Föstudaginn 23. maí 2003.
Nr. 186/2003.	Ólafur Magnússon (Magnús B. Brynjólfsson hdl.) gegn tollstjóranum í Reykjavík (Svala Hilmarsdóttir fulltrúi)

 

Kærumál. Fjárnám. Varnarþing. Frávísun máls frá héraðsdómi.

Ó leitaðist við að fá hnekkt fyrir dómi tveimur fjárnámum, sem sýslumaðurinn í Kópavogi hafði gert hjá honum. Lagði Ó málið í þessu skyni fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur, þar sem leyst var úr því að efni til með hinum kærða úrskurði. Í dómi Hæstaréttar er vísað til 4. mgr. 4. gr. laga nr. 90/1989 um aðför, þar sem segir að dómsmál, sem hljóti meðferð eftir reglum laganna, skuli rekin fyrir héraðsdómstólnum, sem hafi dómsvald í umdæmi sýslumannsins, sem farið hafi með viðkomandi aðfarargerð. Samkvæmt þessu sérákvæði um varnarþing, sem gangi framar almennum reglum laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, hafi borið að sækja málið fyrir Héraðsdómi Reykjaness. Þótt varnaraðili hafi ekki svo séð yrði hreyft því að Ó hafi lagt málið fyrir rangan héraðsómstól var óhjákvæmilegt vegna framangreinds að vísa málinu sjálfkrafa frá héraðsdómi.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Gunnlaugur Claessen og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 7. maí 2003, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 19. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 25. apríl 2003, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að hnekkt yrði fjárnámum, sem sýslumaðurinn í Kópavogi gerði hjá honum 29. janúar 2001 og 14. nóvember 2002 fyrir kröfu varnaraðila. Kæruheimild er í 3. mgr. 95. gr. laga nr. 90/1989 um aðför, sbr. 102. gr. laga nr. 92/1991. Sóknaraðili krefst aðallega „frávísunar á fjárnámum“, sem áður er getið, „frá sýslumanninum í Kópavogi“, til vara að þau verði bæði ógilt, en til þrautavara að fjárnámið 14. nóvember 2002 verði ógilt. Þá krefst sóknaraðili málskostnaðar í héraði og kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði staðfestur og sér dæmdur kærumálskostnaður.

Svo sem ráðið verður af framansögðu leitast sóknaraðili við að fá hnekkt með máli þessu tveimur fjárnámum, sem sýslumaðurinn í Kópavogi hefur gert hjá honum. Sóknaraðili lagði málið 10. desember 2002 í þessu skyni fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur, þar sem það var þingfest 17. janúar 2003 og leyst úr því að efni til með hinum kærða úrskurði. Í 4. mgr. 4. gr. laga nr. 90/1989 er kveðið svo á að dómsmál, sem hljóta meðferð eftir reglum laganna, skuli rekin fyrir héraðsdómstólnum, sem hafi dómsvald í umdæmi sýslumannsins, sem farið hefur með viðkomandi aðfarargerð. Samkvæmt þessu sérákvæði um varnarþing, sem gengur framar almennum reglum V. kafla laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, bar að sækja mál þetta fyrir Héraðsdómi Reykjaness. Þótt varnaraðili hafi ekki svo séð verði hreyft því að sóknaraðili hafi lagt málið fyrir rangan héraðsdómstól er óhjákvæmilegt vegna framangreinds að vísa málinu sjálfkrafa frá héraðsdómi.

Rétt er að aðilarnir beri hvor sinn kostnað af málinu í héraði og fyrir Hæstarétti.

Dómsorð:

Máli þessu er vísað frá héraðsdómi.

Málskostnaður í héraði og kærumálskostnaður fellur niður.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 25. apríl 2003.

                Mál þetta var þingfest 17. janúar 2003 og tekið til úrskurðar að loknum munnlegum málflutningi 4. apríl sl.

                Sóknaraðili er Ólafur Magnússon, kt. 010936-3499, Bræðratungu 13, Kópavogi.

                Varnaraðili er tollstjórinn í Reykjavík, kt. 650269-7649, Tryggvagötu 19, Reykjavík.

Dómkröfur sóknaraðila eru aðallega að fjárnám frá 14. nóvember 2002 og fjárnám frá 29. janúar 2001 er gerð voru hjá sóknaraðila sæti frávísun sýslumannsins í Kópavogi.  Til vara er krafist að fjárnámin frá 14. nóvember 2002 og 29. janúar 2001 verði ógild og felld niður.  Til þrautavara er þess krafist að fjárnámið frá 14. nóvember 2002 sæti ógildingu og niðurfellingu.  Þá er krafist málskostnaðar að mati réttarins ásamt virðisaukaskatti á málflutningsþóknun.

