Miðvikudaginn 14. nóvember 2001.
Nr. 418/2001.	Íslenska ríkið (Jón Finnsson hrl.) gegn Stéttarfélagi sálfræðinga á Íslandi (Halldór Hauksson formaður)

 

Félagsdómur. Frávísunarkröfu hafnað.

S höfðaði mál fyrir Félagsdómi gegn Í og krafðist viðurkenningar á því að Í bæri samkvæmt úrskurðum sérstakrar úrskurðarnefndar, sem starfaði samkvæmt gildandi kjarasamningi aðila, að gefa upp forsendur fyrir röðun tilgreindra manna í launaramma. Í krafðist frávísunar málsins. Talið var að málið ætti undir Félagsdóm og var staðfestur úrskurður dómsins þar sem frávísun var hafnað.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Garðar Gíslason, Guðrún Erlendsdóttir, Haraldur Henrysson, Ingibjörg Benediktsdóttir og Pétur Kr. Hafstein.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 29. október 2001, sem barst  réttinum 5. nóvember sama ár. Kærður er úrskurður Félagsdóms 22. október 2001, þar sem hafnað var frávísunarkröfu sóknaraðila. Kæruheimild er í 1. tl. 67. gr. laga nr. 80/1938 um stéttarfélög og vinnudeilur, sbr. 3. gr. laga nr. 20/2001, sbr. IV. kafla laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna með áorðnum breytingum. Sóknaraðili krefst þess að hinum kærða úrskurði verði hrundið og málinu vísað frá Félagsdómi. Hann krefst og málskostnaðar fyrir Félagsdómi og kærumálskostnaðar.

Varnaraðili krefst staðfestingar á úrskurði Félagsdóms og kærumálskostnaðar. 

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Sóknaraðili greiði varnaraðila kærumálskostnað eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sóknaraðili, íslenska ríkið, greiði varnaraðila, Stéttarfélagi sálfræðinga á Íslandi, 75.000 krónur í kærumálskostnað.

 

Úrskurður Félagsdóms 22. október 2001.

Mál þetta sem tekið var til úrskurðar 18. september sl. er höfðað 18. júlí 2001.

Málið úrskurða Eggert Óskarsson, Gylfi Knudsen, Kristjana Jónsdóttir, Magnús I. Erlingsson og Kristján Torfason.

Stefnandi er Stéttarfélag sálfræðinga á Íslandi, Lágmúla 7, Reykjavík.

Stefndu eru Landsspítali Háskólasjúkrahús, Eiríksgötu 5, Reykjavík og íslenska ríkið.

Dómkröfur stefnanda 

A. Skylda að gefa upp forsendur.

Stefnandi krefst viðurkenningar á að stefnda, Landspítala  Háskólasjúkrahúsi, beri samkvæmt aðlögunarúrskurðum, dags. 14. og 30. september 1998, að gefa stefnanda og hlutaðeigandi félagsmönnum stefnanda upp forsendur fyrir

1.             röðun starfa hvers og eins þeirra samkvæmt 2. mgr. ákvæða 2.1, 2.2 og 2.3 í úrskurðunum og

2.             röðun starfsmanna persónulega samkvæmt ákvæði 2.4 og samkvæmt 4. mgr. ákvæða 2.1, 2.2 og 2.3 í úrskurðunum

eins og störfum og starfsmönnum hefur verið raðað á hverjum tíma.

B.Viðurkenning á afturvirkni.

Þá krefst stefnandi viðurkenningar á að skilja beri kjarasamning og aðlögunarúrskurði, dags. 14. og 30. september 1998, svo að forsendur samkvæmt úrskurðunum, sem krafist er í A-lið að gefnar verði upp, gildi afturvirkt gagnvart þeim félagsmönnum stefnanda sem starfað hafa hjá stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúsi, á samningstímanum, þ.e. afturvirkt

1.             aðallega frá og með 1. desember 1997 en

2.             til vara frá og með 1. febrúar 1998 og

3.             til þrautavara frá og með 1. nóvember 1998.

Þá krefst stefnandi málskostnaðar að skaðlausu að mati dómsins.

Dómkröfur stefndu 

Stefndu krefjast þess aðallega að máli þessu verði vísað frá dómi.

Til vara krefjast stefndu þess að þeir verði sýknaðir af öllum kröfum stefnanda.

Þá gera stefndu í báðum tilvikum kröfu um málskostnað úr hendi stefnanda að mati dómsins.

