Mánudaginn 17. september 2012.
Nr. 568/2012.	K (Gísli M. Auðbergsson hdl.) gegn M (Berglind Svavarsdóttir hrl.)

 

Kærumál. Hjón. Fjárskipti. Lífeyrisréttindi.

Vegna hjónaskilnaðar fóru fram opinber skipti til fjárslita milli M og K. Í málinu krafðist K þess að lífeyrisréttindi þeirra skyldu koma undir skiptin sem hjúskapareign. Þá krafðist M þess að K yrði gert að greiða sér útlagðan kostnað vegna síma, hita og rafmagns í því húsnæði sem þau áttu síðast sameiginlegt heimili. Talið var að K hefði ekki sýnt fram á að ósanngjarnt væri að halda lífeyrisréttindunum utan skipta í skilningi síðari málsliðar 2. mgr. 102. gr. laga nr. 31/1993 og var kröfu hennar því  hafnað. Hvað varðaði endurgjaldskröfu M kom fram að fjárkröfur milli M og K yrðu ekki dæmdar í máli sem rekið væri fyrir dómi eftir XVII. kafla laga nr. 20/1991 og var kröfugerð M því skilin á þann veg að taka ætti tillit til þessa kostnaðar við fjárslitin, honum til hagsbóta. Hins vegar þótti krafa M vanreifuð og ekki reist á viðhlítandi gögnum. Var kröfu M því einnig hafnað. 

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Garðar Gíslason og Greta Baldursdóttir og Benedikt Bogason settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 14. ágúst 2012 sem barst héraðsdómi degi síðar og Hæstarétti ásamt kærumálsgögnum 24. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Norðurlands eystra 1. ágúst 2012, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að lífeyrisréttindi aðila kæmu til skipta sem hjúskapareignir og ákveðið að innstæða á tilteknum reikningi sóknaraðila að fjárhæð 1.411.889 krónur kæmi ekki til skipta. Þá var sóknaraðila gert að greiða varnaraðila 356.375 krónur.  Kæruheimild er í 133. gr. laga nr. 20/1991 um skipti á dánarbúum o.fl. Sóknaraðili krefst þess að tekin verði til greina áðurgreind krafa hennar um að lífeyrisréttindi aðila komi til skipta sem hjúskapareignir og að hafnað verði fyrrgreindri kröfu á hendur sér að fjárhæð 356.375 krónur. Þá krefst sóknaraðili málskostnaðar í héraði og kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar og kærumálskostnaðar.

I

Eins og greinir í hinum kærða úrskurði gengu málsaðilar í hjúskap árið 1974. Í mars 2009 slitu þau samvistum og 1. apríl sama ár krafðist varnaraðili skilnaðar að borði og sæng. Með dómi Héraðsdóms Norðurlands eystra 12. febrúar 2010 var fallist á þá kröfu varnaraðila, en 10. sama mánaðar hafði gengið úrskurður sama dómstóls um opinber skipti til fjárslita milli aðila. Hinn 11. júlí 2011 var aðilum síðan veitt leyfi til lögskilnaðar. Aðilar eignuðust saman fjögur börn sem eru uppkomin. Öll hjúskaparárin voru aðilar búsettir á [...] ef frá er talin skammvinn búseta í [...] meðan varnaraðili gekk í [...].

 Við opinber skipti til fjárslita milli aðila reis ágreiningur milli þeirra um tiltekin atriði sem skiptastjóri vísaði til úrlausnar héraðsdóms á grundvelli 1. mgr. 122. gr. laga nr. 20/1991. Með hinum kærða úrskurði var leyst úr þessum ágreiningsefnum, en sóknaraðili hefur með kæru sinni skotið til Hæstaréttar ágreiningi um hvort lífeyrisréttur aðila skuli koma undir skiptin sem hjúskapareignir þeirra og hvort varnaraðili eigi kröfu á hendur sér vegna útlagðs kostnaðar vegna síma og hita og rafmagns í því húsnæði sem aðilar áttu síðast sameiginlegt heimili. Önnur atriði sem fjallað er um í hinum kærða úrskurði koma hér ekki til úrlausnar.

II

Varnaraðili var sjómaður til ársins 1984, en þá hóf hann nám í [...] og hefur síðan verið [...]. Sóknaraðili starfaði einnig utan heimilis meðan á hjúskapnum stóð, fyrst við fiskvinnslu og síðan á [...]. Með aðilum er ágreiningslaust að tekjur varnaraðila á hjúskapartímanum voru umtalsvert hærri en tekjur sóknaraðila þannig að hann hefur aflað sér meiri lífeyrisréttinda sem því nemur. Aftur á móti nýtur ekki við í málinu útreiknings eða mats á verðgildi lífeyrisréttinda aðila.

Í málinu krefst sóknaraðili þess að lífeyrisréttindi aðila verði talin til hjúskapareigna og reisir þá kröfu á síðari málslið 2. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993. Telur sóknaraðili ósanngjarnt að varnaraðili haldi óskipt þeim lífeyrisréttindum sem hann eigi umfram varnaraðila, en framtíðarafkoma þeirra muni velta á þeim réttindum þar sem ekki hafi orðið teljandi eignamyndun í hjúskapnum. Varnaraðili krefst þess á hinn bóginn að lífeyrisréttindum hans verði haldið utan við skiptin, sbr. 2. tölulið 1. mgr. sömu greinar.

 Við mat á því hvort lífeyrisréttindi komi undir skipti til fjárslita milli hjóna er þess að gæta að ákvæði síðari málsliðar 2. mgr. 102. gr. laganna er undantekning frá þeirri almennu reglu 2. töluliðar 1. mgr. sömu lagagreinar að lífeyrisréttindi komi ekki til skipta við fjárslit vegna hjónaskilnaðar. Kemur aðeins til álita að víkja frá þeirri meginreglu þegar sérstaklega stendur á, en við það mat verður að líta heildstætt á allar aðstæður aðila. Sóknaraðili hefur með störfum sínum utan heimilis aflað sér lífeyrisréttinda og gera verður ráð fyrir að hún geti aukið við þann rétt þar til kemur að töku lífeyris við starfslok. Þá liggur ekki fyrir verðmæti þess lífeyrisréttar sem sóknaraðili hefur aflað sér borið saman við lífeyrisréttindi varnaraðila. Samkvæmt þessu hefur ekki verið sýnt fram á að ósanngjarnt sé að halda lífeyrisréttindum utan skipta. Verður því staðfest niðurstaða hins kærða úrskurðar um að hafna þeirri kröfu sóknaraðila.

