Fimmtudaginn 1.apríl 2004.
Nr. 407/2003.	Eðvald Möller (Ástráður Haraldsson hrl.) gegn Tækniháskóla Íslands (Skúli Bjarnason hrl.)

 

Ráðningarsamningur. Vinnulaun. Vanreifun. Frávísun máls frá héraðsdómi.

E deildi við vinnuveitandann T um launaútreikning. Að málatilbúnaði E virtum þótti málið svo vanreifað af hans hálfu að óhjákvæmilegt var að vísa því sjálfkrafa frá héraðsdómi.  

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Árni Kolbeinsson og  Ingibjörg Benediktsdóttir.

Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 15. október 2003 að fengnu áfrýjunarleyfi. Hann krefst þess að stefndi verði dæmdur til að greiða sér 276.082 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt III. kafla vaxtalaga nr. 25/1987 af nánar tilgreindum fjárhæðum frá 1. febrúar 2000 til 1. júlí 2001, en samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá þeim degi til greiðsludags. Þá krefst hann málskostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti.

Stefndi krefst aðallega staðfestingar héraðsdóms og málskostnaðar fyrir Hæstarétti, en til vara að krafa áfrýjanda verði lækkuð og málskostnaður falli niður. 

Samkvæmt því, sem fram er komið í málinu, hóf áfrýjandi störf á árinu 1993 sem kennari hjá stefnda, sem þá hét Tækniskóli Íslands, og hafði meðal annars með höndum umsjón og kennslu í tveimur námsgreinum, sem nefndar voru upplýsingatækni I og II. Hann kveður laun sín vegna þessara starfa hafa verið ákveðin eftir sérstakri reiknireglu, þar sem lýst hafi verið hvernig umreikna ætti fjölda fyrirlestra og verklegra tíma eftir kennslumati til vinnustunda, sem greitt yrði fyrir. Vísar hann til þess að reiknireglan hafi komið fram í bréfi til hans 18. nóvember 1998 frá deildarstjóra rekstrardeildar stefnda. Upp frá því hafi átt að ákveða laun hans samkvæmt því, sem í bréfinu greindi, en þó með breytingu, sem tengdist því að vægi áðurnefndra kennslugreina í námi hafi verið aukið úr 2,5 einingum í 3 einingar haustið 1999. Af þeim sökum hafi honum borið að fá greitt 11,03% álag á laun, sem hann hafi og fengið á haustönn 1999. Þessi greiðsla hafi á hinn bóginn fallið niður á vorönn 2000.

Í héraðsdómsstefnu greinir frá því að áfrýjandi reisi málsókn þessa á því að honum beri að fá laun úr hendi stefnda samkvæmt reiknireglunni, sem fram kom í áðurnefndu bréfi 18. nóvember 1998, með þeirri breytingu að við launin legðist 11,03% álag, sem áfrýjandi kveður hafa verið staðfest með bókun á deildarstjórnarfundi rekstrardeildar stefnda 8. maí 2000. Í stefnunni er sundurliðað hvernig áfrýjandi telur að reikna hefði átt laun hans vegna vorannar 2000 og haustannar á sama ári. Á fyrrnefndu önninni hafi reiknaðar vinnustundir hans átt réttilega að teljast 1.099,3, en umrætt 11,03% álag hafi svarað til 121,3 vinnustunda og heildarfjöldi þeirra því átt að vera 1.220,6. Hann hafi á hinn bóginn fengið greitt fyrir 1.078,4 vinnustundir eða 142,2 færri en rétt hefði verið. Á haustönn 2000 hafi hann verið í leyfi, en þó átt að fá nokkurn hluta launa eftir sérstöku samkomulagi við þann, sem leysti hann þá af í starfi. Í stefnunni er því lýst hvernig áfrýjandi telur að rétt hefði verið að reikna út laun sín samkvæmt samkomulaginu, en að meðtöldu 11,03% álagi hefði hann átt að fá greitt fyrir 157,7 vinnustundir. Á þessu tímabili hafi stefndi greitt honum fyrir 168,8 vinnustundir, sem hafi þannig verið ofreiknaðar um 11,1. Telur áfrýjandi sig samkvæmt þessu eiga ógreidd laun fyrir 131,1 vinnustund og sé fjárhæð þeirra sú, sem krafa hans í málinu hljóðar á.

Í málatilbúnaði áfrýjanda er ekki að sjá aðrar skýringar á ágreiningi um útreikning launa hans en þær, sem varða rétt hans til að fá fyrrnefnt 11,03% álag reiknað ofan á vinnustundir. Samkvæmt framangreindri sundurliðun áfrýjanda á því hvernig rétt hefði verið að reikna út laun hans kemur álag þetta á hinn bóginn ekki heim og saman við þann fjölda vinnustunda, sem hann telur sig vanhaldinn um laun fyrir. Um önnur deiluatriði varðandi útreikning launanna liggja engar viðhlítandi skýringar fyrir af hendi áfrýjanda, en stefndi heldur því fram, svo sem í héraðsdómi greinir, að áfrýjandi hafi fengið vegna annarra orsaka meira greitt en honum hefði með réttu borið. Þegar þetta er virt er málið svo vanreifað af hálfu áfrýjanda að óhjákvæmilegt er að vísa því sjálfkrafa frá héraðsdómi.

