Fimmtudaginn 29. september 2005.
Nr. 76/2005.	Karon ehf. (Magnús Guðlaugsson hrl.) gegn Skan-ginseng ehf. (Sigurður Þórðarson stjórnarformaður)

 

Ómerking héraðsdóms. Málflutningur.

Héraðsdómur var ómerktur og málinu vísað heim í hérað til munnlegs málflutnings og dómsuppsögu að nýju, þar sem ekki hafði verið fylgt fyrirmælum 1. mgr. 115. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Ingibjörg Benediktsdóttir, Jón Steinar Gunnlaugsson og Ólafur Börkur Þorvaldsson.

Áfrýjandi skaut málinu til Hæstaréttar 24. febrúar 2005. Hann krefst þess aðallega að hinn áfrýjaði dómur verði ómerktur og málinu vísað heim í hérað til munnlegs málflutnings og dómsuppsögu að nýju. Til vara krefst hann sýknu af kröfu stefnda en að því frágengnu sýknu að svo stöddu. Þá krefst hann málskostnaðar í héraði og fyrir Hæstarétti.

Stefndi krefst staðfestingar héraðsdóms og málskostnaðar fyrir Hæstarétti.

Mál þetta höfðaði fyrirtækið Eðalvörur ehf., nú stefndi, 10. desember 2003 til þingfestingar 18. sama mánaðar. Áfrýjandi höfðaði gagnsök 16. janúar 2004. Málið var flutt í Héraðsdómi Reykjavíkur 7. september 2004 og vísaði héraðsdómari því í heild frá dómi með úrskurði 17. sama mánaðar. Stefndi skaut úrskurðinum til Hæstaréttar, sem felldi hann úr gildi, að því er aðalsök snerti, með dómi 2. nóvember 2004 í máli nr. 412/2004, og lagði fyrir héraðsdómara að taka aðalsökina til efnismeðferðar. Í þinghaldi 12. nóvember 2004 var málið tekið fyrir að nýju í héraðsdómi og dómtekið án þess að fram færi munnlegur málflutningur að nýju. Ekkert var bókað um afstöðu málaðila til þessarar meðferðar málsins. Hinn áfrýjaði dómur var síðan kveðinn upp 24. sama mánaðar. Þá var liðinn frestur samkvæmt 1. mgr. 115. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála til að kveða upp dóm án þess að málið yrði munnlega flutt á ný eða aðilar þess og héraðsdómari væru samdóma um að það væri óþarft. Af þessari ástæðu verður ekki hjá því komist að ómerkja hinn áfrýjaða dóm og vísa málinu heim í hérað til munnlegs málflutnings og dómsuppsögu að nýju.

Krafa áfrýjanda um málskostnað í héraði bíður efnisdóms.

Rétt er að aðilar beri hvor sinn kostnað af þessum þætti málsins fyrir Hæstarétti.

Dómsorð:

Hinn áfrýjaði dómur er ómerktur og málinu vísað heim í hérað til munnlegs málflutnings og uppsögu dóms að nýju.

Málskostnaður í héraði bíður efnisdóms.

Málskostnaður fyrir Hæstarétti fellur niður.

 

 

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 24. nóvember 2004.

Mál þetta er höfðað fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur af Eðalvörum ehf., kt. 630894-2129, Glaðheimum 18, Reykjavík, gegn Karon ehf., kt. 560102-2050, Lyngási 14, Garðabæ, með stefnu sem birt var 10. desember 2003.  Stefndi gagnstefndi með stefnu, er birt var 16. janúar 2004, en lögð fram í Héraðsdómi Reykjavíkur 22. sama mánaðar.

Dómkröfur stefnanda í aðalsök eru að staðfest verði riftun hans á samningi aðila, frá 15. janúar 2002, „Sole Distributor Agreement” og viðauka þar við frá 20. janúar 2002.  Þá er krafist málskostnaðar að mati dómsins.

