Fimmtudaginn 24. janúar 2002.
Nr. 15/2002.	Sláturfélagið Ferskar afurðir ehf. (Steingrímur Þormóðsson hrl.) gegn Tryggva Eyjólfssyni (Þórunn Guðmundsdóttir hrl.)

 

Kærumál. Aðför. Dómsátt.

T fékk gert fjárnám hjá S ehf. á grundvelli dómsáttar aðila, sbr. 3. tölulið 1. mgr. 1. gr. laga nr. 90/1989 um aðför. Í dómsáttinni lofaði S ehf. að greiða T þar til greinda fjárhæð ásamt dráttarvöxtum og málskostnaði „með fyrirvara um réttmæti kröfunnar“. Talið var að skilja yrði tilvitnuð orð á þann veg að sáttin fæli í sér loforð S ehf. um greiðslu, en að félagið áskildi sér rétt til að mótmæla kröfunni síðar. Af hálfu S ehf. voru engin gögn lögð fram til stuðnings því að félagið hefði þegar greitt hluta kröfunnar. Var kröfum félagsins um að fjárnámsgerðin yrði felld úr gildi eða hún látin ná til lægri fjárhæðar því hafnað.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Gunnlaugur Claessen, Árni Kolbeinsson og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 31. desember 2001, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 10. janúar 2002. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Norðurlands vestra 20. desember 2001 þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að fjárnám, sem varnaraðili fékk gert hjá honum 23. janúar sama árs, yrði fellt úr gildi. Kæruheimild er í 3. mgr. 95. gr. laga nr. 90/1989 um aðför, sbr. 102. gr. laga nr. 92/1991. Sóknaraðili krefst þess aðallega að fjárnámsgerðin verði felld úr gildi, en til vara að hún verði látin ná til lægri fjárhæðar. Þá krefst sóknaraðili þess að varnaraðila verði gert að greiða sér málskostnað í héraði og kærumálskostnað.

Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði staðfestur og að sér verði dæmdur kærumálskostnaður.

Í máli þessu leitar sóknaraðili eftir því að fá fjárnám, sem varnaraðili fékk gert hjá honum 23. janúar 2001, fellt úr gildi. Var fjárnámið gert á grundvelli dómsáttar aðila 3. maí 2000 þar sem sóknaraðili lofaði að greiða varnaraðila 15. júní sama árs 591.271 krónu ásamt dráttarvöxtum samkvæmt III. kafla vaxtalaga nr. 25/1987 frá 30. desember 1998 til greiðsludags auk málskostnaðar að fjárhæð 86.280 krónur „með fyrirvara um réttmæti kröfunnar.“

Krafa sóknaraðila um að fjárnámið verði fellt úr gildi er reist á því að dómsáttin hafi ekki að geyma heimild til að gera aðför samkvæmt 3. tölulið 1. mgr. 1. gr. laga nr. 90/1989 vegna þess að hún sé ekki gildur samningur og fullnægi ekki formkröfum réttarfars. Máli sínu til stuðnings bendir sóknaraðili á að sáttin hafi að geyma fyrirvara um réttmæti kröfunnar og sé því ekki skuldbindandi fyrir hann. Þá hafi sáttin ekki verið staðfest af honum fyrir dómi. Til að dómsátt sé gild þurfi aðili eða umboðsmaður hans að undirrita bókun í þingbók þar sem sáttar sé getið, svo sem krafist hafi verið um réttarsáttir í lögum nr. 85/1936 um meðferð einkamála í héraði, sbr. einnig 109. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Þessa hafi ekki verið gætt og hafi sáttin því ekkert gildi.

Í fyrrgreindri dómsátt lofaði sóknaraðili sem áður segir að greiða varnaraðila þar til greinda fjárhæð ásamt dráttarvöxtum og málskostnaði „með fyrirvara um réttmæti kröfunnar.“ Skilja verður tilvitnuð orð á þann veg að sáttin feli í sér loforð sóknaraðila um greiðslu, en hann áskilji sér rétt til að mótmæla kröfunni síðar. Aftur á móti verður að telja að þetta takmarki ekki heimild varnaraðila til að krefjast aðfarar hjá sóknaraðila á grundvelli loforðs samkvæmt sáttinni. Í henni er tekið fram að tiltekinn lögmaður hafi umboð sóknaraðila til að staðfesta sáttina fyrir dómi. Samkvæmt endurriti úr þingbók Héraðsdóms Norðurlands vestra 3. maí 2000 sótti sá lögmaður þing fyrir hönd varnaraðila, sem var stefnandi þess máls, en ekki var sótt þing af hálfu sóknaraðila, stefnda í því máli. Kemur einnig fram að fyrrgreind sátt sé lögð fram og málið fellt niður. Í ljósi þess umboðs sem sóknaraðili hafði veitt lögmanninum til að staðfesta sáttina fyrir dómi þykir það ekki skipta máli í þessu sambandi að ekki var sótt þing af hálfu sóknaraðila. Samkvæmt því verður aðalkröfu sóknaraðila hafnað.

