Fimmtudaginn 26. janúar 2006.
Nr. 317/2005.	Íslenska ríkið (Óskar Thorarensen hrl.) gegn Guðrúnu Ólafíu Haraldsdóttur Ólöfu Fjólu Haraldsdóttur og Stefáni Má Haraldssyni (Jóhannes Albert Sævarsson hrl.  Guðrún Helga Brynleifsdóttir hdl.)

 

Skaðabætur. Líkamstjón. Sjúkrahús. Læknar.

G, Ó og S kröfðust viðurkenningar á bótaskyldu Í vegna tjóns sem A móðir þeirra varð fyrir í kjölfar sýkingar í baki sem starfsfólki Í yfirsást að greina og veita meðferð við í framhaldi af rannsókn 2. desember 1997. Í héraðsdómi var margt talið benda til þess að ef gripið hefði verið til viðeigandi rannsókna í desember 1997 hefði mátt sjá sýkingu þá sem leiddi til þess að A var lögð inn á sjúkrahús í mars 1998. Sönnunarbyrði um að svo hefði ekki verið var lögð á Í og taldi héraðsdómur þá sönnun ekki hafa tekist. Þar sem Í hafði ekki leitað mats dómkvaddra manna eða lagt fram önnur gögn til að hnekkja þessari niðurstöðu héraðsdóms var hún staðfest. Talið var að með mati læknis Tryggingastofnunar ríkisins hefðu verið leiddar nægar líkur að því að A hefði orðið fyrir líkamstjóni sem Í gæti borið skaðabótaábyrgð á. Var því fallist á kröfu G, Ó og S.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen, Árni Kolbeinsson, Garðar Gíslason, Markús Sigurbjörnsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson.

Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 15. júlí 2005 og krefst þess að hann verði sýknaður af kröfu stefndu. Hann krefst og málskostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti.

Stefndu krefjast staðfestingar héraðsdóms og málskostnaðar fyrir Hæstarétti.

Stefnandi í héraði var Anna Þuríður Georgsdóttir. Hún lést 9. júlí 2005. Stefndu, sem eru erfingjar eftir hana, hafa lokið einkaskiptum á dánarbúinu og tekið við aðild málsins.

Viðurkenningarkrafa stefndu lýtur að bótaskyldu áfrýjanda vegna líkamstjóns, sem Anna Þuríður hafi orðið fyrir „í kjölfar sýkingar í baki sem starfsfólki Landspítala fyrir mistök yfirsást að greina og meðhöndla samkvæmt upplýsingum sem fram komu í niðurstöðum beinaskanns sem framkvæmt var á Landspítalanum þann 2. desember 1997.“ Undir þá rannsókn gekkst Anna Þuríður samkvæmt tilvísun sérfræðings í bæklunarlækningum, sem hugðist athuga á þennan hátt hvort spenging á hrygg, sem Anna Þuríður gekkst undir á árinu 1995, hafi gengið úr skorðum og valdið einkennum, sem gáfu henni tilefni til að leita til hans. Við þessa rannsókn komu fram vísbendingar um svokallaða upphleðslu í baki Önnu Þuríðar. Sérfræðingurinn, sem hér átti í hlut, taldi að rannsóknin gæfi ekki til kynna að spenging á hrygg Önnu Þuríðar hefði aflagast eða að sýking væri þar í beini. Við svo búið var rannsókninni lokið án þess að kannað væri frekar af hverju upphleðsla þessi stafaði. Í mars 1998 greindist á hinn bóginn við frekari rannsókn sýking í mjúkvef í baki Önnu Þuríðar. Hún gekkst þá undir aðgerð og var komist þannig fyrir sýkinguna. Héraðsdómur var skipaður sérfróðum meðdómsmönnum. Þá greindi á um læknisfræðileg atriði, sem um er deilt í málinu, og skilaði annar þeirra séráliti.

Áfrýjandi reisir sýknukröfu sína á því að ósannað sé að Anna Þuríður hafi haft sýkingu í baki 2. desember 1997. Ekkert samband sé milli ástands hennar á þeim tíma og sýkingar þeirrar, sem greinst hafi í mars 1998. Því hafi engin yfirsjón orðið af hálfu starfsmanna hans, sem leitt geti til þess að sönnunarbyrði verði felld á hann í máli þessu.