Rétt er að aðilarnir beri hvor sinn kostnað af málinu í héraði og fyrir Hæstarétti.

Dómsorð:

Máli þessu er vísað frá héraðsdómi.

Málskostnaður í héraði og fyrir Hæstarétti fellur niður.

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 4. júní 2003.

                Mál þetta, sem dómtekið var 10. apríl sl. er höfðað með stefnu birtri 6. maí 2002.

Stefnandi er Eðvald Möller, Bæjargili 76, Garðabæ.

                Stefndi er Tækniháskóli Íslands, Höfðabakka 9, Reykjavík.

                Dómkröfur stefnanda eru þær að stefndi verði dæmdur til að greiða honum  skuld samtals að fjárhæð 276.082 krónur ásamt dráttarvöxtum skv. III. kafla vaxtalaga nr. 25/1987 af 61.350 krónum frá 1. febrúar 2000 til 1. mars 2000, af 122.700 krónum frá þeim degi til 1. apríl 2000, af 184.050 krónum frá þeim degi til 1. maí 2000, af 245.400 krónum frá þeim degi til 1. júní 2000, af 276.082 krónum frá þeim degi til 1. júlí 2001 en með dráttarvöxtum skv. III. kafla vaxtalaga nr. 38/2001 frá þeim degi til greiðsludags. Þá er krafist málskostnaðar

Dómkröfur stefnda eru þær að hann verði sýknaður af öllum kröfum stefnanda. Til vara er krafist lækkunar á dómkröfum stefnanda. Í báðum tilvikum er krafist skuldajöfnunar vegna ofgreiðslu á haustmisseri 2000 á móti hugsanlegri greiðsluskyldu stefnda vegna vormisseris 2000.

Þá er í báðum tilvikum krafist málskostnaðar úr hendi stefnanda

 

MÁLSATVIK

Stefnandi er lektor við Tækniskóla Íslands og hefur verið um nokkurra ára skeið. Hann var m.a. umsjónarmaður kennslu áfanganna Upplýsingatækni I og II í rekstrardeild skólans og sá að jafnaði um kennslu í þeim áföngum sem og aðra kennslu eftir því sem þörf var á. Laun stefnanda vegna kennslu í áföngunum voru ákvörðuð samkvæmt sérstakri reiknireglu sem kom m.a. fram í bréfi núverandi deildarstjóra stefnda, Sverris Arngrímssonar til stefnanda, dags. 18. nóvember 1998. Haustið 1999 hafi verið gerðar breytingar á kjörum stefnanda í kjölfar þess að vægi áfanga þeirra sem stefnandi kenndi var aukið úr 2,5 einingum í 3,0 einingar. Greiðslur til kennara skyldu samkvæmt þeirri breytingu hækka um 11,03%. Stefnandi hafi fengið greitt samkvæmt því fyrir haustönn 1999. Breyting þessi hafi ennfremur verið staðfest á deildarstjórnarfundi stefnda þann 8. maí 2000. Nánari skýringu á álaginu sé að finna í bréfi deildarstjóra stefnda til rektors frá 11. september 2000. Stefnandi hafi hins vegar ekki fengið greitt samkvæmt breytingunni fyrir vorönn 2000 og hafi hann strax gert athugasemd við það. Óskaði Sverrir eftir að stefnandi sendi inn skriflega beiðni um leiðréttingu launa sem stefnandi gerði þann 22. júní 2000. Stefnandi kveðst ekki hafa fengið nein svör þrátt fyrir margítrekaðar tilraunir með rafpóstsendingum. Stefnandi hafi á sama tíma fengið leyfi frá störfum skólaárið 2000 til 2001, en staðgengill í hans stað verið ráðinn Ásmundur R. Richardsson. Stefnandi hafi haft milligöngu um ráðningu Ásmundar og unnið jafnhliða undirbúningsvinnu vegna kennslu næstu annar. Stefnandi og Ásmundur hafi gert samkomulag sín á milli um hvernig greiðslu vegna kennslu haustannar yrði skipt á milli þeirra.

Stefnandi hafi hins vegar ekki fengið leiðréttingu launa vegna vorannar 2000 þrátt fyrir tilraunir hans og kröfur þess efnis. Þannig hafi stefnandi haft af því fregnir að mati á áfanganum hefði verið breytt án atbeina hans eða staðgengils hans Ásmundar. Þvert á móti hefði Ásmundur haft uppi mótmæli við breytingunum og stefnandi tekið þátt í þeim mótmælum erlendis frá eftir bestu getu. Þannig hafi stefnandi sent rektor bréf, dags. 17. september 2000 þar sem breytingunum var mótmælt og rektor hvattur til að leiðrétta þau mistök sem hér hefðu orðið. Rektor hafi svarað stefnanda með bréfi 27. september 2000 þar sem hann lýsti þeirri afstöðu sinni að hann teldi stefnda „ekki bundin af gömlu samkomulagi milli stefnanda og fyrrverandi deildarstjóra" þrátt fyrir að hann hefði samþykkt það samkomulag á sínum tíma þar sem hann teldi það einungis hafa verið bráðabirgðaráðstöfun. Ekki hefði verið um það samið á sínum tíma og hafi það því komið stefnanda í opna skjöldu enda í fyrsta sinn sem hann hafi af því heyrt að umsamin laun hans hefðu einungis verið til bráðabirgða. Við það hafi stefnandi ekki getað unað og sent rektor mótmæli þegar í stað með rafpósti þann 3. október 2000. Þar hafi stefnandi ítrekað enn fremur kröfu um ógreidd laun frá því á vorönn 2000 sem enn ekki hefðu verið leiðrétt. Rektor hafi staðfest við stefnanda með rafpósti að ógreidd laun yrðu greidd honum. Ekki hafi þó verið staðið við greiðslu ógreiddra launa og sendi stefnandi deildarstjóra rafpóst þann 6. febrúar 2001 þar sem krafan var enn ítrekuð. Deildarstjóri stefnda hafi svarað erindinu þann 12. febrúar 2001 þar sem dregin hafi verið til baka viðurkenning á greiðslu vegna stækkunar áfangans úr 2,5 einingum í 3,0 einingar og var stefnanda bent á trúnaðarmann Félags Tækniskólakennara.

