Fimmtudaginn 8. mars 2001.
Nr. 443/2000.	Ákæruvaldið (Bragi Steinarsson vararíkissaksóknari) gegn Agnari Árna Stefánssyni (Helgi Jóhannesson hrl.)

 

Þjófnaður. Ávana- og fíkniefni. Skilorð. Upptaka.

A var gefið að sök að hafa haft vörslur 0,81 g af hassi í bifreið sinni og við sex tækifæri stolið fjármunum af vinnustað. A gekkst við þjófnaðinum en neitaði fyrir dómi að hafa átt fíkniefnið, þrátt fyrir að hafa í lögregluskýrslu gengist við að eiga það. Af hálfu ákæruvaldsins höfðu engin vitni verið leidd fyrir dóm, að undanskildum þremur lögreglumönnum. Þá hafði ekki verið aflað gagna til að staðreyna hvort ákærði hefði handleikið fíkniefnið eða fá vísbendingar um hvenær eða hvernig það gæti hafa komist á þann stað, sem það fannst. Þá var ekki talið unnt að telja fjarstæðukennda tilgátu sem A hafði sett fram fyrir dómi um hver hefði átt fíkniefnið. Þar sem sakfelling A varð ekki eingöngu reist á þeirri staðreynd að fíkniefnið fannst í bifreið hans og framburði hans fyrir lögreglu var hann sýknaður af sakargiftum um vörslur fíkniefna. Hann var hins vegar sakfelldur fyrir þjófnað, enda hafði hann gengist við honum. Var framferði hans við þjófnaðinn talið endurspegla einbeittan brotavilja.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Árni Kolbeinsson og Gunnlaugur Claessen.

Ríkissaksóknari skaut málinu til Hæstaréttar 30. nóvember 2000 í samræmi við yfirlýsingu ákærða um áfrýjun og jafnframt af hálfu ákæruvalds, sem krefst þess að refsing, sem ákærða var gerð með hinum áfrýjaða dómi, verði þyngd.

Ákærði krefst aðallega sýknu af sakargiftum, sem hann var borinn með ákæru 6. júní 2000, svo og að refsing verði milduð, en til vara að hinn áfrýjaði dómur verði ómerktur og málinu vísað heim í hérað til meðferðar á ný.

I.

Málið var höfðað með ákæru lögreglustjórans í Reykjavík 6. júní 2000, þar sem ákærði var sakaður um fíkniefnalagabrot með því að hafa haft vörslur 0,81 g af hassi í bifreið sinni JH 958, sem lögreglan gerði leit í við Miklubraut í Reykjavík aðfaranótt 11. október 1999. Með ákæru þess sama 13. júní 2000 var ákærði þessu til viðbótar sóttur til saka fyrir þjófnað með því að hafa stolið samtals 182.742 krónum í afgreiðslu Sundlaugar Árbæjar í Reykjavík við sex nánar tilgreind tækifæri í júlí 1999 og febrúar og mars 2000. Í málinu eru til úrlausnar sakargiftir samkvæmt báðum þessum ákærum. Ákærði neitar sök varðandi fyrri ákæruna, en gengst við brotum samkvæmt þeirri síðari.

II.

Í frumskýrslu lögreglunnar um áðurnefnda leit í bifreið ákærða 11. október 1999 var greint frá því að hann hafi sagt aðspurður á vettvangi að það kynni að vera hass í bifreiðinni, en hann vissi ekki nánar hvar það gæti verið. Með honum hafi verið farþegi að nafni Dagbjartur Eiður Ólason. Við hægri hlið ökumannssætis, á milli framsæta, hafi fundist brúnn moli, sem talinn hafi verið hass. Hvorki ákærði né farþeginn hafi kannast við að eiga þetta efni. Ákærði hafi sagt að það gæti tilheyrt félögum sínum, sem hefðu áður verið í bifreiðinni, en þá hafi hann ekki viljað nafngreina. Í framhaldi af þessu voru ákærði og Dagbjartur Eiður færðir á lögreglustöð, þar sem teknar voru skýrslur af þeim. Ákærði greindi frá því í skýrslu sinni að nokkrum dögum fyrr hafi hann ekið vini sínum ásamt tveimur stúlkum og hafi þau í lok ferðarinnar sagst hafa glatað mola af hassi í bifreiðinni. Vinurinn héti Hjörtur. Föðurnafns hans minntist ákærði ekki, en kvaðst hafa símanúmer hans heima hjá sér. Í framhaldi af þessu var ákærði spurður hvort hann ætti molann, sem fannst í bifreiðinni, og játti hann því. Hann greindi í grófum dráttum frá kaupum sínum á fíkniefninu og afsalaði sér því til eyðingar.

