Þriðjudaginn 2. desember 2014.
Nr. 784/2014.	Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu (Jón H. B. Snorrason saksóknari) gegn X (Stefán Karl Kristjánsson hdl.)

Kærumál. Gæsluvarðhald. C. liður 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008.

X var gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli c. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.

Dómur Hæstaréttar

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Helgi I. Jónsson og Benedikt Bogason og Ingveldur Einarsdóttir settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 28. nóvember 2014 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 1. desember sama ár. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 28. nóvember 2014 þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að varnaraðila yrði gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til mánudagsins 22. desember 2014 klukkan 16. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Sóknaraðili krefst þess að framangreind krafa sín verði tekin til greina.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Í hinum kærða úrskurði eru rakin fjölmörg mál þar sem varnaraðili er undir rökstuddum grun um að hafa gerst sekur um háttsemi sem getur varðað  fangelsisrefsingu. Með dómi Hæstaréttar 29. ágúst 2014 í máli nr. 575/2014 var hafnað kröfu sóknaraðila um að varnaraðila yrði gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi á grundvelli c. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Frá uppkvaðningu dómsins eru til rannsóknar hjá sóknaraðila þrjú ný mál þar sem varnaraðili er undir rökstuddum grun um brot sem fangelsisrefsing liggur við, þar á meðal þjófnaðarbrot 8. október 2014 og líkamsárás 25. nóvember sama ár. Að þessu virtu er fullnægt skilyrðum c. liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 til að varnaraðila verði gert að sæta gæsluvarðhaldi. Hinn kærði úrskurður verður því felldur úr gildi og krafa sóknaraðila tekin til greina eins og nánar greinir í dómsorði.

Dómsorð:

Varnaraðili, X, skal sæta gæsluvarðhaldi allt til mánudagsins 22. desember 2014 klukkan 16.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjaness 28. nóvember 2014.

                Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hefur í dag krafist þess að Héraðsdómur Reykjaness úrskurði að kærða, X, kt. [...], verði gert að sæta gæsluvarðhaldi, allt til mánudagsins  22. desember 2014, kl. 16:00.

                Kærði hefur mótmælt kröfu lögreglustjóra og krefst þess að henni verði hafnað.

I

                Í greinargerð lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu er vísað til eftirgreindra mála sem lögregla hafi undanfarið haft til rannsóknar og varði meint brot kærða:

Mál nr. 007-2014-[...].

Lögreglu hafi 25. nóvember sl. borist tilkynning um líkamsárás á bifreiðastæði við [...] að [...] í [...]. Ráðist hefði verið á tvo aðila og fylgdi tilkynningunni að kærði hefði verið þar að verki. Lögregla hafi hitt brotaþola fyrir í húsnæði [...]. Sjá hafi mátt áverka á öðrum brotaþolanum, en stúlkan hafi verið blóðug og bólginn um vit. Hinn brotaþolinn hafi ekki borið sýnilega áverka. Brotaþolar hafi greint lögreglu svo frá að kærði hefði ráðist að tilefnislausu á þær og slegið aðra stúlkuna margsinnis í andlitið. Farið hafi verið með hana á slysadeild þar sem gert hafi verið að sárum hennar. Er í greinargerð lögreglu sagt að stúlkan sé líklega nef- og kjálkabrotin. Þá hafi jaxl brotnað og hún enn fremur fengið heilahristing. Er greinargerð lögreglu var rituð lá áverkavottorð ekki fyrir. Lögreglustjóri kveður lögreglu hafa fengið um það upplýsingar á slysadeild að kærði hafi í kjölfarið sent vitni SMS-skilaboð þar sem fram hafi komið að hann væri stoltur af háttsemi sinni. Einnig hafi komið fram að brotaþoli væri hrædd við kærða og óttaðist um líf sitt. Kærði hafi verið handtekinn 27. nóvember sl. vegna málsins. Hann sé að áliti lögreglustjóra undir rökstuddum grun um líkamsárás, sbr. 1. mgr. 218. gr. almennra hegningarlaga, og eftir atvikum hótun, sbr. 233. gr. sömu laga. Kærði neiti brotinu, en játi að hafa verið á vettvangi. Enn fremur hafi hann kannast við að hafa verið í samskiptum við brotaþola á facebook vegna atviksins.