Stefnandi sem á þessum tíma hafi verið í námsleyfi í Skotlandi hafi áttað sig á því þegar hér var komið sögu að mál þetta væri þess eðlis að ekki væri unnt að sinna því erlendis frá. Stefnandi hefði á sama tíma átt mikil og góð samskipti við Ásmund Richardsson og vitað af því að Ásmundur hafi staðið í sömu deilu við stefnda vegna kjaraskerðingar. Þá hafi stefnandi vitað af því að Ásmundur hefði leitað atbeina Félags Tækniskólakennara vegna þess ágreinings sem var uppi og að stefndi hefði hunsað tilmæli félagsins um að mat áfangans yrði óbreytt miðað við það sem verið hefði. Þá hefði stefnandi enn ekki fengið svör við beiðnum um þann samanburð sem rektor hefði vísað í til rökstuðnings breyttu vinnumati. Hafi stefnandi því tekið ákvörðun um að bíða með frekari aðgerðir þar til heim væri komið. Eftir að stefnandi hafi komið til landsins hafi hann farið á fund rektors en Sigurjón Valdimarsson lektor í Tækniskólanum hafi einnig tekið þátt í fundinum. Á fundinum hafi rektor óskað eftir frekari rökstuðningi fyrir þessum kröfum en þrátt fyrir að stefnandi hafi orðið við þeirri ósk rektors hafi ekkert verið gert til að leiðrétta kjör stefnanda.

Af því tilefni leitaði stefnandi til lögmanns síns sem sendi stefnda bréf, dags. 7. nóvember 2001.

Krafa stefnanda grundvallist á að hann eigi rétt til að njóta launa til samræmis við gildandi reiknireglu sem komi fram í bréfi deildarstjóra stefnda til stefnanda 18. nóvember 1998 þó þannig að tekið sé tillit til breytinga vegna aukins álags sem staðfest hafi verið á deildarfundi 8. maí 2000.

Eins og þar komi fram skyldi miða útreikning við að fyrir hverja kennslustund skyldi greiða fjórar vinnustundir. Við endurtekningu en þá er átt við ef hóparnir eru fleiri en einn skyldi síðari kennslan greiðast að 90 hundraðshlutum. Sérstakt álag skyldi greiðast vegna sífelldra breytinga á áfanga en upprunalega hafði verið miðað við 2,5 einingar. Því hafi hins vegar verið breytt yfir í 3 einingar á deildarstjórafundi 8. maí 2000. Sé það sem nemi 11,03 hundraðshlutum af útreiknuðum vinnustundum. Vegna prófa skyldi greiða tæplega 20 stundir á hvern nemanda, þannig að 20 stundir voru margfaldaðar með 95 hundraðshlutum nemenda. Kennt hafi verið á hvorri önn í 13 vikur. Þá hafi að hámarki verið greiddar 1.031 vinnustund vegna hverrar annar en þær stundir sem umfram voru hafi verið geymdar til næstu annar vegna reglna um hámarksfjölda vinnustunda sem greiða hafi mátt á hverri önn.

Á vorönn 2000 hafi 118 nemendur verið skráðir í áfangann og nemendunum skipt upp í 14 manna verkefnahópa. Eigi stefnandi 142,2 vinnustundir ógreiddar vegna þessa tímabils.

Á Haustönn 2000 hafi 102 nemendur verið skráðir í áfangann en ofgreidd yfirvinna til stefnanda næmi 11,10 vinnustundum.

Ef stefnandi hefði fengið launagreiðslur til samræmis við réttan útreikning þá hefðu tímarnir vegna hvorrar annar fyrir sig dreifst jafnt yfir tímabilið en tímagjald er miðað við launaseðla stefnanda. Auk þess er gerð krafa um orlof 13,03%. Samkvæmt framansögðu er krafa stefnanda um greiðslu fyrir 142,2 yfirvinnustundir á vorönn 2000 en ofgreidd yfirvinna vegna haustannar sögð 11,10 stundir.

Samtals geri þetta stefnufjárhæð máls þessa auk vaxta og kostnaðar. Gerð er krafa um dráttarvexti frá gjalddaga launakrafnanna sem var fyrsti dagur næsta mánaðar. Gert er ráð fyrir því að ofgreidd laun komi öll til frádráttar vangreiddum launum í maí mánuði 2000.