Málsatvik

Málavextir eru þeir að í júlímánuði 1997 undirrituðu fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs og Reykjavíkurborg annars vegar og Stéttarfélag sálfræðinga hins vegar kjarasamning með gildistíma frá 1. júní 1997 til 31. október 2000.  Með gerð kjarasamninga þessara voru gerðar verulegar breytingar á launakerfi opinberra starfsmanna.  Kjarasamningar aðila fólu í sér að tekið var upp nýtt launakerfi og var í samningi fjallað um tilteknar forsendur þess. 

Samkvæmt greinum 0.1.2. og 0.1.3. var tilgangur hins nýja launakerfis tvíþættur.  Annars vegar að hækka hlut dagvinnulauna og breyta samsetningu heildarlauna þannig að dregið yrði úr yfirvinnu, án þess að dregið yrði úr vinnuskilum og hins vegar að fela stofnun útfærslu og daglega framkvæmd kjarasamninga, sbr. grein 0.1.3. í sama kjarasamningi. 

Í kjarasamningi segir að hið nýja launakerfi skuli taka gildi þann 1. desember 1997 og vera að fullu komið til framkvæmda þann l. febrúar 1998.  Með kjarasamningi var fylgiskjal, merkt I, sem kvað á um að sérstök nefnd, aðlögunarnefnd hjá hlutaðeigandi stofnun, skyldi koma sér saman um nánari forsendur, um skilgreiningu starfa og röðun starfsmanna í launaramma og launaflokk.  Samkvæmt nefndu fylgiskjali skyldi aðlögunarnefnd ljúka störfum eigi síðar en 31. október 1997.  Tækist ekki að ljúka störfum nefndarinnar fyrir tilgreint tímamark skyldi vísa ágreiningi til sérstakrar úrskurðarnefndar.  Samkomulag náðist ekki í aðlögunarnefndum og var málum því vísað til úrskurðarnefnda. 

Þann 14. september 1998 kvað úrskurðarnefnd Stéttarfélags sálfræðinga á Íslandi og Ríkisspítala upp úrskurð sinn og þann 30. september 1998 kvað úrskurðarnefnd Stéttarfélags sálfræðinga á Íslandi og Sjúkrahúss Reykjavíkur upp úrskurð sinn.  Samkvæmt ákvæðum nefndra úrskurða skyldu þeir taka gildi þann 1. desember 1997 og vera að fullu komnir til framkvæmda þann 1. nóvember 1998.  Gert var ráð fyrir að sérstök nefnd, samstarfsnefnd, sbr. 11. kafla kjarasamnings aðila, gæti síðan fjallað um breytingar á forsendum starfaflokkunar sem nauðsynlegar kynnu að reynast eða ágreiningsmál sem upp kynnu að rísa út af samningnum.

Í fyrrnefndum úrskurðum var m.a. kveðið á um launaramma og forsendur röðunar, sbr. 2. gr.  Þá var kveðið á um að taka skyldi mið af persónubundnum þáttum og þáttum í starfi sem skipta máli fyrir deild/stofnun og hún ákveður.  Enn fremur var í úrskurðum úrskurðarnefnda kveðið á um tiltekna lágmarksgrunnröðun starfsheita og voru starfsheiti eldri kjarasamnings lögð til grundvallar.  Stefndu benda á að fyrrnefndir úrskurðir hafi um margt verið á annan veg í samanburði við aðra úrskurði sem kveðnir voru upp af úrskurðarnefndum, sbr. t.d. ákvæði um lágmarksgrunnröðun starfsheita o.fl.

Í kjölfar hins nýja launakerfis, sem grundvallaðist á kjarasamningi og fyrrnefndum úrskurðum úrskurðarnefnda, reis ágreiningur með stefnanda og stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúsi, og gerði stefnandi athugasemdir við framkvæmd sjúkrahússins á úrskurðum úrskurðarnefnda frá 14. og 30. september 1998.  Af hálfu stefnanda varðaði ágreiningsefnið kröfu um að stefndi, Landspítali, Háskólasjúkrahús, gæfi upp forsendur röðunar starfa sálfræðinga í launaflokka svo og þá staðhæfingu að notast hafi verið við eldri starfsheiti útrunnins kjarasamnings og nýjum sálfræðingum hafi ekki verið raðað samkvæmt gildandi kjarasamningi.