Dómkröfur stefnda í aðalsök eru að stefndi verði sýknaður af öllum kröfum stefnanda nema rift verði samhliða kaupsamningi aðila dags. 5. janúar 2002 um kaup stefnda á einkaumboði á Íslandi fyrir sölu á öllum framleiðsluvörum frá Korea Ginseng Corporation og stefnandi jafnframt dæmdur til að endurgreiða stefnda 7.280.000 krónur auk dráttarvaxta skv. III. kafla laga um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001 frá 16. janúar 2004 til greiðsludags. Þá er krafist málskostnaðar að mati dómsins.

Málið var dómtekið 7. september 2004.  Var málinu vísað sjálfkrafa frá dómi með úrskurði 17. sama mánaðar, þar eð dómarinn taldi málið vanreifað af hálfu beggja aðila.

Stefnandi skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 1. október 2004 og krafðist þess að hinn kærði úrskurður yrði felldur úr gildi og lagt fyrir héraðsdómara að taka málið til efnismeðferðar.

Stefndi lét ekki málið til sína taka fyrir Hæstarétti.

Með dómi Hæstaréttar 2. nóvember sl. var hinn kærði úrskurður felldur úr gildi að því er aðalsök snerti og lagt var fyrir héraðsdómara að taka aðalsök í málinu til efnis­meðferðar.  Var málið dómtekið að nýju 12. sama mánaðar.

Helstu málavextir eru að 5. janúar 2002 undirrituðu Björn Eydal Þórðarson fyrir hönd óstofnaðs hlutafélags og Sigurður Þórðarson fyrir hönd stefnanda svokallað Kaup­tilboð þar sem hið óstofnaða hlutafélag er tilboðsgjafi en stefnandi tilboðshafi.  Þar segir m.a. að tilboðsgjafi geri tilboðshafa bindandi kauptilboð að upphæð 9.100.000 kr. í núverandi rekstur tilboðshafa á innanlandsmarkaði og að húsaleigusamningur, sem tilboðshafi hafi í Sundaborg 1, verði yfirtekin af tilboðsgjafa.  Í skjalinu er greint frá því að kaupin nái til viðskiptasambanda, viðskiptavildar, reksturs, innréttinga og tækja stefnanda í Sundaborg 1 og tilboðsgjafi muni kaupa lager stefnanda á kostn­að­ar­verði fyrir 15. apríl 2002, en þar sé  eingöngu um auðseljanlegar vörur að ræða.  Í kaup­tilboðinu segir svo:

 

Tilboðshafi veiti tilboðsgjafa einkaumboð á Íslandi fyrir sölu á öllum fram­leiðslu­vörum frá Korea Ginseng Corporation og verður gerður um það sérstakur um­boðs­samningur.  Tilboðsgjafi skal greiða 6% umboðslaun á innkaupsverði frá fram­leið­anda eins og það er í dag.  Tilboðshafi má ekki gera verðbreytingar nema verð breytist frá framleiðanda.  Nánar verður kveðið á um réttindi og skyldur beggja aðila í um­boðs­samningi sem tilboðsgjafi og tilboðshafi munu gera sín á milli á næstu dögum.  Fyrirvari skal vera á umboðssamningi að Korea Ginseng Corporation samþykki um­boðs­samninginn.  Samþykki Korea Ginseng Corporation ekki umboðssamninginn mun kauptilboð þetta falla niður og vera ógilt.

 

Á tímabilinu frá undirskrift kauptilboðs til gerðar kaupsamnings mun tilboðshafi, með aðstoð tilboðsgjafa ef þurfa þykir, ganga í það að tryggja tilboðsgjafa sömu við­skipta­sam­bönd og tilboðsgjafi hefur með höndum við alla aðra birgja sína.  Gangi það ekki eftir mun kaupverðið lækka til samræmis við áætlaða veltuminnkun og framlegðartap sem því mun fylgja.  Skulu þessi mál vera frágengin skriflega þegar afhending fer fram.

 

Kaupverð miðast við að brúttósala án virðisaukaskatts sé um 20 milljónir.  Nái sala næsta árs ekki því marki skal kaupverð skerðast að sama hlutfalli.  Stefnt er að því að af­hending skuli fara fram 15. janúar 2002 og fyrr ef öllum skilyrðum til sölu er fullnægt.

