Fimmtudaginn 28. maí 2015.
Nr. 368/2015.	Lögreglustjórinn A (B lögreglustjóri) gegn X (enginn)

Kærumál. Símahlerun.

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu L um heimild til að fá upplýsingar frá fjarskiptafyrirtækjum um símtöl og önnur fjarskipti við tilgreint símanúmer á nánar tilgreindu tímabili, og eftir atvikum önnur símanúmer sem X kynni að hafa umráð yfir, með skírskotun til þess að skilyrði samkvæmt 2. mgr. 83. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála væru ekki fyrir hendi í málinu.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma Helgi I. Jónsson hæstaréttardómari og Ingveldur Einarsdóttir og Karl Axelsson settir hæstaréttardómarar.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 22. maí 2015 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 27. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 22. maí 2015 þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að tilteknum fjarskiptafyrirtækjum yrði gert skylt að leyfa sóknaraðila „að hlusta á og hljóðrita símtöl úr og í símanúmerið [...] og önnur símanúmer og símtæki sem [...] ... hefur í eigu sinni eða umráðum frá og með úrskurðardegi til miðnættis 21. júní næstkomandi.“ Þá var þess krafist að heimildin næði til þess að „skrá upplýsingar um úr og í hvaða símanúmer er hringt úr og í símanúmerið [...] og önnur símanúmer og símtæki sem ofangreindur aðili hefur í eigu sinni eða umráðum, frá og með uppkvaðningu úrskurðar til og með miðnættis sunnudagsins 21. júní 2015 og skrá IMEI númer sem framangreint símanúmer mun nota á sama tímabili, ásamt því að skrá sendar og mótteknar SMS sendingar sem og samtöl við talhólf framangreinds númers, en jafnframt verði upplýst hverjir eru rétthafar allra þeirra númera sem þannig munu tengjast téðu númeri á sama tíma.“ Kæruheimild er í i. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Sóknaraðili krefst þess að framangreind krafa verði tekin til greina.

Varnaraðili hefur ekki átt þess kost á að láta málið til sín taka, sbr. 1. mgr. 104. gr. laga nr. 88/2008.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar er staðfest niðurstaða hans um að ekki séu fyrir hendi skilyrði samkvæmt 2. mgr. 83. gr. laga nr. 88/2008 til þess að verða við kröfu sóknaraðila. Verður hinn kærði úrskurður því staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 22. maí 2015.

Með kröfu dagsettri í gær, hefur lögreglustjórinn [...] gert þá kröfu að úrskurðað verði með vísan til 80. gr. og 81. gr., sbr. a-lið 1. mgr. 82. gr., 1. mgr. 83. gr. og 1. mgr. 84. gr. laga nr. 88/2008, að Símanum hf., Nova ehf., IP Fjarskiptum ehf. og Vodafone ehf. verði með úrskurði gert skylt að leyfa lögreglunni í [...] að hlusta á og hljóðrita símtöl úr og í símanúmerið [...] og önnur símanúmer og símtæki sem X, kt. [...] hefur í eigu sinni eða umráðum frá og með úrskurðardegi til miðnættis 21. júní næstkomandi. Þess er einnig krafist að heimildin nái til þess að skrá upplýsingar um úr og í hvaða símanúmer er hringt úr og í símanúmerið [...] og önnur símanúmer og símtæki sem ofangreindur aðili hefur í eigu sinni eða umráðum, frá og með uppkvaðningu úrskurðar til og með miðnættis sunnudagsins 21. júní 2015 og skrá IMEI númer sem framangreint símanúmer mun nota á sama tímabili, ásamt því að skrá sendar og mótteknar SMS sendingar sem og samtöl við talhólf framangreinds númers, en jafnframt verði upplýst hverjir eru rétthafar allra þeirra númera sem þannig munu tengjast téðu númeri á sama tíma. 

