Þriðjudaginn 13. nóvember 2007.
Nr. 588/2007.	Ríkislögreglustjóri (Björn Þorvaldsson, settur saksóknari) gegn X (Vilhjálmur H. Vilhjálmsson hdl.)

 

Kærumál. Farbann.

 

Úrskurður héraðsdóms um að X skyldi áfram sæta farbanni samkvæmt b. lið 1. mgr. 103. gr. og 110. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála var staðfestur

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ólafur Börkur Þorvaldsson, Jón Steinar Gunnlaugsson og Páll Hreinsson.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 9. nóvember 2007, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum sama dag. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 9. nóvember 2007, þar sem varnaraðila var áfram bönnuð för frá Íslandi til miðvikudagsins 9. janúar 2008 klukkan 16. Kæruheimild er í 1. mgr. 142. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verið felldur úr gildi en til vara að farbanni verði markaður skemmri tími. Þá krefst hann kærumálskostnaðar.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Í gögnum málsins kemur fram að réttarbeiðnir hafi meðal annars verið sendar til Bandaríkja Norður Ameríku, Guernsey, Jersey, Kanada og Englands en fjöldi einstaklinga virðist tengjast ætluðum brotum og þeir flestir búsettir erlendis aðrir en kærði. Svör munu hafa borist frá Jersey um miðjan októbermánuð. Þá kemur einnig fram að undafarnar vikur hafi verið unnið að því að afla gagna frá Bandaríkjum Norður Ameríku en þar vinni nú þrír þarlendir saksóknarar að rannsókn málsins og von sé fljótlega á fyrstu svörum þaðan. Sóknaraðili telur nauðsynlegt á að tryggja nærveru varnaraðila meðal annars til að hægt sé að bera undir hann svör sem berist við réttarbeiðnunum. Af þessu athuguðu og að öðru leyti með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar þykir verða að staðfesta hann.

Kærumálskostnaður verður ekki dæmdur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

                                                                  

 

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 9. nóvember 2007.

Ríkislögreglustjóri hefur lagt fram kröfu um að úrskurðað verði að framlengt verði farbann sem X sætir til föstudagsins 9. nóvember og að honum verði bönnuð brottför af Íslandi í tvo mánuði, eða allt til miðvikudagsins 9. janúar n.k. kl. 16:00.

Í greinargerð Ríkislögreglustjórans kemur fram að miðvikudaginn 11. apríl síðastliðinn hafi forráðamenn Y ... tilkynnt Saksóknara efnahagsbrota um ætlaða refsiverða háttsemi X í störfum hans sem framkvæmdastjóri Y. Grunur leiki á að hann hafi misnotað aðstöðu sína hjá fyrirtækinu og falsað og/eða rangfært skjöl sem beri það með sér að eigi að stafa frá Y, en í þessum skjölum sé vísað til viðskipta sem ekki sé nokkur fótur fyrir að átt hafi sér stað á vegum Y eða fyrir tilstuðlan félagsins. Í hinum fölsuðu og/eða rangfærðu skjölum sé m.a. yfirlýsing um að tilteknir fjármunir, 200.000.000 bandaríkjadala, séu í vörslu Y á tilteknum bankareikningi. Skjal þetta beri yfirskriftina Certificate of deposit, sem þýða megi sem Staðfesting á innstæðu. Samkvæmt efni skjalsins sé það staðfest að á innlánsreikningi sé að finna 200 milljónir bandaríkjadala. Innistæðan sé á lokuðum reikningi og sé þar með óafturkallanleg, til hagsbóta fyrir tilgreinda aðila. Innistæðuna skuli greiða þeim aðilum eða þeim sem þeir vísa til á gjalddaga sem sé 31. desember 2009 gegn framvísun skjalsins á skrifstofu Y að [...]. Sérstaklega sé tekið fram í skjalinu að það megi framselja. Skjal þetta virðist hafa bein tengsl við lánasamning. Í samningi þessum sé rakið hvernig staðfestingu á innistæðunni sem vísað sé til sem “CD” tengist lánasamningnum. Ekki hafi ennþá tekist að hafa uppi á frumriti skjalsins. Lánasamningurinn sem fjallað sé um hér að ofan, sé gerður á milli Z Limited sem lánveitanda og Þ Inc. sem lántakanda. Í öðrum kafla lánasamningsins sé að finna ákvæði um hvaða skjöl þurfi að vera til staðar til að draga megi á lánið og beri lántakanda að afhenda lánveitanda skuldabréf (Medium Term Note) að fjárhæð 200 milljónir bandaríkjadala útgefnum af Þ Inc., ásamt staðfestingunni á innistæðunni, sbr. hér að ofan útgefinni af Y.