 

Tilboðshafi aðstoði kaupanda fyrst um sinn eftir nánara samkomulagi með það að leiðar­ljósi að stuðla af fremsta megni að velgengni rekstrar.  Seljandi mun einnig sinna þeim málarekstri sem skapast á markaði á síðustu misserum.  Þau mál eru al­farið á könnu og ábyrgð tilboðshafa sem mun þó upplýsa kaupanda um gang mála eftir því sem atburðarás verður.

 

Þann 15. janúar 2002 gerðu aðilar með sér svonefnt Sole Distributor Agreement [einkadreifingarsamningur].  Þar segir m.a. að samkomulag sé með aðilum að stefnandi útnefni stefnda sem einkaaðila til dreifingar á kóresku rauðu ginsengi [nefnt í samkomulaginu KRG] á Íslandi og að stefndi kaupi aðeins rautt ginseng frá stefn­anda á tímabilinu 15. janúar 2002 til 31. desember 2004.  Samkomulagið er undir­ritað af Sigurði Þórðarsyni fyrir hönd stefnanda en af Birni Eydal Þórðarsyni fyrir hönd stefnda.

Samkomulagið kveður þó á um ákveðnar skyldur Björns Eydal Þórðarsonar sjálfs um að dreifa af fremsta megni KRG á þessu tímabili „in all adequate Ginseng distribution  Channels” með samkomulagi við stefnanda.  Þá segir:

Björn Eydal Þórðarson will sell KRG in its own name and on its own invoice under the licence of Eðalvörur.

To the obligations of Björn Eydal Þórðarson belongs furthermore:

Drawing up the yearly marketing plan inclusively sales and advertisement plan.

Public relations and sales promotion.

Stocking of KRG.

Placement of sales promotion material with the customers.

Factoring, dispatch, collection.

Covering of returned goods.

Observation of the competition.

Monthly short status and sales report.

 

Í samkomulaginu er kveðið á um að stefnandi muni útvega og selja stefnda allar vörur á samningstímabilinu sem Korea Ginseng Corporation framleiðir.  Þá segir að stefndi skuldbindi sig til að kaupa KRG fyrir minnst 75.000 Bandaríkjadali árið 2002, 90.000 Bandaríkjadali  árið 2003 og 90.000 Bandaríkjadali 2004.  Jafnframt er kveðið á um að Björn Eydal Þórðarson muni verja 35.000 Bandaríkjadölum árlega frá 2002 til 2004 „for the marketing activities (advertising, sales promotion, public relations, scientific supports a.s.o.)”.  Þá er kveðið á um rétt til að falla frá sam­komu­laginu 31. desember ár hvert fari svo að stefndi verji ekki þeirri fjárhæð er samið var um til umræddra vörukaupa auk 35.000 Bandaríkjadala til að auglýsa vöruna.  Og orð­rétt segir í þessu skriflega samkomulagi aðila:

 

This agreement can also be cancelled anytime without notice by both paries if ... or in case that the business activities are stopped or there is another important reason that does not allow a continuation of the agreement.

 

Þann 20. janúar 2002 undirrituðu Sigurður Þórðarson fyrir hönd stefnanda og Björn Eydal Þórðarson fyrir hönd stefnda svohljóðandi skjal:

 

„Viðauki við “Sole Distributor Agreement” milli

Eðalvara ehf. kt. 630894-2129 og Karon ehf. kt.

5601102-3060 dagsettur 20. janúar 2002 og

Kauptilboð milli sömu aðila dagsett 5. janúar 2002.

 

Viðauki þessi er gerður til þess að skilgreina nánar fyrrgreindan samning.

 

Ákvæði 1. gr. og 2. gr. þessa viðauka eiga einungis við ef Karon ehf. hefur staðið við ákvæði samningsins og að Eðalvörur ehf. hafi virkan “Sole Agent Agreement”.

 

1.        Eðalvörur ehf. skuldbinda sig til þess að endurnýja samninginn við Karon ehf. með 6% álagningu svo oft sem Karon ehf. óskar þess.

2.        Eðalvörur ehf. skuldbinda sig til þess að fara ekki sjálfar að markaðssetja vörur þær sem Karon ehf. er að taka við dreifingu á, né að selja þær þriðja aðila til dreifingar á íslenska markaðnum.