III

Með hinum kærða úrskurði var tekin til greina krafa varnaraðila á hendur sóknaraðila um að henni yrði gert að endurgreiða sér útlagaðan kostnað að fjárhæð 356.375 krónur. Mál þetta er rekið fyrir dómi eftir XVII. kafla laga nr. 20/1991 sem ágreiningsmál við opinber skipti til fjárslita milli aðila vegna hjónaskilnaðar. Fjárkröfur milli þeirra verða ekki dæmdar í slíku máli án tillits til þeirrar eignaskiptingar og greiðslu búshluta sem er markmið skiptanna og ekki umfram það sem eignir hvors um sig hrökkva til að standa undir kröfum hins. Að þessu gættu verður að skilja kröfugerð varnaraðila þannig að við opinber skipti til fjárslita milli hans og sóknaraðila verði tekið tillit til þessa kostnaðar honum til hagsbóta.

Krafa varnaraðila vegna símkostnaðar er fyrir tímabilið frá 1. apríl 2009 til 15. september 2010. Miðar varnaraðili við kostnað að fjárhæð 25.000 krónur á mánuði eða samtals 437.500 krónur. Krafa vegna rafmagnskostnaðar er fyrir sama tímabil, en varnaraðili miðar við 7.500 krónur á mánuði eða 131.250 krónur. Þá er krafa vegna hitakostnaðar fyrir tímabilið 1. apríl 2009 til 31. mars 2011 og miðar varnaraðili við 6.000 krónur á mánuði eða 144.000 krónur. Telur varnaraðili að sóknaraðila beri að endurgreiða sér helming þessa kostnaðar og svarar krafan til þeirrar fjárhæðar.

Til stuðnings kröfunni hefur varnaraðili lagt fram greiðsluáætlun vegna samnings um greiðsluþjónustu í þeim sparisjóði þar sem varnaraðili hafði sín viðskipti. Krafan er því ekki studd reikningum, en þeirra nýtur ekki við í málinu ef frá er talinn símreikningur með gjalddaga 20. október 2009 að fjárhæð 28.607 krónur og rafmagnsreikningar með gjaldaga 2. desember 2009 að fjárhæð 7.010 krónur og 2. janúar 2010 að fjárhæð 5.759 krónur. Krafan, sem ekki er reist á viðhlítandi gögnum sem varnaraðila hefði verið í lófa lagið að afla, er því svo vanreifuð að hún verður ekki tekin til greina gegn andmælum sóknaraðila.

Málskostnaður í héraði og kærumálskostnaður fellur niður.

Dómsorð:

Hafnað er kröfu sóknaraðila, K, um að lífeyrisréttindi aðila verði talin hjúskapareignir við opinber skipti til fjárslita milli hennar og varnaraðila, M.

Hafnað er kröfu varnaraðila um að við skiptin skuli lagt til grundvallar að sóknaraðili skuldi varnaraðila 356.375 krónur.

Málskostnaður í héraði og kærumálskostnaður fellur niður. 

 

Úrskurður Héraðsdóms Norðurlands eystra 1. ágúst 2012.

Mál þetta, sem tekið var til úrskurðar að loknum munnlegum málflutningi 6. júní, er komið til dómsins með tveimur bréfum Ingvars Þóroddssonar héraðsdómslögmanns, skiptastjóra við opinber skipti til fjárslita vegna hjónaskilnaðar sóknaraðila, K, kt. og heimilisfang [...], og varnaraðila, M, kt. og heimilisfang [...]. Með bréfunum, hinu fyrra dagsettu 20. apríl 2011 og hinu síðara 18. október 2011, vísaði skiptastjórinn til dómsins ágreiningi sem risið hafði við skiptin. Mál vegna þessara ágreiningsefna voru sameinuð.

Dómkröfur

Sóknaraðili krefst þess að öll lífeyrisréttindi aðila komi til skipta sem hjúskapareignir og að 1.411.889 króna innstæðu sóknaraðila á bankareikningi nr. [...] verði haldið utan skipta.

Varnaraðili krefst þess að sóknaraðili endurgreiði sér 356.375 krónur vegna kostnaðar við síma, hita og rafmagn og greiði sér 1.100.000 krónur í leigu fyrir afnot bifreiðarinnar [...].

Báðir aðilar krefjast þess að kröfum hins verði hafnað. Þá krefst hvor aðili málskostnaðar úr hendi hins samkvæmt málskostnaðarreikningi.

Málavextir

Aðilar gengu í hjónaband árið 1974 en slitu samvistum sínum í marz 2009. Hinn 1. apríl það ár krafðist varnaraðili skilnaðar að borði og sæng. Með dómi héraðsdóms Norðurlands eystra hinn 12. febrúar 2010 var varnaraðila veittur skilnaður frá sóknaraðila að borði og sæng. Lögskilnaðarleyfi var gefið út hinn 11. júlí 2011.  Hinn 10. febrúar 2010 var kveðinn upp úrskurður um opinber skipti til fjárslita aðila og var Ingvar Þóroddsson héraðsdómslögmaður skipaður skiptastjóri.

Varnaraðili starfar sem [...] og hefur gert frá árinu 1984 en áður hafði hann verið sjómaður. Sóknaraðili hefur einnig unnið utan heimilis. Hún hefur síðustu tólf ár eða svo unnið í 80% starfi á [...] en starfaði áður við fiskvinnslu.  Í júlí 2007 lenti sóknaraðili í umferðarslysi og voru varanleg örorka hennar og miski metin 8% eftir það.

Samkvæmt skattframtali ársins 2010 sem liggur fyrir í málinu voru tekjur sóknaraðila á árinu 2009 alls 2.909.905 krónur en varnaraðila 9.460.754 krónur.

Skiptastjóri tók saman bráðabirgðayfirlit um eignir og skuldir aðila miðað við 1. apríl 2009. Samkvæmt því nema nettóeignir sóknaraðila 935.387 krónum en varnaraðila -2.468.192 krónum.

Aðilar eiga saman fjögur börn, fædd árin [...].