Dómkröfur varnaraðili eru aðallega að hafnað verði öllum kröfum sóknaraðila og að fjárnámsgerð sýslumannsins í Kópavogi nr. 037-2002-2617, sem fram fór að kröfu varnaraðila þann 14. nóvember 2002, verði staðfest fyrir 1.912.561 kr. auk áfallandi dráttarvaxta og annars kostnaðar frá 13. maí 2002 til greiðsludags.  Til vara krefst varnaraðili þess að fjárnámið frá 29. janúar 2001, nr. 037-2000-00759, verði staðfest fyrir 1.466.428 kr. auk áfallandi dráttarvaxta og kostnaðar frá 3. mars 2000 til greiðsludags.  Jafnframt krefst varnaraðili málskostnaðar úr hendi sóknaraðila að mati dómsins.

Helstu málavextir eru að sóknaraðila voru áætluð opinber gjöld vegna álagningaráranna 1990 til og með 1995 þar sem dráttur varð á framtalsskilum á tímabilinu af hans hálfu.  Að sögn sóknaraðila mun ástæða þessa dráttar hafa verið sú að framtalsgögn hefðu misfarist hjá endurskoðanda hans.  Við endurákvörðun opinberra gjalda á sóknaraðila á árinu 1996 myndaðist inneign hjá honum hjá Gjaldheimtunni í Reykjavík, sem á þeim tíma fór með innheimtu opinberra gjalda, þ.e. tekjuskatts og útsvars.  Þessi inneign, að fjárhæð 590.952 kr., var greidd sóknaraðila 18. apríl 1996 enda þótt sóknaraðili skuldaði á sama tíma virðisaukaskatt, launaskatt og tryggingagjald hjá tollstjóranum í Reykjavík að fjárhæð 1.428.674 kr.

Sóknaraðili telur sig hafa orðið fyrir tjóni vegna þessa, þar sem honum hafi verið ókunnugt um skuldastöðu sína hjá tollstjóranum í Reykjavík.  Honum hafi verið greidd út þessi inneign, en henni ekki skuldajafnað upp í kröfur tollstjórans.

Með bréfi 27. apríl 1999 fór sóknaraðili þess á leit við fjármálaráðuneytið að felldir yrðu niður allir dráttarvextir og kostnaður vegna skulda er voru til innheimtu hjá tollstjóranum í Reykjavík og vörðuðu virðisaukaskatt, launaskatt, tryggingagjald og önnur opinber gjöld.  Með bréfi 5. maí 1999 framsendi ráðuneytið tollstjóranum í Reykjavík erindi þetta til afgreiðslu.  Kröfum sóknaraðila var hafnað af hálfu varnaraðila með bréfi  27. desember 1999.  Með bréfi 4. febrúar 2000 óskaði Gunnar M. Erlingsson, endurskoðandi, eftir niðurstöðu í málinu fyrir hönd sóknaraðila.  Bréfi þessu svarar varnaraðili 15. febrúar 2000. Segir þar m.a. að erindi þessu hafi verið svarað með bréfi 27. desember 1999.  Ekkert nýtt hafi komið fram í málinu sem breyti þeirri niðurstöðu.

Með úrskurði 25. september 2000 afturkallaði varnaraðili ákvörðun sína frá 27. desember 1999 og ákvað að verða við fyrri málaleitan sóknaraðila og framkvæma leiðréttingu á dráttarvöxtum á virðisaukaskatti honum til hagsbóta.  Voru dráttarvextir þannig bakfærðir og lækkaðir um 89.724 kr.  Á þeim tíma námu skuldir sóknaraðila við tollstjórann í Reykjavík um 1.800.000 kr. en upplýst er að ekki hefur verið greitt inn á skuldina frá  26. febrúar 1999.

Sóknaraðili var ekki sáttur við afgreiðslu málsins og með bréfi 2. nóvember 2000 kærði hann úrskurð varnaraðila til fjármálaráðuneytisins.  Ráðuneytið hafnaði öllum kröfum sóknaraðila með úrskurði 27. janúar 2001.

Þann 29. janúar 2001 var fjárnám gert hjá varnaraðila að kröfu sóknaraðila.  Gerðarbeiðandi krafðist fjárnáms fyrir kröfu að fjárhæð 1.466.428, sem sundurliðuð var þannig:

                      Höfuðstóll            kr.                      733.042,-

                      Kostnaður fyrir 03.03.2000    kr.                      36.524,-

                      Dráttarvextir reiknaðir til 03.03.2000                      kr.                       685.362,-

                      Aðfarargjald í ríkissjóð                      kr.                      11.500,-

 

Gert var fjárnám í eignarhluta gerðarþola í hesthúsi nr. 2, B-tröð 3, Víðidal, Reykjavík.

