Fimmtudaginn 11. október 2012.
Nr. 627/2012.	Erna Valsdóttir og Fasteignakaup ehf. (Sveinn Skúlason hdl.) gegn Heimiliskaupum ehf. (Jóhannes Sigurðsson hrl.)

 

Kærumál. Málskostnaðartrygging

Kærður var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu E og F um að H ehf. yrði gert að leggja fram málskostnaðartryggingu. Kröfu sinni til stuðnings vísuðu E og F til þess að samkvæmt ársreikningi H ehf. fyrir árið 2010 hafði verið tap á rekstri félagsins það ár og eigið fé þess neikvætt. Auk þess var getið um vanskil H ehf. á vanskilaskrá. Ekki var talið að E og F hefðu með þessu leitt nægar líkur að því að H ehf. væri nú ófært um greiðslu málskostnaðar og var hinn kærði úrskurður því staðfestur.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Benedikt Bogason og Eiríkur Tómasson.

Sóknaraðilar skutu málinu til Hæstaréttar með kæru 24. september 2012 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 3. október sama ár. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 18. september 2012, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að varnaraðila verði gert að setja tryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar í máli á hendur þeim og Tryggingamiðstöðinni hf. Kæruheimild er í o. lið 1. mgr. 143. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Sóknaraðilar krefjast þess varnaraðila verði gert að setja málskostnaðartryggingu að fjárhæð 3.000.000 krónur fyrir hvorn sóknaraðila um sig. Þá krefjast þeir kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

Sóknaraðilar reisa kröfu sína á því að varnaraðili sé ófær um greiðslu málskostnaðar, sbr. b. lið 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991. Vísa þeir til þess að samkvæmt ársreikningi varnaraðila fyrir árið 2010 hafi verið tap á rekstri hans það ár og eigið fé hans neikvætt um 621.400.000 krónur. Sóknaraðilar vísa einnig til þess að í framlagðri útskrift úr vanskilaskrá sé í sex tilvikum getið um vanskil varnaraðila við nafngreindan banka á kröfum samkvæmt skuldabréfum.

Af ársreikningi varnaraðila fyrir árið 2010 verða ekki dregnar viðhlítandi ályktanir um hvort hann sé ófær nú um að greiða málskostnað sem kynni að verða felldur á hann í máli þessu. Í framlögðum gögnum um færslur í vanskilaskrá kemur ekkert fram um fjárhæðir vanskila við áðurnefndan banka eða hvort þau standi enn, en færslur þessar voru skráðar þar á tímabilinu frá mars 2009 til janúar 2010. Einnig er til þess að líta að samkvæmt gögnum, sem varnaraðili hefur lagt fyrir Hæstarétt, gerði hann samning við Landsbankann hf. 20. september 2012 um fjárhagslega endurskipulagningu, sem felur meðal annars í sér að skuldir hans við bankann verða felldar niður að stórum hluta, auk þess sem hann hefur lagt fram yfirlýsingu löggilts endurskoðanda um áhrif þess samnings á efnahag hans . Af þessum sökum hafa sóknaraðilar ekki leitt nægar líkur að því að varnaraðili sé ófær um greiðslu málskostnaðar þannig að fullnægt sé skilyrðum fyrir því að honum verði gert að setja tryggingu í því skyni samkvæmt b. lið 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991. Hinn kærði úrskurður verður því staðfestur.

Sóknaraðilar verða dæmdir til að greiða kærumálskostnað eins og nánar greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðilar, Erna Valsdóttir og Fasteignakaup ehf., greiði í sameiningu varnaraðila, Heimiliskaupum ehf., 250.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 18. september 2012.

I

Mál þetta, sem var tekið til úrskurðar 13. september sl., er höfðað af Heimiliskaupum ehf., Suðurlandsbraut 8, Reykjavík, á hendur Ernu Valsdóttur, Flókagötu 67, Fasteignakaupum ehf., Ármúla 15 og Tryggingamiðstöðinni hf., Síðumúla 24, einnig í Reykjavík.

Stefnandi krefst þess aðallega að stefndu verði dæmd til að greiða stefnanda in solidum skaðabætur að fjárhæð 13.046.196 krónur ásamt vöxtum samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001, um vexti og verðtryggingu, frá 31. desember 2009 til 6. febrúar 2010, en dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr., sbr. 9. gr. laga nr. 38/2001, frá þeim degi til greiðslu­dags.

Til vara krefst stefnandi þess að stefndu verði dæmd til að greiða stefnanda in solidum skaðabætur að álitum.

Stefnandi krefst þess einnig að stefndu verði dæmd til að greiða honum málskostnað að mati dómsins eða samkvæmt fram lögðum málskostnaðarreikningi og að tekið verði tillit til virðisaukaskattskyldu stefnanda.

 

Við þingfestingu málsins, 4. september sl., kröfðust stefndu Erna Valsdóttir og Fasteignakaup ehf. málskostn­aðar­trygg­ingar úr hendi stefnanda með vísan til b-liðar 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, vegna líkinda fyrir ógjaldfærni stefnanda. Einnig krefjast stefndu málskostnaðar úr hendi stefnanda í þessum þætti málsins. Munnlegur málflutningur fór fram um þessa kröfu stefndu 13. september sl.

Stefnandi mótmælir kröfunni.