Málsástæður og lagarök sóknaraðila vegna kröfu sóknaraðila er tengist lífeyrisréttindum og bankainnstæðu

Lífeyrisréttindi

Sóknaraðili segir að í hjúskaparrétti gildi þær meginreglur að allar eignir hjóna séu hjúskapareignir nema önnur skipan sé sérstaklega gerð og að við fjárskipti milli hjóna beri að beita helmingaskiptum.  Reglur þessar séu lögfestar í 54. og 103. gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993.  Samkvæmt 102. gr. laganna geti maki þó krafizt þess að lífeyrisréttindi verði utan skipta.  Sóknaraðili segir að aðstæður í máli þessu séu mjög sérstakar. Sé eignastaða hjónanna neikvæð en ágæt réttindi í lífeyrissjóðum. Meginhluti starfsævi beggja sé að baki og mikil eignamyndun ólíkleg úr þessu. Muni framtíðarafkoma þeirra að mestu byggjast á greiðslum úr lífeyrissjóðum. Sé bersýnilega ósanngjarnt að varnaraðili haldi einn þeim lífeyrisréttindum sem hann eigi umfram sóknaraðila. Sé í því sambandi vísað til 2. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga sem mæli fyrir um að lífeyrisréttindum verði ekki haldið utan skipta sé það ósanngjarnt gagnvart hinum makanum. Þær sérstöku aðstæður sem uppi séu í þessu máli leiði til þess að réttindin eigi að falla undir skiptin og sé það í samræmi við dómafordæmi. Horfa beri heildstætt á allar aðstæður aðila, en aðilar hafi sameiginlega gert sóknaraðila kleift að sinna störfum sínum og afla réttindanna.  Þrátt fyrir miklar fjarverur hans frá heimili hafi heimilishald og barnauppeldi tekizt, þar sem hvort tveggja hafi hvílt á sóknaraðila. Fjölskyldan hafi tekið sig upp þegar aðstæður varnaraðila hafi krafizt og allt verið gert til að auðvelda honum tekjuöflun og þar með öflun lífeyrisréttinda. Horfa þurfi til möguleika aðila til tekjuöflunar þau ár sem enn verði eftir á vinnumarkaði og ekki þurfi sízt að horfa til fjárhagsstöðu þeirra. Þegar til þessa sé horft telji sóknaraðili ekki forsendur til að varnaraðili haldi lífeyrisréttindum sínum utan skipta enda sé 2. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga undantekningarregla frá meginatriðum hjúskaparréttar og beri að skýra hana þröngt.

Sóknaraðili kveðst ekki hafa farið þá leið að láta reikna út hæfilegar bætur vegna mismunandi lífeyrisréttinda aðila en krefjist þess í stað viðurkenningar á því að réttindin komi til skipta. Telji sóknaraðili eðlilegt að eftir að slíkur úrskurður gangi taki kanni skiptastjóri hvort aðilar semja um skiptingu réttindanna eða hvort og þá eftir hvaða leiðum bætur verði ákvarðaðar.

Bankainnstæða

Sóknaraðili kveðst byggja kröfu sína um að bankainnstæðu verði haldið utan skipta á því að þar sé um að ræða slysabætur sem henni hafi verið greiddar vegna skertrar starfsorku. Meginregla sé og lögfest í 4. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga að bætur vegna skerðingar á starfsorku komi ekki til skipta við skilnað eða sambúðarslit tjónþola. Liggi fyrir að hinn 1. apríl 2009, sem sé óumdeildur viðmiðunardagur skipta, hafi eftirstöðvar greiddra bóta verið sérgreindar á umræddum bankareikningi. Jafnvel þótt 4. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga yrði túlkaður svo þröngt að ákvæðið næði aðeins til bóta vegna varanlegrar örorku og aðeins fyrir ókominn tíma, þá rúmist fjárhæð bankareikningsins innan slíkra marka. Af bótunum hafi 2.131.097 krónur verið vegna varanlegrar örorku og séu 1.411.889 krónur augljóslega lægra hlutfall þeirrar fjárhæðar en það hlutfall örorkutímabils sem óliðið hafi verið á viðmiðunardegi skipta. Auk þessa mæli öll sanngirnissjónarmið með því að fallast á þessa kröfu sóknaraðila. Um sé að ræða greiðslu til að bæta sóknaraðila að hún gangi ekki heil til skógar og búi við skerta tekjumöguleika það sem eftir sé. Séu engin rök fyrir því að varnaraðili eignist hlutdeild í slíkri eign.

Málsástæður og lagarök varnaraðila vegna kröfu sóknaraðila er tengist lífeyrisréttindum og bankainnstæðu

Lífeyrisréttindi

Varnaraðili kveðst krefjast þess, með vísan til 2. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga að áunnin lífeyrisréttindi hans verði utan skipta. Í 57. gr. hjúskaparlaga sé fjallað um persónubundin réttindi og kveðið á um að reglur um hjúskapareignir eigi við um þau, að svo miklu leyti sem þær brjóti ekki í bága við þær sérreglur sem gildi um réttindin. Um fjárskipti þessara réttinda segi svo í 1. mgr. 102. gr. laganna að maki geti krafizt þess að tiltekin verðmæti, þar með talin réttindi í lífeyrissjóðum, komi ekki undir skiptin. Lífeyrisréttindi varnaraðila séu persónubundin og ætluð honum til framfærslu að tilteknum skilyrðum uppfylltum. Því sé ekki um raunverulega eign að ræða heldur rétt til greiðslu sem verði virkur svo sem þegar sjóðsfélagi nái til teknum aldri eða hverfi úr starfi vegna heilsubrests. Geti varnaraðili því ekki leyst réttindi sín út nær honum henti.  Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins sé samtryggingarsjóður sem falli undir lög nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða. Samkvæmt 3. mgr. 14. gr. laganna geti sjóðfélagi og maki, eða fyrrverandi maki, gert með sér gagnkvæmt samkomulag um skiptingu lífeyrisréttinda en slíkt samkomulag liggi ekki fyrir í þessu máli og falli réttindin því utan skipta nema það verði talið ósanngjarnt samkvæmt 2. mgr. 102. hjúskaparlaga.

Varnaraðili segir að í athugasemdum með hjúskaparlögum komi fram að sérstakar og einstakar ástæður þurfi að vera fyrir hendi til þess að öðru hjóna verði gert að inna af hendi bætur eða fjárgreiðslu til hins vegna persónubundinna réttinda sem haldið sé utan skipta. Slíkar ástæður séu ekki til í máli þessu, engin krafa hafi komið fram um fjárgreiðslu og sóknaraðili hafi ekki sýnt fram á að ósanngjarnt sé að halda réttindunum utan skipta. Báðir aðilar hafi unnið utan heimilis megnið af hjúskapartíma þeirra og báðir sinnt heimili og fjölskyldu, þótt verkum hafi verið skipt. Kveðst varnaraðili mótmæla því að hann hafi ekki komið að uppeldi barna sinna og segir aðila hafa gert það jöfnum höndum. Varnaraðili hafi ætíð unnið á vöktum, með veglegum leyfum inni á milli, og þann tíma hafi hann nýtt með börnunum. Hafi hann séð um öll samskipti við skóla, farið með börnunum á skólaskemmtanir, skólaviðtöl og annað sem snúið hafi að samskiptum heimilisins út á við.

Þá segir varnaraðili að í 35 ára hjónabandi aðila hafi heimilið ætíð verið á [...] að því frá töldu að í hálft annað ár hafi þau átt heima í [...] á meðan varnaraðili hafi stundað[...]. Hafi hann þá verið á fullum launum og dagpeningum.