Í héraðsdómi var komist að þeirri niðurstöðu að ekki yrði aflað frekari gagna um þá upphleðslu í baki Önnu Þuríðar, sem fram kom við rannsókn í desember 1997. Sýkingin, sem greindist og var upprætt í mars 1998, gæti hafa verið blóðborin og myndast mjög hratt, en það yrði ekki talið sannað. Margt benti einnig til þess að um hafi verið að ræða sýkingu, sem sennilega hefði mátt sjá í desember 1997, hefði verið gripið til viðeigandi rannsókna. Sönnunarbyrði um að svo hafi ekki verið var lögð á áfrýjanda, þar sem eðlileg viðbrögð í desember 1997 hefðu að líkindum leitt til þess að betri vitneskja lægi fyrir um upphleðsluna og hvort þar hafi verið um sýkingu að ræða. Þar sem sú sönnun hafi ekki tekist yrði við það að miða að sýkinguna hefði mátt uppræta þegar í desember 1997. Áfrýjandi hefur ekki leitað mats dómkvaddra manna eða lagt fram önnur gögn til þess að hnekkja þessari niðurstöðu héraðsdóms. Eru því ekki efni til annars en að staðfesta hana.

Með málsókn þessari hefur verið neytt heimildar í 2. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála til að leita að svo stöddu dóms eingöngu um viðurkenningu á skaðabótaskyldu áfrýjanda. Ekkert læknisfræðilegt mat á örorku Önnu Þuríðar fór fram utan mats læknis Tryggingastofnunar ríkisins 5. mars 2001 vegna greiðslna úr sjúklingatryggingu, sem lýst er í héraðsdómi. Með því mati hafa stefndu leitt nægar líkur að því að Anna Þuríður hafi orðið fyrir líkamstjóni, sem áfrýjandi geti verið skaðabótaskyldur fyrir. Stendur fyrrgreint lagaákvæði því ekki í vegi að taka megi til greina kröfu stefndu, en með því er þá aðeins leyst úr um skaðabótaskyldu án þess að neinu sé slegið föstu um í hvaða mæli Anna Þuríður kunni að hafa orðið fyrir tjóni.

Samkvæmt framangreindu og að öðru leyti með vísan til forsendna hins áfrýjaða dóms verður hann staðfestur á þann hátt, sem í dómsorði greinir. Áfrýjanda verður gert að greiða stefndu málskostnað fyrir Hæstarétti, svo sem nánar segir í dómsorði.

Dómsorð:

Viðurkennd er skaðabótaskylda áfrýjanda, íslenska ríkisins, vegna líkamstjóns, sem Anna Þuríður Georgsdóttir hlaut sökum meinsemdar í baki, sem starfsmönnum Landspítalans fyrir mistök yfirsást að greina og veita meðferð við í framhaldi af rannsókn, sem þar var gerð 2. desember 1997.

Ákvæði héraðsdóms um málskostnað skal vera óraskað.

Áfrýjandi greiði stefndu, Guðrúnu Ólafíu Haraldsdóttur, Ólöfu Fjólu Haraldsdóttur og Stefáni Má Haraldssyni, hverju fyrir sig 100.000 krónur í málskostnað fyrir Hæstarétti.

 

 

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 15. apríl 2005.

                Mál þetta höfðaði Anna Þuríður Georgsdóttir, kt. 240949-7769, Kötlufelli 9, Reykjavík, með stefnu birtri 8. mars 2004 á hendur íslenska ríkinu, kt. 550169-2829, en heilbrigðisráðherra er stefnt fyrir þess hönd.  Málið var dómtekið að lokinni aðalmeðferð 18. mars sl. 

                Stefnandi krefst viðurkenningar á:  „... bótaskyldu stefnda vegna líkamstjóns sem stefnandi hlaut í kjölfar sýkingar í baki sem starfsfólki Landspítala fyrir mistök yfirsást að greina og meðhöndla samkvæmt upplýsingum sem fram komu í niður­stöðum beinaskanns sem framkvæmt var á Landspítalanum þann 2. desember 1997.”  Þá krefst stefnandi málskostnaðar. 

                Stefndi krefst sýknu af kröfum stefnanda og málskostnaðar. 

                Í stefnu er lýst langri sögu heilsufarskvilla sem angrað hafi stefnanda.  Segir að hún hafi frá unga aldri þjáðst af bakverkjum.  Bakverkir þessir hafi ágerst verulega eftir bílslys í september 1991. 

                Í nóvember 1995 var framkvæmd hryggspengingaraðgerð.  Í skjölum málsins kemur fram að stefnandi féll illa tvívegis á árinu 1996.  Ekki er ástæða til að rekja þau atvik eða viðbrögð við þeim, en stefndi var skoðuð á göngudeild nokkrum sinnum vegna bakverkja eftir þetta. 