Þann 15. október 2002 var tekin fyrir hjá varnaraðila fjárnámsbeiðni að kröfu sóknaraðila.  Gerðarbeiðandi krafðist fjárnáms fyrir kröfu að fjárhæð 1.912.561, sem sundurliðuð var þannig:

                      Höfuðstóll            kr.                      651.476,-

                      Kostnaður fyrir 03.05.2002    kr.                      36.488,-

                      Dráttarvextir reiknaðir til 13.05.2002                      kr.                       1.224.597,-

                      Aðfarargjald í ríkissjóð                      kr.                      0,-

 

Lögmaður gerðarþola mótmælti því að gerðin næði fram að ganga og var þá samþykkt að fresta gerðinni til 17. sama mánaðar.

                Þann 17. október 2002 var gerðinni fram haldið og enn var gerðinni frestað og nú til 24. sama mánaðar og bókað að sýslumaður mundi þá taka ákvörðun um hvort heimila ætti endurupptöku gerðarinnar.

                Þann 24. október 2002 var gerðinni fram haldið og m.a. bókað:

 

Gerðinni er framhaldið frá 17.10.02.  Lögmaður gerðarþola lagði þá fram mótmæli, þar sem að hann mótmælti því að gerðin færi fram.  Þann 08.03.2000 var móttekin aðfararbeiðni frá tollstjóranum í Reykjavík vegna Ólafs Magnússonar, kt. 010936-3499.  Var beiðnin meðal annars vegna gjalda fyrir árin 1987-1988 og 1994-1996, óskaði ftr. sýslumanns eftir því við tollstjóra að sýnt yrði fram á að framangreind gjöld væru ekki fyrnd.  Upplýsingar bárust frá tollstjóra um að greitt hefði verið inn á launaskatt gerðarþola þann 20.09.1996 og tryggingagjald þann 17.01.1997 og rufu þær greiðslur því fyrningu.  Virðisaukaskattur gerðarþola var endurákvarðaður þann 21.03.1996 og fyrningarfrestur því ekki liðinn er fjárnámsbeiðnin barst frá Tollstjóra þann 8.03.2000.  Var gerðarþoli boðaður til fjárnámsfyrirtöku þann 10.04.2000, mætti hann við þá fyrirtöku og var bókaður frestur til 01.06.2000, mætti gerðarþoli ekki þá og var því lögregluboðaður til fyrirtöku 13.09.2000, mætti gerðarþoli þá og urðu aðilar þá sammála um að fresta aðfarargerðinni ótiltekið.  Gerðarþoli var síðan boðaður aftur til fyrirtöku þann 02.11.2000 og urðu aðilar þá sammála um að fresta til 29.01.01, við þá fyrirtöku var að kröfu tollstjórans í Reykjavík gert fjárnám hjá gerðarþola í eignarhluta hans í hesthúsinu nr. 2 B-tröð 3, Víðidal, Reykjavík.  Skv. framangreindu er því ljóst að gerðarþoli mætti við fyrirtökur á fjárnámsbeiðni frá tollstjóra, og hafði hann aldrei uppi nein mótmæli við því að krafa tollstjóra væri fyrnd að einhverju leyti.

 

Lögmaður gerðarþola fer fram á að eftirfarandi komi fram:

1.       Gerðarþoli telur að gjöldin séu öll fyrnd

2.       Krefst framlagningu úrskurðar skattyfirvalda vegna hverrar álagningar virðisaukaskatts fyrir sig.

3.       Mótmælir vaxtaútreikningi gerðarbeiðanda, vanti frá hvaða tíma vextir eru reiknaðir og vaxtafót vantar.

4.       Vegna launaskatts frá 1987 og 1988 og tryggingagjalds frá 1995 og 1996 telur gerðarþoli ósannað að hann hafi greitt sjálfur inn á skuldina.

5.       Gerðarþoli telur að skuldin sé þegar tryggð með fjárnámi í hesthúsi er [sé] eign gerðarþola og að gerðarbeiðandi hafi sætt sig við það á sínum tíma og að hann krefjist þess að fram fari mat á verðmæti andlagsins.

 

Lögmaður gerðarbeiðanda mótmælir öllum fullyrðingum talsmanns gerðarþola sem röngum og ósönnuðum.

 

Ftr. sýslumanns telur að fjárnám sem gert var þann 29.01.01 hafi ekki verið ólögmætt og sé því heimilt að endurupptaka gerðina nú.

 

Lögmaður gerðarþola áskilur sér rétt til að skjóta ákvörðun ftr. sýslumanns til héraðsdóms.

 

Gerðarbeiðandi fer fram [á] virðingu á eignum Ólafs Magnússonar sem eru hesthús nr. 2 B-tröð 3, Víðidal, Reykjavík, sumarbústaður Vatnsendablettur 50A, Kópavogi og bifreiðarnar KV-672 og NO-625.  Gerðinni er frestað til 14. nóvember 2002 kl. 13:30.  Mættu er kynnt efni þessarar bókunar, sem engar athugsemdir eru gerðar við.

