Þriðjudaginn 12. október 2010.
Nr. 588/2010.	Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu (Jón H.B. Snorrason saksóknari) gegn X (Guðmundur Ágústsson hrl.)

Kærumál. Gæsluvarðhald. A. liður 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008.

Úrskurður héraðsdóms um að X skyldi gert að sæta gæsluvarðhaldi, á grundvelli a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, var staðfestur.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson, Jón Steinar Gunnlaugsson og Viðar Már Matthíasson.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 8. október 2010, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 11. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 8. október 2010, þar sem varnaraðila var gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til miðvikudagsins 13. október 2010 klukkan 16 og sæta einangrun meðan á gæsluvarðhaldinu stendur. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, til vara að henni verði gert að sæta farbanni, en að þessu frágengnu krefst hún þess að sér verði ekki gert að sæta einangrun á gæsluvarðhaldstíma.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

      Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 8. október 2010.

Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hefur krafist þess að Héraðsdómur Reykjavíkur úrskurði að, X, kt. [...], verði gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi, allt til miðvikudagsins 13. október n.k. kl. 16:00. Þá er gerð krafa um að sakborningur sæti einangrun á meðan á gæsluvarðhaldinu stendur.

Í greinargerð lögreglu kemur fram að lögreglan á höfuðborgarsvæðinu rannsaki nú ætluð stórfelld brot gegn 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988 um virðisaukaskatt og gegn peningaþvættisákvæði almennra hegningarlaga sbr. 264 gr.  almennra hegningarlaga nr. 19/1940.

Með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur þann 15. september sl.  hafi sakborningur verið úrskurðaður í gæsluvarðhald til 29. september s.l. Með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur þann 29. september s.l.  hafi sakborningur verið úrskurðuð áfram í gæsluvarðhald á grundvelli rannsóknarhagsmun, allt til dagsins í dag kl. 16:00 en sá úrskurður hafi verið staðfestur með dómi Hæstaréttar nr. 564/2010.

Upphaf þessa máls séu tilkynningar frá Íslandsbanka og frá Arionbanka um peningafærslur sem hafi þótt grunsamlegar og ekki samræmast upplýsingum og eða viðskiptum hjá reikningshöfum í bönkunum.

Við nánari skoðun lögreglu hafi komið í ljós að um hafi verið að ræða greiðslur inn og út af reikningum tveggja fyrirtækja A, kt. [...], og B, kt. [...]. Hafi reikningsyfirlit sýnt háar fjárgreiðslur frá tollstjóra inn á reikninga þessar tveggja fyrirtækja. Fjárhæðirnar hafi verið síðan smám saman teknar út af reikningunum fyrirtækjanna að mestu í reiðufé. Innlagnir og úttektir sem til rannsóknar eru áttu sér stað frá október 2009 til júní 2010.

Við upplýsingaöflun lögreglu m.a. hjá skattrannsóknarstjóra hafi komið í ljós að hinar háu greiðslur inn á reikningana hafi verið endurgreiðslur á innskatti vegna endurbóta á húsnæði en slíkar endurgreiðslur séu gerðar á grundvelli sérstakrar skráningar á virðisaukaskattsskrá skv. reglugerð nr. 577/1989.      

Við nánari eftirgrennslan um grundvöll þessara endurgreiðslna hafi komið í ljós að húsnæði það sem félögin tvö fengu endurgreiddan innskatt vegna hafi aldrei verið í eigu félaganna eða þeirra einstaklinga sem að þeim stóðu eða hafi verið í forsvari fyrir þau. Endurgreiðslurnar byggðu því á röngum og/eða tilhæfulausum grundvelli og bendir því allt til að greiðslurnar hafi verið fengnar með sviksamlegum hætti úr ríkissjóði. Endurgreiðslur á innskatti til A, hafi samtals verið kr. 174.330.155, sem lagðar hafi verið inn á reikning félagsins í Arionbanka. Endurgreiðslur til B,  voru samtals kr. 103.000.000., sem lagðar hafi verið inn á reikning félagsins í Íslandsbanka.

Sakborningur, X, hafi verið stjórnarformaður B, og framkvæmdastjóri félagsins með prókúru til ársloka 2009. Hún hafi við yfirheyrslur viðurkennt að hafa stofnað bankareikning B í Íslandsbanka og að hafa tekið samtals um 19,5 milljónir króna í reiðufé út af reikningnum og millifært 16 milljónir króna af reikningnum inn á reikning A. Segist hún hafa gert þetta að beiðni Y, fyrrum sambýlismanns síns. Hann hafi beðið hana að stofna bankareikninginn vegna þess að hann ætti von á endurgreiðslu vegna byggingarframkvæmda. Sakborningur kveðst hafa vitað að það kæmi endurgreiðsla inn á bankareikninginn í október 2009. Y hafi beðið hana um að fara í ákveðna banka og taka út ákveðnar upphæðir. Hún hafi yfirleitt farið í um þrjá banka er hún var stödd í Reykjavík, tekið út peninga og farið með þá heim til Y. Sakborningur sagðist ekki hafa þegið peninga fyrir að taka þetta verkefni að sér en að Y hefði látið hana hafa pening í tvö skipti um 400 þúsund krónur samtals. Sakborningur kvaðst ekki hafa komið að því að skrá félagið sérstakri skráningu á virðisaukaskattskrá né að sækja um endurgreiðslur á innskatti.