Mál lögreglu nr. 007-2014-[...].

Í máli þessu sé kærði grunaðar um hafa, ásamt fleiri aðilum, stolið stíflueyði úr [...] 8. október  sl. Í myndum úr eftirlitsmyndavél sjáist kærði ásamt fleirum stela stíflueyði að andvirði 15.000 krónur. Ætlað brot teljist varða við 244. gr. almennra hegningarlaga.

Mál lögreglu nr. 007-2014-[...].

Mál þetta varðar að sögn lögreglustjóra frelsissviptingu, hótanir og alvarlega líkamsárás gegn A. Kærði sé í því máli undir sterkum grun. Mál þetta verði sent ríkissaksóknara á allra næstu dögum.

Brotaþoli hafi 6. ágúst sl. komið á lögreglustöðina í [...] og tilkynnt lögreglu að hann hefði orðið fyrir líkamsárás af hendi kærða. Brotaþoli hafi verið í mikilli geðshræringu og ekki verið skýrsluhæfur að mati lögreglu. Lögregla hafi flutt hann á slysadeild þar sem læknir hafi tekið á móti honum. Hefur lögreglustjóri eftir lækninum að brotaþoli hafi greint honum svo frá að hann hefði verið tekinn af nokkrum mönnum og honum haldið föngnum í sex til átta klukkustundir. Mennirnir hefðu síðan beitt brotaþola margháttuðu ofbeldi. Að sögn læknisins hafi brotaþoli verið með litla rauða bletti á líkamanum sem komið geti saman við frásögn hans um að beitt hafi verið rafbyssu. Þá hafi hann verið með marblett við vinstri auga, roða yfir andliti, rauða dökka rák á hálsi og marga blóðbletti. Þá hafi hann einnig verið með margar rauðar rákir víða um bakið eftir högg eða núning.

                Hinn 11. ágúst hafi brotaþoli komið til skýrslutöku hjá lögreglu og lagt fram kæru í málinu. Hann hafi greint svo frá að aðili að nafni B hefði tekið hann upp í leigubíl og síðan látið aka með hann [...] á [...] til að ræða við kærða. Er brotaþoli hefði gengið inn í húsið í [...] hefði hann strax verið kýldur nokkrum sinnum í andlitið. Í kjölfarið hefði hann verið pyntaður í marga klukkutíma. Er í kröfu lögreglustjóra lýst margháttuðu ofbeldi sem brotaþoli hafi greint lögreglu frá að hann hefði sætt. Þá hefði kærði greint brotaþola frá atburði sem hann hefði sagt hafa leitt til þess að brotaþola bæri að greiða honum hálfa milljón króna, sem væri ástæða frelsissviptingarinnar og líkamsmeiðinganna. Tveir aðrir viðstaddra hefðu jafnframt krafið brotaþola um fé. Að barsmíðunum loknum hafi einn gerendanna farið með brotaþola til Reykjavíkur til að tryggja að hann myndi greiða meintar skuldir. Er þangað var komið hefði brotaþoli hins vegar náð að flýja úr bifreiðinni.

Lögregla hafi 12. ágúst sl. farið að [...] í [...]. Þar hafi kærði þá verið staddur ásamt þremur öðrum aðilum. Hafi þeir allir verið handteknir. Við húsleit hafi fundist eitthvað af fíkniefnum, ætluð smjörsýra, haglabyssa, rafbyssa, meint þýfi, sprautunálar og úlpa, eins og brotaþoli mun hafa lýst fyrir lögreglu að tekin hefði verið af honum. Í húsinu hafi jafnframt mátt sjá blóðdropa á gólfi. Lögregla hafi lýst eftir fimmta aðilanum og hafi hann verið handtekinn nokkrum dögum síðar. Fjórum af hinum fimm handteknu aðilum hafi síðan verið gert að sæta gæsluvarðhaldi.

