Miðvikudaginn 27. mars 2013.
Nr. 217/2013.	Lögreglustjórinn á Suðurnesjum (Alda Hrönn Jóhannsdóttir fulltrúi) gegn X (Bjarni Hauksson hrl.)

Kærumál. Gæsluvarðhald. A. liður 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Stjórnarskrá. Frelsissvipting. Vítur.

Kærður var úrskurður héraðsdóms þar sem X var gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi á grundvelli a. og b. liða 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Með dómi Hæstaréttar var X gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli a. liðar sama lagaákvæðis og var gæsluvarðhaldinu markaður skemmri tími en í úrskurði héraðsdóms. X hafði áður verið úrskurðaður í gæsluvarðhald til 25. mars 2013 klukkan 16. Þann sama dag klukkan 15:50 var X leiddur fyrir dómara. Degi síðar var hinn kærði úrskurður kveðinn upp og X með honum gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi. Í dómi Hæstaréttar kom fram að X hefði með þessu verið sviptur frelsi í tæpan sólahring án lagaheimildar. Hefði því verið brotið gegn skýrum fyrirmælum 1. mgr. 67. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944. Var þetta talið stórlega vítavert.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Eiríkur Tómasson og Benedikt Bogason og Ingveldur Einarsdóttir settur hæstaréttardómari. 

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 26. mars 2013 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 27. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 26. mars 2013 þar sem varnaraðila var gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til mánudagsins 22. apríl 2013 klukkan 16. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, til vara að beitt verði farbanni í stað gæsluvarðhalds, en að því frágengnu að varðhaldinu verði markaður skemmri tími.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Eins og rakið er í hinum kærða úrskurði er varnaraðili sakaður um stórfellt fíkniefnabrot sem varðað getur við 173. gr. a. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Hann var handtekinn 3. mars 2013, skömmu eftir að hann kom hingað til lands frá London, en látinn laus síðar þann dag. Með úrskurði héraðsdóms 18. mars 2013 var varnaraðila síðan gert, að kröfu sóknaraðila, að sæta gæsluvarðhaldi til mánudagsins 25. sama mánaðar klukkan 16 á grundvelli a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Sá úrskurður var kærður til Hæstaréttar sem staðfesti hann með dómi 20. mars 2013 í máli nr. 183/2013.

Sóknaraðili krefst þess að gæsluvarðhald yfir varnaraðila verði framlengt, fyrst og fremst með vísan til rannsóknarhagsmuna. Vegna þess hve miklir hagsmunir eru í húfi að mál þetta upplýsist verður fallist á þá kröfu á grundvelli a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008, en eins og atvikum er háttað eru önnur og veigaminni úrræði tiltæk til að tryggja nærveru varnaraðila en gæsluvarðhald. Þegar sakborningur sætir frelsissviptingu ber sérstaklega að hraða rannsókn sakamáls. Af þeim sökum verður gæsluvarðhaldi yfir varnaraðila markaður sá tími sem í dómsorði greinir.

Samkvæmt 1. mgr. 67. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. 5. gr. stjórnarskipunarlaga nr. 97/1995, má engan svipta frelsi nema samkvæmt heimild í lögum. Í fyrsta málslið 1. mgr. 97. gr. laga nr. 88/2008 segir að gæsluvarðhald skuli ákveðið með úrskurði dómara þar sem því skuli markaður ákveðinn tími. Eins og áður greinir lauk gæsluvarðhaldi því, sem varnaraðila var upphaflega gert að sæta, mánudaginn 25. mars 2013 klukkan 16. Samkvæmt endurriti úr þingbók var hann leiddur fyrir dómara þann dag klukkan 15.50, en hinn kærði úrskurður ekki kveðinn upp fyrr en þriðjudaginn 26. mars klukkan 14.48. Á tímabilinu frá því að gæsluvarðhaldið rann út, þar til hinn kærði úrskurður var kveðinn upp, var varnaraðili í haldi lögreglu. Í öðrum málslið 1. mgr. 97. gr. laga nr. 88/2008 er svo fyrir mælt að gæsluvarðhald verði ekki framlengt nema til komi nýr úrskurður. Samkvæmt því var varnaraðili sviptur frelsi í tæpan sólarhring án lagaheimildar og með því brotið gegn skýrum fyrirmælum 1. mgr. 67. gr. stjórnarskrárinnar. Er það stórlega vítavert.

Dómsorð:

Varnaraðili, X, sæti áfram gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 5. apríl 2013 klukkan 16.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 26. mars 2013.

Lögreglustjórinn á Suðurnesjum hefur í dag krafist þess að X, þýskur ríkisborgari. fæddur [...] 1960, verði með úrskurði Héraðsdóms Reykjaness gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi allt til mánudagsins 22. apríl 2013, kl. 16:00 og að á þeim tíma verði kærða gert að sæta gæslu án takmarkana.