 

Gerðinni er þannig lokið.

 

Þann 14. nóvember 2002 var gerðinni fram haldið og m.a. bókað:

 

Gerðinni er fram haldið síðan 24.10.2002 þá tók ftr. sýslumanns þá ákvörðun að krafa gerðarbeiðanda væri ekki fyrnd.  Gerðarbeiðandi fór fram á að ftr. sýslumanns myndi meta eignir gerðarþola.  Lögmaður gerðarþola ítrekar þau andmæli sem komu fram við síðustu fyrirtöku þann 24.10.2002.  Lögmaður gerðarþola kemur með upplýsingar um að lán sem er áhvílandi á hesthúsi gerðarþola B-tröð nr. 3 hafi verið að fullu greitt og verði aflétt af eigninni.  Ftr. sýslumanns telur hesthúsið þar af leiðandi duga til tryggingar kröfu gerðarbeiðanda.  Að ábendingu gerðarbeiðanda, er því hér með gert fjárnám fyrir kröfum gerðarbeiðanda í: Hesthúsi í Víðidal, B-tröð nr. 3, fnr. 205-3778, Reykjavík. - Lögmaður gerðarþola upplýsir að hann muni skjóta ákvörðun frt. sýslumanns til héraðsdóms og krefjast ógildi hennar.  Mættum er kynnt efni þessarar bókunnar, sem engar athugsemdir eru gerðar við. - Gerðinni er þannig lokið.

 

Sóknaraðili byggir kröfu sína um að fjárnám frá 14. nóvember 2002 og fjárnám frá 29. janúar 2001, er gerð voru hjá sóknaraðila, sæti frávísun sýslumannsins í Kópavogi  vegna res judicata.  Ekki verði annað talið en að fjárnám 14. nóvember 2002 hafi verið óþarft með öllu, þar sem varnaraðili hafði þegar gert fjárnám í sömu eign hinn 29. janúar 2001.  Eldri aðfarargerðin hafi því res judicata bindandi áhrif.  Aðför hafði þegar farið fram í sömu eign og hafi sama andlag í raun verið tvítekið fjárnámi þann 14. nóvember 2002 vegna sömu gjalda og í fyrra skiptið.  Varnaraðili hafi beðið um endurupptöku á gömlu aðfarargerðinni með beiðni 13. maí 2002.  Með nýju beiðninni verði að telja að hann hafi fallið frá eldra fjárnámi, sem gert var 29. janúar 2001, og réttaráhrif þess jafnframt fallið niður.  Það sé grundvallarregla að sama efni verður ekki borið undir hliðsett stjórnvald að nýju og ber því að vísa endurtekinni aðfarargerð vegna sömu gjalda og sama andlags frá sýslumanni.

Þá byggir sóknaraðili á því að sýslumanni hefði borið að framkvæma lausnargerð um eldra fjárnámið um leið og endurupptökugerðin var tekin fyrir, þar sem um var að ræða sjálfstæða gerð en ekki framhaldsfjárnám.  Það hafi sýslumaður ekki gert sem aftur hafi orðið til þess að ætla megi að eldra fjárnámið standi áfram, sem sé ólögmætt.

Varakröfum um að fjárnámin frá 14. nóvember 2002 og 29. janúar 2001 verði ógild og felld niður byggir sóknaraðili í fyrsta lagi á því að öll opinber gjöld sóknaraðila eldri en frá 1996 séu fyrnd.  Launaskattur frá 1987 og 1988 hafi verið fyrndur, þegar beiðni um fjárnám var lögð inn til sýslumannsins í Kópavogi hinn 8. mars 2000, sem síðar lauk með aðför hinn 29. janúar 2001.  Um hafi verið að ræða eftirstöðvar launaskatts frá 1987 sem fyrndist á árinu 1991 og launaskatt frá árinu 1988, sem var fyrndur 1992.  Þá hafi tryggingagjald fyrir árið 1995 verið fyrnt þar sem engin viðurkenning liggur fyrir um greiðslu þess af hálfu sóknaraðila.  Það sé með öllu ósannað að sóknaraðili hafi sjálfur greitt inn á skuld hinn 29. janúar 2000 og beri varnaraðili að sanna það.  Varnaraðila hefði borið að leggja fram hjá sýslumanni viðurkenningu sóknaraðila fyrir því að hann gerði sér grein fyrir því að hann væri að greiða fyrnda skuld, sem hefði þá lögverkan að hún vaknaði til lífsins við greiðslu hennar.  Þetta hafi varnaraðili ekki gert og því hafi engin viðurkenning átt sér stað af hálfu sóknaraðila.  Ekkert verður séð af gögnum varnaraðila að sóknaraðili hafi innt þær greiðslur af hendi, sem hafi slitið fyrningu kröfu um launaskatt og tryggingagjald.  Þá heldur sóknaraðili  því fram að varnaraðili hafi hugsanlega sjálfur stýrt einhverri inneign sóknaraðila eða eiginkonu hans inn á elstu gjöld til að halda þeim til haga og koma með einhliða hætti í veg fyrir fyrningu launaskatts og tryggingagjalds.  Innheimtumaður ríkissjóðs hafi nýtt sér yfirburðastöðu sína og þvingað greiðslur frá sóknaraðila t.d. með einhliða millifærslum frá honum og eiginkonu hans með því að greiða inn á elstu skuld án þess að gera þeim grein fyrir því að ekki væri skylt að greiða inn á fyrndar kröfur.