Ákærða var boðið með bréfi lögreglustjóra 13. desember 1999 að ljúka málinu með greiðslu sektar að fjárhæð 28.000 krónur. Þessu svaraði lögmaður af hálfu ákærða með bréfi 30. sama mánaðar, þar sem fram kom að ákærði hafi ranglega gengist við að eiga umrætt fíkniefni eftir nokkurt þóf við skýrslutöku hjá lögreglunni aðfaranótt 11. október 1999. Ákærði hafi verið hræddur eftir handtöku og talið lögregluna að engu viljað hafa skýringar hans á því að efnið hafi fundist í bifreiðinni. Hann hafi ekki notið aðstoðar verjanda. Í fljótfærni og hugsanaleysi hafi hann játað að eiga efnið, meðal annars til að hlífa Dagbjarti Eiði, sem hafi áður hlotið skilorðsbundinn dóm. Í þessu ljósi kvaðst lögmaðurinn óska eftir að málið yrði fellt niður eða ný skýrsla tekin af ákærða. Þeirri málaleitan hafnaði lögreglustjóri með bréfi 25. janúar 2000.

Við þingfestingu málsins fyrir héraðsdómi 15. ágúst 2000 neitaði ákærði að hafa átt fíkniefnið, sem hér um ræðir. Ákærði gaf skýrslu við aðalmeðferð málsins 13. október 2000. Þar greindi hann meðal annars frá því að hann hafi tekið Dagbjart Eið upp í bifreið sína við umferðarljós á Miklubraut, en um tveimur mínútum eftir að þeir héldu þaðan hafi sér verið skipað úr lögreglubifreið að stöðva bifreið sína. Dagbjartur Eiður, sem ákærði kvað oft hafa orðið uppvísan að fíkniefnalagabrotum, hafi þá sagt eitthvað á þá leið að „æ, andskotinn, ég er á skilorði“. Lögreglan hafi síðan leitað í bifreiðinni og fundið þar mola af hassi, sem ákærði hafi ekki séð fyrr. Hann hafi ekki viljað benda á Dagbjart Eið sem eiganda efnisins, þar sem hann hafi verið „nýkominn á skilorð“. Við skýrslutöku lögreglunnar hafi hann ítrekað verið spurður um hverjir hefðu komið upp í bifreið hans síðustu tvo dagana og hann þá óttast að „hálfur vinahópur“ sinn yrði kvaddur til skýrslugjafar. Hann hafi ekki reiknað með að sekt vegna þessa brots yrði svo há, sem sektarboð kvað síðan á um, og því valið þann kost að gangast við því hjá lögreglunni að eiga fíkniefnið.

Við aðalmeðferð málsins í héraði komu auk ákærða fyrir dóm tveir lögreglumenn, sem leituðu í bifreið hans 11. október 1999 og voru síðan viðstaddir þegar hann gaf skýrslu fyrir varðstjóra, sem jafnframt kom fyrir dóminn. Vitnisburður þessara þriggja lögreglumanna getur engu varðað við úrlausn málsins, enda laut framburður þeirra ekki að öðru en framferði ákærða og orðaskipti þeirra þegar lögregluskýrsla var tekin af honum, en hann hefur ekki dregið í efa að efni skýrslunnar sé rétt eftir sér haft.