                Í desember 1997 leitaði stefnandi til læknis vegna bakverkja, fyrst til heimilislæknis.  Greindist blóðskortur og var stefnandi lögð inn á Sjúkrahús Reykjavíkur þann 3. desember. 

                Daginn áður, 2. desember 1997, var framkvæmt beinaskann á stefnanda á Landspítala.  Í umsögn um þá rannsókn segir: 

                "Upphleðsla er svo fókalt verulega aukin vinstra megin á mótum L5 og Sl og þó sérstaklega á sacro-iliacamótunum vinstra megin. Hvort tveggja er þetta mjög áberandi í tómógrafíunni, og sést þar að efra svæðið svarar til bogans á L5, og raunar sést einnig verulega aukin upphleðsla í liðbolnum á L5. Neðra svæðið vinstra megin er rétt lateralt við þann stað þar sem málmpinni gengur inn í Sl.

                ÁLYKTUN:  Inflammation neðst í lumbalhrygg (L5) og á sacro-iliacamótunum. Sacro-iliitis? Osteomyelitis? Ekki beint líkt því sem um brot sé að ræða og fullmikið til að skýrast sem avulsion."

                Síðar svöruðu sérfræðingur og yfireðlisfræðingur Ísótópastofu Landspítalans fyrirspurn Landlæknis varðandi rannsóknina.  Í niðurlagi bréfs þeirra, sem dagsett er 10. mars 2000, segir að rannsóknin hafi þótt gefa grun um bólgusjúkdóm, en að ekki hefði verið hægt að útiloka að eingöngu væri um að ræða brot. 

                Halldór Jónsson jr., bæklunarlæknir, skoðaði myndirnar sjálfur 09.12.1997, þegar hann hitti stefnanda á göngudeild og taldi ekki ástæðu til aðgerða.  Í bréfi Halldórs til Landlæknis segir um innlögn stefnanda og aðgerðina 9. mars 1998 að þar hafi verið um blóðborna sýkingu að ræða sem beri yfirleitt mjög brátt að.  Kveðst hann telja að ekkert samband sé á milli þeirrar sýkingar og upphleðslunnar sem sást á beinaskanninu í desember. 

                Þremur mánuðum síðar, í byrjun mars 1998, leitaði stefnandi aftur til heimilislæknis síns vegna roðasvæðis yfir öri á bakinu. Setti hann stefnanda á pensillínmeðferð en þrátt fyrir það jókst roðinn sem varð til þess að hún var lögð inn á lyflækningadeild Landspítala þann 6. mars.  Voru þá járn og spengingartæki tekin, í aðgerð sem Halldór Jónsson framkvæmdi 10.03.1998. 

                Í aðgerðarlýsingu segir að sjúkdómsgreining sé „Infection and inflammatory reaction due to internal fixation device”.  Þar við er skráð sem athugasemd „Djúp sýking í kringum bakspengingu og á beintökustað”:  Síðan segir:  „Var nú innlögð akut vegna hita og bakverkja. Við skoðun kom í ljós vægur roði yfir aðgerðaröri og fluctuation undir húð.  CT sýndi mikinn abscess subcutant en ekki í kringum spengingartæki.  Venjuleg rtg.mynd  sýndi ekkert los á skrúfum.  Hér virðist vera um haematogen-sýkingu að ræða þar sem hún er búin að vera einkennalaus í allan þennan tíma og spöngin hefur gróið alveg eðlilega.  Vegna þessa er ástæða til aðgerðar.” 

                Um aðgerðina eru gerðar þessar athugasemdir í lýsingunni:  „Um leið og skorið er í húð spýtist út mjög gruggugur vökvi en ekki gröftur.  Komið er niður á cavitet sem liggur subcutant og opnast niður á beintökustað.  Gífurlegt slím er í köntum þessarar holu.  Fascian virðist í fyrstu vera alveg heil en við nánari skoðun kemur í ljós agnarlítið gat vinstra megin við miðlínu sem opnast hefur niður í málm.  Auk þess er gat frá beintökustaðnum inn á tækið.  Vegna þessa er einnig opnað í gegnum fasciu beggja vegna.  Mikill slímkenndur vefur er í kringum tækið vinstra megin.  Það er fjarlægt svo og allur slímvefur.  Hægra megin er ekkert slím en hins vegar er málmlitun í mjúkvefjum að ofanverðu og þar kemur í ljós að skrúfan er brotin.  Hún næst þó auðveldlega út.  Tekin eru strok og vefjasýni til ræktunar.  Aðgerðarsvæðið er skafið mjög vel og síðan skolað með Gentamycin-lausn. ... “

                Með bréfi 15. júlí 1998 kvartaði stefnandi til Landlæknisembættisins þar sem hún taldi athafnaleysi lækna stefnda hafa verið orsök þess að veikindi hennar urðu jafn alvarleg og raun bar vitni og að það hefði mátt koma í veg fyrir þau. 