Jafnframt sé að finna í hinum fölsuðu og/eða rangfærðu skjölum yfirlýsingu vegna einhvers konar ábyrgðar á skuldabréfaútboði Y Inc., sem skráð sé á Channel Island Stock Exchange, um að Þ Inc. eigi á reikningum hjá Y erlend hlutabréf skráð í Bandaríkjunum að andvirði 84.365.000 bandaríkjadollara, erlend verðbréf skráð í Bandaríkjunum að andvirði 32.524.095 bandaríkjadollara og peningainnistæðu í 59.552.793.649 japönskum yenum, eða samtals inneign að virði 623.087.842 bandaríkjadala. Það hafi verið upplýst af forráðamönnum Y að eftirgrennslan og athuganir starfsmanna Y hafi leitt í ljós að engar slíkar innistæður séu eða hafi verið hjá félaginu á umræddum tíma.

Ekki sé loku fyrir það skotið að með útgáfu hinna fölsuðu og/eða rangfærðu skjala í nafni Y kunni X, sem framkvæmdastjóri og prókúruhafi Y, að hafa með ólögmætum hætti drýgt athafnir sem fyrirtækið sé bundið við og kunni að hljóta fjártjón af. Einnig megi benda á það að X hafi verið skráður eigandi 25% hlutafjár í Þ Inc. (leiðrétt 20. apríl s.l.), auk þess sem hann sé skráður í stjórn félagsins samkvæmt gögnum málsins sem varði útboðslýsingu á skuldabréfaútboði Þ Inc.

Frekari upplýsingar sem hafi verið að koma fram með skoðun á tölvupóstum kærða sýni að hann hafi haft meiri samskipti við hina erlendu aðila og aðkomu að þeim viðskiptum sem reynt hafi verið að koma á, en hann hafi viðurkennt í  skýrslum sínum hjá lögreglu. Nýlega hafi komið fram mikilvægar upplýsingar sem verið sé að vinna úr varðandi kaup aðila í Bandaríkjunum á skuldabréfum Þ Inc. í áðurnefndu skuldabréfaútboði alls að fjárhæð 7 milljónir bandaríkjadollara. Upp hafi komist um þetta tilvik í kjölfar rannsóknar á tölvupóstum X.

Málið sé því mjög alvarlegt og ábyrgðir sem enn geta fallið á Y í það minnsta vegna 200 milljóna bandaríkjadollara samkvæmt Certificate of Deposit, en frumritið hafi eins og áður kom fram ekki fundist og geti, að áliti lögmanna Y, bundið Y gagnvart grandlausum framsalshafa allt fram á árslok 2009, þegar gjalddagi ábyrgðarinnar er. Enn fremur liggi fyrir að ábyrgð vegna skuldabréfaútboðsins sé á gjalddaga árið 2017. Þótt enn hafi ekki verið upplýst með vissu um hversu mikla ábyrgð megi ætla að Y hafi verið tengt við í tengslum við útboðið séu líkur fyrir að það byggi að öllu leiti á ábyrgðum Y, bæði að því er varðar beina skráningu þess í kauphöllina á Guernsey og ábyrgð á greiðslum skuldabréfanna sem gefin voru út.