Af hálfu ákæruvalds voru ekki leidd fyrir dóm önnur vitni en að framan greinir. Var þannig í engu leitast við að leiða líkur að því með framburði vitna að ákærði hafi átt fíkniefnið, sem hér um ræðir. Var heldur ekki aflað annars konar gagna til að staðreyna hvort ákærði hefði handleikið fíkniefnið eða fá vísbendingar um hvenær eða hvernig það gæti hafa komist á þann stað, sem það fannst. Fyrir dómi bar ákærði fram tilgátu um hver hafi átt fíkniefnið og komið því fyrir í bifreiðinni. Þá tilgátu er ekki unnt að telja fjarstæðukennda og virða þannig að vettugi. Sakfelling ákærða verður ekki reist eingöngu á þeirri staðreynd að fíkniefnið hafi fundist í bifreið hans og á framburði hans fyrir lögreglunni, sem hann hvarf frá fyrir dómi og fær ekki stuðning af öðrum gögnum málsins, sbr. 1. mgr. 48. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála. Getur þar engu breytt að ákærði hafi reynst reikull í frásögn fyrir lögreglunni. Með vísan til 45. gr. sömu laga verður hann því sýknaður af sakargiftum samkvæmt ákærunni frá 6. júní 2000. Reynir þá ekki á varakröfu ákærða um ómerkingu héraðsdóms.

Þrátt fyrir framangreinda niðurstöðu verður ekki hreyft við ákvæði héraðsdóms um upptöku á 0,81 g af hassi, sem fannst í bifreið ákærða 11. október 1999.

III.

Með vísan til forsendna hins áfrýjaða dóms verður staðfest niðurstaða hans um sakfellingu ákærða fyrir þjófnað úr Sundlaug Árbæjar, sem um ræðir í ákæru 13. júní 2000.

Við ákvörðun refsingar ákærða fyrir þessi brot er óhjákvæmilegt að líta til þess að hann komst í aðstöðu til að fremja þau vegna starfa sinna við ræstingar í húsakynnum sundlaugarinnar að næturlagi, en þeim sinnti hann á vegum fyrirtækisins Securitas. Þjófnaðinn framdi hann í öllum tilvikum með því að fara inn í lokaðan afgreiðsluklefa, taka þar poka, sem hafði að geyma reiðufé og fjarlægja þaðan peningaseðla, en að þessu gerðu afmáði hann eftir föngum ummerki um brot sitt. Þetta gerði ákærði í fyrsta skipti 23. júlí 1999 og endurtók síðan fimm sinnum, síðast 8. mars 2000. Þessi aðferð ákærða við ítrekaðan þjófnað sýnir einbeittan brotavilja, sbr. 6. tölulið 1. mgr. 70. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Ákærða til hagsbóta verður á hinn bóginn að taka tillit til þess að hann skýrði hreinskilnislega frá brotum sínum þegar grunur hafði fallið á hann og bætti tjón af þeim. Að öllu þessu virtu er refsing ákærða hæfilega ákveðin fangelsi í tvo mánuði. Með því að ákærði hefur ekki áður gerst sekur um brot, sem máli skiptir í þessu efni, er rétt að binda þessa refsingu skilorði, eins og nánar greinir í dómsorði.

Í ljósi úrslita málsins verður ákærða gert að greiða þriðjung sakarkostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti, svo sem í dómsorði segir, en að öðru leyti greiðist hann úr ríkissjóði.

Dómsorð:

Ákærði, Agnar Árni Stefánsson, sæti fangelsi í 2 mánuði. Fresta skal fullnustu þeirrar refsingar og hún falla niður að liðnum 2 árum frá uppsögu þessa dóms ef ákærði heldur almennt skilorð 57. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 4. gr. laga nr. 22/1955.

Ákvæði héraðsdóms um upptöku skal vera óraskað.

Ákærði greiði þriðjung sakarkostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti, þar með talið af málsvarnarlaunum skipaðs verjanda síns í héraði, Guðjóns Ólafs Jónssonar héraðsdómslögmanns, sem ákveðin eru í heild 50.000 krónur, og af málsvarnarlaunum skipaðs verjanda síns fyrir Hæstarétti, Helga Jóhannessonar hæstaréttarlögmanns, sem ákveðin eru í heild 40.000 krónur. Að öðru leyti greiðist sakarkostnaður úr ríkissjóði.

 

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 3. nóvember 2000.