Kærði hafi í fyrstu neitað sök við skýrslutöku hjá lögreglu. Hann hafi síðar játað að brotaþoli hafi komið í fyrrgreint húsnæði að kvöldi 6. ágúst sl. Kærði hafi sagst hafa skammað brotaþola fyrir að nota nafn hans og kýlt brotaþola einu sinni. Kærði hafi síðar heyrt það útundan sér að rafbyssa hefði verið notuð en ekki getað upplýst hver það hefði verið sem beitt rafbyssunni. Kærði hafi sætt gæsluvarðhaldi vegna þessa máls frá 13. til 27. ágúst sl. Annar meðkærðu hafi játað að hluta sök og lýst atvikinu og þætti annarra. Teljist umrædd háttsemi varða við 2. mgr. 218. gr.,  226. gr. og eftir atvikum 233. gr. almennra hegningarlaga. Svo sem fyrr var nefnt verði málið sent ríkissaksóknara til meðferðar á allra næstu dögum.

Lögreglustjóri kveður kærða vera undir rökstuddum og sterkum grun um alvarlega líkamsárás, frelsissviptingu, og hótanir, þar sem hættulegu vopni hafi verið beitt á líkama brotaþola. Kærði sé því undir sterkum grun um að hafa framið brot sem varði allt að sextán ára fangelsi. Lögregla telji að mikil hætta stafi af kærða og gæsluvarðhald sé því nauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna og fjölda brota, enda eðli brotanna slíkt að það kunni að særa réttarvitund almennings, fái kærði að vera frjáls ferða sinna, sbr. ofangreind mál, sem og neðangreind mál nr. 007-2014-[...], 007-2014-[...], og 007-2014-[...].

                Lögreglustjóri segir kærða einnig vera undir sterkum grun um eftirgreind brot:

Mál lögreglu nr. 007-2014-[...].

Frelsissvipting, ólögmæt nauðung og líkamsárás 24. febrúar 2014. Í málinu sé kærði undir sterkum grun um að hafa frelsissvipt ásamt fleiri aðilum C, mánudaginn 24. feb. sl., að [...],  með því að halda brotaþola nauðugum á heimili hans og beita hann grófu ofbeldi, með því slá hann hnefahöggum í andlitið, herða að hálsi hans þannig að honum hafi legið við köfnun og stinga hann ítrekað, en kærandi hafi verið með stungusár á yfirborði líkamans og lemstraður í andliti, sbr. áverkavottorð sem fyrir liggi í málinu. Þá hafi brotaþoli greint frá því að þeir hefði tekið frá honum ýmsa fjármuni. Kærði neiti aðild sinni að þessu broti. Samkvæmt frásögn brotaþola hafi honum verið haldið í allt að tvær klukkustundir og hann beittur grófu ofbeldi. Kærði hafi setið í gæsluvarðhaldi vegna þessa brots í tíu daga frá 25. febrúar til 6. mars sl. á grundvelli rannsóknarhagsmuna. Brotaþoli hafi lýst árásinni og frelsissviptingunni og hafi kært árásina, en hann hafi leitað á slysadeild eftir hana. Teljist lýst brot kærða varða við 2. mgr. 218. gr. og 226. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, en málið hafi verið sent ríkissaksóknara til meðferðar og muni ákæra verða gefin út á næstu dögum.

Mál lögreglu nr. 007-2014-[...].

Líkamsárás og hættubrot, laugardaginn 15. mars 2014, í strætisvagni sem ekið var eftir [...] í [...]. Í því máli sé kærði grunaður um að hafa veist að tilefnislausu að strætisvagnabílstjóra með hnefahöggum. Strætisvagninn hafi verið í akstri með farþega og hafi skapast töluverð hætta af þeim sökum. Bifreiðarstjórinn hafi hlotið áverka og vitni séð kærða slá bílstjórann tveimur hnefahöggum. Teljist þetta brot kærða varða við 1. mgr. 218. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Kærði neiti sök. Ákæra hafi verið gefin út 19. ágúst sl. og sé aðalmeðferð fyrirhuguð 15. janúar nk.

Mál lögreglu nr. 007-2014-[...].

Líkamsárás. Þar er kærði undir sterkum grun um að hafa þann 19. febrúar sl., að [...] í [...] veist að D, með því að slá hann nokkur hnefahögg í andlitið, með þeim afleiðingum að hlaut glóðarauga á hægra auga, yfirborðsáverka á nefi, mar augnloki og augnsvæði, yfirborðsáverka á öðrum hlutum höfuðs, hrufl á úlnlið og hendi og mar á læri og olnboga. Ákæra var gefin út 19. ágúst sl., en kærði neitar sök og er aðalmeðferð áætluð 15. jan.  nk. Telst þetta varða við 217. gr. almennra hegningarlaga.