                Landlæknisembættið komst að því í áliti sínu 7. apríl 2000 að ekki væri annað að sjá en að eðlilega hafi verið staðið að málum hvað varðar læknismeðferð þá sem stefnandi hlaut.   Nánar segir í niðurstöðum embættisins:

                „Einkum hefur verið athugað hvort Halldór Jónsson hafi fylgt eðlilega eftir svari við beinaskanni, sem hann fékk gert hjá Þuríði þann 02.12.1997.  Læknirinn fékk beinaskannið gert einkum í þeim tilgangi að athuga hvort um brot væri að ræða í kjölfar byltu, en ekkert benti til þess.  Hann skoðaði sjálfur beinaskannið og taldi ekki ástæðu til aðgerða, þrátt fyrir að á svari eðlisfræðings sé rætt um hugsanlega sýkingu í beini.  Konan hlaut vissulega sýkingu í kringum spengingarjárnin, en engin sýking reyndist vera í beini, en sýking aðlægt spengingarjárninu.  Tekið skal fram að beinaskann er ekki sértæk rannsókn og því erfitt að slá föstu um hvers konar meinsemd er að ræða í beinum þar sem óeðlileg upphleðsla á sér stað.  Halldór Jónsson taldi ekki klínískan grun um sýkingu í beini og við aðgerðina kom í ljós að svo var ekki.  Mat hans reyndist því rétt.  Beinaskann var skoðað á skrifstofu embættisins og styður það álit Halldórs Jónssonar.  Líklegast er að konan hafi haft blóðborna sýkingu, sem getur breiðst út mjög ört og valdið mikilli ígerð í mjúkvefjum.  Halldór Jónsson taldi í ekki ástæðu til að fylgja málinu sérstaklega eftir með tilliti til beinaskannsins.  Tekið skal fram að sökk var eðlilegt á þessum tíma, svo og hvít blóðkorn.  Ekki var unnt að gera segulómun á svæðinu vegna beinfestingartækjanna, sem annars hefði verið möguleiki á að gera.” 

                Stefnandi sætti sig ekki við niðurstöður Landlæknis.  Sendi lögmaður hennar bréf til Landspítala-háskólasjúkrahúss 6. október 2000.  Í bréfinu var krafist skaðabóta vegna þess heilsutjóns sem stefnandi taldi sig hafa orðið fyrir.  Var byggt á þeim atriðum sem málsókn þessi er reist á og verður lýst hér á eftir. 

                Bótakröfu stefnanda var hafnað.  Var það gert með bréfi ríkislögmanns 4. janúar 2001. 

                Vegna bótaréttar úr sjúklingatryggingu samkvæmt lögum nr.117/1993 gekkst stefnandi undir örorkumat hjá læknum Tryggingastofnunar ríkisins.  Í niðurstöðum matsins, dagsettu 5. mars 2001, segir m.a.:

                „...á sama tíma hafði verið tekið ísótópaskann af baki vegna vaxandi verkja í mjóbaki, niðurstaða þeirrar rannsóknar var að grunur væri um beinsýkingu, Halldór Jónsson taldi þó svo ekki vera. Um það bil rúmum þremur mánuðum síðar eða í byrjun mars 1998 fann hún roðasvæði á bakinu og hiti mældist 37,8° þetta jókst og hún var lögð inn á Landspítala þar sem kom í ljós graftarkýli aftan við hryggjartinda í mjúkvef en ekki í beini. Þetta var tæmt út og spúlað og hún varð betri og hitalaus. Upp úr þessu hefur hún haft stöðuga verki og eymsli í mjóbaki og hún er orðin öll illa haldin af verkjum um allan skrokkinn.