Þá byggir sóknaraðili á því að krafa varnaraðila um virðisaukaskatt sé fyrnd skv. 3. gr. fyrningarlaga nr. 14/1905.  Um sé að tefla virðisaukaskatt samkvæmt hækkun skattstofu eftir á.  Þannig komi til hækkanir löngu eftir almenna virðisaukaskattsálagningu 1994, sem sé færð inn í innheimtuskrá varnaraðila þann 21. mars 1996.  Þessi hækkunin nemi samtals 198.376 kr. sem skiptist þannig:

 

                                Tímabil                                Höfuðstóll

                                1994 08                                41.351

                                1994 16                                43.108

                                1994 24                                88.984

                                1994 32                                24.933

                                samtals                                198.376

 

Sóknaraðili byggir á því að varnaraðila hafi borið að tilkynna með formlegum hætti um framangreindar hækkanir, en það hafi hann ekki gert.  Það liggi fyrir að aðfararbeiðni var lögð fram í Kópavogi hinn 8. mars 2000.  Hins vegar miðist hækkanir við 21. mars 1996 og vantar þá 13. daga til viðbótar til að fyrningu verði slitið.  Sóknaraðili heldur því fram að framangreind skuld hafi verið fyrnd þann 8. mars 2000, er beiðni tollstjóra var móttekin hjá sýslumanni.  Sömu andmæli eiga við um virðisaukaskattsskuld sóknaraðila vegna ársins 1995, sem nemur að höfuðstól 197.981 kr.

Í öðru lagi byggir sóknaraðili á því að tölur séu vanreifaðar í aðfararbeiðni.  Ekki komi fram hver sé vaxtafótur og frá hvaða tíma dráttarvextir séu reiknaðir.  Sóknaraðili heldur því fram að vaxtareikningur sér rangur og að þeir séu fyrndir samkvæmt 3. gr. laga nr. 14/1905.  Varnaraðila sé ekki heimilt að reikna vexti lengur en 4 ár aftur í tímann, en ekki verður annað ráðið en að vextir séu um helmingi hærri en höfuðstóll kröfunnar.  En í 10. gr. aðfararlaga nr. 90/1989 komi hins vegar fram skýlaus regla um að sundurliða skuli fjárhæðir svo sem kostur er.  Verði ekki annað ráðið en  vextir séu reiknaðir allar götur frá 1995 til 2002 eða í 7 ár, sem sé í bága við 3. gr. fyrningarlaga.  Varnaraðili hafi viðurkennt mistök sín í bréfi sínu til sóknaraðila 25. september 2000.  Leiðrétting sem nam 89.724 kr. jafngildi viðurkenningu á því að alvarleg mistök hefðu átt sér stað vegna áætlana frá 1990-1995.  Varnaraðila hafi borið að fara rækilega yfir lækkanir sóknaraðila frá framangreindum tíma og sjá til þess að ekki yrði gengið á rétt sóknaraðila með því að bakreikna dráttarvexti til samræmis við aðrar skattalækkanir hans hjá gjaldheimtunni.  Hafi það verið niðurstaðan að sóknaraðili hafi skuldað, þá hafi varnaraðila borið að millifæra inneign hans skv. 114. gr., sbr. 111. gr. laga nr. 75/1981 um skatta, sbr. 2. mgr. 25. gr. laga nr. 50/1988.  Þess hafi hann hins vegar ekki gætt og hafi hann sýnt verulegt tómlæti, sem leitt hafi til þess að kröfur hans fyrndust enda hafi hann viðurkennt með bréfum sínum að þær voru umdeildar og óskýrar alla tíð.