Varnaraðili segir að sóknaraðili hafi unnið utan heimilis nær allan hjúskapartímann, fyrst í [...] og síðar á [...], þar sem sóknaraðili starfi enn. Við samvistarslit hafi hún verið 55 ára gömul og því átt eftir tólf til fimmtán ár af venjulegri starfsævi. Veiti það henni fullnægjandi tíma til að auka enn við lífeyrisréttindi sín. Varnaraðili segist vera nær sextugur og gefi auga leið að hann muni ekki lengi enn geta sinnt [...] starfi með sama hætti og fyrr. Sé hann nýkominn úr aðgerð og fylgi henni nokkurra mánaða veikindaleyfi. Miklar kröfur séu gerðar um heilsu [...] og megi lítið út af bera til að möguleikar hans til tekjuöflunar skerðist umtalsvert.  Hafi tekjur hans þegar lækkað umtalsvert síðustu ár, öfugt við tekjur sóknaraðila. Þá sé ekki um auðugan garð að gresja í atvinnumálum á [...] og allar líkur því á því að varnaraðili þurfi að nýta sér lífeyrisréttindi sín fyrr en ella.

Varnaraðili segir að fjárskiptum aðila sé ekki endanlega lokið og sé þar ekki við sig að sakast.  Samkvæmt samkomulagi aðila komi húseign þeirra í hlut sóknaraðila og sé nettóverðmæti hennar um ein milljón króna. Þá kveðst varnaraðili taka sérstaklega fram að frá samvistarslitum og fram til áramóta 2010 til 2011 hafi sóknaraðili átt heima í íbúðinni en varnaraðili greitt allan rekstrarkostnað hennar. Sóknaraðili hafi enga húsaleigu greitt og hafi hafnað að greiða varnaraðila hluta rekstrarkostnaðar. Þá hafi varnaraðili greitt afborganir af leigusamningi bifreiðar, 105.000 krónur á mánuði, auk trygginga og annars kostnaðar, en sóknaraðili haft öll afnot bifreiðarinnar. Þá neiti sóknaraðili að greiða varnaraðila fyrir þau afnot. Sóknaraðili hafi fengið nær allt innbú þeirra í sinn hlut og telji auk þess að utan skipta skuli falla bankainnstæða á hennar nafni að fjárhæð tæplega ein og hálf milljón króna. Varnaraðili hafi fengið í sinn hlut yfirveðsett ökutæki og sitji hann uppi með skuldir vegna þeirra auk þess sem hann hafi greitt alfarið allan kostnað við rekstur húseignar, bifreiða, síma og fleira í hálft annað ár. Ljóst megi því vera að ekki halli á sóknaraðila hvað varði eigna- og skuldastöðu þeirra við skilnað.

Varnaraðili segir að í ljósi heildstæðs mats á aðstæðum aðila sé bersýnilegt að halda beri lífeyrisréttindum varnaraðila utan skipta. Eðlilegt sé og sanngjarnt að hvor aðili haldi þeim réttindum sem hann hafi unnið til á starfsævi sinni. Kveðst varnaraðili árétta að 2. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga sé undantekning frá almennri reglu 2. tl. 1. mgr. sömu greinar að lífeyrisréttindi komi ekki til skipta við fjárslit vegna hjónaskilnaðar og sé því sóknaraðila að sýna fram á að ósanngjarnt sé að halda þeim réttindum utan skipta. Það hafi sóknaraðila ekki tekizt.

Varnaraðili segist hafa margsinnis á þeim tveimur árum, sem fjárskipti aðila hafi varað, boðið sóknaraðila ýmsar greiðslur og leiðir til sátta, en öllu hafi verið hafnað. Þess í stað hafi verið krafizt hlutdeildar í lífeyrisréttindum án frekari sundurgreiningar og án þess að tiltekið hafi verið hverra fjárhæða væri krafizt. Að mati varnaraðila komi ekki til greina að samþykkja ótilteknar og óskilgreindar fjárkröfur auk þess sem slík tilgreining hljóti að gegna mikilvægu hlutverki við sanngirnismat 2. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga. Skorti slíka tilgreiningu verði sóknaraðili að bera hallann af.

Varnaraðili segir að verði talið að fara skuli með lífeyrisréttindin eins og hjúskapareignir bendi hann á að dómafordæmi séu skýr um að líta beri til skattfrelsis og eingreiðsluhagræðis slíkra greiðslna.

Varnaraðili kveðst vísa til hjúskaparlaga nr. 31/1993, einkum 57. og 102. gr. svo og ákvæða laga nr. 20/1991 um skipti á dánarbúum og fleira. Þá kveðst varnaraðili vísa til laga nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða.

Bankainnstæða

Varnaraðili kveðst ekki mótmæla því að sóknaraðili hafi lent í slysi og fengið einhverjar bætur vegna þess. Hins vegar séu ekki uppfyllt skilyrði 4. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga fyrir því að vátryggingarfé vegna líkams- eða heilsutjóns verði haldið utan skipta.

Í fyrsta lagi liggi ekkert fyrir um að fyrirliggjandi innstæða á reikningi nr. 1129-15-550340 stafi af greiðslu vátryggingafjár. Inn á reikning nr. [...] hafi verið lögð 2.976.101 króna, en það sé ekki sami reikningur og sóknaraðili vísi til. Ekki sé því unnt að fallast á að sú fjárhæð sé sérgreind. Þá byggi varnaraðili á því að jafnvel þó svo talið yrði að um sérgreinda fjárhæð væri að ræða þá væri sú fjárhæð einvörðungu enn fyrir hendi vegna mun hærri framlaga varnaraðila til sameiginlegs rekstrar þeirra. Ætti fjárhæðin að minnsta kosti að lækka um sem nemi framlagi varnaraðila, sbr. 4. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga. Þá sé krafa sóknaraðila of seint fram komin en hennar hafi fyrst verið getið á skiptafundi hinn 11. ágúst 2011, hálfu öðru ári eftir fyrsta skiptafund, sbr. og að sínu leyti ákvæði 105. gr. laga nr. 20/1991. Loks byggi varnaraðili á því að í ljósi eigna- og skuldastöðu aðila, skiptingu þeirra eigna og skulda sem þegar hafi farið fram og þeirra útgjalda sem varnaraðili hafi lagt af mörkum vegna sameiginlegs rekstrar sé bersýnilega ósanngjarnt að þessari innstæðu verði haldið utan skipta.