3.        Þar sem tiltekið er í “Sole Distributor Agreement” að Eðalvörur geti rift samn­ingnum ef Eðalvörur samþykkja ekki nýjan kaupanda að Karon ehf. þá er einungis átt við að Eðalvörur geti hafnað hugsanlegum nýjum dreif­ing­ar­aðila að vörum KRG en ekki rift samningnum í kjölfar þess.  Eðalvörur hafa rétt til að hafna hugsanlegum nýjum dreifingaraðila að vörum KRG ef sá aðili hamlar á einhvern hátt dreifingu á vörum KRG.

4.        Eðalvörur geta þó ekki rift samningum ef til ófyrirsjáanlegra aðstæðna kemur svo sem náttúruhamfara, stríðs eða efnahagslegs hruns, né er hægt að halda aðilum ábyrgum vegna þessa.”

 

Ekki var gengið frá kaupsamningi með þeim hætti sem kauptilboðið, dskj. nr. 3, mælir fyrir um, en í stefnu er því lýst yfir að stefndi hafi greitt fyrir viðskiptavild og birgðir og hafið síðan dreifingarstarfsemi sína.  Í október 2002 kvartaði forsvarsmaður stefnanda yfir því við forsvarsmann stefnda að verulega vantaði upp á að innkaup stefnda stæðust væntingar og þar sem langt væri liðið á árið færi hann fram á að for­svars­maður stefnda upplýsti hvenær á árinu gerð yrði viðbótarpöntun þannig að ákvæði dreifingarsamningsins yrði uppfyllt.  Og í bréfi frá forsvarsmanni stefnanda til for­svarsmanns stefnda, dags. 24. janúar 2003, segir:

 

Svo sem fram hefur komið í samtölum okkar og bréfaskrifum er langur vegur frá því að Karon hafi staðið við dreifingarsamning sinn við Eðalvörur á Rauðu Eðalginsengi.  Meðal þeirra atriða sem Karon hefur vanrækt er að svara bréfum sem til fyrirtækisins er beint og varða samningsbundnar skyldur fyrirtækisins. ...

 

Nú er svo komið að þessi háttsemi fyrirtækisins hefur skaðað og sett í uppnám viðskiptatengsl Eðalvara og Korea Ginseng Corporation, þar sem Eðalvörum hefur ekki verið unnt að ganga frá markaðsskýrslum og áætlunum þar sem allar upplýsingar um það hefur skort frá þinni hálfu.

Korea Ginseng Corporation hefur hótað viðurlögum og uppsögn samninga, sem að sjálf­sögðu myndi hafa sambærileg áhrif á samning okkar.

 

Hér með er skorað á þig að lagfæra þetta strax og ekki síðar en innan 4 daga frá dag­setningu bréfs þessa.

 

Þann 23. júní 2003 sendi lögmaður stefnanda forsvarsmanni stefnda símskeyti þar sem hann tjáir honum að stefnandi hafi falið honum að rifta „Sole Distributor Agreement” dags. 15. janúar 2002.  Þá segir í skeytinu:

 

Umbj. m. telur, að verulegt markaðslegt tjón hafi hlotist vegna vanefnda yðar hér inn­an­lands og gagnvart erlendum viðsemjendum umbj. m.  Til að koma í veg fyrir frekari skaða er umb. m. þó til viðtals um að kaupa af yður lager af þeim vörum, sem sam­komu­lagið tekur til, og hugsanlega með einhverju álagi.  Ef þér fallist á slíkt, bið ég yður að kynna mér afstöðu yðar þar að innan 10 daga frá móttöku þessarar rift­un­ar­yfirlýsingar.

 

Afstöðu um riftun verður ekki breytt og fylgt eftir með málsókn nema aðilar semji um slit á samstarfi þeirra innan 15 daga héðan í frá.