I

Til stuðnings þeirri kröfu að stefnanda verði gert að setja málskostnaðar­trygg­ingu vísa stefndu til þess að samkvæmt fram lögðum ársreikningi fyrir reikningsárið 2010 hafi verið tap á rekstri stefnanda að fjárhæð 24,9 milljónir króna, auk þess sem eigið fé hans sé neikvætt um 621,4 milljónir króna. Kröfur í eigu stefnanda, samtals að fjárhæð 1.165 milljónir, hafi verið afskrifaðar að fullu. Fram komi í áritun endurskoðanda á ársreikningnum að veruleg óvissa sé um rekstrarhæfi stefnanda. Stefnandi hafi ekki skilað yngri ársreikningi til ársreikningaskrár þrátt fyrir að frestur til þess sé nú liðinn. Stefndu byggja á því að ársreikningur sé öruggari heimild en árangurslaus fjárnám, enda verði fjárnámi lokið sem árangurslausu ef fyrirsvarsmaður gerðarþola mæti ekki hjá sýslumanni. Einnig hafi skuldir stefnanda við Landsbanka Íslands hf. verið gjaldfelldar. Augljóst sé að stefnandi sé orðinn gjaldþrota í skilningi 64. gr. laga nr. 21/1991, um gjaldþrotaskipti o.fl., og beri stjórnarmönnum hans að gefa bú stefnanda upp til gjaldþrotaskipta. Telja stefndu að af þessum upplýsingum megi leiða líkur að því að stefnandi sé ófær um greiðslu málskostnaðar sem á hann kynni að vera lagður í málinu. Því sé fullnægt skilyrði b-liðar 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991 fyrir því að stefnanda verði gert að setja tryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar. Það hvíli á stefnanda að hnekkja þessum líkum fyrir ógjaldfærni sinni, en það hafi hann ekki gert.

Stefndu telja að hæfileg trygging nemi þremur milljónum króna fyrir hvorn stefndu, en mögulega verði farið fram á dómkvaðningu matsmanna í málinu.

II

Stefnandi vísar til þess að skilyrði fyrir því að stefnanda máls verði gert að setja tryggingu fyrir málskostnaði komi fram í 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála. Stefnandi sé í fullum rekstri og vinni að endurskipulagningu rekstrar síns í samvinnu við Landsbanka Íslands hf. Háar skuldir stefnanda séu vegna lána með ólöglega gengistryggingu. Algengt sé að félög séu með neikvætt eigið fé. Stefnandi sé ekki í þeirri stöðu að stjórnarmönnum hans sé skylt að gefa bú hans upp til gjaldþrotaskipta samkvæmt 2. mgr. 64. gr. laga nr. 21/1991, um gjaldþrotaskipti o.fl. Að lokum mótmælir stefnandi umkrafinni fjárhæð málskostnaðartryggingar og telur hana úr hófi. Hæfileg trygging væri í kringum 500.000 krónur.

III

Samkvæmt b-lið 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, getur stefndi krafist þess, við þingfestingu máls, að stefnandi setji tryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar megi leiða líkur að því að stefnandi sé ófær um greiðslu máls­kostnaðar sem á hann kunni að falla í málinu.

Stefndu, Erna Valsdóttir og Fasteignakaup ehf., byggja á því að lesið verði úr ársreikningi stefnanda fyrir árið 2010 að hann sé ógjaldfær. Samkvæmt 2. mgr. 65. gr. laga nr. 21/1991, um gjaldþrotaskipti o.fl., er það skilyrði fyrir því að fjárnámsgerð, sem er árangurslaus að öllu eða að hluta, geti verið grundvöllur gjald­þrotaskipta að hún hafi farið fram á síðustu þremur mánuðum fyrir frestdag, það er þann dag þegar dómara berst beiðni um töku einstaklings eða fyrirtækis til gjald­þrota­skipta. Árangurs­lausar fjárnámsgerðir, sem hafa farið fram fyrir þann tíma, þykja ekki geta gefið afdrátt­ar­lausa mynd af ógjaldfærni skuldara. Að mati dómsins gildir hið sama um aðrar upplýsingar um fjárhagsstöðu stefnanda, að því eldri sem þær eru, því lakari mynd gefi þær af fjárhagsstöðu hans. Þegar krafa stefnda var tekin til úrskurðar, 13. september sl., voru liðnir rétt um 20 mánuðir frá lokum ársins 2010. Þykir ársreikningur stefnanda fyrir það ár því ekki geta gefið rétta mynd af gjaldfærni hans nú.

Þar sem stefndu hafa ekki fært fram önnur gögn til stuðnings kröfu sinni þykja þau ekki hafa fært sönnur fyrir því að stefnandi sé ófær um að greiða þann máls­kostnað sem kann að verða felldur á hann í þessu máli. Hafa stefndu því ekki sýnt fram á að fullnægt sé skilyrði b-liðar 1. mgr. 133. gr. laga nr. 91/1991. Verður því að hafna kröfu þeirra um að stefnandi leggi fram máls­kostn­aðar­tryggingu.

Af hálfu stefnanda var ekki krafist málskostnaðar vegna þessa þáttar málsins.

Ingimundur Einarsson héraðsdómari kvað upp þennan úrskurð.

Ú r s k u r ð a r o r ð :

Hafnað er kröfu stefndu, Ernu Valsdóttur og Fasteignakaupa ehf., um að stefnanda, Heimiliskaupum ehf., verði gert að setja tryggingu fyrir greiðslu málskostnaðar.