Málsástæður og lagarök varnaraðila vegna kröfu hans um endurgreiðslu útlagðs kostnaðar og vegna afnota af bifreið

Endurgreiðsla útlagðs kostnaðar

Varnaraðili segir sóknaraðila hafa frá samvistarslitum átt heima í húseign þeirri sem aðilar hafi átt sameiginlega. Varnaraðili hafi greitt 360.000 krónur á mánuði, 350.000 krónur þó frá 1. október 2009, inn á greiðsluþjónustureikning sem notaður hafi verið til að greiða kostnað vegna fasteignarinnar og annan rekstur, en sóknaraðili hafi greitt 30.000 krónur. Hafi verið um að ræða hita, rafmagn, fasteignagjöld, bifreiðagjöld, afborganir lána, síma og tryggingar. Þá hafi varnaraðili ekki fengið greidda neina leigu vegna afnota sóknaraðila af hans eignarhluta en á sama tíma hafi varnaraðili orðið að leigja sér íbúð og greiða þann kostnað sem því hafi hlotizt, þar á meðal rafmagn, hita, síma og húsaleigu.

Varnaraðili kveðst krefjast þess að sóknaraðili endurgreiði helming útlagðs kostnaðar vegna hita að fjárhæð 6.000 krónur á mánuði frá 1. apríl 2009 til 31. marz 2011, alls 72.000 krónur, vegna rafmagns að fjárhæð 7.500 krónur á mánuði frá 1. apríl 2009 til 15. september 2010, alls 65.625 krónur, og vegna síma 25.000 krónur á mánuði „fyrir sama tímabil“. Sé símakostnaðurinn vegna gsm-síma beggja aðila, heimasíma að [...] og ADSL-tengingu þangað.

Varnaraðili kveðst vísa því á bug sem fráleitu að sóknaraðila beri ekki að endurgreiða útlagðan kostnað þar sem sóknaraðili hafi ekki nýtt allt húsið eða símann. Varnaraðili hafi ekki átt kost á því enda hafi hann leigt úti í bæ. Þaðan af síður sé tæk málsástæða að varnaraðila hafi borið að greiða kostnaðinn þar sem hann hafi verið framfærsluskyldur við sóknaraðila. Hafi sóknaraðila verið í lófa lagið að krefjast framfærslulífeyris en hafi kosið að gera það ekki, en sóknaraðili hafi notið lögmannsaðstoðar alveg frá upphafi. Þá verði ekki fallizt á að andlegt ástand sóknaraðila geti mögulega verið á ábyrgð varnaraðila og að hann af þeim sökum beri fjárhagslegar skyldur við sóknaraðila. Hafi sóknaraðili verið óvinnufær hafi hún væntanlega átt sinn sjúkra- og veikindarétt eins og aðrir. Þá sé því mótmælt sem ósönnuðu að þær greiðslur sem sóknaraðili hafi innt af hendi hafi verið fullnaðargreiðslur. Endurgreiðslukrafan snúi einungis að helmingi þess kostnaðar sem lagður hafi verið út en ætti í raun réttri að nema helmingi hærri fjárhæð.

Afnot bifreiðar

Varnaraðili kveðst byggja á því að þar sem sóknaraðili hafi haft bifreiðina [...] til umráða beri sóknaraðila að greiða leigu fyrir afnot hennar, enda hafi varnaraðili greitt allan kostnað vegna trygginga, bifreiðagjalda og afborganir af leigusamningi. Því sé mótmælt að sóknaraðili hafi ekki haft umráð bifreiðarinnar enda hljóti slíkar staðhæfingar að vera gefnar gegn betri vitund svo sem bókanir í fundargerðum skiptastjóra beri sannanlega með sér, sem og sáttatillaga skiptastjóra. Afborganir leigusamnings vegna bifreiðarinnar hafi verið um 105.000 krónur á mánuði auk trygginga og bifreiðagjalda. Í því ljósi verði að telja sanngjarnt að leiga vegna afnota sé að lágmarki fjárhæð er nemi um helmingi kostnaðar við leigusamninginn, 55.000 krónur, og sé þá ótalinn kostnaður vegna bifreiðagjalda og –trygginga. Sé miðað við tuttugu og tveggja mánaða tímabil, frá 1. apríl 2009 til 5. febrúar 2011 en þá hafi sóknaraðili skilað bifreiðinni til varnaraðila.

Varnaraðili kveðst vísa til hjúskaparlaga, einkum 102. gr., og laga nr. 20/1991 um skipti á dánarbúum og fleira.

Málsástæður og lagarök sóknaraðila vegna kröfu varnaraðila um endurgreiðslu útlagðs kostnaðar og vegna afnota af bifreið

Endurgreiðsla útlagðs kostnaðar

Sóknaraðili kveðst byggja sýknukröfu sína á því að ekki liggi frammi reikningar fyrir þessum kostnaði eða fullnægjandi skýringar á honum. Sé málið þar vanreifað. Sóknaraðili hafi ekki nýtt allt húsið og hafi dvalið utan þess um hríð og hafi boðið varnaraðila að búa þar og sé því ekki eðlilegt að hún greiði ein kostnað vegna þess. Sérstaklega sé því mótmælt að sóknaraðili hafi nýtt þá síma er tilteknir séu á símareikningum, að minnsta kosti hafi hún ekki gert það ein. Þá kveðst sóknaraðili byggja á því að fram að lögskilnaði hafi varnaraðili verið framfærsluskyldur við sig og beri honum því að bera þennan kostnað. Við sambúðarslit hafi orðið röskun á högum sóknaraðila. Varnaraðili hafi verið aðalfyrirvinna heimilisins auk þess sem sóknaraðili hafi orðið óvinnufær vegna andlegra erfiðleika sem hafi verið afleiðing skilnaðarins. Þá beri að skoða greiðslur sem sóknaraðili hafi innt af hendi til varnaraðila sem fullnaðarþátttöku sóknaraðila í sameiginlegum kostnaði þeirra.  Varnaraðili hafi aldrei nefnt að hann ætlaðist til frekari greiðslna af hálfu sóknaraðila fyrr en lögmaður varnaraðila hafi gert það fyrir skiptastjóra.

Afnot bifreiðar

Sóknaraðili kveðst ekki hafa haft leiguafnot bifreiðarinnar [...].  Sóknaraðili hafi í fáein skipti fengið að „skreppa“ á bifreiðinni en hafi litið á það sem lán og greiða frá fyrrverandi eiginmanni sínum sem ekki væri ætlazt til endurgjalds fyrir. Til vara kveðst sóknaraðili benda á að endurgjaldið sé óhæfilega hátt en það sé ekki í neinu samræmi við notkun bifreiðarinnar og verðmæti hennar.

Skýrsla varnaraðila

Varnaraðili gaf skýrslu í málinu. Hann sagði hjúskap aðila hafa staðið frá hausti 1973 og þar til varnaraðili hefði farið fram á skilnað hinn 1. apríl 2009. Hefðu þau átt heima á [...] alla tíð, að því frátöldu að haustið 1984 hefðu þau flutt suður og verið þar í hálft annað ár meðan varnaraðili hefði sótt [...]. Einn vetur hefði varnaraðili svo starfað við afleysingar hjá [...] og fjölskyldan þá átt þar heima. Þann vetur hefði sóknaraðili ekki unnið úti.