Mál nr. 008-2014-[...], brot áfengislögum.

Í því tilviki hafi lögregla gert húsleit að [...] í [...], hinn 30. október sl. Við leitina hafi fundist landi og bruggtæki. Í greinargerð lögreglu er fullyrt að kærði hafi viðurkennt framleiðslu og sölu á landa. Fyrir dómi þvertók kærði fyrir að hafa viðurkennt brotið. Benti hann þvert á móti á aðila sér nákominn sem eiganda hins ólöglega útbúna áfengis og tækjanna. Meint brot kærða kveður lögreglustjóri varða við 4., og 7. gr., sbr. 27. gr., áfengislaga.  

Önnur brot sem kærði sé undir sterkum grun um að hafa framið séu á umferðarlögum, sbr. mál nr. 007-[...], -[...], -[...], -[...] og [...], og á fíkniefna-og vopnalögum, mál nr.  007-2014-[...] og [...]. Þá sé kærði grunaður um þjófnað í verslun ÁTVR 19. og 20. febrúar sl., sbr. mál nr. 007-2014-[...], -[...], -[...], og þjófnað, sbr. mál nr. 007-2014-[...]. Lögreglustjóri hafi gefið út ákæru 19. ágúst sl. í framangreindum málum. Tvær aðrar ákærur hafi verið gefnar út og sameinaðar 23. september sl. og 8. október sl. vegna fíkniefnaaksturs og sviptingaraksturs, sbr. mál nr. 007-2014-[...] og –[...], sbr. héraðsdómsmál nr. S-[...]/2014, en það mál hafi verið þingfest 2. október sl. Kærði hafi neitað sök í flestum ákæruliðum, en játað sviptingarakstur og fíkniefnalagbrot í fjórum ákæruliðum. Aðalmeðferð sé fyrirhuguð 15. janúar nk.

II

                Lögreglustjóri segir kærða undir rökstuddum og sterkum grun um alvarlegar líkamsárásir, frelsissviptingu, og eftir atvikum ólögmæta nauðung og hótanir, þar sem hættulegu vopni hafi verið var beitt á líkama brotaþola. Kærði sé því undir grun um að hafa framið brot sem varði allt að sextán ára fangelsi og telji lögregla að mikil hætta stafi af kærða. Gæsluvarðhald sé því nauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna og fjölda brota, enda eðli brotanna slíkt að það kunni að særa réttarvitund almennings, fái kærði að fara frjáls ferða sinna.

Nauðsynlegt sé að ljúka rannsókn mála kærða og gefa út ákæru á næstu dögum. Telji lögreglustjóri ljóst að kærði muni fá fangelsisrefsingu eins og atvikum sé háttað. Það sé og mat lögreglu að kærði hafi sýnt af sér einbeittan brotavilja og að hann sé mikilli neyslu.

                Með vísan til brotaferils kærða á undanförnum vikum og alvarleika brotanna sé það mat lögreglustjóra að yfirgnæfandi líkur séu á því að kærði muni halda áfram brotastarfsemi, gangi hann laus. Brýnt sé að kærði sæti gæsluvarðhaldi vegna almannahagsmuna uns málum hans sé lokið. Bendir lögreglustjóri á að kærði hafi áður hlotið dóma fyrir ofbeldisbrot, sem og önnur brot. Síðast hafi kærði hlotið dóm [...]. febrúar sl. vegna umferðarlagabrota, meðal annars vegna fíkniefnaaksturs.

                Með vísan til framangreinds, framlagðra gagna,  2. mgr. 95. gr. og  c-liðar 1. mgr. 95. gr. laga 88/2008 um meðferð sakamála, sé þess krafist af hálfu lögreglustjóra að krafa embættisins nái fram að ganga.

III

                Með vísan alls framanritaðs, svo og rannsóknargagna lögreglu, er fallist á það með lögreglustjóra að kærði sé undir rökstuddum grun um að hafa gerst sekur um háttsemi sem fangelsisrefsing er lögð við.