 

             Af hálfu stefnda segir að eftir að lögmaður stefnanda sendi framangreint skeyti hafi fundur verið haldinn með málsaðilum.  Vísað er til tölvubréfs frá lögmanni stefnda til lögmanns stefnanda 7. október 2003 þar sem segir frá því að dregist hafi af ákveðnum ástæðum að senda tillögur frá stefnda og áréttað, að á fundinum hafi for­svars­menn stefnda óskað eftir því að bundinn yrði endi á samskipti aðila og „að kaupin varðandi dreifingu og umboð á Rauðu Eðal Ginsengi frá Kóreu yrðu látin ganga til baka”.  Þá segir í bréfinu:

 

Í samningi aðila var við það miðað að Gingsengið væri 80% af verðmætum kaupanna, en kaupverðið var kr. 9.100.000.  Þykir umbj. mínum því sanngjarnt að Eðalvörur greiði fyrir þennan hluta viðskiptanna 80% m.v. kaupsamning aðila – þ.e. 7.280.000.  Benda umbj. mínir í þessu tilliti á þá staðreynd að þeir telja mjög líklegt að Eðalvörur geti selt dreifinguna aftur á þessu sama verði eða jafnvel hærra.  Er þá til vörulagers Gingsengsins að líta, en verðmæti þess lagers sem umbj. mínir eru nú með er að verð­mæti ca. 3.400.000.  Fara umbj. mínir þess á leit að umbj. þinn leysi til sín lagerinn á kostn­aðarverði með 1,5 álagningu – þ.e. 3.400.000 x 1,5 – 5.100.000.  Er heild­ar­álagning mun hærri en sem þessu nemur og telja umbj. mínir að umbj. þinn eigi vart í erfið­leikum á að selja lagerinn mun hærra verði og með því dekka allan þann kostnað sem af málinu öllu hefur skapast.

Miðað við ofangreindar forsendur setja umbj. mínir því fram hugmynd þeirra að greiðslu umbj. þíns að fjárhæð kr. 12.380.00, gegn afhendingu allra réttinda og skyldna er varða dreifingu á Rauðu Eðal Gingsengi og afhendingu lagers er varðar allar þær vörur.

Ég heyri frá þér þegar þú hefur farið yfir málið með umbj. þínum.

 

Í tölvubréfi lögmanns stefnanda til lögmanns stefnda 29. október 2003 lýsti lög­maður stefnanda því yfir að frekari viðræður væru tilgangslausar.  Brot stefnda væru það ítrekuð og alvarleg að haldið yrði áfram með að fá staðfestingu á riftun fyrir dómi.

Upplýst er að stefnandi hefur fengið Eggert Kristjánsson ehf. til þess að sjá um dreif­ingu hér á landi á framleiðsluvörum Korea Ginseng Corporation.

 

Stefnandi byggir á því að stefndi hafi með augljósum hætti vanefnt samkomulag aðila frá 15. janúar 2002.  Stefndi hafi engar vörur pantað árið 2003, ekki starfað innan þess mark­aðsramma sem samningur aðila kveður á um.  Þá hafi hann ekki lagt fram gögn um að hafa auglýst, svo sem honum var skylt, og gengið á svig við fyrirmæli um­boðs­aðila og vísindaleg gögn um eiginleika KRG.  Stefndi hafi vanrækt kynningu og þjón­ustu við smásöluaðila og vanefnt greiðslu húsaleigu í Sundaborg 1 svo og greiðslu hús­gjalda þar, stefnanda til tjóns.

Stefndi byggir á því að stefnandi hafi leynt því að verulega hafi dregið úr sölu á fram­leiðsluvörum Korea Ginseng Corporation þegar stefnandi seldi stefnda rekstur sinn.  Þá hafi fyrirsvarsmaður stefnanda tjáð stefnda að leigusamningur, er kaupunum fylgdi, væri háður sex mánaða uppsagnarfresti, en komið hafi í ljós eftir samkomulag aðila að stefn­andi hafði endurnýjað leigusamninginn og að uppsagnarákvæðum hans hafði verið breytt þannig að uppsagnarfresturinn var tólf mánuðir.  Munnlegt samkomulag hafi orðið með aðilum um að hvor um sig myndi greiða helming uppsagnarfrests samn­ingsins.  Við þetta hafi stefnandi ekki staðið og hafi stefndi orðið að greiða þrjá mán­uði aukalega umfram það sem stefnandi hafði í byrjun upplýst stefnda um að hann þyrfti að sæta.