Réttarbeiðnir hafi verið sendar til Bandaríkjanna, Guernsey, Jersey, Kanada og Englands, auk þess sem fyrirspurn hafi verið send til Filipseyja, en eins og nánar sé rakið í þeim virðist fjöldi einstaklinga tengdur brotunum og séu þeir flestir búsettir erlendis aðrir en kærði. Mál þetta verði því ekki upplýst án aðstoðar lögreglu í viðkomandi löndum. Réttarbeiðnir verði að senda og meðhöndla eftir frekar seinlegum leiðum, í samræmi við ákvæði alþjóðasamninga þar um, og sé ekki við því að búast að niðurstaða fáist úr þeim fyrr en að nokkrum tíma liðnum.

Svar hafi borist frá Guernsey í lok júlí s.l. Í útboðslýsingu (Offering Circular), sem lögð hafi verið inn hjá kauphöllinni á Guernsey dags. 18.10.2006,  sé vísað til ábyrgðar Y vegna útboðsins með vísan til “Collateral Trust Guaranty” á milli Þ Inc. og Y vegna skuldabréfaútboðsins. Jafnframt komi fram í þessu sama skjali að kærði X sé “Director” hjá Þ Inc. og eigandi 25% hlutafjár.

Svar hafi borist frá Jersey um miðjan október s.l., en þar hafi komið fram svipaðar upplýsingar og frá Guernsey varðandi skráningu skuldabréfaútboðs Þ Inc. á Channel Island Stock Exchange.

Eins og fram komi í meðfylgjandi afriti af skýrslu Sveins I. Magnússonar, rannsóknarlögreglumanns, hafi verið þrýst á að svör við útsendum réttarbeiðnum berist sem fyrst. Samkvæmt nýlegum upplýsingum frá yfirvöldum í Bandaríkjunum séu þrír þarlendir saksóknarar nú að vinna í málinu. Ekki hafi ennþá borist svör frá yfirvöldum á Bretlandi, í Kanada eða á Filipseyjum, en þó sé vitað til þess að beiðnirnar séu í vinnslu.

Hætta þyki vera á að kærði muni reyna að komast úr landi og þar með torvelda rannsókn málsins, en benda megi á að hann hafi verið búsettur í Arizona í Bandaríkjunum, þar sem hann eigi ættingja, auk þess sem fyrirsvarsmaður Þ Inc., A, sé búsettur þar.

Eftir því sem upplýsingar berist erlendis frá þarf að yfirheyra kærða um þær.

Í þágu rannsóknar málsins þyki, með vísan til þess sem að framan sé rakið, brýna nauðsyn bera til að dómari leggi fyrir kærða að halda sig á Íslandi allt til miðvikudagsins 9. janúar n.k. kl. 16:00.

Af hálfu kærða er kröfu þessari mótmælt og vakin er athygli á því að hann hafi sætt farbanni frá 11. apríl sl. og hann hafi ekki verið yfirheyrður í málinu frá því í október sl. Jafnframt er bent á það að kærði eigi dóttur hér á landi sem hann geti ekki hugsað sér að slíta tengsl við eins og málið standi nú sé hvorki hætta á því að hann reyni að koma sér undan málsókn né sé það líklegt að hann hyggist ekki koma aftur hingað til lands þótt hann fái ferðafrelsi sitt. Þá er lögð áhersla á það að ferðafrelsi manna sé mikilsverð mannréttindi sem ekki megi skerða nema brýna nauðsyn beri til og þá verði auk þess að gæta hófs.

Mál þetta varðar gríðarlega fjármuni og rannsókn þess er tímafrek einkum vegna þess að leita þarf réttaraðstoðar erlendis frá. Dráttur sá sem orðinn er á rannsókninni hefur verið skýrður og er ekki að sjá hann sé að völdum lögregluyfirvalda hér. Ber að fallast á það að skilyrði b-liðar 1. mgr. 103. gr. og 110 gr. laga nr. 19/1991 séu uppfyllt.  Verður því fallist á beiðni Ríkislögreglustjóra um að kærði sæti farbanni svo sem greinir í úrskurðarorði.

Pétur Guðgeirsson héraðsdómari kvað upp úrskurðinn.

 

Ú r s k u r ð a r o r ð:

Kærða, X [kt.] er áfram bönnuð för frá Íslandi til miðvikudagsins 9. janúar n.k. kl. 16:00.