 

Varnaraðili byggir á því að sóknaraðili geti ekki krafist frávísunar á hinum kærðu fjárnámum sökum res judicata enda eigi slíkt eingöngu við um dæmdar kröfur, sbr. 2. mgr. 116. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991.  Síðara fjárnámið, dags. 14. nóvember 2002, sé endurupptaka þess fyrra, sem gert var þann 29. janúar 2001, eins og heimild sé til skv. aðfararlögum nr. 90/1989.  Endurupptökubeiðnin sé byggð á 3. tl. 1. mgr. 66. gr. laganna.

Ástæða þess að farið var fram á endurupptöku, segir af hálfu varnaraðila, hafi verið að vegna mistaka eða misskilnings af hálfu fulltrúa sýslumanns hafi eingöngu verið gert fjárnám í tiltekinni eign sóknaraðila, en ekki jafnframt árangurslaust fjárnám að hluta eins og varnaraðili hafði gefið honum fyrirmæli um.  Þegar fjárnámið var gert í janúar 2001 hafi eignir sóknaraðila ekki dugað til að tryggja kröfur varnaraðila og því hafi fjárnámið ekki gefið rétta mynd af fjárhag sóknaraðila og hafi þannig verið rangt og þurft leiðréttingar við.  Sýslumanni hafi borið að kröfu gerðarbeiðanda að meta eignir sóknaraðila en hafi ekki gert það og því hafa það verið lögmæt krafa að fá gerðina endurupptekna og leiðrétta.  Við bókun fjárnámsins þann 14. nóvember 2002 hafi legið frammi að tilstuðlan sóknaraðila yfirlýsing frá Byko, dags. 5.11.02, um að veðskuld, er hvíldi skv. veðbókarvottorði á eigninni, væri uppgreidd.  Að fengnum þessum upplýsingum hafi eignin verið látin duga til tryggingar kröfu varnaraðila og af þeim sökum hafi niðurstaða þessa síðara fjárnáms í raun verið sú hin sama og í fyrra fjárnáminu, þ.e. fjárnám í sömu eign, en á grundvelli nýrra gagna og forsendna.  Hins vegar megi færa að því rök, að eignin dugi ekki sem trygging fyrir kröfum varnaraðila, komi til þess að eignin verði seld nauðungarsölu, en engin greiðsla hafi borist inn á skuldir sóknaraðila frá því í febrúar 1999.

Því er mótmælt að Gjaldheimtunni í Reykjavík hafi borið skylda að lögum til að millifæra, eða skuldajafna inneign á opinberum gjöldum sóknaraðila upp í aðra skatta sem hann var þá í vanskilum með og voru til innheimtu hjá tollstjóranum í Reykjavík, enda um tvo aðskilda innheimtuaðila að ræða.  Þvert á móti sé skýrt kveðið á um það í l. mgr. 111. gr. laga nr. 75/1981, að sé skattur lækkaður eða felldur niður, skuli endurgreiðsla þegar fara fram.  Sömu fyrirmæli sé að finna í lögum um endurgreiðslu oftekinna skatta nr. 29/1995, 1. gr.  Það sem hér skipti máli sé að um áramótin 1997 og 1998 hafi Gjaldheimtan í Reykjavík og tollstjóraembættið sameinaðist, en áður hafi verið um tvær sjálfstæðar stofnanir að ræða, Gjaldheimtan í Reykjavík, sem var rekin af Reykjavíkurborg, og tollstjórinn í Reykjavík á vegum ríkisins.  Þannig hafi verið  um tvö aðgreind tölvukerfi að ræða, sitt hvora skrána og ekki aðgengi á milli.  Þegar skuldajafnað hafi verið inneign í virðisaukaskatti yfir í opinber gjöld, eins og lög kveða á um, hafi embætti tollstjóra orðið að kalla eftir upplýsingum sérstaklega þar um frá Gjaldheimtunni í Reykjavík.  Skuldajöfnuður í þeirri mynd, sem hann er viðhafður í dag, þekktist ekki fyrr en við sameininguna.  Tölvukerfi var þá sameinað og nýtt kerfi tekið í notkun haustið 1999 og fyrst þá sem hægt hefði verið að fá heildaryfirlit fyrir hvern gjaldanda í tölvukerfi varnaraðila.

Af hálfu varnaraðila er mótmælt að sóknaraðili hafi ekki haft vitneskju um skuldastöðu sína hjá varnaraðila, þegar honum var greidd út inneign sín hjá Gjaldheimtunni í Reykjavík.  Jafnframt mótmælir varnaraðili því, að það hafi sönnunargildi í málinu, hvort sóknaraðili var í góðri trú eða ekki er hann móttók greiðsluna, þar sem engin lagaskylda hvíldi á varnaraðila að skuldajafna henni upp í ógreiddan virðisaukaskatt eða önnur opinber gjöld.  Varnaraðili hafi tekið það skýrt fram í úrskurði sínum frá 25. september 2000 að með því að afturkalla fyrri ákvörðun sína og fallast á leiðréttingu dráttarvaxta vegna þeirrar inneignar sem myndaðist í opinberum gjöldum, fælist ekki viðurkenning að honum hafi verið skylt að skuldajafna hinni útgreiddu inneign upp í gjöld tollstjóra.