Þau sóknaraðili ættu fjögur börn saman og bæði séð um uppeldið. Sumum hlutum hefði varnaraðili þó einn sinnt, svo sem samskiptum við skóla, en sóknaraðili hefði ekkert viljað koma nálægt þeim en hún hefði alla tíð verið „frekar fælin“. Eins hefði varnaraðili borið hita og þunga af aðstoð við heimanám barnanna.  Sóknaraðili hefði alla tíð unnið úti, lengi vel í fullu starfi í [...] en að börnunum uppkomnum hefði hún tekið að starfa hjá [...] og þá í 80% starfi en þá einnig gengið vaktir. Hefði hún alltaf verið eftirsótt í vinnu enda dugleg.  Varnaraðili hefði starfað sem [...] frá árinu 1984 en hefði áður verið sjómaður á dagróðrabátum. Væri vinnutilhögun hjá [...] þannig að hann ynni fjóra daga í senn, á vakt frá klukkan 13 til 21. Því næst ætti varnaraðili tvo frídaga en svo tækju við vaktir frá klukkan 16 til 24. Ekki væri gerð krafa um að [...] væri jafnan viðlátinn á [...] eða í [...] og gæti hann því verið mikið heima hjá sér. Hefði hann því verið mikið heima við og tvímælalaust sinnt heimilinu til jafns við sóknaraðila. Þá hefði varnaraðili jafnan verið með hærri tekjur en sóknaraðili, svo munaði töluverðu.

Varnaraðili sagðist hafa farið í aðgerð á mjöðm á síðasta ári og hefði hún haldið sér fjóra mánuði frá vinnu. Væri gert ráð fyrir annarri slíkri aðgerð að hausti. Kvaðst varnaraðili telja að þetta yrði til þess að hann yrði að flytja sig til annars [...] þar sem sér byðist meiri innivinna. Slíkt myndi lækka laun hans verulega.

Varnaraðili sagði að eftir skilnað þeirra sóknaraðila hefði sóknaraðili átt heima í húsi þeirra og verið með „[...]“. Varnaraðili hefði greitt alla reikninga, allt sem hefði snúið að húsinu og bifreiðinni, símreikninga sóknaraðila og annað, hefði í raun greitt alla reikninga, þar með talda fyrir hita, rafmagn og fasteignagjöld.  Eldsneytiskostnað bifreiðarinnar hefði hann þó ekki greitt en hins vegar hefðu lán hvílt á henni og þau rokið „upp úr öllu valdi“ og hefði varnaraðili greitt þau, allt upp í um eitt hundrað þúsund krónur á mánuði.

Þau sóknaraðili hefðu ætíð nýtt sér greiðsluþjónustu í sparisjóðnum og hefði sóknaraðili greitt 30.000 krónur inn á hana í hverjum mánuði en varnaraðili greitt að öðru leyti. Hefði varnaraðili að mestu séð um innkaup fyrir heimilið.

Varnaraðili sagði að tekjur sínar á árinu 2011 hefðu verið á bilinu níu til níu og hálf milljón króna. Síðan þá hefði yfirvinna sín minnkað talsvert og hefði það verið vegna mikils niðurskurðar hjá [...], en ekki að sínum vilja.

Varnaraðili var spurður um heilsufar sóknaraðila. Kvaðst sóknaraðili ekkert geta sagt um núverandi heilsufar hennar, en fram til skilnaðar hefði hún ætíð getað stundað fulla vinnu. Sóknaraðili hefði alizt upp við slæmar aðstæður og síðustu ár hefði hún tekið að „taka sér það til fyrirmyndar og breyta á þann veg, hætti að hafa samskipti við [varnaraðila], fór að skrifa bara skilaboð á miða eða þá, eins og gerðist áður, þá notaði hún börnin til að koma skilaboðum til [varnaraðila].“ Hefði varnaraðili margreynt að taka á þessu en árangurslaust.  Ástandið hefði þó verið sveiflukennt og ágætir tímar komið inn á milli. Loks hefði varnaraðili þó gefizt upp.

Varnaraðili var spurður hvort rétt væri að sóknaraðili hefði komið með 400.000 krónur í reiðu fé á vinnustað hans, sem greiðslu til hans, en hann aftók það. Hann hefði fengið mikið af bréfum frá henni, lesið þau fyrstu en ekki líkað lesturinn. Síðari bréf hefðu farið „beint í tætarann“.

Varnaraðili var spurður hvort hann hefði dvalið á heilsuhæli í Hveragerði eftir skilnað. Kvaðst hann ekki muna hvort dvöl sín þar hefði verið fyrir eða eftir skilnaðinn, en þangað hefði hann farið á [...]-bifreiðinni.

Varnaraðili var spurður um símanúmer sem kæmu fram á reikningum. Kvað hann sóknaraðila nota númerið [...] og [...] en sjálfur notaði hann [...] en eitt númerið notaði sonur þeirra. Á reikningunum væri einnig tiltekin sjónvarpsnotkun sem hefði í fyrstu verið notkun sóknaraðila en eftir að varnaraðili hefði fært númerið væri þetta vegna sjónvarpsnotkunar hans.

Varnaraðili var spurður hvort hann kannaðist við að sóknaraðili hafi leitað leyfis hjá sér, eftir skilnað, til að fara á [...]-bifreiðinni til [...] í lækningaskyni. Kvaðst hann ekki minnast slíks samtals en sóknaraðili hefði verið á bifreiðinni og ekki þurft að spyrja sig slíks.

Varnaraðili sagðist ekki vita til að gert hefði verið örorkumat á sóknaraðila vegna andlegra veikinda. Hún hefði hins vegar verið óvinnufær stuttan tíma eftir [...]slys.

Niðurstaða

Samkvæmt 2. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993 getur maki krafizt þess að réttindum hans í lífeyrissjóðum verði haldið utan skipta. Byggir varnaraðili á þeirri heimild. Samkvæmt 2. mgr. 102. gr. laganna má hins vegar bæta hinum makanum slíka tilhögun með fjárgreiðslum, ef ósanngjarnt þykir gagnvart honum að réttindunum verði haldið utan skipta. Sóknaraðili gerir ekki kröfu um slíka fjárgreiðslu heldur krefst þess að lífeyrisréttindi beggja málsaðila komi til skipta sem hjúskapareignir.

