Fimmtudaginn 17. desember 2009.
Nr. 657/2009.	A (Kristín Björg Pétursdóttir hdl.) gegn Héraðsdómi Reykjavíkur (enginn)

 

Kærumál. Greiðsluaðlögun.

Staðfestur var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu A um heimild til að leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar. Talið var að sú staða væri fyrir hendi sem greindi í 5. tl. 1. mgr. 38. gr. laga nr. 21/1991 að ástæða væri til að draga verulega í efa að skuldari myndi efna nauðasamning og skilyrði ekki uppfyllt til að fallast mætti á beiðni A. Þá var talið að 2. tl. 63. gr. d. laganna um að skuldari hafi tekið fjárhagslega áhættu sem hafi ekki verið í samræmi við fjárhagsstöðu hans á þeim tíma sem til fjárhagsskuldbindingarinnar var stofnað ætti við í tilviki A þegar litið væri til tekna hans og áætlaðrar greiðslubyrði. Að þessu virtu yrði að hafna beiðni A.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Árni Kolbeinsson og Gunnlaugur Claessen og Viðar Már Matthíasson settur hæstaréttardómari.

 Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 10. nóvember 2009, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 18. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 29. október 2009, þar sem hafnað var beiðni sóknaraðila um að honum yrði veitt heimild til að leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar. Kæruheimild er í 2. mgr. 63. gr. d., sbr. 179. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotaskipti o.fl. með áorðnum breytingum. Sóknaraðili krefst þess að fallist verði á beiðni hans um heimild til að leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

I

Sóknaraðili óskaði 24. júlí 2009 eftir heimild Héraðsdóms Reykjaness til að gera nauðasamning til greiðsluaðlögunar við lánardrottna sína samkvæmt X. kafla laga nr. 21/1991, sbr. lög nr. 24/2009. Dómstóllinn sendi Héraðsdómi Reykjavíkur beiðnina til meðferðar 22. september 2009. Í hinum kærða úrskurði er í helstu atriðum greint frá eignum og skuldum sóknaraðila, svo og tekjum og aðstæðum að öðru leyti. Í greiðsluáætlun, sem fylgdi beiðni sóknaraðila til héraðsdóms, greinir svo frá að heildarskuldir hans nemi rúmum 117 milljón krónum, en þar af séu eftirstöðvar lána rúmlega 98 milljón krónur og skuldir í vanskilum rúmlega 19 milljón krónur. Fasteign sóknaraðila er tilgreind að verðmæti rúmlega 34 milljón krónur og skuldir umfram eignir því um 83 milljón krónur. Hvað varðar tekjur sóknaraðila greinir í sömu áætlun að þær séu 295.874 krónur á mánuði, en þar af séu bætur frá almannatryggingum, vaxtabætur og barnabætur samtals 225.874 krónur og „aðrar tekjur“ 70.000 krónur. Þar mun vera vísað til tekna af atvinnurekstri sóknaraðila í einkahlutafélagi hans við [...]. Mánaðarleg útgjöld, þar á meðal til framfærslu, að frátöldum lið vegna húsnæðis telur sóknaraðili nema 158.289 krónum, en að viðbættum 110.000 krónum vegna þess liðar séu þau 259.589 krónur. Tillaga hans er sú að hann greiði 36.285 krónur á mánuði upp í skuldir sínar næstu þrjú árin og verði sú fjárhæð bundin við launavísitölu. Að auki greiðist áðurnefndar 110.000 krónur á mánuði upp í fasteignaveðskuldir.

Sóknaraðili kveður yfir 90% skuldanna hvíla með veði á fasteign hans, en hann hafi keypt hana á árinu 2006. Þær séu að miklu leyti bundnar við gengi erlendra gjaldmiðla, en íslenska krónan hafi eftir það lækkað mjög gagnvart þeim og skuldirnar hækkað að sama skapi. Í málinu liggur einnig fyrir að sams konar skuld hvílir á sóknaraðila vegna kaupa hans á bifreið á árinu 2006.

II

Meðal málskjala eru ljósrit skattframtala sóknaraðila 2006 til 2009 vegna tekjuáranna 2005 til 2008. Öll þessi ár naut hann tekna frá Tryggingastofnun ríkisins vegna örorku. Aðrar tekjur eru ekki tilgreindar fyrir árin 2005 og 2008, en árið 2006 hafði hann 970.000 krónur í tekjur af áðurnefndri atvinnustarfsemi sinni og 1.320.000 krónur árið 2007. Í beiðni um nauðasamning til greiðsluaðlögunar tekur sóknaraðili fram að hann hafi nú „mjög takmarkaðar tekjur, þar sem lítið er um framkvæmdir hjá fólki og fyrirtækjum um þessar mundir.“ Áður er fram komið að samkvæmt skattframtali sóknaraðila 2009 hafði hann engar atvinnutekjur á árinu 2008.

