá fyrirtækinu. Þarna hafi fjárhagsstaða fyrirtækisins komið í ljós en eigendur félagsins hafi reiknað með nýju fjármagni í reksturinn, sem ekki hefði orðið af. Hann kvaðst hafa látið eigendur vita af áhyggjum sínum af stöðunni.

Niðurstaða

Undir dómsmeðferð málsins kröfðust verjendur þess að tekið yrði tillit til endurgreiðslu virðisaukaskatts á grundvelli reglugerðar nr. 449/1990 með síðari breytingum. Fyrir liggur að ekki hefur verið sótt um endurgreiðslu og þá liggur ekkert fyrir um það í málinu hvort lagaskilyrði til endurgreiðslu séu til staðar. Lög standa ekki til þess að tekin verði afstaða til þessa við úrlausn þessa máls.

Með dómi 18. febrúar sl. var tekin afstaða til þess hluta þessa ákæruliðar sem laut að því að ekki voru staðin skil á virðisaukaskattsskýrslum á lögmæltum tíma. Virðisaukaskattur sá sem hér er ákært vegna byggist á fram lögðum virðisaukaskattsskýrslum félagsins sem um ræðir og var skattinum ekki skilað eins og lög áskilja.

Ákærði Z var stjórnarformaður til 8. ágúst 2008, en frá þeim degi framkvæmdastjóri, stjórnarmaður og prókúruhafi. Ákærði Y var stjórnarmaður í félaginu fyrir 8. ágúst 2008, en frá þeim degi stjórnarformaður og prókúruhafi. Ákærði X var framkvæmdastjóri og prókúruhafi til 8. ágúst 2008, en tilkynning um afsögn hans barst Hlutafélagaskrá sama dag. Ákærði X bar því ekki ábyrgð á vanskilum virðisaukaskatts fyrir tímabilið júlí-ágúst 2008.

Verjendur hafa aflað gagna frá Arion banka um tapaðar viðskiptakröfur félagsins. Í þeim gögnum er virðisaukaskattur af töpuðum viðskiptakröfum sagður nema meira en 26.000.000 króna. Er það mat dómsins að fram séu komin nægileg gögn sem leiða það í ljós að viðskiptakröfurnar sem um ræðir voru tapaðar og er gengið út frá því hér.

Ákærðu báru ábyrgð á skilum virðisaukaskatts stöðu sinnar vegna hjá fyrirtækinu. Vanskilin varða við þau lagaákvæði sem í ákæru greinir og eru ákærðu, með vísan til ofanritaðs en gegn neitun, sakfelldir í samræmi við ofangreint, þó þannig að ákærði X er sýknaður af því að bera ábyrgð á vanskilum fyrir tímabilið júlí-ágúst 2008.

Brot ákærðu eru rétt færð til refsiákvæða í ákærunni. Eins og rakið var voru ákærðu allir sakfelldir með dómi 18. febrúar sl. er hluti þessa máls var dæmdur. Ber nú að dæma hegningarauka, sbr. 78. gr. almennra hegningarlaga en að öðru leyti þykir ekki eins og á stendur ástæða til að rekja sakaferil ákærðu. Í ofangreindum dómi voru ákærði Z og Y hvor um sig dæmdir í 10 mánaða fangelsi og ákærði X í 4 mánaða fangelsi, allt skilorðsbundið. Ákærði Z hlaut auk þess 41.000.000 króna í sekt og ákærðu Y og X hvor um sig 30.000.000 króna í sekt. Eftir atvikum þykja ekki efni til að gera ákærðu frekari refsivist í máli þessu og stendur því skilorðsbinding refsivitar í fyrrgreindum dómi óhögguð. Hins vegar ber að dæma ákærðu til greiðslu sektar í ríkissjóð. Að þessu virtu og að teknu tilliti til sjónarmiða í dómaframkvæmd við ákvörðun sektar er á stendur eins og í máli þessu er ákærðu Z og Y hvorum um sig gert að greiða 31.500.000 krónur í sekt í ríkissjóð og komi fjögurra mánaða fangelsi hjá hvorum um sig í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan fjögurra vikna frá birtingu dómsins að telja. Ákærði X greiði 23.000.000 króna í sekt í ríkissjóð og komi þriggja mánaða fangelsi í stað sektarinnar.

Ákærðu Z og Y greiði Guðmundi Óla Björgvinssyni hæstaréttarlögmanni óskipt 188.250 krónur í málsvarnarlaun.

Ákærði X greiði Hólmfríði Kristjánsdóttur héraðsdómslögmanni 188.250 krónur í málsvarnarlaun. Tekið hefur verið tillit til virðisaukaskatts við ákvörðun þóknunar til lögmanna. 

Eyjólfur Ármannsson aðstoðarsaksóknari flutti málið fyrir ákæruvaldið.

Guðjón St. Marteinsson héraðsdómari kveður upp dóminn.

Dómsorð:

Ákærðu, Z og Y, greiði hvor um sig 31.500.000 króna sekt í ríkissjóð og komi fjögurra mánaða fangelsi hjá hvorum um sig í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan fjögurra vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærði, X, greiði 23.000.000 króna sekt í ríkissjóð og komi þriggja mánaða fangelsi í stað sektarinnar verði hún ekki greidd innan fjögurra vikna frá birtingu dómsins að telja.

Ákærðu Z og Y greiði Guðmundi Óla Björgvinssyni hæstaréttarlögmanni óskipt 188.250 krónur í málsvarnarlaun.

Ákærði X greiði Hólmfríði Kristjánsdóttur héraðsdómslögmanni 188.250 krónur í málsvarnarlaun. Tekið hefur verið tillit til virðisaukaskatts við ákvörðun þóknunar til lögmanna.