Mál þetta, sem dómtekið var 13. október 2000, er höfðað með tveimur ákærum, hinni fyrri dags. 6. júní 2000 á hendur Agnari Árna Stefánssyni, kt. 300376-5419, Hraunbæ 74, Reykjavík

,,fyrir fíkniefnalagabrot, með því að hafa, aðfaranótt mánudagsins 11. október 1999, haft 0,81 g af hassi í vörslum sínum í bifreiðinni JH-958 við Miklubraut austan Grensásvegar í Reykjavík, en lögreglumenn fundu efnið við leit í bifreiðinni.

Telst þetta varða við 2. gr., sbr. 5. gr. og 6. gr., laga um ávana- og fíkniefni nr. 65, 1974, sbr. lög nr. 60, 1980, sbr. 9. gr. laga nr. 75,1982, sbr. lög nr. 13,1985 og 2. gr. sbr. 10. gr., reglugerðar um sölu og meðferð ávana- og fíkniefna nr. 16,1986.

Þess er krafist að ákærði verði dæmdur til refsingar. Þess er jafnframt krafist að ofangreind 0,81 g af hassi verði gerð upptæk samkvæmt 6. mgr. 5. gr. laga nr. 65,1974 og 2.mgr. 10. gr. reglugerðar nr. 16,1986”.

Ákæra, dags. 13. júní 2000 var sameinuð máli þessu, en þar er ákært

,,fyrir þjófnaði, með því að hafa í eftirtalin skipti stolið peningum, samtals kr. 182.742, úr söluuppgjöri í afgreiðslu Sundlaugar Árbæjar við Fylkisveg í Reykjavík:

Föstudaginn 23. júlí 1999 kr. 33.098

 Sunnudaginn 25. júlí 1999 kr. 32.144

Fimmtudaginn 29. júlí 1999 kr. 52.000

Fimmtudaginn 24. febrúar kr. 21.000

Föstudaginn 25. febrúar kr. 20.500

Aðfaranótt miðvikudagsins 8. mars kr. 24.000.

Telst þetta varða við 244. gr. almennra hegningarlaga nr. 19,1940.

Þess er krafist að ákærði verði dæmdur til refsingar”.

Ákærði neitaði sakargiftum varðandi þá háttsemi sem honum er gefin að sök í ákæru dags. 6. júní 2000 og fór aðalmeðferð fram varðandi það brot. Verjandi ákærða krafðist sýknu og hæfilegra málsvarnarlauna sér til handa. Ákærði hefur játað þá háttsemi sem greinir í síðari ákæru, dags. 13. júní 2000 og var fjallað um lagaatriði og viðurlög varðandi þá háttsemi sem þar greinir, áður en málið var tekið til dóms. Verjandi ákærða krafðist vægustu refsingar er lög leyfa varðandi þau brot er þar greinir.

Málsatvik varðandi þá háttsemi sem greinir í ákæru dags.6. júní 2000

Í frumskýrslu lögreglu, dags. 11. október sl., kemur fram að lögregla hafi verið við eftirlit er hún hafi stöðvað akstur bifreiðar ákærða JH-958 á Miklubraut, austan við Grensásveg. Í bifreiðinni hafi verið ákærði og Dagbjartur Eiður Ólason. Ákærði heimilaði leit í bifreiðinni á vettvangi og kvaðst aðspurður hugsanlegt að hassmola væri að finna í bifreiðinni, en hann vissi ekki hvar. Við leit í bifreiðinni fannst brúnn moli, ætlað hass, og var hann haldlagður. Á vettvangi kvaðst ákærði ekki vera eigandi hassmolans, en sagði að félagar hans sem verið hefðu í bifreiðinni ættu hassmolann. Hann vildi þó ekki gefa upp nöfn þeirra. Dagbjartur Óli neitaði einnig að vera eigandi hassmolans. Ákærði og Dagbjartur Óli voru handteknir og færðir í vörslu lögreglu.

Við skýrslutöku hjá lögreglu sömu nótt kvað ákærði hugsanlegt að vinur sinn, Hjörtur að nafni, hafi tapað hassmola í bifreiðinni, en síðar kvaðst hann sjálfur eiga hassmolann. Hann kvaðst hafa keypt hann fyrir 2.500 krónur og hafa gleymt hvar hann hefði sett hann. 