Í því skyni að fá Landspítala Háskólasjúkrahús til þess að gefa upp forsendur fyrir röðun einstakra félagsmanna beindi stefnandi stjórnsýslukæru til fjármálaráðherra, dags. 11. október 2000, en henni var vísað frá ráðuneytinu með úrskurði, dags. 12. desember 2000.  Í bréfi ráðuneytisins til Bandalags háskólamanna, dags. sama dag, kemur fram að ráðuneytið telur að spítalinn hafi hagað tilfærslu starfsmanna í hið nýja launakerfi í samræmi við nefnda úrskurði.  Þá freistaði stefnandi þess með kvörtun, dags. 28. desember 2000, að fá álit umboðsmanns Alþingis á efniságreiningi málsins en umboðsmaður vísaði málinu efnislega frá sér og taldi dómstóla betur til þess fallna en umboðsmann að taka afstöðu til túlkunar kjarasamningsins að þessu leyti og atvika málsins að öðru leyti, sbr. bréf, dags. 13. mars 2001.  Þá voru fundir haldnir í samstarfsnefnd stefnanda og stefnda Landspítala Háskólasjúkrahúss um ágreiningsefnin en ekki tókst að leysa úr þeim. Stefnandi höfðaði síðan mál þetta í júlí 2001.

Málsástæður stefnanda og lagarök

ASkylda til að gefa upp forsendur

Stefnandi kveður ágreining aðila lúta að því hvort stefnda, Landspítala Háskóla­sjúkrahúsi, sem ríkisstofnun og framkvæmdaraðila kjarasamnings og beinum aðila stofnanaþáttar kjarasamnings (úrskurðarhluta), beri að gefa upp forsendur fyrir röðun sálfræðinga í starfi hjá þessum stefnda, þ.e. félagsmanna stefnanda.  Stefnandi telur þetta skylt en stefndu ekki. Auk tilvitnaðra ákvæða í úrskurðum úrskurðarnefndar Stéttarfélags sálfræðinga á Íslandi og Ríkisspítala er vitnað til ákvæða um röðun starfs og ákvæða um „persónubundna þætti“ í fylgiskjali 2 með samkomulagi frá 5. júlí 1997.

Kröfuliður 1.

Kröfu stefnanda til viðurkenningar á að skylt sé að gefa upp forsendur fyrir röðun að því er störfin varðar kveður stefnandi styðjast við 2. mgr. ákvæða 2.1, 2.2 og 2.3 í framangreindum úrskurðum en þar segi:

„Við röðun starfa innan launarammans skal taka tillit til þess hvers það krefst af starfsmanni og því raðað að teknu tilliti til eftirfarandi þátta í starfinu. Raðað skal eftir styrk þáttanna umfram lágmarkskröfur [A][B][C] rammans skv. gildandi starfslýsingu:“

Í framhaldinu séu svo taldir upp 6-7 þættir sem geti haft mismunandi styrk samkvæmt framansögðu.

Kröfuliður 2.

Hvað varðar forsendur fyrir röðun starfsmanna persónulega kveðst stefnandi styðja kröfu sína við ákvæði 2.4 og 4. mgr. ákvæða 2.1, 2.2 og 2.3 í úrskurðunum um að enn fremur skuli „taka mið af persónubundum þáttum og þáttum í starfi sem skipta máli fyrir deild/stofnun og hún ákveður.“

Stefnandi kveður úrskurðina og nýja launakerfið sem samið hafi verið um 5. júlí 1997 missa þýðingu sína ef stefnda Landspítala Háskólasjúkrahúsi beri ekki að gefa upp forsendur fyrir röðun.  Hefðu stefndu á réttu að standa hefði öll vinnan við aðlögunarsamninga eða úrskurði um röðunarforsendur verið til einskis unnin og geðþótti vinnuveitenda og eftir atvikum markaðsaðstæður hverju sinni ráðið röðun, en ekki kjarasamningar eins og lög geri ráð fyrir.  Stefnandi kveður kjarna málsins vera að stefndi, Landspítali Háskólasjúkrahús, hafi beitt einhliða ákvörðunarvaldi og stjórnunarrétti sínum til þess að raða starfsmönnum sínum, þ.m.t. hlutaðeigandi félagsmönnum stefnanda, til launa og beri því að sinna þeirri kjarasamningsbundnu og úrskurðuðu skyldu sinni að veita upplýsingar um þau málefnalegu og umsömdu sjónarmið sem liggi eða eigi að liggja að baki þeim einhliða ákvörðunum.

Meðan forsendur fyrir röðun starfa og starfsmanna hafi ekki verið gefnar upp kveður stefnandi hlutaðeigandi félagsmenn stefnanda hvorki geta nýtt sér jafnræðisreglu né málskotsrétt sinn samkvæmt ákvæðum úrskurðanna sjálfra og stefnandi geti þá engan veginn gætt lögvarinna hagsmuna félagsmanna sinna í samræmi við lögbundið og stjórnarskrárvarið hlutverk stéttarfélaga, sbr. 1.4. og 9. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna og ákvæði 1. mgr. 74. gr. stjórnarskrárinnar og 2. mgr. 75. gr. stjórnarskrárinnar en þar segi:

„Í lögum skal kveða á um rétt manna til að semja um starfskjör sín og önnur réttindi tengd vinnu.”