Í 1. mgr. 38. gr. laga nr. 21/1991 segir að synja skuli um heimild til að leita nauðasamnings ef eitthvert þeirra atriða eigi við, sem síðan eru talin upp í fimm töluliðum. Samkvæmt 5. tölulið ákvæðisins skal synja um heimildina ef ástæða er til að draga verulega í efa að skuldari muni efna nauðasamning. Ef litið er til þess að sóknaraðili hafði engar tekjur af atvinnustarfsemi á árinu 2008 og hverjar horfur eru samkvæmt lýsingu hans sjálfs eru ekki efni til að vænta þess að liðurinn „aðrar tekjur“ í áætlun sóknaraðila fái staðist og tekjur séu því ofáætlaðar um 70.000 krónur á mánuði. Jafnvel þótt litið yrði til þessara tekna að virtu öllu tímabilinu frá 2005 til 2008 nema þær að meðaltali einungis um 33.000 krónum á mánuði. Sú staða er því fyrir hendi sem greinir í umræddu ákvæði laga nr. 21/1991 og skilyrði ekki uppfyllt til að fallast megi á beiðni sóknaraðila.

Í kæru til Hæstaréttar kemur fram að þegar sóknaraðili keypti fasteign sína á árinu 2006 hafi hann gert ráð fyrir að greiðslubyrði vegna fasteignalána yrði um það bil 240.000 krónur á mánuði. Með því að taka stutt lán „var sá möguleiki fyrir hendi .... að lengja í lánum og lækka mánaðarlega greiðslubyrði ... verulega eða í rúmar 100 þús. krónur á mánuði.“ Ekkert liggur fyrir um að sú hafi orðið raunin eða að þetta hafi yfir höfuð verið unnt. Samkvæmt skattframtölum sóknaraðila voru tekjur hans á árinu 2006 samtals 2.532.963 krónur og 2.343.304 krónur árið 2007. Fyrrnefnda árið voru mánaðartekjur hans því 211.080 krónur og ívið lægri hið síðarnefnda. Mánaðarlegar afborganir af fasteignalánum sóknaraðila árið 2006 hefðu þannig numið hærri fjárhæð en tekjur á mánuði voru og átti þá enn eftir að taka tillit til framfærslukostnaðar.

Í 63. gr. d. laga nr. 21/1991 segir að auk þeirra ástæðna, sem samkvæmt 1. mgr. 38. gr. skuli leiða til þess að dómari synji um heimild til að leita nauðasamnings, geti hann hafnað beiðni um heimild til að leita greiðsluaðlögunar ef eitthvert þeirra atriða eigi við, sem síðan greinir í sex töluliðum. Samkvæmt 2. tölulið á það meðal annars við hafi skuldari tekið fjárhagslega áhættu sem ekki var í samræmi við fjárhagsstöðu hans á þeim tíma sem til fjárhagsskuldbindingarinnar var stofnað. Hafið er yfir vafa að þetta á við í tilviki sóknaraðila þegar litið er til þess sem áður greindi um  mánaðarlegar tekjur hans árið 2006 og áætlaðrar greiðslubyrði vegna fasteignalána á sama tíma. Þegar þetta er virt ásamt því sem áður greindi um að ástæða sé til að draga verulega í efa að sóknaraðili muni efna nauðasamning verður beiðni hans hafnað. Samkvæmt því verður niðurstaða hins kærða úrskurðar staðfest.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 29. október 2009.

Með bréfi er barst dóminum 24. september sl. hefur A, kt. [...],[...], óskað heimildar til að leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar samkvæmt lögum nr. 21/1991, sbr. lög nr. 24/2009. 

Því er lýst í beiðni að umsækjandi sé einstæður faðir sjö ára stúlku. Annað barn hans sé nýfætt en það búi ekki hjá honum. Þá eigi umsækjandi tvö fósturbörn sem búi þó ekki hjá honum að staðaldri. Hann sé 75% öryrki eftir [...]. Hann er auk þess [...] og hefur starfsaðstöðu fyrir fyrirtæki sitt, B ehf., í bílskúr á heimili sínu. Orsakir fjárhagserfiðleika séu uppsafnaður vandi sem hafi svo vaxið við hrun hins íslenska efnahags og fall krónunnar.

Skuldari hefur lagt fram ítarlega greiðsluáætlun í samræmi við 2. mgr. 63. gr. c laga nr. 21/1991, sbr. lög nr. 24/2009. 

Skuldari á fasteign að [...], sem er raðhús um 177 fm íbúð með bílskúr. Verðmæti íbúðarinnar er 39.090.000 krónur samkvæmt fasteignamati. Nettó laun skuldara eru nú 173.272 krónur og heildartekjur 295.874 krónur á mánuði.

Helstu samningskröfur skv. greiðsluáætlun eru skuldir við Kaupþing, Avant, Lýsingu og Íslandsbanka, auk smærri skulda. Eftirstöðvar samningsskulda samkvæmt greiðsluáætlun eru um 98,0 milljónir og gjaldfallnar kröfur eru um 19,5 milljónir. Meðal samningsskulda virðast taldar áhvílandi veðskuldir á fasteign skuldara að [...].