Eins og áður segir miðast regla 2. mgr. 102. gr. laganna við þau tilvik þegar ósanngjarnt er að réttindum verði haldið utan skipta. Telja verður ljóst að um töluvert sérstakar aðstæður þarf að vera að ræða, svo til greina komi að beita umræddri reglu. Í máli þessu háttar svo til að báðir aðilar hafa unnið úti drjúgan eða nær allan hluta sambúðartímans og aflað sér lífeyrisréttinda með vinnu sinni. Óumdeilt er hins vegar að tekjur varnaraðila hafa verið hærri og lífeyrisréttindi hans eru sömuleiðis mun ríflegri. Að mati dómsins verður ekki talið, að sú staða, að annað hjóna hafi unnið fyrir meiri tekjum og aflað ríflegri lífeyrisréttinda en hitt, sé svo sérstök að það verði til þess að ósanngjarnt teljist að lífeyrisréttindunum verði haldið utan skipta. Verði þvert á móti álitið, að sú aðstaða sé svo algeng að hennar hefði beinlínis verið getið í lögum, hefði það verið ætlun löggjafans að hún breytti þeirri meginreglu sem hann setti um að lífeyrisréttindum verði haldið utan skipta að kröfu maka. Að sínu leyti þykir það einnig eiga við um þá aðstöðu sem sóknaraðili kveður nú vera uppi, að til skipta í búinu séu sáralitlar nettóeignir aðrar en lífeyrisréttindi aðila. Eins og rakið var kveður 2. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga á um að þegar ósanngjarnt teljist gagnvart hinum makanum að maka sé leyft að halda lífeyrisréttindum utan skipta, sé heimilt að bæta honum það með fjárgreiðslum sem eftir atvikum megi greiða í áföngum. Lagagreinin kveður hins vegar ekki á að um að slík ósanngirni skuli verða til þess að réttindunum verði ekki haldið utan skipta. Með vísan til framanritaðs þykir krafa sóknaraðila, um að lífeyrisréttindi aðila komi undir skiptin, ekki fá þá lagastoð sem dugi til þess að fallast megi á hana gegn afstöðu varnaraðila, sem fær lagastoð í 2. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga.

Sóknaraðili krefst þess að innstæðu á reikningi hennar nr. [...] verði haldið utan skipta. Ekki er ágreiningur um að sóknaraðili hafi lent í slysi og fengið bætur greiddar vegna þeirra. Samkvæmt gögnum málsins lagði lögmannsstofan Fortis inn 2.976.101 krónu á reikning hennar nr. 1129-05-2462 hinn 4. febrúar 2009 en fyrir voru þá á reikningnum 15.579 krónur. Næstu daga eru nokkrar útborganir af reikningnum en engin innborgun, en hinn 10. febrúar færir sóknaraðili 1.680.000 krónur inn á reikning nr. 1129-15-550340, en engin innstæða var fyrir á þeim reikningi. Eftir þá útborgun eru 21.984 krónur eftir á reikningi nr. 1129-05-2462.  Yfirlit um reikning nr. 1129-15-550340 sem liggur fyrir í málinu sýnir allnokkurrar útborganir en enga innborgun og er staða reikningsins hinn 1. apríl 2009, þegar varnaraðili krafðist skilnaðar að borði og sæng, 1.411.889 krónur.

Að mati dómsins er ljóst að greiðsla lögmannsstofunnar til sóknaraðila hinn 4. febrúar 2009 er greiðsla á bótum til hennar vegna líkamstjóns sem hún varð fyrir. Þá þykir ljóst af því sem rakið hefur verið, að innlegg hennar á hinn umdeilda reikning nr. [...] sex dögum síðar, stafar allt af þessu bótafé hennar. Ekkert hefur komið fram í málinu um að annað fé hafi síðar blandazt því fé á þeim reikningi. Þykir dóminum óhætt að líta svo á eins og á stendur að innstæðan á reikningi nr. [...]  sé nægilega sérgreind sem bótafé hennar.

Krafa sóknaraðila um að innstæðu þessari yrði haldið utan skipta kom samkvæmt gögnum málsins ekki fram fyrr en á skiptafundi hinn 11. ágúst 2011, um hálfu öðru ári eftir fyrsta skiptafund. Þótt nokkuð hafi það verið seint verður það að mati dómsins ekki til þess að krafan komist ekki að, en sú lagagrein sem varnaraðili vísar til þykir ekki veita heimild til þess að hafna kröfunni þess vegna. Þykir sóknaraðili ekki hafa glatað rétti sínum með tómlæti.

Varnaraðili byggir á því að fjárhæð á umræddum reikningi sé enn fyrir hendi, einungis vegna mun hærri framlaga varnaraðila til sameiginlegs rekstrar. Beri því að lækka þá fjárhæð sem nemi því framlagi, svo sem greini í 4. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga. Bótaféð fékk sóknaraðili greitt í febrúar 2009 en sambúð aðila lauk um mánaðamótin marz og apríl sama ár. Á þeim tíma tók sóknaraðili 268.111 krónur út af reikningi sínum nr. [...].  Hefur ekki verið sýnt fram á að framlög varnaraðila til sameiginlegs rekstrar hafi orðið til þess að bótaféð hafi enn verið fyrir hendi við samvistarslit. Hugsanlegar greiðslur varnaraðila eftir samvistarslit þykja hér ekki skipta máli, en varnaraðili hefur krafizt endurgreiðslu útlagðs slíks kostnaðar og verður leyst sjálfstætt úr þeirri kröfu. Bótafé sóknaraðila er ætlað að bæta henni skerta möguleika til framfærslu til frambúðar. Eins og áður segir þykir ekki hafa verið sýnt fram á að það hafi verið vegna framlaga varnaraðila sem umræddar eftirstöðvar bótafjárins hafi verið fyrir hendi. Þykir eigna- og skuldastaða aðila við skiptin eða atvik önnur ekki vera þess eðlis að telja verði ósanngjarnt að sóknaraðili haldi þeim bótum sem henni hafa verið greiddar og hún hefur haldið nægilega sérgreindum. Verður fallizt á kröfu hennar sem fær stoð í 4. tl. 1. mgr. 102. gr. hjúskaparlaga.