Sé skylda til þess að gefa upp forsendur röðunar ekki virt sé ekki unnt að leggja mat á hvort efnisreglum kjarasamnings hafi verið fylgt. Nánar tiltekið kveður stefnandi ljóst að félagsmenn stefnanda sem í hlut eigi geti ekki nýtt sér jafnræðisreglu í niðurlagi ákvæðis 2 í úrskurðunum, en þar segi:

„Ákvörðun sem tekin er um hvaða þættir hafa áhrif á laun og með hvaða hætti skal skoðast sem fordæmi gagnvart öðrum félagsmönnum, svo tryggt verði að þeir njóti jafnræðis.”

Þá njóti þeir ekki málskotsréttar til samstarfsnefndar.  Skortur á röðunarforsendum hvað varði einstök störf og starfsmenn ónýti ákvæði 3 í úrskurðunum, en þar segi undir fyrirsögninni „Réttur til endurmats á röðun starfs:“

„Telji starfsmaður að honum sé ekki rétt raðað miðað við fyrirliggjandi forsendur á hann rétt á að fá röðun sína endurmetna. Ágreiningsmálum skal skotið til samstarfsnefndar, sbr. 11. gr. kjarasamnings og fylgiskjal 2.“

Sambærileg ákvæði um málskotsrétt sé að finna í tilvitnuðu fylgiskjali 2 með samkomulaginu frá 5. júlí 1997, sbr. einnig 11. kafla kjarasamnings milli fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs og Reykjavíkurborgar og Stéttarfélags sálfræðinga á Íslandi.

Þá er því jafnframt haldið fram af hálfu stefnanda að auk ofangreindra lagaröksemda hafi um þennan skilning verið rætt í úrskurðarnefnd þeirri sem kveðið hafi upp nefnda úrskurði og sú hafi verið sjálfsögð ætlun meirihlutans, þ.m.t. oddamanns, sem tilnefndur hafi verið af ríkissáttasemjara, að forsendur skyldu gefnar upp, enda hafi sömuleiðis verið á því byggt í öllum stofnanasamningum (aðlögunarsamningum) sem gerðir hafi verið um sama leyti.

Loks kveðst stefnandi byggja kröfur sínar á framkvæmd gagnvart öðrum stéttarfélögum og félagsmönnum þeirra sem hafi fengið gefnar upp forsendur fyrir röðun.

BViðurkenning á afturvirkni

Stefnandi kveður félagsmenn stefnanda kunna að hafa orðið fyrir fjárhagslegum skaða. Þetta sé nú óumdeilt, sbr. bókun fulltrúa stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúss, um augljósa launahækkun í 4. málslið 1. tl. í fundargerð frá 29. maí 2001.  Þá virðist ekki vera ágreiningur um hvort eða að hve miklu leyti hækkun launa vegna upp gefinna forsendna skuli vera afturvirk, sbr. bréf annars fulltrúa stefnda í samstarfsnefnd, dags. 24. nóvember 2000, þar sem fullyrt sé í 2. tl. að ef ekki liggi fyrir skýr rökstuðningur um hvernig störf tilgreindra sálfræðinga hafi breyst „sem réttlætti launahækkun þeirra, þá ber að greiða þeim afturvirk laun frá 1.12. 1997.“  Þvínæst séu nefndir tveir möguleikar til lausnar – annað hvort greiðsla eða góður rökstuðningur fyrir því að störf þeirra hafi breyst.  Þessi afstaða samstarfsnefndar­fulltrúans komi í kjölfar endurtekinna krafna fulltrúa stefnanda í samstarfsnefnd um úrlausn samanburðarmála „þar sem vísað er til jafnræðisreglunnar og mál[a] sem snúast um kröfu á afturvirkni launaflokkahækkana frá 1. des. 1997,“ sbr. 4. tl. fundargerðar frá 13. nóvember 2000, þar sem fulltrúar stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúss, í samstarfsnefnd bóki síðan að unnið sé að lausn þeirra.  Af einhverjum ástæðum kveður stefnandi stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahús, síðan hafa dregið í land og neitað að gefa upp forsendur fyrir röðun tilgreindra starfsmanna og starfa þeirra og vísað til ákvæða í eldri útrunnum kjarasamningi og þess að störfin hafi breyst smátt og smátt, sbr. 2. tl. fundargerðar frá 22. desember 2000.

Í þeim tilvikum sem mat á röðun starfs eða starfsmanna, eftir að forsendur væru gefnar upp eins og stefnandi krefjist, myndi leiða til hærri röðunar en ella hljóti hlutaðeigandi sálfræðingar, félagsmenn stefnanda, að eiga kröfu á afturvirkri greiðslu á mismuninum.