Sóknaraðili hefur engin gögn lagt fram til stuðnings því að hann hafi þegar greitt hluta kröfunnar. Verður því einnig að hafna varakröfu sóknaraðila. Samkvæmt framansögðu verður hinn kærði úrskurður staðfestur um annað en málskostnað.

Sóknaraðili verður dæmdur til að greiða varnaraðila málskostnað í héraði og kærumálskostnað, sem ákveðinn verður í einu lagi eins og nánar greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðili, Sláturfélagið Ferskar afurðir ehf., greiði varnaraðila, Tryggva Eyjólfssyni, samtals 150.000 krónur í málskostnað í héraði og kærumálskostnað.

                       

 

Úrskurður Héraðsdóms Norðurlands vestra 20. desember 2001.

I.

Mál þetta barst dóminum með bréfi lögmanns sóknaraðila 19. febrúar sl. Með úrskurði dómsins uppkveðnum 27. september sl. var málinu vísað frá dómi.  Með dómi Hæstaréttar Íslands 25. október sl. var málinu vísað heim í hérað til efnismeðferðar.  Málið var tekið til úrskurðar að nýju að loknum munnlegum flutningi 29. nóvember sl.

Sóknaraðili er Sláturfélagið Ferskar afurðir ehf., kt. 670988-1479, Brekkugötu 4, Hvammstanga.  Kröfur sóknaraðila eru þær að árangurslaus fjárnámsgerð sýslumannsins á Blönduósi nr. 020-2000-00181 hjá sóknaraðila sem fram fór þann 23. janúar 2001 að kröfu varnaraðila verði felld úr gildi og ógilt með úrskurði.  Jafnframt er gerð krafa um málskostnað.  Til vara er þess krafist að fjárnámið verði fellt úr gildi að hluta. 

Varnaraðili er Tryggvi Eyjólfsson, kt. 190927-2619, Lambavatni, Þingeyjarsýslu.  Varnaraðili krefst þess að kröfu sóknaraðila um ógildingu fjárnámsgerðar sem fram fór 23. janúar 2001 verði hafnað og fjárnámið standi óhaggað.  Varnaraðili gerir kröfu um málskostnað úr hendi sóknaraðila. 

II.

Málsástæður og lagarök sóknaraðila.

Sóknaraðili byggir kröfu sína í fyrsta lagi á því að sátt sú sem fjárnámsgerðin er byggð á sé ekki raunveruleg krafa sem geti verið grundvöllur aðfarar og því verði að fella fjárnámið úr gildi í heild sinni.  Bendir hann á að samningur sem skrifað er undir með fyrirvara sé ekki gildur samningur.  Þannig sé dómur með fyrirvara um réttmæti og án dómsorða eða þannig að stefndi skuli greiða ákveðna fjárhæð með fyrirvara um að dómurinn sé réttur vitanlega markleysa.  Sama gildi um sátt þá sem hér var notuð til grundvallar.  Hún sé markleysa og að engu hafandi.  Þá byggir sóknaraðili á því að hann hafi greitt inn á kröfuna en tillit hafi ekki verið tekið til þess þegar fjárnámið var gert.  Verði talið að sáttin sé hæf sem grundvöllur aðfarargerðar þá sé óheimilt að gera fjárnám fyrir hærri fjárhæð en þeirri sem sóknaraðili skuldar varnaraðila. 

Hvað lagarök varðar vísar sóknaraðili til I. kafla laga 85/1936 en önnur lagarök er ekki að finna í kröfugerð hans.

Málsástæður og lagarök varnaraðila.