Varnaraðili krefst þess að sóknaraðili endurgreiði sér nánar tilgreindan helming útlagðs kostnaðar vegna rafmagns, hita og síma. Í málinu liggja greiðsluáætlanir vegna greiðsluþjónustu og símreikningar. Þessi gögn styðja að mati dómsins að varnaraðili hafi greitt þær fjárhæðir sem hann staðhæfir. Verður krafa hans ekki talin vanreifuð. Sóknaraðili kveðst ekki hafa nýtt sér allt húsið og auk þess dvalið um skeið utan þess og hafa boðið varnaraðila að búa þar. Ekki skiptir máli hér hvort sóknaraðili hafi í raun nýtt sér allt húsið en fyrir liggur að hún átti heima í því eftir samvistarslit en varnaraðili flutti annað. Þá hefur því ekki verið mótmælt að varnaraðili hafi leigt sér húsnæði annars staðar og þykir því ekki skipta máli þó sóknaraðili kunni að hafa boðið honum að nýta húsið um skeið á tímanum. Gagnkvæm framfærsluskylda hjóna stendur fram að lögskilnaði en við skilnað aðila að borði og sæng var hvorugu þeirra gert að greiða hinu lífeyri og liggur ekkert fyrir um að komið hafi fram krafa um framfærslulífeyri. Þykir framfærsluskylda aðila, sbr. 46. og 50. gr. hjúskaparlaga, ekki gera það að verkum að varnaraðili eigi ekki rétt á þeirri endurgreiðslu sem hann krefst. Þá byggir sóknaraðili á því að við sambúðarslit hafi orðið mikil röskun á högum hennar, bæði vegna þess að varnaraðili hafi verið aðalfyrirvinna heimilisins og einnig vegna andlegra erfiðleika hennar sem hafi verið afleiðing skilnaðarins. Þessi atriði geta hins vegar ekki breytt niðurstöðu um greiðsluskyldu hér þótt engin ástæða sé til að draga í efa að skilnaðurinn hafi orðið sóknaraðila erfiður. Sama má segja um greiðslur sem hún kveðst hafa innt af hendi til varnaraðila, en ekkert liggur fyrir um þær annað en 30.000 króna mánaðarlega greiðslu hennar inn á greiðsluþjónustureikning þeirra. Þykja þær ekki verða til þess að varnaraðila beri ekki sú endurgreiðsla sem hann fer fram á, en hún nemur sem áður segir helmingi þess sem varnaraðili kveðst hafa greitt. Þá þykir krafa varnaraðila ekki hafa komið fram of seint. Sóknaraðili kveðst sérstaklega mótmæla kröfu um endurgreiðslu símreikninga og segir því „mótmælt að sóknaraðili hafi nýtt þá síma sem þar eru að baki, a.m.k. ekki ein.“ Hún hefur hins vegar ekki lagt fram upplýsingar um hvaða síma hún hafi notað og hverja ekki. Fyrir liggur að símreikningar eins og ýmsar heimilisþarfir voru í greiðsluþjónustu sem varnaraðili stóð að yfirgnæfandi hluta straum af, en sóknaraðili segir sjálf í greinargerð sinni að varnaraðili hafi verið „aðalfyrirvinna heimilisins“. Þar sem sóknaraðili hefur ekki lagt fram upplýsingar um hvaða síma hún hafi notað og hvaða síma ekki, og ekki aðrar upplýsingar um símanotkun, svo sem um að hún hafi sjálf greitt eigin símanotkun, þykir mega byggja á þeirri staðhæfingu varnaraðila að símanotkun sóknaraðila hafi verið innifalin í þeim símareikningum sem greiddir voru.

Varnaraðili krefst endurgreiðslu nánar tilgreinds helmings útlagðs kostnaðar, sem nægilegar stoðir þykja vera fyrir að hann hafi í raun greitt eftir samvistarslit aðila. Hafa engin gögn verið lögð fram um að greiðslurnar hafi ekki verið inntar af hendi eða farið til annarra þarfa en varnaraðili byggir á. Þykir endurgreiðslukrafa hans ekki vera úr hófi og verður með vísan til alls framanritaðs fallizt á hana.

Loks krefst varnaraðili greiðslu 1.100.000 króna í leigu fyrir afnot bifreiðarinnar [...]. Sóknaraðili krefst hins vegar sýknu og segist ekki hafa haft leiguafnot bifreiðarinnar. Hún hafi „í fáein skipti fengið að skreppa á bílnum, það hafi hún litið á sem lán og greiða frá fyrrum eiginmanni sínum sem ekki væri ætlast til endurgjalds fyrir.“ Í fundargerð skiptafundar sem haldinn var hinn 7. apríl 2011 skrifar skiptastjóri um bifreið þessa: „[Sóknaraðili] hefur að mestu haft bifreiðina á skilnaðartímanum. [Varnaraðili] er tilbúinn að taka við bifreiðinni og taka yfir skuldir. Rætt var um ráðstöfun bifreiðarinnar [...], m.a. um innlausn hjá Avant. Fram kom hjá lögmanni [varnaraðila] að erfiðlega gengi að fá uppgjörstölur vegna bílasamnings við Avant. Málefninu frestað til næsta fundar.“ Ekkert liggur fyrir um að fundargerð þessari hafi verið mótmælt að þessu leyti. Þykir af þessu mega ráða að sóknaraðili hafi að minnsta kosti haft talsverð not af bifreiðinni. Fyrir dómi kvaðst varnaraðili hafa farið á umræddri bifreið tiltekna ferð suður á land sér til heilsubótar. Hann kvaðst hins vegar ekki treysta sér til að svara hvort ferðin hafi verið farin fyrir eða eftir samvistarslit þeirra. Af því má ráða að varnaraðili hefur eitthvað notað bifreiðina eftir samvistarslitin. Þykir því verða að ætla að bæði hafi notað bifreiðina eftir samvistarslit, þótt líkur séu á því að sóknaraðili hafi gert það í meira mæli. Ekki liggur fyrir hversu mikil sú notkun hefur verið. Ekkert liggur fyrir um að aðilar hafi samið um að sóknaraðili skyldi ein hafa bifreiðina og að fyrir slík not skyldi koma mánaðarleg greiðsla. Gegn mótmælum sóknaraðila þykir varnaraðila ekki hafa tekizt að sýna fram á að bifreiðin hafi verið í slíkum notum sóknaraðila að hún verði krafin um slíka fasta mánaðarlega leigu fyrir afnotin og verður kröfum varnaraðila um þær leigugreiðslur hafnað.

Með vísan til framanritaðs verður fallizt á kröfu sóknaraðila um að fé á reikningi hennar verði haldið utan skipta en hafnað kröfum sóknaraðila er snúa að lífeyrisréttindum. Fallizt er á kröfu varnaraðila um endurgreiðslu hluta útlagðs kostnaðar en hafnað kröfu hans um leigugreiðslur fyrir bifreið. Með hliðsjón af þessum úrslitum öllum verður hvor aðili að bera málskostnað sinn. Af hálfu sóknaraðila fór með málið Gísli M. Auðbergsson héraðsdómslögmaður en af hálfu varnaraðila Berglind Svavarsdóttir hæstaréttarlögmaður. Gætt var ákvæða 1. mgr. 115. gr. laga nr. 91/1991.

Þorsteinn Davíðsson kveður upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Hafnað er kröfu sóknaraðila, K, um að lífeyrisréttindi aðila komi til skipta sem hjúskapareignir.

Innstæða að fjárhæð 1.411.889 krónur á reikningi sóknaraðila nr. [...] kemur ekki undir skiptin.

Sóknaraðili greiði varnaraðila, M, 356.375 krónur.

Málskostnaður fellur niður.