Auk ofangreindrar viðurkenningar annars fulltrúa stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúss, í samstarfsnefnd og neðangreindra lagaraka kveður stefnandi þetta hafa verið sameiginlegan skilning meirihluta þeirrar úrskurðarnefndar sem kveðið hafi upp fyrrgreinda úrskurði, þ.m.t. oddamanns, sem tilnefndur hafi verið af ríkissáttasemjara, þ.e. að röðun samkvæmt upp gefnum forsendum skyldi gilda afturvirkt enda hafi raunin orðið sú við framkvæmd sambærilegra úrskurða og stofnanasamninga (aðlögunarsamninga).

Loks kveður stefnandi kröfu um að forsendur verði ekki aðeins gefnar upp heldur einnig látnar gilda afturvirkt styðjast við framkvæmd stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúss, gagnvart öðrum stéttarfélögum með sambærilegt launakerfi og aðlögunarúrskurði.  Mismunun milli félaga eigi sér enga stoð en þessi stefndi hafi, t.a.m. gagnvart Félagi íslenskra náttúrufræðinga, lofað að Ríkisspítalar leiðrétti laun líffræðinga afturvirkt frá 1. desember 1997 og hafi það verið efnt.

Aðalkrafa í 1. tl. B-liðar

Stefnandi kveður eðlilegast að sú afturvirkni, sem krafist sé, miðist við 1. desember 1997, eða eftir þann tíma frá þeim degi er félagsmaður stefnanda hóf störf ef um það sé að ræða.  Um þennan gildistökutíma sé kveðið á í kjarasamningnum sjálfum, ákvæði 0.1.4, og hjá því verði, að mati stefnanda, ekki vikist.  Þessi gildistökudagsetning sé jafnframt endurtekin í ákvæði 4 í úrskurðunum.  Þar sé í báðum tilvikum rætt um að hið nýja launakerfi skuli taka gildi þennan dag.  Síðari dagsetningin kveði ekki á um efnislega gildistöku heldur áætlaða formlega framkvæmd nýja launakerfisins, enda hafi sú áætlun verið lagfærð er úrskurðurinn var kveðinn upp í september 1998 og þá hefði verið rökleysa að ræða um framkvæmdardagsetningu kjarasamningsins, 1. febrúar 1998.  Því sé framkvæmdinni samkvæmt úrskurðunum skotið á frest í 1 – 1 1/2 mánuð, þ.e. til 1. nóvember 1998. Gildistökudagsetningin, 1. desember 1997, sé hins vegar höfð óbreytt og afturvirk þegar úrskurðirnir séu kveðnir upp.

Varakrafa í 2. tl. B-liðar

Verði ekki fallist á þetta byggir stefnandi á því til vara að ekki verði vikið frá síðari dagsetningunni, framkvæmdardagsetningunni, í kjarasamningnum, 1. febrúar 1998, sem hljóti að fela í sér bindandi loforð samningsaðila um lágmarksafturvirkni telji dómurinn hina fyrri af einhverjum ástæðum ekki eiga við.

Þrautavarakrafa í 3. tl. B-liðar

Fallist dómurinn ekki á varakröfuna byggir stefnandi á því að framkvæmdardagsetning úrskurðarins, 1. nóvember 1998, hljóti a.m.k. að fela í sér afturvirkniskröfu því ella væru allar dagsetningar í kjarasamningi og úrskurðuðum stofnanaþætti haldlausar og án tilgangs.  Sömu dagsetningu sé jafnframt að finna í ákvæði til bráðabirgða sem stefndi, Landspítali Háskólasjúkrahús, hafi ítrekað vísað til, sbr. bls. 3 í svarbréfi þessa stefnda til stefnanda, dags. 7. október 2000.  Þar sé um að ræða svonefnt „Fylgiskjal 2“ með úrskurðunum þar sem segi í 2. mgr. að hin nýju röðunarákvæði muni koma til framkvæmda þá fyrst „er endurskoðun á slíkum einstaklingsbundnum ráðningarkjörum hefur átt sér stað, eigi síðar en 1. nóvember 1998, sbr. m.a. yfirlýsingu samningsaðila frá 10. 10. 1997.“

Krafa stefnanda um málskostnað styðst aðallega við 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 en til vara við 2. ml. 3. mgr.  130. gr. eml. en við 129. gr. sömu laga að því er fjárhæð varðar.  Stefnandi telur að líta beri til þess að hann og félagsmenn hans eigi samkvæmt ákvæði 11.1.4 í kjarasamningi rétt á því að erindi félagsmanna séu afgreidd innan 5 vikna frá formlegri fyrirtöku í samstarfsnefnd.