                Í greinargerð með kröfunni kemur fram að lögreglan hafi um nokkurt skeið vitað að X væri í neyslu fíkniefna. Samkvæmt sakavottorði hans hafi honum þann [...]. ágúst 2006 og [...]. desember 2011 verið gerð sekt fyrir vörslur fíkniefna og þann [...]. apríl sl. hafi verið gefin út ákæra á hendur honum fyrir að aka bifreið undir áhrifum kannabis þann [...]. febrúar sl. og hafi mælst 3,3 ng/ml í blóði hans. Sé það mál til meðferðar fyrir dómi. Lögreglu hafi borist upplýsingar um að kærði stundi sölu fíkniefna og þann [...]. apríl sl. hafi lögreglan í [...] gert húsleit á heimili hans vegna gruns um fíkniefnasölu og við leit hafi fundist um það bil hálft kíló af maríhúana og 100.000 kr. í peningum, tölvuvog og mikill fjöldi lítilla rennilásapoka. Hann hafi í kjölfarið verið handtekinn og játað við skýrslutöku hjá lögreglu að efnin hafi verið ætluð til sölu og dreifingar og þá hafi hann viðurkennt að hafa staðið að sölu fíkniefna um nokkurra mánaða skeið. Mál þetta sé enn í rannsókn og hafi kærði í skýrslutöku þann 20. apríl sl. sagt að hann hafi í þrígang komið með fíkniefni til [...] og hafi hann komið með u.þ.b. 300 grömm í einu. Hann hafi sagt að hann keypti grammið á 2.500 krónur og seldi það á 5.000 krónur. Götuvirði efnisins sem haldlagt hafi verið sé því 2.500.000 krónur. Í skýrslutökunni hafi hann viðurkennt að hafa komið reglulega með fíkniefni til [...] og selji hann 20 til 30 manns efni.

Samkvæmt upplýsingum lögreglu hafi kærði stundað stórtæka sölu fíkniefna mun lengur en hann hafi viðurkennt og komi það heim og saman við magn efna og áhalda. Hafi lögreglu nýlega borist upplýsingar um að hann stundi enn sölu fíkniefna þrátt fyrir handtöku og haldlagningu efna á heimili sínu [...]. apríl sl. Telur lögregla þessar upplýsingar áreiðanlegar.

Eins og að framan greini hafi kærði þegar verið tekinn með mikið magn maríhúana sem hafi verið ætlað til sölu og dreifingar. Til þess að upplýsa frekar umfang sölu hans í [...] og hverjir vitorðsmenn hans séu og þá helst hvaðan hann kaupi efnin, sé lögreglu nauðsynlegt að fá heimild til að hlusta ofangreint símanúmer og númer tengd honum. 

            Verið sé að rannsaka ætluð brot kærða gegn 173. gr. a almennra hegningarlaga nr. 19/ 1940 sem geti varðað allt að 12 ára fangelsisrefsingu ef sannast. Í ákvæði 1. mgr. 173. gr. a. segi : ,,Hver, sem andstætt ákvæðum laga um ávana- og fíkniefni lætur mörgum mönnum í té ávana- og fíkniefni eða afhendir þau gegn verulegu gjaldi eða á annan sérstaklega saknæman hátt, skal sæta fangelsi allt að 12 árum.“ Í 2. mgr. segi: ,,Sömu refsingu skal sá sæta, sem gegn ákvæðum nefndra laga framleiðir, býr til, flytur inn, flytur út, kaupir, lætur af hendi, tekur við eða hefur í vörslum sínum ávana- og fíkniefni í því skyni að afhenda þau á þann hátt, sem greint er í 1. mgr.“ Lögreglustjóri telur ljóst að báðar málsgreinar ákvæðisins eigi við um háttsemi kærða og vísar til þess sem fram komi í framburði hans þar sem hann viðurkenni meðal annars að vera að selja 20 til 30 manns efni og jafnframt viðurkenni hann að flytja fíkniefni reglulega til [...].

            Af hálfu lögreglustjóra er á því byggt að mikilvægir almannahagsmunir séu fyrir því að upplýsa málið eins og frekast sé kostur. Er þá bent á þær upplýsingar sem fyrir liggi í málinu um að kærði sé stórtækur í sölu fíkniefna í [...] og bent á að nýlega hafi hann verið tekinn með u.þ.b. 500 gr. af maríhúana á heimili sínu. Í ákvæði 2. mgr. 83. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 sé kveðið á um að skilyrði þess að gripið verði til þeirra aðgerða sem farið er fram á með þessari beiðni séu að rannsókn beinist að broti sem varðað geti að lögum átta ára fangelsi ellegar að ríkir almannahagsmunir eða einkahagsmunir krefjist þess. Samkvæmt ákvæðinu þurfi því að minnsta kosti annað skilyrðið að vera uppfyllt þ.e. annars vegar brot sem varðað getur 8 ára fangelsi eða hins vegar að ríkir almannahagsmunir krefjist þess. Að mati lögreglustjóra eru bæði skilyrðin uppfyllt en ef vafi sé talinn leika á hvort sala kærða á fíkniefnum heyri undir ávana- og fíkniefnalögin eða almenn hegningarlög sé engu að síður ljóst að ríkir almannahagsmunir krefjist þess að krafa lögreglustjóra um hlustun verði heimiluð svo vernda megi borgarana fyrir aðila sem sé virkur í fíkniefnasölu í [...] og hafi verið um langt skeið.