Niðurstaða: Ljóst er að fyrir umrædda aðgerð 1995 var Þuríður illan haldin af verkjum og óvinnufær, þannig er hún fyrir umrædda aðgerð mjög illa farin og með mikinn forskaða þannig að líðan hennar í dag verður að metast út frá því og meta verður því versnun þá sem hún kvartar um núna vegna afleiðinga þeirra atburða. Fyrir umræddar aðgerðir var hún illa haldin af verkjum í baki, hálsi og komin með verki og eymsli út um mest allan líkama. Telja verður þó að sýkingin hafi orsakað þó nokkra versnun þó ekki sé alveg með fullu hægt að sanna að hún sé vegna aðgerðarinnar þar sem hún kemur ekki fram fyrr en rúmum tveimur árum eftir aðgerðina. Telja verður þó rétt að Anna Þuríður njóti vafans. Með tilliti til þessa þykir nú rétt að meta þá varanlegu örorku sem hún telst hafa hlotið vegna framangreindra atburða. Við matið er stuðst við að henni hafi versnað í baki og hálsi og einnig að þreyta hafi aukist og einnig er tekið tillit til þess að blóðskortur sá er uppgötvaðist hjá henni hafi verið tengt notkun gigtarlyfja sem hafi valdið blæðingu í þörmum.  Tekið er mið af því að gigtarlyfjanotkun hafi verið meiri vegna mikilla verkja og er því tekið tillit til þess í mati þessu. Önnur einkenni sem hún kvartar um svo sem aukinn höfuðverkur, suð í eyrum og cataract er vart hægt að telja sem afleiðingu þessara atburða. 

                Sjúkdómsgreining(ar): M54.8 

                Niðurstaða: Varanleg örorka telst hæfilega metin 20% frá 03.12.97."

                Málsástæður stefnanda. 

                Stefnandi byggir kröfur sínar a.v. á því að starfsmenn Landspítala hafi gert mistök við greiningu og meðferð í kjölfar niðurstöðu þess beinaskanns sem hún gekkst undir á Landspítala þann 2. desember 1997.  Í niðurstöðunum hafi komið fram vísbendingar um bólgusjúkdóm.  Þá hafi verið framkvæmd svokölluð ísótópa- eða sneiðmyndarannsókn.  Þessar rannsóknir hafi gefið vísbendingar um að eitthvað mikið amaði að í mjóbaki stefnanda.  Bendir stefnandi á að í bréfi Guðmundar Jóns Elíassonar og Eysteins Péturssonar til landlæknis, dags. 10. mars 2000, segi að rannsóknin hafi vakið grun um bólgusjúkdóm (sacroillitis og/eða osteomyelitis), en að ekki væri hægt að útiloka að eingöngu væri um að ræða brot. 

                Stefnandi telur að niðurstaðan hefði með réttu átt að kalla á frekari rannsóknir og viðbrögð.  Niðurstaðan hafi ekki verið kynnt stefnanda eða heimilislækni hennar.  Á sama tíma hafi stefnandi verið í viðamiklum rannsóknum eftir bráðainnlögn á Sjúkrahús Reykjavíkur vegna blóðskorts.  Megi ætla að hefðu niðurstöður beinaskannsins borist til þeirra sem að þeirri rannsókn stóðu, hefði verið unnt að bregðast við sýkingunni í tíma. 

                Stefnandi telur að þó að Halldór Jónsson hafi réttilega útilokað að um væri að ræða sýkingu í beini, hafi verið aðrar ástæður fyrir mikilli upphleðslu og þær hafi ekki verið athugaðar.  Meinsemdin hafi verið til staðar.  Ekki hafi mátt láta staðar numið með því að útiloka sýkingu í beinum, heldu hafi átt að framkvæma frekari rannsóknir til að komast að orsökum upphleðslunnar.  Þó útilokað væri að sýkingin tengdist sérsviði Halldórs Jónssonar hefði hann átt að vísa vandamálum stefnanda áfram til sérfræðinga á öðrum sviðum.  Sú ákvörðun að senda stefnanda ekki í áframhaldandi rannsóknir séu mistök sem stefndi verði að bera ábyrgð á. 

                Ekki er gerð nákvæm grein fyrir líkamstjóni því sem stefnandi telur sig hafa orðið fyrir.  Eftir sýkinguna hafi ýmislegt farið á verri veg í lífi stefnanda. Þau einkenni, sem rekja megi til sýkingar sem vegna mistaka var ekki greind og meðhöndluð, hafi verið metin til 20% varanlegrar örorku af tryggingalækni. Það mat telur stefnandi að staðfesti líkamstjón, þó svo að töluleg kröfugerð hafi ekki verið sett fram.

                Stefnandi krefst viðurkenningar bótaskyldu samkvæmt heimild í 2. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991.  Hún vísar til meginreglu íslensks réttar um ábyrgð vinnuveitanda á skaðaverkum starfsmanna, reglunnar um húsbóndaábyrgð. 

                Málsástæður stefnda. 

                Stefndi kveðst byggja á því að stefnandi hafi fengið vandaða læknismeðferð.  Mótmælir hann fullyrðingum um hvað hafi falist í umræddu beinaskanni. 

                Stefndi telur að ekki sé fullnægt skilyrðum bótaábyrgðar.  Ekki sé orsakasamhengi milli athafna eða athafnaleysis starfsmanna stefnda og meints tjóns stefnanda.  Þá sé heldur ekki fullnægt skilyrðum bótareglna um sök og ólögmæti. 