Þá er byggt á því að vörulager sem stefnandi lét stefnda í té hafi verið ill­seljan­legur enda þótt í kauptilboðinu segi að eingöngu sé um auðseljanlegar vörur að ræða.

Stefndi hafnar því að hafa ekki látið stefnanda í té umbeðnar söluskýrslur og mark­aðsáætlanir, og vísar til þess að hvergi sé kveðið á um það í samningum aðila með hvaða hætti það sé gert.  Hafi það verið framkvæmt með reglulegum símtölum milli aðila, þá í tölvupósti og viðhengjum við þau.  Þá er staðhæft að stefndi hafi allan samn­ingstímann átt hálfs árs vörubirgðir utan upphafsmánaða samstarfsins.

Af hálfu stefnda segir að útgjaldaskylda vegna auglýsinga skv. 9. gr. sam­komu­lagsins sé bersýnilega ósanngjörn.  Stefnda sé gert að auglýsa fyrir ákveðna upp­hæð í Bandaríkjadölum án þess að tekið sé mið af því að raunveruleg sala var mun minni en stefnandi hafði sagt að hún væri.

Stefndi mótmælir því að hafa vanrækt kynningu og þjónustu við smásöluaðila og andmælir því að hafa ekki haft samráð við stefnanda um auglýsingar og kynningu á vörunum.

Sigurður Þórðarson, forsvarsmaður stefnanda, gaf skýrslu fyrir rétti.  Hann sagði m.a. að fyrirtæki hans, Eðalvörur, hefði haft í rúm fimmtán ár umboð fyrir rautt eðal­ginseng en árið 2002 hafi fyrirtækinu verið falið einkaumboð á rauðu eðalginsengi í stórum hluta Skandinavíu.

Er hann seldi reksturinn, kvaðst hann ekki aðeins hafa selt dreifingu á rauðu ginsengi, hann hafi þá einnig selt stefnda umboð fyrir ýmsar aðrar nafngreindar vörur.  Hann vísaði til dskj. nr. 31, sem hann kveður sýna sölu á ginsengi frá því í febrúar 1999 til og með janúar 2002, samtals að fjárhæð 42.225.227 kr., og samanlagða sölu á ginsengi og öðrum vörum sem seldar voru samtímis og málið snýst um, samtals að fjárhæð 80.899.463 kr.

Við töku hans á einkaumboði á rauðu eðalginsengi í Skandinavíu, kvað hann Kóreumenn hafa óskað eftir því að hann væri ekki bundinn sérstaklega við markað í einu landi.  Aðspurður kvaðst hann, áður en gengið var til samninga, hafa sýnt Birni Eydal Þórðarsyni bókhald Eðalvara ehf. og lykiltölur úr því, staðfestar af end­ur­skoðanda, en allir ársreikningar félagsins hefðu verið endurskoðaðir af löggiltum end­ur­skoðanda.  Hann neitaði því að aðilar hefðu rætt um að rautt eðalginseng væri 80% hluti af verðmæti samninga aðila.

Hann sagði að kauptilboðið, sem samþykkt var 5. janúar 2002, fjalli ekki einungis um sölu á dreifingarrétti á framleiðsluvörum frá Korea Ginseng Corporation heldur einnig um sölu á umboðum á öðrum vörum frá öðrum framleiðendum.  Hann sagði að tíu dögum síðar hafi verið gerður dreifingarsamningur sem sneri einvörðungu að rauðu eðalginsengi.  Hann kvaðst engar kvaðir hafa lagt á kaupandann varðandi aðrar vörutegundir en rautt eðalginseng.

Lagt var fyrir Sigurð dskj. nr. 4 og 5, þ.e. Sole Distributor Agreement, dags. 15. janúar 2002 og viðauki, dags. 20. janúar 2002.  Hann sagði að stefndi hefði tekið við dreifingu á rauðu eðalginsengi eftir 20. janúar 2002.  Hann sagði að fljótlega hefði komið í ljós að stefndi vanefndi að auglýsa vöruna og að fara eftir íslensku aðferða­fræðinni í markaðs- og verðlagsmálum um rautt eðalginseng svo sem samningur gerði ráð fyrir.