Lögsögu Félagsdóms í máli þessu kveður stefnandi byggjast á því að stefndi, Landspítali Háskólasjúkrahús hafi með atbeina meðstefnda, fjármálaráðherra, ítrekað synjað um réttar efndir á kjarasamningi og aðlögunarúrskurðum eins og stefnandi túlki ákvæði þeirra samkvæmt framansögðu.  Málið lúti því að ágreiningi um skilning á kjarasamningi.

Sóknaraðild stefnanda byggist á 4. og 5. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna.

Ríkið hafi yfirtekið rekstur Sjúkrahúss Reykjavíkur hinn 1. janúar 1999.  Ríkisspítalar og Sjúkrahús Reykjavíkur hafi, í byrjun mars 2000, verið sameinuð sem Landspítali Háskólasjúkrahús, sbr. reglugerð nr. 127/2000 um sameiningu heilbrigðisstofnana. Varnaraðild Landspítala Háskólasjúkrahúss byggist á því að sá stefndi hafi synjað um þær efndir sem stefnandi krefjist og hafi á valdi sínu að verða við kröfum stefnanda, sbr. framsal stefnda, fjármálaráðherra, á umboði til þess að framkvæma kjarasamninga til stefnda, Landspítala Háskólasjúkrahúss, samkvæmt 2. mgr. 3. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna.  Aðild stefnda, Landspítala  Háskólasjúkrahúss, byggist jafnframt á því að í sambærilegu máli Meinatæknafélags Íslands gegn stefnda hafi Félagsdómur byggt á því að sú aðild væri rétt en einungis gerð sú athugasemd að rétt hefði verið að stefna fjármálaráðherra til aðildar í málinu fyrir hönd ríkissjóðs „ásamt stefnda“ í því máli, þ.e. ásamt Landspítala – Háskólasjúkrahúsi, sbr. úrskurð Félagsdóms í máli nr. F-5/2000 frá 8. júní 2000 þar sem því máli var vísað frá dómi vegna annmarka „á kröfugerð og málatilbúnaði.“

Af sömu ástæðum er ríkinu stefnt til aðildar í máli þessu ásamt stefnda Landspítala Háskólasjúkrahúsi.

Stefnandi byggir á því að úrskurðirnir frá 14. og 30. september 1998 séu eins og aðrir hlutar kjarasamnings útrunnir miðað við 1. nóvember 2000 en eftir þeim skuli farið þar til nýr sé gerður, sbr. meginreglu 2. mgr. 12. gr. laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna.  Kröfur stefnanda styðjist jafnframt við skráðar og óskráðar reglur íslensks réttar um að samninga beri að halda og kaupgjald að gjalda þegar um sé samið eða krafist sé og að lög og kjarasamninga beri að túlka í samræmi við vilja aðila og af jafnræði og sanngirni.

Málsástæður og lagarök stefndu vegna frávísunarkröfu

Kröfu sína um að máli þessu verði vísað frá dómi byggja stefndu, Landspítali, Háskólasjúkrahús, og fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs, á því að Félagsdómur fari ekki með dómsvald um þau atriði er greinir í dómkröfum.  Um dómsvald Félagsdóms sé fjallað í ákvæði 26. gr. laga nr. 94/1986, um kjarasamninga opinberra starfsmanna, sbr. einkum 3. tölul.  Kjarasamningur svo og úrskurðir úrskurðarnefndar séu svo skýrir sem almennt gildi um slíka gerninga og forsendur þær sem dómkröfur fjalli um komi fram í fyrirliggjandi úrskurðum.  Af hálfu stefndu er á því byggt að ágreiningur sá er mál þetta varðar lúti fyrst og fremst að því hvort vinnuveitendur beri almennt sérstakar skyldur gagnvart stéttarfélögum og launþegum umfram almennar skyldur til greiðslu launa gegn vinnuframlagi.  Kjarasamningur og úrskurðir úrskurðarnefnda séu skýrir og ótvíræðir um þessi atriði, þ.e. umræddar heimildir hafi ekki að geyma fyrirmæli um sérstaka upplýsingaskyldu vinnuveitanda til stéttarfélaga og/eða launþega eins og dómkröfur kveði á um.  Í samræmi við meginreglur íslensks vinnuréttar beri vinnuveitendur ekki sérstakar skyldur gagnvart stéttarfélögum og/eða launþegum varðandi upplýsingagjöf í tengslum við framkvæmd kjarasamninga né heldur beri þeim að rökstyðja ákvarðanir launaröðunar. Þetta gildi þó með þeirri undantekningu að vinnuveitendum beri að virða lágmarkskjör sem kjarasamningar hlutaðeigandi stéttarfélaga kveði á um.  Skylda til upplýsingagjafar verði samkvæmt því ekki ráðin af ákvæðum laga né meginreglum íslensks vinnuréttar.  Þá verði slík krafa heldur ekki ráðin af almennum skyldum vinnuveitanda á grundvelli kjarasamninga. Ágreiningur aðila varði samkvæmt framanrituðu hvorki skilning á efni né gildi kjarasamnings heldur fyrst og fremst það álitaefni hvort vinnuveitandi hafi almennt skyldu til að gefa stéttarfélögum og/eða launþegum upplýsingar sem ákvarðanir um launaröðun byggist á og/eða hvort vinnuveitanda sé skylt að byggja upp sérstakt matskerfi launa.  Í þessu sambandi er enn fremur áréttað að því hafi ekki verið haldið fram af hálfu stefnanda að stefndu hafi á einhvern hátt brotið gegn ákvæðum laga og/eða kjarasamninga gagnvart einstökum launþegum varðandi ákvörðun launa þeirra.  Framangreind sjónarmið leiði ótvírætt til þess að vísa beri frá dómi öllum dómkröfum stefnanda, enda varði málið í reynd ekki ágreining um skilning eða efni kjarasamnings.