Varnaraðili byggir kröfu sína á því að sóknaraðili geti ekki gert kröfu um ógildingu fjárnáms á grundvelli 15. kafla aðfararlaga á þeirri forsendu að réttarsátt sem var grundvöllur fjárnáms hafi ekki verið gildur samningur hendur verði að höfða dómsmál á grundvelli 110. gr. laga 91/1991 til að fá dómsátt ógilta að hluta eða öllu leyti.  Verði ekki fallist á þetta bendir varnaraðili á að dómsáttin hafi verið gildur samningur og þau loforð sem fram koma í henni séu í fullu gildi.  Þrátt fyrir að sóknaraðili hafi ritað fyrirvara í sáttina um réttmæti kröfunnar þá breyti það engu um greiðsluloforð hans og haggi því ekki rétti varnaraðila til að gera fjárnám samkvæmt sáttinni.  Fyrirvari sóknaraðila í sáttinni hafi þá einu þýðingu að hann geti látið reyna á það hvort krafa varnaraðila hafi verið réttmæt með því að höfða einkamál.  Eftir standi viðurkenning sóknaraðila á greiðsluskyldu sinni.  Þetta leiði til þess að sýkna beri varnaraðila af kröfum sóknaraðila í máli þessu. 

Varnaraðili telur að við ákvörðun málskostnaðar skuli tekið tillit til þess að svo virðist sem sóknaraðili hafi eingöngu höfðað málið til að komast hjá greiðslu skuldar sem hann hefur þegar viðurkennt. 

Hvað lagarök varðar vísar varnaraðili til 1. og 15. kafla laga nr. 90/1989.  Til almennra reglna samningaréttarins um skuldbindingargildi samning.  Einnig til 15. kafla laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála og hvað málskostnað varðar til 21. kafla laga nr. 91/1991.  Krafa um virðisaukaskatt á málflutningsþóknun er reist á lögum nr. 50/1988 um virðisaukaskatt.

III.

Niðurstaða.

Í kæru til Hæstaréttar Íslands vegna frávísunar málsins kemur fram að sóknaraðili hafi sótt þing til sáttargerðar en sökum þess að hann gat ekki fallist á kröfur varnaraðila hafi hann skrifað undir sáttina með fyrirvara.  Þegar hin umdeilda dómsátt var gerð á dómþingi þann 3. maí 2000 varð útivist af hálfu stefnda, sóknaraðila í þessu máli.  Sáttin var lögð fram af stefnanda, varnaraðila í þessu máli, undirrituð af Sigfúsi Jónssyni forsvarsmanni sóknaraðila.  Eru fullyrðingar um þingsókn af hálfu stefnda í kærunni því rangar. 

Ekkert hefur komið fram sem leiðir til þess að ólögmætt hafi verið að gera sátt þá sem um er þrætt, efni hennar er ekki óljóst þó í henni sé fyrirvari og þá er vel mögulegt að efna hana.  Af þessum sökum leiddu ákvæði 108. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991 ekki til þess að dómari hafi átt að meina aðilum að gera sáttina. 

Í sáttinni kemur fram skýrt loforð sóknaraðila um að greiða kröfu varnaraðila í einu lagi þann 15. júní 2000.  Sóknaraðili gerir hins vegar fyrirvara um réttmæti kröfunnar.  Skilja verður fyrirvarann á þann veg að sóknaraðili áskilji sér rétt til að ganga úr skugga um að krafa varnaraðila sé rétt.  Hafi sóknaraðili talið að þetta leiddi til þess að sáttin væri ólögmæt eða ógild bar honum að hafna gerð sáttarinnar og taka til varna í málinu.  Af gögnum málsins verður ekki ráðið að sóknaraðili hafi aðhafst neitt til að vefengja kröfuna en til þess hafði hann frest a.m.k. til þess dags að honum bar að inna af hendi greiðslu samkvæmt sáttinni.  Með vísan til þess sem að framan er rakið er kröfu sóknaraðila hafnað. 

Eftir úrslitum málsins verður sóknaraðili dæmdur til að greiða varnaraðila málskostnað sem þykir hæfilega ákveðinn 100.000 krónur að viðbættum virðisaukaskatti.

Halldór Halldórsson, dómstjóri kveður upp úrskurð þennan.

ÚRSKURÐARORÐ.

Kröfu sóknaraðila, Sláturfélagsins Ferskra afurða ehf., þess efnis að árangurslaus fjárnámsgerð sýslumannsins á Blönduósi nr. 020-2000-00181 sem fram fór þann 23. janúar 2001 að kröfu varnaraðila verði felld úr gildi og ógilt með úrskurði, er hafnað.

Sóknaraðili greiði varnaraðila 100.000 krónur í málskostnað að viðbættum virðisaukaskatti.