            Lögreglustjóranum [...] sé því nauðsyn að fá nefndan úrskurð sbr. tilvitnuð lagaákvæði, enda ástæða til þess að ætla að upplýsingar, sem geta skipt miklu fyrir rannsókn málsins, fáist með þessum hætti. Nauðsynlegt sé að fá að hlera alla síma viðkomandi en alþekkt sé að seljendur fíkniefna skipti ört um síma til að torvelda lögreglu rannsóknir mála.

            Þess er óskað að dómari ákveði að þinghald, þar sem þetta mál verður tekið fyrir, sbr. f-lið 1. mgr. 10. gr. laga nr. 88 frá 2008, verði haldið fyrir luktum dyrum.

Niðurstaða.

                Í 81. gr. laga nr. 88/2008 segir að með þeim skilyrðum sem greind eru í 83. gr. og 1. mgr. 84. gr. sé heimilt í þágu rannsóknar að leggja fyrir fjarskiptafyrirtæki að leyfa að hlustað sé á eða tekin séu upp símtöl eða önnur fjarskipti við tiltekinn síma, tölvu eða annars konar fjarskiptatæki ellegar við síma, tölvu eða annars konar fjarskiptatæki í eigu eða umráðum tilgreinds manns. Með sömu skilyrðum er heimilt að leyfa lögreglu að fylgjast með eða taka upp fjarskipti með þar til gerðum búnaði.

                Í 1. mgr. 83. gr. laganna segir að skilyrði fyrir aðgerðum skv. 80.–82. gr. sé að ástæða sé til að ætla að upplýsingar, sem skipt geta miklu fyrir rannsókn máls, fáist með þeim hætti. Þá segir í 2. mgr. 83. gr. laganna að auk þess sem segi í 1. mgr. verði þau skilyrði að vera fyrir hendi, svo að gripið verði til aðgerða skv. 81. gr. og 1. mgr. 82. gr., að rannsókn beinist að broti sem varðað geti að lögum átta ára fangelsi ellegar að ríkir almannahagsmunir eða einkahagsmunir krefjist þess.

                Það er þannig skilyrði þess að slíkar rannsóknaraðgerðir verði heimilaðar sem krafist er, að rannsókn beinist að broti sem varðað geti að lögum átta ára fangelsi ellegar að ríkir almannahagsmunir eða einkahagsmunir krefjist þess.

                Í greinargerð lögreglustjóra og rannsóknargögnum kemur fram að lögregla hafi fundið og lagt hald á um 500 grömm af marihúana í fórum kærða sem hann hafi játað að væru ætluð til sölu. Þá hafi hann jafnframt viðurkennt að hafa þrisvar komið með fíkniefni til [...], 300 grömm í senn sem ætluð hafi verið til sölu og dreifingar, einungis hafi verið um marihúana að ræða og hafi hann ekki verið með önnur efni. 

                Að virtri dómaframkvæmd þykir lögreglustjóri ekki hafa sýnt fram á að ætlað brot kærða, sem til rannsóknar er, varði við 173. gr. a almennra hegningarlaga. Eins og ráðið verður af athugasemdum með frumvarpi til laga nr. 88/2008 er með skilyrðinu í 2. mgr. 83. gr. þeirra laga um að ríkir almannahagsmunir geti réttlætt það að gripið verði til aðgerða á borð við símahlustun samkvæmt 81. gr. laganna vísað til annarra samfélagslegra hagsmuna en einvörðungu þeirra að brot séu upplýst, enda hefði skilyrðið um að rannsókn þurfi að beinast að broti, sem varðað getur að lögum átta ára fangelsi, að öðrum kosti takmarkaða þýðingu. Þessari niðurstöðu til stuðnings vísast til dóma Hæstaréttar Íslands í máli nr. 101/2014 frá 12. febrúar 2014 og í máli nr. 610/2014 frá 18. september sama ár. 

Samkvæmt öllu framansögðu verður ekki hjá því komist að hafna kröfu lögreglustjóra í málinu.

Hjörtur O. Aðalsteinsson dómstjóri kveður upp þennan úrskurð.

Úrskurðarorð:

Framangreindri kröfu lögreglustjórans [...] er hafnað.