Greiðslugeta, að teknu tilliti til framfærslukostnaðar, er 36.285 krónur á mánuði.

Tillaga skuldara er sú að hann greiði 36.285 krónur á mánuði næstu þrjú ár, en að þeim tíma liðnum verði allar samningskröfur felldar niður.

Skuldari kveðst ekki hafa gripið til neinna ráðstafana sem riftanlegar væru samkvæmt lögum nr. 21/1991.

Forsendur og niðurstaða

Leitað er greiðsluaðlögunar samkvæmt lögum nr. 24/2009 um breytingu á lögum nr. 21/1991. Samningskröfur eru allháar og nokkur hluti þeirra gjaldfallinn. Uppfylltar eru þær almennu kröfur sem settar eru í 34. gr. laga nr. 21/1991 að öðru leyti en því er varðar gögn um tilurð nokkurs hluta samningskrafna skuldara og hvort að einhverju leyti sé um að ræða skuldir frá atvinnurekstri hans. Þá hefur verið lögð fram greiðsluáætlun er uppfyllir þau skilyrði sem sett eru í 63. gr. c sömu laga, sbr. c-lið 2. gr. laga nr. 24/2009. 

Fram kemur í beiðni að skuldari hafi verið metinn 75% öryrki eftir bílslys árið 1996 en hafi starfað eins og starfsorka hans hafi leyft. Á skattframtali skuldara árið 2006, fyrir tekjuárið 2005, kemur fram að skuldari hafi haft um 1,4 milljónir í örorkubætur en engar aðrar tekjur hafi komið til það tekjuár. Eignir skuldara í árslok voru bifreið að verðmæti um 3,5 milljónir króna. Á skattframtali ársins 2007, fyrir tekjuárið 2006, má sjá að skuldari hafi haft samtals um 2,5 milljónir króna í örorkubætur og laun. Á því tekjuári keypti skuldari fasteignina að [...] að verðmæti um 39 milljónir króna samkvæmt fasteignamati. Að auki keypti skuldari bifreið að verðmæti 4,1 milljónir króna. Þá var skuldari einnig eigandi og framkvæmdastjóri einkahlutafélagsins C ehf., en það félag hefur nú verið úrskurðað gjaldþrota.

Á skattframtali ársins 2008 og 2009, tekjuárin 2007 og 2008, voru tekjur skuldara annars vegar um 2,3 milljónir króna í formi örorkubóta og launa og hins vegar um 1,8 milljónir króna eingöngu í formi örorkubóta. Þegar litið er til fjárhagslegrar stöðu skuldara á þeim tíma er fasteignin að [...] var keypt í júlí 2006 og til þess að samningsskuldir skuldara voru umtalsverðar á þeim tíma, verður að telja að skuldari hafi með þeirri miklu skuldasöfnun sem átti sér stað á þessum tíma hagað fjármálum sínum á verulega ámælisverðan hátt. Hann hafi tekið fjárhagslega áhættu sem ekki var í samræmi við fjárhagsstöðu hans á þeim tíma er til þeirrar fjárhagsskuldbindingar var stofnað, sbr. Í 2. tl. 1. mgr. 63. gr. d laga nr. 21/1991, sbr. lög nr. 24/2009.

Með vísan til gagna málsins og þegar tekið er mið af tekjum skuldara samkvæmt skattframtölum áranna 2006-2009, fyrir tekjuárin 2005-2008, átti skuldara að vera ljóst að hann var á engan hátt fær um að standa við fjárskuldbindingar sínar á þeim tíma sem til þeirra var stofnað. Þegar gögn málsins eru virt heildstætt er ljóst að skuldari fullnægir ekki skilyrðum laganna til greiðsluaðlögunar. Ber því að hafna beiðni skuldara um greiðsluaðlögun.

Eins og fram er komið eru samningsskuldir skuldara allháar og hafa aukist umtalsvert á undangengnum misserum þrátt fyrir að staða skuldara hafi verið þröng fyrir. Má þar, meðal annars, nefna kaup skuldara á fasteigninni að [...]. Verður að telja af því sem að ofan greinir að skuldari hafi hagað fjármálum sínum á verulega ámælisverðan hátt, hann tekið fjárhagslega áhættu sem var í engu samræmi við greiðslugetu hans á þeim tíma sem til fjárskuldbindinganna var stofnað.

Með vísan til þess er að ofan hefur verið rakið, sbr. 2. og 3. tl. 1. mgr. 63. gr. d laga nr. 21/1991, sbr. lög nr. 24/2009 um greiðsluaðlögun samningskrafna, er það niðurstaða dómsins að ekki verði hjá því komist að hafna beiðni skuldara um heimild til að leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar.

Unnur Gunnarsdóttir settur héraðsdómari kvað upp úrskurðinn.

Úrskurðarorð

Hafnað er beiðni A um heimild til að leita nauðasamnings til greiðsluaðlögunar.