Kærði mótmælir kröfunni og krefst þess að henni verði hafnað og til vara að beitt verði vægara úrræði eins og farbanni.

Í greinargerð lögreglustjórans á Suðurnesjum segir að lögreglustjóranum á Suðurnesjum hafi borist tilkynning frá tollgæslunni í Flugstöð Leifs Eiríkssonar skömmu eftir miðnætti þann 3. mars 2013, um að kærði hefði verið stöðvaður á tollhliði, ásamt manni að nafni A, f.d. [...] 1971, vegna gruns um að þeir kynni að hafa fíkniefni falin í fórum sínum, í kjölfar komu þeirra hingað til lands með flugi [...] frá London. Kærði og A ferðuðust saman hingað til lands.

Ekkert saknæmt fannst við leit í farangri kærða eða A en strokupróf, sem tekin voru af kærða og A og prófuð voru í Itemizer greiningarvél Tollstjóra gáfu sterka svörun á amfetamín. Vaknaði því grunur um að kærði og A kynnu að hafa fíkniefni falin innvortis. Voru þeir því færðir í röntgenmyndatöku um hádegisbilið og var niðurstaðan sú að röntgenlæknir taldi ljóst að A hefði aðskotahluti í kviðarholi. Viðurkenndi A að hafa gleypt pakkningar sem innihéldu fíkniefni. Skilaði A 46 pakkningum af fíkniefnum sem hann hafði falið í líkama sínum. Hvað kærða varðar var niðurstaða röntgenlæknis sú að kærði hefði enga aðskotahluti í líkama sínum. Í farangri kærða fannst hins vegar símanúmer íslensks aðila.

Samkvæmt niðurstöðu tæknideildar lögreglustjórans á Höfuðborgarsvæðinu innihéldu pakkningarnar 46 sem A hafði falið í líkama sínum, samtals 283,29 g af meintu kókaíni.

Er lögreglu varð ljóst að kærði hefði ekki falin fíkniefni í líkama sínum eða í farangri sínum var kærða sleppt úr haldi lögreglu síðdegis sunnudaginn 3. mars. Skýrslutökur fóru fram yfir kærða sunnudaginn 3. mars og mánudaginn 4. mars. Við skýrslutökurnar kom m.a. fram að kærði þekkti A og þeir væru góðir kunningjar. Gaf kærði þá skýringu á ferðalagi sínu hingað til lands að hann hafi ætlað að hitta íslenskan aðila hér á landi og símanúmerið sem fannst í fórum kærða tilheyrði þeim aðila. Ætlaði kærði m.a. að skoða sig um hér á landi og vonandi mynda tengsl við hugsanlega viðskiptafélaga en kærði starfar í fasteignabransanum að eigin sögn. Hvað A varðaði, þá greindi kærði frá því að hann hafi greint A frá því að hann hygðist fara til Íslands í stutt frí og A hafi því næst spurt hvort að hann mætti koma með. Kærði hafi tekið vel í það og lánað A peninga fyrir flugfarinu, en A hefur að sögn kærða verið atvinnulaus um hríð og á ekki mikla peninga. Aðspurður hvort að kærði hafi vitað að A hefði haft fíkniefni falin í líkama sínum sagðist kærði ekki hafa hugmynd um það.

A hefur verið yfirheyrður í tvígang vegna málsins. Við fyrri yfirheyrsluna yfir A greindi hann frá því að hann hafi ætlað sér að flytja fíkniefnin hingað lands og selja þau. Hann hafi heyrt að hér væri auðvelt að selja fíkniefni og fyrir þau fengist gott verð. A kvaðst ekki þekkja neinn hér á landi en taldi að það yrði ekki erfitt að finna aðila hér á landi sem hægt væri að selja efnin til aðspurður um það hvort að kærði hefði átt einhvern þátt í því að flytja fíkniefnin hingað til lands neitaði A því.

Við seinni yfirheyrsluna yfir A breytti hann fyrri framburði sínum, m.a. á þann veg að hann hafi verið fengin til að flytja fíkninefnin hingað til lands gegn greiðslu. Hann hafi átt að afhenda fíkniefnin Íslendingnum sem kærði var með símanúmerið hjá. Kærði hafi séð um öll samskipti við Íslendinginn. Aðspurður um það hvort kærði hafi vitað af því að A hefði fíkniefni í fórum sínum svaraði A því að það gæti svo sem vel verið að hann hafi vitað eitthvað.