                Stefndi telur ósannað að sýking hafi verið til staðar hjá stefnanda 2. desember 1997.  Aðrar orsakir séu fyrir vanlíðan stefnanda en þær sem byggt sé á í stefnu.  Þær orsakir séu stefnda óviðkomandi.  Telur stefndi að sýking sú sem stefnandi fékk og var greind í mars 1998 hafi verið blóðborin sýking og að hana hafi borið brátt að.  Styður stefndi þetta við álit Halldórs Jónssonar og niðurstöður Landlæknis. 

                Stefndi segir að með beinaskanninu hafi verið kannað hvort stefnandi hefði brotnað.  Fyrst hafi verið tekin röntgenmynd, en síðan beinaskann.  Stefndi segir að beinaskann sé ekki sértæk rannsókn fyrir sýkingar.  Líta þurfi til fleiri atriða þegar metið er hvort sýking sé til staðar.  Telur hann að ekkert hafi bent til sýkingar, t.d. hafi ekki verið hækkað sökk, ekki hækkun á fjölda hvítra blóðkorna og ekki heldur langvarandi blóðleysi.  Eðlilega hafi verið að greiningu stefnanda staðið.  Kveðst stefndi byggja á því að sýking hafi ekki verið til staðar í desember 1997.  Stefnandi hafi þá komið inn á sjúkrahús vegna annars sjúkdómsástands. 

                Stefndi segir að sýkingin sem fram kom í mars 1998 hafi verið mjög bráð.  Járn hafi verið fjarlægð og stefnandi hafi fengið viðeigandi meðferð.  Sýkingin hafi verið upprætt.  Áframhaldandi verkir hafi verið ótengdir þessari sýkingu. 

                Stefndi bendir á að skoðun framkvæmd 18. ágúst 2001 sýni að ástand stefnanda haldi áfram að versna þó sýking hafi aldrei verið í beini og sýking í mjúkvef hafi verið upprætt.  Þetta sýni að ástand stefnanda nú tengist ekki umræddri sýkingu. 

                Forsendur og niðurstaða. 

                Heimilt er að höfða mál til viðurkenningar á bótaskyldu, án þess að jafnframt sé gerð krafa um tiltekna peningagreiðslu.  Styðst þetta við 2. mgr. 25. gr. laga nr. 91/1991 og skýrt fordæmi í dómi Hæstaréttar 7. október 1999 í máli nr. 166/1999.  Af öðrum dómi réttarins, í máli nr. 146/2001 (uppkveðinn 4. maí 2001), verður þó ráðið að sýna verður fram á að tjón hafi orðið, sem krafist er viðurkenningar bótaskyldu fyrir.  Stefndi féll raunar undir rekstri málsins frá frávísunarkröfu sinni, en nauðsynlegt er þrátt fyrir það að kanna hvort forsenda er til þess að dæma mál þetta efnislega. 

                Í áðurgreindu örorkumati eða slysamati frá 5. mars 2001 er komist að þeirri niðurstöðu að ástand stefnanda hafi versnað vegna spengingarinnar í baki og þeirrar sýkingar sem fram kom og var upprætt í mars 1998 Er þessi breyting til hins verra vegna sýkingar metin til 20% örorku.  Telja má ljóst að hér sé reynt að meta þá breytingu til hins verra sem læknirinn telur að hafi orðið á heilsu stefnanda vegna sýkingarinnar sem upp kom í spengingarsvæðið. Hins vegar er ekki tekin afstaða til þess í örorkumatinu, að hve miklu leyti þessi örorka stafar af töfum á greiningu sýkingarinnar Með því að byggja beinlínis á þessu mati hefur stefnandi því ekki  afmarkað skýrt hvaða tjón það er sem hún krefst viðurkenningar bótaskyldu fyrir.  Kemur ágreiningur um orsakatengsl og sönnun fyrir tjóni þá til skoðunar er bótagrundvöllur verður kannaður. 

                Niðurstaða sú sem lýst er í bréfi Ísótópastofunnar til lækna sýndi að í mjóhrygg stefnanda var upphleðsla, en þrátt fyrir það var tekin ákvörðun um að aðhafast ekki. 

                Í gögnum málsins kemur fram að stefnandi hafði verulega verki eftir fall 28. nóvember 1996.  Hún hafði fengið morfínskyld verkjalyf um tíma og sprautumeðferð.  Þá hafði hún verið lögð inn á Reykjalund til endurhæfingar vegna sama vandamáls, en án árangurs.  Í framhaldi af skoðun heimilislæknis 3. desember 1997 var stefnandi lögð inn á lyflækningadeild vegna blóðleysis,.  Engin ákveðin skýring fannst á blóðleysinu. 