Af hálfu stefndu er krafa um frávísun máls enn fremur á því byggð að samkvæmt úrskurðum úrskurðarnefnda eigi starfsmaður, sem telur að honum sé ekki rétt raðað miðað við fyrirliggjandi forsendur, rétt á að fá röðun sína endurmetna. Segi enn fremur að ágreiningsmálum skuli skotið til samstarfsnefndar, sbr. 11. gr. kjarasamnings og fylgiskjal 2.  Ákvæði kjarasamnings aðila, sem undirritaður var 5. júlí 1997, sbr. fylgiskjal 2 kveði jafnframt svo á um að ef stofnun hafni endurmati geti sálfræðingur skotið því til samstarfsnefndar samkvæmt kjarasamningi og þar sé tekin endanleg ákvörðun um það hvort röðun starfsmanns skuli breytt eða ekki. Af hálfu stefndu er á því byggt að samstarfsnefnd beri að leysa úr ágreiningi þeim sem um ræði í máli þessu en ekki Félagsdómur og a.m.k. sé skylt að leita álits samstarfsnefndar að því er varði tiltekinn og afmarkaðan ágreining tiltekins starfsmanns áður en unnt sé að leita úrlausnar dómstóla.  Það hafi ekki verið gert og samkvæmt því beri að vísa máli frá dómi.

Þá byggja stefndu frávísunarkröfu á því að dómkröfur stefnanda og málatilbúnaður að öðru leyti sé með þeim hætti að ágreiningur máls þessa varði í reynd einungis álitaefni tengd röðun í launaflokka.  Af hálfu stefndu er á því byggt að slíkar kröfur eigi ekki undir dómsvald Félagsdóms.  Þá byggja stefndu enn fremur á því að þeir hafi í einu og öllu uppfyllt allar skyldur gagnvart stefnanda, þ.e. samkvæmt lögum og kjarasamningum.

Framangreind sjónarmið eigi við um kröfur stefnanda samkvæmt báðum kröfuliðum enda geti síðari kröfuliður, eins og kröfur séu fram lagðar, ekki staðið sjálfstætt.

Rökstuðningur stefnanda gegn frávísunarkröfu

Stefnandi gerir þá kröfu að frávísunarkröfu stefndu verði hrundið og að ákvörðun málskostnaðar verði látin bíða efnisdóms í málinu. 

Stefnandi lítur svo á að ágreiningur í málinu snúist um skilning á kjarasamningi.  Þar sem forsendur hafi ekki verið upp gefnar fyrir röðun félagsmanna stefnanda í launaflokka geti vaknað grunur um brot á kjarasamningi, en það sé skylda stéttarfélags að sjá til þess að ákvæði kjarasamnings séu virt.  Mótmælir hann kröfum og málsástæðum stefndu varðandi frávísunarkröfu.