Við yfirheyrslu hjá lögreglu kvaðst Dagbjartur Óli ekki hafa neina vitneskju um hassmolann sem fannst í bifreið ákærða.

Ákærða var boðið að gangast undir sátt vegna þessa brots, en hafnaði því. Með bréfi verjanda ákærða, Guðjóns Ólafs Jónssonar hdl., til Lögreglustjórans í Reykjavík, dags. 30. desember 1999 fór hann fram á að ný framburðarskýrsla yrði tekin af ákærða vegna þessa brots og/ eða að mál hans yrði fellt niður á grundvelli 112. gr. laga um meðferð opinberra mála. Ekki var fallist á það erindi.

Verður nú rakinn framburður ákærða og vitna fyrir dóminum.

Ákærði kvaðst hafa orðið mjög hræddur er lögreglumenn hafi stöðvað akstur bifreiðar sinnar. Hann kvaðst fyrst hafa séð hassmolann við yfirheyrslu hjá lögreglu.  Hann kvaðst ekki hafa átt hassmolann og gaf í skyn að Dagbjartur Eiður hefði átt molann, en kvaðst ekki geta fullyrt það. Hann kvað skýringu á því að hann hafi sagst eiga hassmolann, vera þá að hann hefði haldið að ef hann segði að Dagbjartur ætti molann, kæmi það Dagbjarti illa og að 0,81 g af hassi skiptu ef til vill minna máli fyrir sig. Þegar hann hefði séð sáttaboð lögreglu, hefði hann hins vegar séð að sektin sem honum hefði verið boðin væri miklu hærri en hann hefði gert ráð fyrir og miklu hærri en venjuleg umferðarlagasekt og því hefði hann ekki talið að brotið væri þess virði að taka það á sig.

Hann kvað játningu sína fyrir lögreglu um að hann ætti hassmolann, ekki vera rétta. Aðspurður um hvers vegna hann hefði gefið þá skýringu fyrir lögreglu að tiltekinn Hjörtur eða eitthvert annað fólk, ætti molann, kvaðst ákærði ekki skilja hvers vegna það hefði verið haft eftir honum. Ákærði kvað ástæðu þess að ákærði hefði nefnt tiltekinn Hjört, hafa verið þá, að lögreglumaðurinn hefði viljað fá nöfn þeirra sem verið hefðu í bílnum undanfarna daga og hefði hann þá nefnt Hjört Hjörtí því sambandi.

Vitnið Kristján Helgi Þráinsson, lögreglumaður kom fyrir dóm.

Hann kvaðst hafa verið annar þeirra lögreglumanna, er stöðvað hefði ákærða á vettvangi. Hann kvaðst muna að ákærði hefði strax heimilað leit í bifreiðinni. Hann kvað efnið hafa verið hægra megin við ökumannssæti. Hann kvað ákærða hafa vitað af efninu í bifreiðinni en kvað ákærða hafa sagt að hann hefði lánað félögum sínum bifreiðina og að þeir hefðu skilið efni þetta eftir.

Þá kom fyrir dóm vitnið Stefán Vagn Stefánsson, lögreglumaður. Hann kvaðst hafa verið á vettvangi með lögreglumanninum Kristjáni Helga Þráinssyni. Hann kvaðst muna eftir því að umrætt sinn hefðu fundist fíkniefni í bifreið ákærða. Hann kvaðst hafa verið viðstaddur skýrslutöku yfir kærða, en kvaðst ekki muna framburð hans. Hann kvaðst muna mjög lítið eftir atvikum og þykir ekki ástæða til að rekja framburð hans frekar.

Vitnið, Grímur Grímsson, lögreglumaður kom fyrir dóm.

Hann kvað afskipti sín af málinu hafa hafist á lögreglustöð. Hann kvað spurningar sínar til ákærða við yfirheyrslu byggjast á því hvað lögreglumenn hefðu tjáð sér að ákærði hefði sagt á vettvangi. Þykir ekki ástæða til að rekja framburð hans nánar.

Niðurstaða.