                Krafa lögreglustjóra byggir annars vegar á c-lið 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála og hins vegar á 2. mgr. 95. gr. sömu laga. Samkvæmt því er það mat lögreglustjóra að í málinu séu ekki uppfyllt lagaskilyrði fyrir því að kærða verði gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli rannsóknarhagsmuna, sbr. a-lið 1. mgr. 95. gr. laganna.

                Skilyrði er skv. c-lið 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008, svo manni verði gert að sæta gæsluvarðhaldi, að ætla megi að hann muni halda áfram brotum meðan máli hans er ekki lokið. Fyrir liggur að með dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 575/2014, sem kveðinn var upp 29. ágúst sl., var hafnað kröfu lögreglustjóra um að kærði sætti gæsluvarðhaldi á grundvelli c-liðar 95. gr. Í kröfu lögreglustjóra þá var vísað sérstaklega til fjögurra af þeim fimm ofbeldisbrotum sem nú er vísað til og kærði er grunaður um að hafa framið. Þrjú þessara tilvika áttu sér stað í febrúar og mars á þessu ári.

                Til viðbótar meintu ofbeldisbroti kærða, sem hann er grunaður um að hafa framið 25. nóvember sl. og óljóst er enn hversu alvarlegt getur talist, hefur lögreglustjóri vísað til tveggja annarra meintra brota kærða, smávægilegs þjófnaðar 8. október sl. og brots á áfengislögum 30. sama mánaðar. Kærði neitar sök í öllum þessum þremur tilvikum. Lét kærði þess sérstaklega getið fyrir dómi að haldlagður landi og tæki til framleiðslu hans hefðu ekki verið hans eign heldur eign nákomins aðila. Öll framangreind mál eru enn til rannsóknar hjá lögreglu.

                Samkvæmt öllu framangreindu, sérstaklega dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 575/2014, verður að mati dómsins ekki séð að með handtöku kærða í gær hafi verið stöðvuð yfirstandandi hrina meintra refsiverðra brota hans. Að þessu gættu þykir lögreglustjóri ekki hafa leitt í ljós að fullnægt sé skilyrðum til að varnaraðila verði gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli c-liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008

                Lögreglustjóri hefur einnig vísað til 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 til stuðnings kröfu sinni. Samkvæmt þeirri grein má úrskurða sakborning í gæsluvarðhald þótt skilyrði a-d-liða 1. mgr. 95. gr. séu ekki fyrir hendi ef sterkur grunur leikur á að hann hafi framið afbrot sem að lögum getur varðað tíu ára fangelsi, enda sé brotið þess eðlis að ætla megi varðhald nauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna. Af greinargerð lögreglustjóra með kröfu hans og málsútlistun embættisins fyrir dómi er ljóst að brot þau sem lögreglustjóri vísar til í þessu sambandi eru meint brot kærða 24. febrúar og 6. ágúst sl. Bæði þess atvik áttu sér því stað áður en lögreglustjóri gerði þá kröfu hér fyrir dómi sem hafnað var af Hæstarétti Íslands með dómi réttarins í máli nr. 575/2014 samkvæmt áðursögðu. Sá lögreglustjóri enga ástæðu til þess þá að vísa til 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 til stuðnings kröfunni. Einnig liggur fyrir að kærði sætti í báðum tilvikum gæsluvarðhaldi um skamma hríð á grundvelli rannsóknarhagsmuna, sbr. a-lið 95. gr., en var síðan leystur úr haldi. Kærði hefur því svo mánuðum skiptir gengið laus eftir að meint brot voru framin án þess að lögreglustjóri krefðist þess að honum yrði gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. Að því gættu en að öðru leyti að virtum atvikum máls og rannsóknar­gögnum lögreglu verður ekki talið að lögreglustjóra hafi tekist að sýna fram á að efni séu til þess nú að gera kærða að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Samkvæmt því og öðru framangreindu verðu kröfu lögreglustjóra því hafnað.

                Úrskurð þennan kveður upp Kristinn Halldórsson héraðsdómari.

Úrskurðarorð:

                Kröfu lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu um að kærða, X, verði gert að sæta gæsluvarðhaldi er hafnað.