Niðurstaða

Með kjarasamningi fjármálaráðherra fyrir hönd ríkissjóðs og Reykjavíkurborgar annars vegar og stefnanda hins vegar, sem undirritaður var 5. júlí 1997, var framlengdur gildandi kjarasamningur aðila til 31. október 2000.  Með þeim samningi hafði verið ákveðið að taka upp nýtt launakerfi. Í fylgiskjali 1 með kjarasamningi aðila er gerð grein fyrir því með hvaða hætti yfirfærsla í nýtt launakerfi skyldi verða.  Sérstök nefnd, aðlögunarnefnd hjá hlutaðeigandi stofnun, skyldi koma sér saman um nánari forsendur um skilgreiningu starfa og röðun starfsmanna í launaramma og launaflokk í hinu nýja launakerfi. Gert var ráð fyrir því að aðlögunarnefnd hefði lokið störfum eigi síðar en 31. október 1997.  Hafi aðlögunarnefnd ekki náð samkomulagi innan þess tíma skyldi ágreiningi vísað til úrskurðarnefndar. Ekki tókst að ná samkomulagi í aðlögunarnefndum og var málum því vísað til úrskurðarnefnda. Þann 14. september 1998 kvað úrskurðarnefnd Stéttarfélags sálfræðinga á Íslandi og Ríkisspítala upp úrskurð sinn og þann 30. september 1998 kvað úrskurðarnefnd Stéttarfélags sálfræðinga á Íslandi og Sjúkrahúss Reykjavíkur upp úrskurð sinn. Í úrskurðunum er tekið fram að þeir séu hluti af kjarasamningi aðila.

Samkvæmt staflið A í stefnu krefst stefnandi viðurkenningar á því að stefnda beri samkvæmt greindum aðlögunarúrskurðum að gefa stefnanda og hlutaðeigandi félagsmönnum stefnanda upp forsendur fyrir: 1) röðun starfa hvers og eins þeirra samkvæmt 2. mgr. ákvæða 2.1, 2.2 og 2.3 í úrskurðunum og 2) röðun starfsmanna persónulega samkvæmt ákvæði 2.4 og samkvæmt 4. mgr. ákvæða 2.1, 2.2 og 2.3 í úrskurðunum eins og störfum og starfsmönnum hefur verið raðað á hverjum tíma.

Stefndu byggja frávísunarkröfu sína í fyrsta lagi á því að Félagsdómur fari ekki með dómsvald um þau atriði er greinir í dómkröfunum.   Vinnuveitendur hafi ekki sérstakar skyldur gagnvart stéttarfélögum og launþegum umfram þá skyldu að greiða laun gegn vinnuframlagi.  Kjarasamningar og úrskurðir úrskurðanefnda hafi ekki að geyma fyrirmæli um þetta.  Varði málið því ekki ágreining um skilning eða efni kjarasamnings. 

Eins og kröfugerð stefnanda ber með sér er á því byggt að samkvæmt kjarasamningi og úrskurðum úrskurðarnefnda beri stefnda að gefa stefnanda upp tilteknar forsendur fyrir röðun starfa og starfsmanna.  Snýst ágreiningur samkvæmt framansögðu því um það hvort í kjarasamningi eða umræddum úrskurðum felist ákvæði er skyldi stefnda til þess að verða við kröfum stefnanda.  Í málinu er því deilt um skilning á kjarasamningi og verður að telja að málið heyri þar með undir valdsvið Félagsdóms með vísan til 3. tl. 1. mgr. 26. gr. laga nr. 94/1986.

Í öðru lagi byggja stefndu frávísunarkröfu sína á því að ágreiningur málsins varði einungis röðun í launaflokka er ekki falli undir valdsvið Félagsdóms.

Með úrskurði Félagsdóms í málinu nr. 5/2000 var því hafnað að það ætti undir dóminn á grundvelli 26. gr. laga nr. 94/1986 að ákveða röðun einstaklings í launaflokk.  Kröfur stefnanda í máli þessu fela ekki í sér kröfu um að Félagsdómur ákveði röðun einstaklings í launaflokk eins og kröfugerð laut að í umræddu máli heldur er gerð krafa um að gefnar verði upp forsendur fyrir röðun starfa og starfsmanna.  Er því ekki um sambærileg tilvik að ræða og er ekki fallist á að málið heyri ekki undir Félagsdóm af þessum sökum.

Í þriðja lagi bera stefndu því við að bera hefði átt ágreininginn undir samstarfsnefnd.  Varðandi þessa málsástæðu stefndu, að samstarfsnefnd beri að leysa úr þeim ágreiningi sem uppi er í máli þessu en ekki Félagsdómi  og jafnframt að skylt sé að leita álits samstarfsnefndar, þá verður ekki talið talið að ákvæði í kjarasamningi aðila um samstarfsnefnd standi því í vegi að Félagsdómur fjalli um mál þetta.

Samkvæmt framansögðu er hafnað kröfu stefnda um frávísun málsins.

Ákvörðun málskostnaðar bíður efnisdóms.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Frávísunarkröfu stefndu er hafnað.

Ákvörðun málskostnaðar bíður efnisdóms.