 

MÁLSÁSTÆÐUR

Málatilbúnaður stefnanda byggist á því að honum beri að fá laun sín greidd samkvæmt gildandi samningum og reglum sem skólinn hafi sett sér en stefndi hafi einhliða breytt launakjörum stefnanda honum í óhag. Kjaraskerðingin hafi þannig verið ólögmæt og beri stefnanda að fá leiðréttingu launa sinna fyrir störf sín. Hann hafi innt af hendi vinnuframlag sitt miðað við þær forsendur sem legið hafi fyrir þegar samið hafi verið um kjör hans.

Stefnanda hafi verið rétt að byggja á þeim launaútreikningi sem stuðst hefði verið við árin áður en hann tók við kennslu áfanganna. Sé sá útreikningur grundvöllur kröfu stefnanda um vangoldin laun. Þá hafi stefnda verið óheimilt að breyta reikniformúlu þeirri sem lá til grundvallar launaútreikningi hans með þeim hætti sem gert var.

Á því sé byggt að stefnandi eigi rétt til launa miðað við sama útreikning og stuðst hafði verið við þegar hann fyrst hóf kennslu í áföngunum, þó með þeirri breytingu að áfangarnir hafi stækkað úr 2,5 einingum í 3,0 einingar frá og með haustinu 1999. Stefnandi hafði ennfremur fengið greitt samkvæmt stækkuninni fyrir það tímabil. Sú breyting hafi síðan jafnframt verið kynnt á deildarstjórnarfundi stefnda þann 8.maí 2000. Þegar af þeirri ástæðu hafi stefndi verið skuldbundinn til að greiða stefnanda laun samkvæmt framansögðu. Ástæða þess að sérstök reikniregla sé lögð til grundvallar launum stefnanda sé að laun hans taka m.a tillit til fjölda prófa sem og fjölda nemenda í áfanganum. Kennsla þessara áfanga byggist m.a. á dæmatímum þar sem einungis sé hægt að hafa tiltekinn fjölda nemenda. Vinnuálag sé samkvæmt framansögðu mjög háð því hversu margir nemar sæki áfangana og á þeim forsendum hafi þótt sanngjarnt að launin tækju mið af fjölda nemenda. Laun allra kennara í skólanum byggist á áþekkum reikareglum. Þá sé vinnuveitanda skylt að skýra starfsmönnum frá samningsskilmálum og ráðningarfyrirkomulagi skv. tilskipun Evrópuráðsins frá 14.október 1991 um skyldu vinnuveitanda að skýra starfsmönnum frá samningsskilmálum eða ráðningarfyrirkomulagi (91/533/EBE). Þessu til staðfestingar hafi aðilar vinnumarkaðarins ennfremur gert með sér samkomulag dags. 10. apríl 1996 um skipulega ráðningarsamninga eða staðfestingu ráðningar og er skylda stefnda ótvíræð skv. 2. gr. samningsins.

Þá hafi verið greitt samkvæmt reiknireglunni til lengri tíma auk þess sem breyting um stækkun áfanganna úr 2,5 einingum í 3 einingar hafði verið greidd á haustönn 1999. Umsamin kjör stefnanda hafi því verið skýr og stefndi viðurkennt greiðsluskyldu sína með launagreiðslum. Hafi stefnda þegar af þeirri ástæðu verið óheimilt að skerða kjör stefnanda einhliða enda ekkert sem hafi getað réttlætt slíka breytingu hvorki breyttir kjarasamningar né nýir samningar við stefnanda beint.

Ennfremur er á því byggt að staðið hafi verið að breytingu á mati á áfanganum með ólögmætum hætti. Með einhliða ákvörðun hafi laun stefnanda verið lækkuð og hafi það verið gert á þeim tíma sem stefnandi var í leyfi frá störfum og staðgengill stefnanda tekið við kennslu á áföngunum í hans stað. Hafi breytingarnar þannig falið í sér lækkun launa meðan vinnuframlagið og álagið hafi verið óbreytt. Þá sé við það miðað að breyting á útreikningsstuðli á greiðslu launa stefnanda hafi verið óheimill enda teljist öll atriði sem áhrif hafa á laun starfsmanns hluti af samningi þeirra samkvæmt almennum reglum vinnuréttarins. Þannig hafi breytingarnar verið háðar samþykki stefnanda. Hygðist stefndi breyta ráðningarkjörum stefnanda hafi honum borið að semja um slíkar breytingar við stefnanda sjálfan eða með breytingum á kjarasamningum.