Varnaraðili mótmælir því að 2. mgr. 25. gr. laga nr. 50/1988 eigi við hér, enda sé ekkert sambærilegt póstitivt ákvæði um skuldajöfnuð í lögum nr. 75/1981.  Þá mótmælir varnaraðili því, að kröfur hans hafi fyrnst fyrir tómlæti svo sem haldið er fram af hálfu sóknaraðila.  Því er mótmælt að kröfur varnaraðila séu óskýrar, sérstaklega að því er varðar bakfærslu dráttarvaxta.  Nákvæm sundurliðun fylgdi úrskurðinum til sóknaraðila.  Þá hafi sóknaraðila verið afhent hreyfingayfirlit  þar sem fram koma m.a. allar færslur á dráttarvöxtum, greiðslum frá sóknaraðila og skattbreytingar skattstjóra.  Dráttavaxtaútreikningurinn, þ.e. niðurfærslan, sé einnig útlistaður skýrlega í úrskurði varnaraðila frá 25. september 2000.  Útreikningurinn miðist eðlilega við hvenær inneign verður til, þ.e. þegar endurákvörðun og skattalækkun skattstjóra lá fyrir.  Þá hafi inneign á hverjum tíma verið færð inn eins og greiðsla hefði átt sér stað og dráttarvextir þannig lækkaðir.  Varnaraðili mótmælir því að þessi útreikningur sé á einhvern hátt rangur.  Fjármálaráðuneytið hafi bent á það í bréfi sínu til sóknaraðila 27. janúar 2001 að vikið sé frá þeirri almennu reglu, til hagsbóta fyrir sóknaraðila, sem fram kemur í 2. gr. laga nr. 29/1995 um endurgreiðslu oftekinna skatta, að endurgreiða beri inneignir með inneignarvöxtum, en ekki dráttarvöxtum eins og gert var í tilfelli sóknaraðila.

Þá mótmælir varnaraðili því að öll opinber gjöld sóknaraðila eldri en frá 1996, séu fyrnd.  Í fyrsta lagi hafi sóknaraðili greitt inn á allar kröfurnar nokkrum sinnum eins og dskj. nr 26 beri með sér, nú síðast þann 26. febrúar 1999 vegna tryggingagjalds. Það ásamt skattbreytingum skattstjóra rjúfi fyrningu, sbr. dóm Hæstaréttar í máli nr. 346/2000 sem uppkveðinn var þann 22. september 2000.  Þá hafi fjárnámsbeiðnin 8. mars 2000 einnig rofið fyrningu.  Það hafi fyrst verið 15. október 2002 að sóknaraðili hreyfði mótmælum í þessa átt.  Þá er vísað til þess að margir munnlegir greiðslusamningar hafi verið gerðir við sóknaraðila sem einnig fela í sér viðurkenningu hans á kröfunum og rjúfa fyrningu þeirra en á þeim grundvelli hafi beiðnin um gjaldþrotaskipti hjá sóknaraðila verið afturkölluð í júní 1999.

Varnaraðili hafi þannig rofið fyrningu á gjöldum sóknaraðila og verið heimilt að innheimta þau lögum samkvæmt, ásamt dráttarvöxtum og kostnaði.  Því er mótmælt að varnaraðili hafi þvingað fram greiðslu með ólögmætum hætti svo sem sóknaraðili heldur fram.  Þá vísar varnaraðili öllum ásökunum um ranga skattlagningu á bug sem röngum og ósönnuðum.

 

Niðurstaða:  Sóknaraðili krefst þess aðallega að fjárnám frá 14. nóvember 2002 og 29. janúar 2001, er gerð voru hjá honum að kröfu varnaraðila svo sem áður greinir, sæti fávísun sýslumannsins í  Kópavogi á grundvelli þess að fjárnámið 14. nóvember 2002 hafi verið gert í sömu eign og vegna sömu gjalda og fjárnámið 29. janúar 2001.  Hér sé því um ólögmæta tvítekningu að ræða.  Og þá hafi varnaraðili með nýrri beiðni 13. maí 2002 fallið frá fjárnáminu 29. janúar 2001 og réttaráhrif þess fallið niður.  Af hálfu varnaraðila er, hvað þetta varðar, byggt á ákvæðum 3. tl. 1. mgr. 66. gr. laga nr. 90/1989 um endurupptöku, og talið, að efni ákvæða 116. gr. laga nr. 91/1991 eigi ekki við um stjórnvaldsákvarðanir.