Lögregla hefur yfirheyrt B, kt. [...], ætlaðan samverkamann kærða. Hefur hann borið um að aðili sem kvaðst heita C hafi haft samband við hann til að kynna honum ávaxtakaffi. Sá aðili hafi svo haft samband við hann fyrir flugið til Íslands og tilkynnt honum af komu hans til landsins um kvöldið. Eftir að kærði hafi verið laus hafi hann haft samband við B í því skyni að biðja hann um að bera um tilbúna sögu sem B kvaðst ekki hafa verið tilbúinn til.

Það er mat lögreglu að kærði hafi verið full meðvitaður um að hann hefði fíkniefni falin í líkama sínum og hann hafi verið einskonar fylgdarmaður A.

Vísast nánar til meðfylgjandi gagna málsins.

Rannsókn máls þessa er á í fullum gangi. Lögregla vinnur nú að því að rannsaka aðdragandann að ferð kærða og A hingað til lands og tengsl þeirra við hugsanlega vitorðsmenn á Íslandi og eða erlendis, auk annarra atriða sem lögregla telur að séu mikilvæg vegna rannsóknar málsins. Þá vinnur lögregla einnig að því staðreyna framburði aðila en mikið ber í milli.

Lögregla telur að hin meintu fíkninefni sem fundust í fórum A hafi verið ætluð til sölu og dreifingar hér á landi og að kærði eigi beina aðild að innflutningnum. Þá telur lögregla einnig, miðað við það magn meintra fíkniefna sem hald hefur verið lagt á í málinu, að háttsemi kærða og A kunni að varða við ákvæði 173. gr. a almennra hegningarlaga nr. 19/1940 auk ákvæði laga nr. 65/1974 um ávana- og fíkniefni.

Þá telur lögregla að ætla megi að kærði kunni að torvelda rannsókn málsins og hafa áhrif á samseka gangi hann laus. Þá telur lögregla einnig hættu á að kærði verði beittur þrýstingi og að reynt verði að hafa áhrif á kærða, af hendi samverkamanna kærða, gangi hann laus, á þessu stigi rannsóknar lögreglu.

Ákærði er erlendur ríkisborgari sem virðist ekki hafa nein tengsl hér á landi. Af þessum sökum telur lögregla hættu á að ákærði muni reyna að komast úr landi eða leynast ellegar koma sér með öðrum hætti undan málsókn eða fullnustu refsingar gangi hann laus meðan mál hans er til meðferðar hjá lögreglu. Af þessum sökum telur lögregla að skilyrðum b. liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála, um áframhaldandi gæsluvarðhald, sé fullnægt í málinu.

Með vísan til alls framangreinds, rannsóknarhagsmuna, a- og b-liða 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88, 2008 um meðferð sakamála, 173. gr.a almennra hegningarlaga nr. 19, 1940 og laga nr. 65, 1974 um ávana og fíkniefni telur lögreglustjóri brýna rannsóknarhagsmuni standa til þess að kærða verði áfram gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til mánudagsins 22. apríl 2013

Samkvæmt framangreindu, svo og með vísan til gagna málsins, er fallist á það með lögreglustjóra að kærði sé undir rökstuddum grun um að hafa framið brot sem fangelsisrefsing liggur við. Rannsókn málsins er talin umfangsmikil og í fullum gangi. Gangi kærði laus má ætla að hann muni torvelda rannsókn málsins með því að hafa áhrif á samseka eða vitni. Samkvæmt þessu telst fullnægt skilyrðum a. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála til þess að kærða verði gert að sæta gæsluvarðhaldi og er krafa lögreglustjórans á Suðurnesjum því tekin til greina eins og hún er sett fram og nánar greinir í úrskurðarorði. Þá fellst dómari einnig á rökstuðning lögreglustjóra um að skilyrði b-liðar  1. mgr. 95. gr. laga 88, 2008 séu uppfyllt. Í ljósi þess að fram kemur í greinargerð rannsakara sem liggur frammi í dóminum sem rannsóknargagn að eftir er að ná til manna sem virðast tengjast málinu, telur dómari rannsóknarhagsmuni ekki nægilega verndaða með því að setja kærða í farbann í stað gæsluvarðhalds. Einnig kemur fram í rannsóknargögnum að nefndur A sagði í yfirheyrslu þann 14. þ.m. að kærði hefði keypt kókaín það sem A var látinn gleypa og var með innvortis við komuna til landsins 4. mars sl. Verður því að öllu virtu fallist á kröfu lögreglustjóra eins og hún er fram sett.

                Sveinn Sigurkarlsson héraðsdómari kveður upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

                Kærði, X, þýskur ríkisborgari. fæddur [...] 1960, skal sæta gæsluvarðhaldi allt til mánudagsins 22. apríl 2013, kl. 16:00.