Stefndi sé háskóli og hafi starfað skv. sérstökum lögum nr. 66/1972 um Tækniskóla Íslands. Skv. 3. gr. laganna hafi rektor skólans farið með yfirstjórn á rekstri hans. Ennfremur hafi verið sett reglugerð nr. 278/1977 sem markaði grundvöll fyrir starfsemi skólans. Skv. 26. gr. reglugerðarinnar, þá er það hlutverk kennslunefndar að meta vinnu kennara við kennslu. Kennslunefnd sé nánar tiltekið þriggja manna nefnd en í nefndinni eigi sæti, fyrir utan rektor skólans, einn fulltrúi tilnefndur af menntamálaráðuneyti en sá þriðji komi úr röðum deildarstjóra eða kennara stefnda. Sé skemmst frá því að segja að nefndin hafi ekki komið saman og Menntamálaráðuneytið ekki tilnefnt sinn fulltrúa. Af þessum sökum og eins og sjá megi af framferði rektors og deildarstjóra rekstrarsviðs hafi þeir, sökum þessa, hegðað sér eins og þeir séu einráðir um kjör kennara. Þannig hafi stefndi einnig orðið uppvís að ósannindum. En eins og sjá má af svari hans við fyrirspurnum stefnanda þá láti hann að því liggja að Félag tækniskólakennara hafi komið að og hlutast til um samningu nýs vinnumats. Hið rétta sé hins vegar að félagið hafi neitað aðild að gerð nýs vinnumats en tekið þá afstöðu að leggjast ekki gegn breyttu vinnumati. Hafi því ekki verið réttilega staðið að breytingum þessum og séu þær þegar af þeirri ástæðu ógildar.

Stefndi sé opinber stofnun og lúti yfirstjórn menntamálaráðherra. Samkvæmt því beri stefnda að fylgja eftir reglum stjórnsýsluréttar við ákvarðanatöku. Eins og sjá megi af málavaxtalýsingu stefnu þessarar hafi stefnandi aldrei fengið tækifæri til að koma að samningu nýs vinnumats eða koma að athugasemdum áður en ákvarðanir voru teknar. Fáist því ekki séð að stefndi hafi sinnt þeirri skyldu sinni að rannsaka málið til hlítar auk þess sem brotið hafi verið á andmælarétti stefnanda. Ein meginforsenda þess að mál hljóti rétta og sanngjarna afgreiðslu sé að það sé nægilega undirbúið og rannsakað. Hluti af nægjanlegri rannsókn hljóti að vera að afla upplýsinga hjá þeim sem málið varða. Enn fremur verði að gæta andmælaréttar þegar málefni varði svo mikilsverða hagsmuni sem mál þetta snertir, þ.e. afkomu fólks. Með framferði sínu telur stefnandi því að afgreiðsla stefnda á málinu brjóti í bága við 10. og 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Stefnandi hafi ekki fengið vitneskju um breytingarnar fyrr en eftir að undirbúningur kennslu hafi verið hafinn og nýr staðgengill tekið við á því tímabili. Hann hefði því lokið sínum þætti vinnunnar. Þá hafi ákvörðun um að hverfa frá breytingu á stækkun áfanganna úr 2,5 einingu í 3 einingar verið tekin eftir lok annarinnar og í berhöggi við fyrri ákvörðun sem hefði verið staðfest á deildarstjórnarfundi. Þegar af þeirri ástæðu hafi breytingarnar ekki haft réttaráhrif eins og stefndi hafi haldið fram. Í þessu sambandi vísar stefnandi til 20. gr. stjórnsýslulaga sem og þau almennu sjónarmið sem eigi við um einhliða kjarabreytingar en þær séu ígildi uppsagnar og hafa réttaráhrif eins og um uppsögn væri að ræða.

Samkvæmt framansögðu sé alveg ljóst að laun stefnanda hafi verið ranglega reiknuð sem leitt hafi til þess að kjör stefnanda voru lakari en um var samið. Beri stefnanda samkvæmt því að fá leiðréttingu launa sinna á því tímabili sem hann starfaði í þágu stefnda.

Krafa stefnanda byggi á rétti hans til endurgjalds vegna vinnu hans í þágu stefnda. Um greiðsluskyldu stefndu vísast til meginreglna vinnuréttar um greiðslu verkkaups og meginreglna samningaréttar um skyldu til efnda samninga auk laga nr. 30/1987 um orlof Um upplýsingaskyldu stefnda vísast til tilskipunar nr. 91/533/EBE sem og samkomulag aðila vinnumarkaðarins dags. 10. apríl 1996 um skipulega ráðningarsamninga eða staðfestingu ráðningar. Þá vísast ennfremur til laga um Tækniskóla Íslands nr. 66/1972 sem og reglugerðar nr. 278/1977 sem sett er með heimild í 13. gr. laganna. Um stjórnarhætti skólans vísast til almennra reglna stjórnsýsluréttar sem og laga nr. 37/1993. Krafa um vexti styðst við vaxtalög nr. 25/1987 sem og gildandi vaxtalög nr. 38/2001. Krafa um málskostnað styðst við 130. gr. laga nr. 91/1991. Krafa um virðisaukaskatt á málflutningsþóknun styðst við lög nr. 50/1988 en stefnandi er ekki virðisaukaskattsskyldur og ber því nauðsyn til að fá dóm fyrir skatti þessum úr hendi stefnda.