                Þann 15. október 2002, er endurupptaka hófst á fjárnámsgerðinni frá 29. janúar 2001, sótti lögmaður sóknaraðila þing.  Rakið hefur verið hvað þá var bókað, hvert framhaldið varð og hvaða andmæli gegn gerðinni lögmaðurinn hafði.  Er gerðin fór fram 24. október 2002 óskaði lögmaður sóknaraðila m.a. eftir að bókað yrði: Gerðarþoli telur að skuldin sé þegar tryggð með fjárnámi í hesthús [sem] er eign gerðarþola og að gerðarbeiðandi hafi sætt sig við það á sínum tíma og að hann krefjist þess að fram fari mat á verðmæti andlagsins.  Af hálfu varnaraðila var þá farið fram á virðingu á eignum sóknaraðila og tilgreint hverjar þær væru.  Gerðinni var síðan frestað eftir að viðstöddum hafði verið kynnt efni bókunar og þeir lýst hana rétta. Er því augljóslega ákveðið 24. október 2002 að mat fari fram á eignum sóknaraðila til að fá úr því skorið m.a. hvort eignarhluti sóknaraðila í hesthúsi nr. 2, B-tröð 3, Víðidal í Reykjavík, tryggi umdeilda kröfufjárhæð varnaraðila.  Og með því að sóknaraðili fór sjálfur fram á mat á verðmæti hesthússins verður að telja að hann hafi samþykkt endurupptöku fjárnámsgerðarinnar frá 29. janúar 2001 með þeim breytingum sem á kröfufjárhæðinni höfðu verið gerðar frá 29. janúar 2001, en jafnframt með því fororði að gjöldin hefðu verið fyrnd, álagning vanreifuð og vextir óskýrðir í beiðni um endurupptökuna 13. maí 2002.

                Umdeildar ákvarðanir sýslumanns verða engan veginn taldar ígildi dóma.  Og samkvæmt framangreindu verður ekki talin lagastoð fyrir því að vísa umdeildum fjárnámsgerðum frá sýslumanninum í Kópavogi.

Kröfu um niðurfellingu og ógildingu á umdeildum fjárnámsgerðum byggir sóknaraðili í fyrsta lagi á því að öll opinber gjöld hans eldri en frá árinu 1996 séu fyrnd, en í öðru lagi á því að tölur séu vanreifaðar í aðfararbeiðni, vaxtareikningur sé rangur og vextir fyrndir.

                Fyrir liggur í málinu að sýslumaðurinn í Kópavogi tók á móti aðfararbeiðni er varða þau opinberu gjöld er hér um ræðir 8. mars 2000.  Þá liggur fyrir að fyrning hefur verið rofin með ýmsu móti samkvæmt reikningsfærslum varnaraðila sem ekki hefur verið hnekkt af sóknaraðila.  Verður því ekki fallist á að opinber gjöld sóknaraðila eldri en frá árinu 1996 séu fyrnd.

                Með aðfararbeiðnum, sem hér um ræðir, og annars vegar var móttekin af sýslumanninum í Kópavogi 8. mars 2000 og hins vegar 15. maí 2002, fylgdu greiðslustöðuyfirlit sóknaraðila hjá varnaraðila, þar sem gjaldfallnar skuldir ásamt áföllnum dráttarvöxtum og kostnaði er tíundað.  Verður því ekki fallist á að krafa varnaraðila, sem hér um ræðir, til fullnustu peningagreiðslu hafi ekki verið sundurliðuð svo sem þá var kostur samkvæmt 1. mgr. 10. gr. laga nr. 90/1989.

                Samkvæmt framangreindu og að öðru leyti með vísun til rökstuðnings varnaraðila verður kröfum sóknaraðila hafnað en staðfest fjárnámsgerð sýslumannsins í Kópavogi nr. 037-2002-2617, sem fram fór að kröfu varnaraðila þann 14. nóvember 2002, fyrir 1.912.561 kr. auk áfallandi dráttarvaxta og annars kostnaðar frá 13. maí 2002 til greiðsludags.

                Rétt er að sóknaraðili greiði varnaraðila 60.000 kr. í málskostnað.

                Páll Þorsteinsson héraðsdómari kveður upp úrskurðinn.

ÚRSKURÐARORÐ:

                Hafnað er kröfum sóknaraðila, Ólafs Magnússonar, í máli þessu.

                Staðfest er fjárnámsgerð sýslumannsins í Kópavogi nr. 037-2002-2617, sem fram fór að kröfu varnaraðila, tollstjórans í Reykjavík, þann 14. nóvember 2002, fyrir 1.912.561 kr. auk áfallandi dráttarvaxta og annars kostnaðar frá 13. maí 2002 til greiðsludags.

                Sóknaraðili greiði varnaraðila 60.000 kr. í málskostnað.