Í framburði annars sakbornings í málinu, Z, sem einnig hafi tekið út af reikningum B, komi fram að Y hafi komið honum í samband við sakborning sem eiganda B. Þau hafi hist haustið 2009 er Z hafi verið veitt prókúra á bankareikning félagsins. Við það tilefni hafi sakborningur eða Y látið hann fá miða með nöfnum á bankaútibúum þar sem hann hafi átt að leysa út peninga, upplýsingar um bankareikninginn og upphæðirnar sem átti að taka út í hvert skipti. Hann hefði fylgt þessu og farið með féð heim til sín en ónafngreindur maður hafi sótt féð. Segist Z hafa talið sig vera að aðstoða sakborning við að taka út framangreinda fjárhæð þar sem hún byggi úti á landi og ætti ekki auðvelt með að nálgast þessa peninga.

Með vísan til framangreinds og til gagna málsins sé uppi rökstuddur grunur um að sakborningur hafi gerst sek um peningaþvætti og eigi hlutdeild í stórfelldum skattalagabrotum þar sem yfir hundrað milljónir hafi verið  sviknar úr ríkissjóði.

Rannsókn málsins sé margþætt og umfangsmikil. En auk sakbornings sæti fjórir aðrir einstaklingar gæsluvarðhaldi. Gögn og upplýsingar bendi til að hlutverkum hafi verið skipt á milli einstaklinganna í brotum þessum en að mati lögreglu sé ekki að fullu upplýst hversu stórt hlutverk hver og einn hafði. Rannsókn málsins virðist þó hafa leitt í ljós að maður að nafni Y hafi einn, eða ásamt öðrum, skipt verkum á milli aðilanna, gefið þeim fyrirmæli og móttekið fjármunina frá umræddum einstaklingum. Þá liggi og fyrir að sakborningar málsins hafi þegið hluta afrakstursins frá Y.

Y, sem verið hafi eftirlýstur, hafi verið handtekinn í Venesúela þann 27. september s.l. Samkvæmt upplýsingum frá yfirvöldum í Venesúela muni Y verða vísað brott af landinu á allra næstu dögum og fluttur í lögreglufylgd til Íslands. Y sé í haldi ytra en  ekki í einangrun og hafi samkvæmt upplýsingum lögreglu afnot af síma. Að mati lögreglu sé mikilvægt að tryggja að Y verði yfirheyrður áður en hann eigi þess kost að komast í samband við þá sem nú sitji í gæsluvarðhaldi.

Til rannsóknar sé umfangsmikil svikastarfsemi þar sem yfir 277 milljónir króna hafi verið blekktar úr ríkissjóði. Fjölmargir aðilar tengist þeim fyrirtækjum og einstaklingum sem virðist hafa staðið að baki þessari starfsemi. Eigi lögregla enn eftir að yfirheyra nokkra aðila vegna málsins. Þá reyni lögregla nú að hafa uppi á þeim peningum sem sviknir hafi verið úr ríkissjóði. Eins og er hafi lögregla aðeins orð sakbornings um afhendingu og afdrif þeirra fjármuna sem hún hafi tekið út í reiðufé. Megi ætla að ef sakborningur verði látinn laus muni hún eiga þess kost að torvelda rannsókn málsins, svo sem með því hafa samband við samverkamenn eða með því að koma undan gögnum og/eða fjármunum. Lögregla telji það brýnt fyrir framgang málsins að fallist verði á kröfu um gæsluvarðhald á grundvelli rannsóknarhagsmuna svo unnt sé að ljúka nauðsynlegri rannsókn án þess að sakborningur geti spillt rannsókninni. Af framangreindum ástæðum sé einnig farið fram á að sakborningur sæti einangrun á meðan á gæsluvarðhaldi stendur.

Í málinu liggi fyrir mat Hæstaréttar Íslands, um að lagaskilyrðum a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 séu fullnægt í máli þessu og ekkert nýtt fram komið í málinu sem breytt geti  því mati.

Meint sakarefni séu stórfelld skattalagabrot og peningaþvætti en brotin séu talin geta varðað við almenn hegningarlög nr. 19/1940 og lög um virðisaukaskatt nr. 50/1988. Við þessum brotum liggi allt að 6 ára fangelsisrefsing. Um heimild til gæsluvarðhalds sé vísað til a-liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008. Um heimild til einangrunar á meðan á gæsluvarðhaldinu stendur sé vísað til b-liðar 1. mgr. 99. gr. sömu laga.

Til rannsóknar eru stórfelld skattalagabrot og brot gegn peninga­þvættis­ákvæði almennra hegningarlaga, og er rökstuddur grunur um háttsemi kærðu sem getur varðað allt að 6 ára fangelsi. 

Eins og að framan er rakið kveður lögreglan  Y, sem talinn er skipuleggjandi umræddrar brotastarfsemi, verða á næstu dögum vísað frá Venesúela og þá fluttan í lögreglufylgd til landsins. Þá hefur lögregla upplýst að Y sæti hvorki einangrun né símabanni í fangelsi þar ytra.

Að öllu framanrituðu virtu er fallist á með lögreglu að brýnir hagsmunir séu fyrir því að kærðu verði gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi, enda er rannsókn málsins, sem er allumfangsmikil, á því stigi að líklegt má telja að kærða geti torveldað hana gangi hún laus. Með sömu rökum þykja úrræði laga nr. 88/2008 um farbann ekki koma að haldi í máli þessu.

 Með vísan til framangreinds, hjálagðra gagna og a- liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008, er krafa lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu  tekin til greina

Þá er með sömu rökum fallist á að kærða sæti einangrun skv. b- lið 1. mgr. 99. gr. laganna.

Arnfríður Einarsdóttir héraðsdómari kvað upp úrskurðinn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

X, kt. [...], skal sæta áfram gæsluvarðhaldi, allt til miðvikudagsins 13. október n.k. kl. 16:00.

Kærða skal sæta einangrun meðan á gæsluvarðhaldinu stendur.