 

Af hálfu stefnda er á það bent að stefnandi hafi stundað kennslu hjá stefnda um nokkurra ára skeið, eða allt frá árinu 1993. Á vormisseri 2000 hafi hann kennt áfanga um upplýsingatækni eins og hann hefði gert áður. Greiðsla fyrir áfangann hafi verið með hefðbundnum hætti í samræmi við kjarasamning og þær matsreglur vegna vinnunnar sem beitt hefði verið fram að því. Í upphafi vorannarinnar hafi hann fengið senda greiðslutilkynningu, og fengið launagreiðslur til samræmis við það út alla önnina, sbr. framlagðir launaseðlar. Stefnandi hafi ekki hreyft formlegum andmælum við þeim útreikningi fyrr en með bréfi dags. 22. júní 2000. Þar hafi hann talið sig vera vanhaldinn í launum annars vegar vegna meints aukahóps vegna meints auka fjölda nemenda og svo hins vegar hafi hann talið sig eiga rétt á uppbót um 11,03% vegna meintrar "stækkunar áfanga úr 2,5 í 3 einingar". Að mati stefnda eigi hvorugt við þar sem nemendur hafi reynst færri en gert hefði verið ráð fyrir, eða 112 í stað 118 og svo hitt að umrætt álag hafi alls ekki átt við eins og mati á vinnuframlagi stefnanda hafi verið háttað.

Stefnandi hafi síðan farið í námsleyfi til Skotlands seinni hluta ársins 2000. Eðlilega hafi annar kennari fenginn til að kenna áfangann á meðan. Stefnandi hefði gert eitthvert samkomulag við þann aðila, Ásmund Richardsson, sem einnig sé í máli við stefnda, um að tiltekið hlutfall af greiðslu vegna kennslunnar rynni til sín þar sem hann hefði tekið þátt í undirbúningi námskeiðsins. Samkomulag þeirra muni hafa hljóða uppá 14,34% sem rynnu til stefnanda. Miðað við ýtrustu kröfur stefnanda um greiðslur fyrir haustönn, eða þær sömu og Ásmundur geri í því máli sem hann hafi höfðað gegn stefnda og þingfest var þann 19. mars 2002 í héraðsdómi Reykjavíkur, hafi stefnandi fengið ofgreiddar 11,10 stundir vegna haustmisseris.

Að öðru leyti er það um möt þau að segja sem liggja til grundvallar launagreiðslum þeirra stefnanda og Ásmundar Richardssonar að þau séu unnin fyllilega í samræmi við mat á öðrum áföngum við skólann og þær matsreglur sem liggi til grundvallar, sbr. reglur menntamálaráðuneytisins um mat á kennslu á háskólastigi frá 1975, sbr. og námsmatsreglur frá 13. mars 1979.

Stefndi telur misskilnings gæta hjá stefnanda vegna álagsstuðuls sem hann telur sig eiga rétt á vegna hækkunar á mati áfanga. Hið rétta sé að umrædd hækkun taki einungis til svokallaðra "bútamatsáfanga", en ekki annarra eins og þeirra þar sem miðað sé við hefðbundið mat. Áfangar stefnanda, upplýsingatækni, hafi tilheyrt seinna kerfinu.

Þá sé um að ræða reikni- og forsenduvillur sem felist í því að reiknað sé með of mörgum próftökum, fjöldi nemendahópa sé ranglega oftalinn og gildi verklegra tíma sé ofmetið.

Gera verði athugasemd við útreikning stefnanda á tímum til greiðslu. 118 nemendur muni hafa verið skráðir en 112 tekið próf. Miðað við venjulegan fjölda í æfingatímum hefði fjöldi hópa átt að vera 7. Gengið sé út frá því að fjöldi kennslustunda sem tilgreindur sé í kröfu stefnanda sé réttur. Matsstuðlar fyrir einstakar kennslustundir séu:

Fyrirlestur:                                                                                             4

Dæmatími                                                                                               3

Hver endurtekning dæmatíma                                                            2

Æfingatími, verklegt, fyrsta yfirferð                                  2

Æfingatími, hver endurtekning                                                          1,33

Fyrir próf sé greitt 20 + 0,95n vinnustundir, þar sem n er fjöldi nemenda.

Ef miðað er við að reikna fyrsta æfingatíma þrígildan, sem þó er ekki í takt við það sem tíðkanlegt er um verklegar æfingar, þar sem venja stendur til að reikna slíka tíma tvígilda og endurtekningu sem 2/3 þar af má reikna hvað stefnandi hefði átt að fá í sinn hlut fyrir áfangann á vorönn 2000.

Að mati stefnda er fráleitt að stefnandi hafi ekki fengið greitt vegna vorannar það sem honum bar samkvæmt viðteknum matsreglum. Þvert á móti telur stefndi að um verulega ofgreiðslu hafi verið að ræða.

Með því að bera haustönn 2000 saman við útreikning í stefnu fáist eftirfarandi:

Stefnandi heldur því fram að 102 nemendur hafi verið skráðir í áfangann og þeim verið skipt í 14 manna hópa í verklegum tímum. Samkvæmt upplýsingum skólans gengust 77 undir próf. Í verklegri kennslu í tölvuverum er að jafnaði gert ráð fyrir að fullnýta tölvukost viðkomandi vers, að jafnaði á bilinu 16 - 20 vélar. Hafi verið um annað fyrirkomulag að ræða eða smærri og fleiri hópa er það á ábyrgð stefnanda. Í útreikningi stefnanda séu tvær alvarlegar villur. Í fyrsta lagi sé fyrsti verklegur tími reiknaður fjórgildur en eigi í hæsta lagi að vera þrígildur og sé þar um sömu rangfærslur að ræða og á vorönn. Í öðru lagi sé endurtekin yfirferð reiknuð þrígild en eigi í hæsta lagi að vera tvígild. Þetta beri að leiðrétta enda beinlínis rangt. Sé hins vegar fallist á reikningsaðferð stefnanda að öðru leyti leiði útreikningur vinnustunda haustannar til þess sem stefnandi segi sjálfur þ.e. að hann hafi fengið greiddar 168,8 stundir vegna haustáfangans. Samkvæmt þessum samanburði hafi stefnandi því fengið 30,21 vinnustundum meira greitt en honum ber með réttu.