                Í göngudeildarnótu 9. desember 1997 kemur fram að stefnandi hafi hríðhorast og haft verki í baki eftir fallið ári áður.  Þá er vikið að legu stefnanda á lyflækningadeild sem var þá að ljúka og rannsóknum á blóðleysi.  Kemur fram að magablæðing sé talin líkleg skýring.  Í nótunni kemur fram að stefnandi hafi verið í beinaskanni sem sýni engin örugg merki um sprungumyndun í beinspengingunni.  Ekki er hér  minnst á athugasemd í svari Ísótópastofunnar sem áður er getið. 

                Þegar litið er til allra þeirra upplýsinga sem lágu fyrir er stefnandi var skoðuð 9. desember 1997 verður að telja að bregðast hefði átt við.  Rétt hefði verið að framkvæma frekari rannsóknir til að útiloka sýkingu í beini eða aðlægum mjúkvefjum á þeim stað sem aukinni upphleðslu er lýst í beinaskanninu.  Slíkt hefði mátt gera með t.d. frekari myndgreiningarrannsóknum, blóðrannsóknum og ástungu eða sýnatöku.  Verður að leggja það læknisfræðilega mat á að viðbrögð lækna stefnda hafi verið ófullnægjandi og frekari markvissari aðgerða hafi verið þörf 

             Nú verður ekki aflað frekari gagna um þá upphleðslu sem til staðar var í desember 1997.  Hugsanlegt er  að sýking sú sem uppgötvaðist og upprætt var í mars 1998 hafi verið blóðborin sýking og myndast mjög hratt.  Ástand stefnanda á þessum tíma veitir nokkrar líkur fyrir því.  Þetta verður þó ekki talið sannað.  Margt bendir einnig til þess að um sé að ræða sýkingu sem sennilega hefði mátt sjá í desember 1997, ef gripið hefði verið til viðeigandi markvissra rannsókna, eins og að framan er lýst. Heilsufar stefnda í desember 1997 getur einnig bent til þess að sýking hafi verið til staðar þegar á þeim tíma. Stærð sýkingarsvæðis og útlit eins og fram kemur í aðgerð 10.03.1998 bendir til að sýkingin hafi verið til staðar í nokkurn tíma þó ekki verði fullyrt hversu lengi. Staðsetning sýkingar kemur einnig heim og saman við niðurstöðu beinaskanns 02.12.1997.  Má og nefna að aukin upptaka á beinaskanni þá getur hafa verið af völdum sýkingar í aðlægum mjúkvefjum.  Hvort sýkingin hafi verið blóðborin eða ekki er þannig læknisfræðilegt álitaefni.

                Að öllu virtu verður annar hvor kosturinn ekki talinn að mun líklegri.  Verður að leggja sönnunarbyrði um þetta atriði á stefnda, þar sem eðlileg viðbrögð í desember 1997 hefðu að líkindum leitt til þess að betri vitneskja lægi fyrir um upphleðsluna og hvort þar var um að ræða sýkingu.  Þar sem sönnun hefur ekki tekist um að um nýsprottna sýkingu hafi verið að ræða í mars verður að miða við að hana hefði mátt uppræta þegar í desember 1997, en telja verður að það hafi þá verið mögulegt. 

                Ástandi stefnanda er lýst í örorkumati sem unnið var 5. mars 2001 vegna sjúklingatryggingar samkvæmt ákvæðum þágildandi laga nr. 117/1993.  Mat þetta beinist ekki einvörðungu að því sem mál þetta fjallar um.  Þar er fjallað um ástand sem rakið verður til afleiðinga þeirrar sýkingar sem fram kom og var upprætt.  Hvorki þar né í öðrum gögnum málsins er gerð tilraun til að afmarka sérstaklega  hvaða afleiðingar verði raktar til þess að ekki var gripið til ráðstafana 9. desember 1997. 

                Almennt má gera ráð fyrir því að sýking valdi því meiri skaða því lengur sem dregst að greina hana og meðhöndla.  Óvissa er um þetta atriði, en líklegt er að talsverður skaði hljótist af svo langri bið sem hér um ræðir.  Verður einnig hér að snúa sönnunarbyrðinni við og leggja það á stefnda að sýna fram á að afleiðingar þær sem lýst er í örorkumatinu séu ekki afleiðing þess að dróst að uppræta umrædda sýkingu. 