Ákærði hefur játað þá háttsemi sem greinir í ákæru dags. 13. júní 2000. Með skýlausri játningu ákærða, sem samrýmist gögnum málsins, þykir sannað að hann hafi gerst sekur um brot það sem honum er þar gefið að sök, og réttilega er heimfært til refsiákvæða.

Ákærði hefur hins vegar neitað að hafa gerst sekur um háttsemi þá sem greinir í ákæru dags. 6. júní 2000, að hafa haft í vörslum sínum í bifreiðinni JH-958 0,81 g af hassi. Litaprófun á umræddum hassmola fór fram hjá tæknideild lögreglu 12. október 1999 og sýndi jákvæða svörun við kannabis. Efnið vóg 0,81 gramm.

 Í skýrslu sem tekin var af ákærða sömu nótt og hassmolinn hafði fundist í bifreið hans, kvað hann í fyrstu hugsanlegt að vinur sinn Hjörtur ætti molann. Hann kvaðst ekki vita föðurnafn Hjartar og vissi ekki frekari deili á honum, en kvaðst vita símanúmer hans. Síðar við skýrslutökuna kvaðst ákærði eiga molann sjálfur. Fyrir dómi bar hann til baka þann framburð sinn og kvaðst ekki hafa átt molann. Hann kvað hugsanlegt að farþegi í bifreið sinni, Dagbjartur Eiður hefði átt molann, en kvaðst þó ekki geta fullyrt það.

Lögreglumaðurinn Kristján Helgi Þráinsson bar fyrir dómi að ákærði hefði á vettvangi tjáð lögreglu að hassmola væri að finna í bifreið sinni, en heimilaði leit engu að síður. Þá kvað lögreglumaðurin að ákærði hefði þó sagt að hann ætti ekki molann.

Samkvæmt framangreindu hefur ákærði orðið margsaga um hver hafi átt umræddan hassmola og hefur hvorki getað getið haldbæra skýringu á því hvers vegna hann hafi orðið svo margsaga, né getað upplýst um eiganda hassmolans, en sannað er að umræddur hassmoli fannst í bifreið ákærða, ökumannsmegin. Framburður ákærða um að einhver annar en hann hafi átt margnefndan hassmola er mjög ótrúverðugur og brotakenndur. Með vísan til gagna málsins og hliðsjón af framangreindu telur dómurinn framkomna lögfulla sönnun þess að ákærði hafi gerst sekur um þá háttsemi sem greinir í ákæru.

Ákærði hefur ekki gerst sekur um refsiverða háttsemi sem haft getur áhrif á ákvörðun refsingar í máli þessu. Við ákvörðun refsingar ber að líta til þess. Þá ber og að líta til þess að ákærði hefur bætt tjón það sem varð vegna þjófnaðar úr Sundlaug Árbæjar. Refsing ákærða þykir í ljósi framangreinds og með vísan til 77. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 hæfilega ákveðin 30 daga fangelsi, en rétt þykir að fresta fullnustu refsingar og falli hún niður að liðnum tveimur árum frá birtingu dóms þessa, haldi ákærði almennt skilorð 57.gr. almennra hegningarlaga. 

Ákærði greiði allan sakarkostnað málsins, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda síns, Guðjóns Ólafs Jónssonar hdl., sem þykja hæfilega ákveðin 50.000 krónur.

Þá er fallist á kröfu lögreglunnar um að upptæk verði gerð 0,81 g af hassi, sbr. 6. mgr. 5. gr. laga nr. 65/1974 og 2. mgr. 10. gr. reglugerðar nr. 16/1986.

Ingveldur Einarsdóttir héraðsdómari kveður upp dóm þennan.

D ó m s o r ð

Ákærði, Agnar Árni Stefánsson sæti 30 daga fangelsi, en frestað er fullnustu refsingar og falli hún niður að liðnum tveimur árum frá birtingu dóms þessa, haldi ákærði almennt skilorð 57. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.

Ákærði greiði allan sakarkostnað málsins, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda síns, Guðjóns Ólafs Jónssonar hdl., 50.000 krónur.

Upptæk eru gerð 0,81 g af hassi.