Miðað við reiknað tímagjald í stefnu væri því 65.169 krónur ofgreddar vegna haustannar.

Sé kennsluárið 2000 gert þannig upp í heild verði niðurstaðan sú að stefnandi hafi fengið samtals 359,21 yfirvinnustundum meira greitt en efni hafi staðið til.

Í meginatriðum sé notað tvenns konar mat á vinnu kennara í rekstrardeild. Annars vegar svokallað bútamat þar sem vinnumagn tiltekins áfanga er reiknað samkvæmt formúlunni: V=(4,3+n ^0,5)b+(8,75+0,75n)e þar sem V sé fjöldi vinnustunda til greiðslu, b fjöldi kennslubúta, e einingafjöldi áfangans og n fjöldi nemenda. Kennslubútur sé 70 mínútna fyrirlestur og 105 mínútna verkefnavinna með leiðsögn. Þetta kennslufyrirkomulag henti ekki í upplýsingatækni og sé því notast við mat samkvæmt almennum reglum um mat kennslu á háskólastigi.

Vinna við samningu og yfirferð prófa sé reiknuð með eftirfarandi aðfellu að matstöflu menntamálaráðuneytisins frá október 1974 um vinnu kennara við skrifleg próf á háskólastigi: Vinnumagn = 20 + 0,95*nemendafjöldi(= fjöldi úrlausna)

Vinna vegna framlagningar og yfirferða verkefna nemenda reiknist þannig að kennara reiknast 1 vinnustund fyrir samningu hvers verkefnis og 0,25 vinnustundir fyrir að yfirfara hverja úrlausn.

Eins og fram sé komið áður eigi álag á vinnumat einungis við um þá áfanga sem kenndir séu samkvæmt svokölluðu bútakerfi.

Athygli veki að stefnandi byggi sjálfur kröfugerð sína í stefnu á hinu hefðbundna mati sem gildi almennt um kennslu á háskólastigi, en ekki bútamati, þó hann vilji nú taka til sín það besta úr báðum kerfum.

Kjarni þessa máls hljóti að vera sá, að mati stefnda, að því sé hvergi haldið fram að mat skólans á viðkomandi áföngum hafi verið rangt. Því virðist málssóknin hvíla á því að stefnandi hafi samið með bindandi hætti um eitthvað annað og meira en honum bar. Því er mótmælt.

Stefndi telur að sýkna beri alfarið af kröfum stefnanda þar sem hann geti hvorki byggt kröfu sína á kjarasamningi aðila né á lagaheimildum né heldur á bindandi samningum aðila. Ekkert það sé að finna í kjarasamningi sem tryggi kennara greiðslur umfram föst laun og þær lágmarks aukagreiðslur sem fylgi föstum grunnlaunum eftir samsetningu og magni kennslunnar hverju sinni. Kennslumagnið og nánari samsetning kennslunnar sé fyrst og fremst ákvörðunaratriði skólans á hverjum tíma, enda fallist kennari á þá tilhögun fyrir sitt leyti, þ.e. ef um einhverja vinnu er að ræða umfram þá vinnuskyldu sem fylgir ráðningarhlutfalli viðkomandi kennara, auk lögskyldrar aukavinnu. Slík regla eigi sér samsvörun á almennum vinnumarkaði þar sem launþegar geti almennt ekki gengið að annarri eða aukinni vinnu en fastri dagvinnu með sama hætti og vinnuveitendur geti almennt ekki krafist aukins vinnuframlags af hálfu launþega til lengri tíma nema innan þröngra marka. Öll frávik frá þessari grunnreglu vinnuréttarins verði að skýra þröngt. Eigi það raunar alveg sérstaklega við um kennslu á framhalds- og háskólastigi, þar sem óvissuþættir hljóti eðli málsins samkvæmt ávallt að vera margir. Þannig sé aldrei vitað fyrr en síðsumars og í sumum tilvikum ekki fyrr en að hausti hvaða fjöldi skrái sig í hvert námskeið, uppbygging námskeiða geti tekið breytingum, kennslumagn á hvern og einn kennara geti m. a. tekið breytingum eftir því hvernig gangi að koma saman stundatöflu, manna stundakennslu o.s.fv. Þá þurfi stöðugt að meta vægi einstakra námskeiða út á við gagnvart nemendum, en ekki síður inn á við gagnvart kennurum til þess m.a. að gæta samræmis. Þar þurfi m.a. að hafa í heiðri hina gullvægu jafnræðisreglu. Breytingar á einu námskeiði geti þannig t.a.m. kallað á breytingar á mati á öðru námskeiði o.s.frv. Þannig sé starfsumhverfi kennarans síbreytilegt og hljóti alltaf að verða það. Aldrei hafi verið á vísan að róa með aukagreiðslur, ekki einu sinni í hópi elstu og reyndustu kennara skólans. Þar geti sveifla milli einstakra ára verið talsverð vegna fyrrgreindra þátta.