                Að þessu virtu verður að fallast á kröfu stefnanda um viðurkenningu bótaskyldu.  Samkvæmt þessum úrslitum verður stefnda gert að greiða stefnanda málskostnað, sem ákveðst 350.000 krónur.  Hefur þá verið tekið tillit til virðisaukaskatts. 

             Dóm þennan kveða upp Jón Finnbjörnsson, héraðsdómari, og meðdómandinn Ragnar Jónsson, bæklunarskurðlæknir.  Meðdómandinn Sigurður Heiðdal, sérfræðingur í lyflækningum og smitsjúkdómum, skilar sératkvæði. 

D ó m s o r ð

                Viðurkennd er bótaskylda stefnda, íslenska ríkisins, vegna þess tjóns er stefnandi, Anna Þuríður Georgsdóttir, hlaut af sýkingu við beinspengingarjárn í baki og lýst er í framangreindu örorkumati. 

                Stefndi greiði stefnanda 350.000 krónur í málskostnað. 

 

Sératkvæði Sigurðar Heiðdal í héraðsdómsmálinu nr. 2433/2004

             Ég er sammála meirihluta dómsins fram að þeim stað í niðurstöðukafla þeirra er hefst með orðunum Nú verður ekki aflað frekari gagna um þá upphleðslu...

             Tel ég að framhaldið ætti að hljóða svo:

             Nú verður ekki aflað frekari gagna um þá upphleðslu sem til staðar var í desember 1997.  Fallast ber á það að sýking sú sem uppgötvaðist og upprætt var í mars 1998 hafi hugsanlega verið blóðborin sýking og myndast mjög hratt.  Ástand stefnanda á þessum tíma veitir nokkrar líkur fyrir því.  Þetta verður þó ekki talið sannað.  Ekki er heldur hægt að útiloka að um sé að ræða sýkingu sem hefði mátt greina í desember 1997, ef gripið hefði verið til viðeigandi rannsókna, eins og að framan er lýst. Má þar nefna að aukin upptaka á beinaskanni þá getur hafa verið af völdum sýkingar. 

             Á hinn bóginn þá ræktaðist úr sýkingarstaðnum bakterían Streptococcus mitis.  Hún tilheyrir svokölluðum viridans streptococcum sem eru bakteríur sem fyrst og fremst eru til staðar í munnholi fólks. Bakteríur þessar eru mjög vel þekktar að því að valda alvarlegum blóðbornum sýkingum, t.d. eftir tannaðgerðir og aðrar aðgerðir í munnholi.  Hin bakterían sem ræktaðist er Staphylococcus coagulasa neikvæður. Það er baktería sem lifir á húðinni og ræktast oft með þegar um er að ræða sýkingar í húð og mjúkvefjum. Er hún þá talin vera „mengun” eða ómarktæk ef annar líklegri orsakavaldur finnst, sem í þessu tilfelli er Streptococcus mitis.  Hinsvegar ber að nefna það einnig að Staphylococcus coagulasa neikvæður getur sjálfur valdið sýkingum. Er þá oftast um að ræða einkennalitlar og “mallandi” sýkingar sem getur tekið talsverðan tíma að greina. Það er því vel hugsanlegt að þessi baktería hafi verið að valda sýkingu sem þegar var til staðar og kom þá fram á beinaskanninu 3. desember 1997. En hafi svo verið, væri ósennilegt að Streptococcus mitis ræktaðist  einnig. 

             Ástandi stefnanda er lýst í örorkumati sem unnið var 5. mars 2001 vegna sjúklingatryggingar samkvæmt ákvæðum þágildandi laga nr. 117/1993.  Mat þetta beinist ekki einvörðungu að því sem mál þetta fjallar um.  Þar er fjallað um ástand sem rakið verður til afleiðinga spengingarinnar og þeirrar sýkingar sem fram kom og var upprætt.  Hvorki þar né í öðrum gögnum málsins er gerð tilraun til að afmarka sérstaklega  hvaða afleiðingar megi rekja til þess að ekki var gripið til ráðstafana 9. desember 1997.  Það athugast í þessu sambandi að örorkukmatið byggir að litlu leyti á hlutlægum einkennum.  Er því lítil stoð í matinu er kannað er hvort og að hve miklu leyti ástand stefnanda er lakara en ella vegna seinkunar á viðbrögðum. 

             Að öllu virtu verður að telja mun líklegra að sýkingin sem upprætt var í mars hafi verið bráð, blóðborin sýking.  Verður vanrækslu lækna stefnda ekki um hana kennt.  Verður því að hafna kröfum stefnanda um viðurkenningu bótaskyldu og sýkna stefnda af kröfum hans.