Stefndi telur þannig að fullkomlega hlutlæg rök hafi verið fyrir því mati sem lá til grundvallar þeim launagreiðslum sem stefnandi þáði úr hans hendi í samræmi við gildandi kjarasamning, en að auki hafi hann haft fulla heimild til þess að framkvæma og staðfesta þau möt sem þar lágu til grundvallar. Það geti því aldrei skapað stefnanda neinn bótarétt þótt eftirtekja hans af störfum í þágu stefnda hafi ekki verið í samræmi við hans persónulegu væntingar. Ef breytingar á mati einstakra námsáfanga gætu einungis orðið til hækkunar, nema af því leiddi bótaskylda gagnvart einstökum kennurum, hlyti það að skapa kyrking í skólastarfinu og hindra alla eðlilega framþróun.

Fallist dómurinn ekki á ofangreind sjónarmið styður stefndi varakröfu sína um lækkun krafna þeim rökum sem fram koma hér að framan til lækkunar eftir því sem við á. Skuldajöfnunarkrafa skýri sig sjálf. Undirstrikað sé að forsenda þess að hægt væri að dæma stefnanda bætur yfir höfuð er að mati stefnda sú að sannað teldist að stefndi eða lögmætur umboðsmaður hans hefði gert bindandi samning um tiltekin launakjör og óumbreytanleika þeirra í einhvern tíma, en um það hafi stefnandi sönnunarbyrði.

Stefndi vísar m.a. til meginreglna vinnuréttarins og samningaréttarins, laga nr. 66/1972 um Tækniskóla Íslands, sbr. nú lög nr. 53/2002 um Tækniháskóla Íslands og reglugerðar nr. 278/1977 m.s.b., einkum 21., 23., 25., 26. og 28. gr. reglugerðarinnar. Auk þess vísar stefndi til starfsmannalaga nr. 70/1996, einkum 9., 17., 19., 41., 42. og 49. gr. og til stjórnsýslulaga nr. 37/1993, einkum l., l., 26. og 27. gr. Um vexti er vísað til vaxtalaga nr. 25/1987, sbr. nú lög nr. 38/2001, en um málskostnað er vísað til 130. gr., laga nr. 91/1991. Krafa um virðisaukaskatt á málflutningsþóknun er reist á lögum nr. 50/1988 en stefndi, sem er ekki virðisaukaskattskyldur, þarf auk málflutningslauna að fá dóm fyrir virðisaukaskattinum til þess að sleppa skaðlaus frá málssókn þessari. Loks er vísað til kjarasamninga aðila, upphaflega frá 1. febrúar 1987, breytt 4. júlí 1997 og loks nýr samningur frá maí 2001, með gildistíma frá l. apríl 2001.

 

NIÐURSTAÐA

                Stefnandi ber fyrir sig, að samkvæmt bréfi, dagsettu 18. nóvember 1998 frá deildarstjóra rekstrardeildar Tækniskóla Íslands til sín, beri að reikna laun til hans samkvæmt reiknireglu sem komi fram í 2. tölulið bréfsins. Þá heldur hann því fram að honum beri greiðslur fyrir yfirferð prófa. Þá er fram komið í málinu að stefnandi hafi á þessu tímabili átt að fá viðbótargreiðslu sem næmi 10,77% af metnum tímafjölda til að vega upp á móti því að einingamat áfangans hækkaði úr 2,5 í 3 einingar. Ekki verður fallist á það með stefnanda að samningar aðila hafi falið í sér að greiða bæri sérstaklega fyrir yfirferð prófúrlausna enda slíkt ekki nefnt í fyrrgreindu bréfi frá 18. nóvember 1998 sem stefnandi vill byggja á um útreikning launa sinna auk annars. Þykir skorta sönnun um að stefnanda hafi borið sérstök greiðsla fyrir yfirferð prófúrlausna enda kemur fram í gögnum málsins að greiðslumat fyrir áfanga þann sem stefnandi kenndi og greiðslur til hans voru byggðar á var umtalsvert hagfelldara honum en almennt gilti um kennslu hjá stefnda.

Krafa stefnanda um greiðslu vegna vorannar 2000 er m.a. á því reist að honum hafi borið sérstök greiðsla fyrir yfirferð prófa og gerir hann kröfu um greiðslu 132.10 stunda vegna þess liðar en samkvæmt framansögðu er ekki fallist á þann kröfulið. Kemur einnig fram í stefnu að hann telur sig hafa fengið 11.10 ofgreiddar vinnustundir á haustönn 2000. Samtals nemur þetta 143.2 vinnustundum. Hins vegar gerir stefnandi kröfu um greiðslu fyrir 131.10 stundir auk orlofs en með því að ofgreidd yfirvinna vegna haustannar 2000 og kröfuliður sá sem hafnað er nema fleiri tímum verður stefndi sýknaður af öllum kröfum stefnanda. Eftir úrslitum málsins verður stefnandi dæmdur til að greiða stefnanda 150.000 krónur í málskostnað.

Allan V. Magnússon héraðsdómari kvað upp dóminn.

DÓMSORÐ

                Stefndi, Tækniháskóli Íslands, skal sýkn af öllum kröfum stefnanda, Eðvalds Möller. Stefnandi greiði stefnda 150.000 krónur í málskostnað.