Sigurður sagði að í nóvember 2003[2] hafi fyrsta vörupöntun komið frá stefnda.  Pantaðar hafi verið vörur fyrir 1.460.000 kr.  Stefndi hafi ekki sett banka­tryggingu fyrir þessari pöntun, eins og samningur aðila gerir ráð fyrir, og auk þess greitt með innistæðulausum tékka.  Önnur pöntun hafi verið gerð og gefin út á hana reikn­ingur 15. desember 2003[2] að fjárhæð 2.785.563 kr.  Þann reikning hafi stefn­andi ekki fengið greiddan fyrr en eftir innheimtu lögfræðings 4. febrúar 2003.

Sigurður kvaðst hafa fengið áminningu frá Korea Ginseng Corporation  23. janúar 2003 svo sem dskj. 6.24 sýnir.  Þá sagði hann að í júní 2003 hafi svo verið komið að vörur hefðu ekki verið pantaðar í sjö mánuði.  Stefnda hafi þá verið sent rift­un­arskeyti.  Eftir það hafi verið haldinn fundur hjá lögmanni stefnda, Lúðvík Erni Steinars­syni.  Þar hafi lögmaðurinn lagt til að stefnandi greiddi kaupverðið að miklu leyti til baka en því hefði hann hafnað vegna þess að búið var að skaða umboðið er nam hærri fjárhæð en kaupverðinu.  Stefndi hafi heldur ekki boðið honum að taka aftur við öðru en dreifingunni á ginsenginu sem stefndi hafði klúðrað.

Eftir að hafa rift samningi við stefnda kvaðst Sigurður hafa samið við Eggert Kristjáns­son ehf. um dreifingu.  Kvaðst hann á þeim tíma ekki hafa haft neinar vörur á lager en Eggert Kristjánsson ehf. hefði keypt allar vörurnar af stefnda, Karton ehf.

Aðspurður sagði Sigurður, að ef til vill væri þessi upphæð, 35.000 bandarískra dala árlega, til að auglýsa rautt eðalginseng, sem 9. gr. dreifingarsamningsins gerði ráð fyrir að Karton ehf. greiddi, há upphæð miðað við árlegt innkaupsverð að fjárhæð 90.000 bandarískra dala.  En ekki ef miðað væri við þá háu álagningu sem tíðkast á þessari vöru - sem sé margfalt innkaupsverðið.

Björn Eydal Þórðarson gaf skýrslu fyrir rétti.  Hann sagði m.a. að strax fyrsta mánuð eftir að umrædd kaup urðu hafi sala verið undir væntingum.  Allt vorið hafi sölutölur verið undir því sem fyrri sölur voru sagðar hafa verið.  Kvaðst hann þó hafa farið eftir öllu sem Sigurður hafi bent honum á í sambandi við auglýsingar.  Samskipti aðila hefðu því versnað.  Hann sagði að vanhöld hefðu orðið á því að stefnandi stæði við að styðja Karon ehf. svo sem 5. gr. dreifingarsamningsins gerir ráð fyrir.  Hann kvaðst hins vegar hafa staðið við að verja 35.000 bandarískra dala, svo sem 9. gr. samn­ingsins segir, til auglýsinga og rúmlega það.  Hann sagði að reyndar hafi verið hætt að aug­lýsa vöruna eftir að stefnandi lýsti riftun.

Björn sagði að talað hefði verið um það að ginsengið væri 80% af verðmæti samn­ings aðila, jafnvel meira.  Hann sagði að miðað við sölu stefnda á ginsengi hefði hagnaður af sölu þess verið enginn, sölukvaðir hafi gjörsamleg étið upp alla framlegð.

Björn sagði að reikning, sem fram kemur sem fskj. með dskj. nr. 5 að fjárhæð samtals 1.461.630 kr. með virðisaukaskatti, hafi hann fyrst verið beðinn um að greiða hjá lögmanni stefnanda.  Forsagan hafi verið sú að um tvær pantanir hafi verið að ræða, er hann hafi ætlað að fá í tveimur sendingum.  Þær hafi hins vegar komið saman.  Í millitíðinni hafi Sigurður ætlað að fá lengri greiðslufrest fyrir hönd stefnda.  Því hafi ekki verið gengið frá tryggingum, sem Sigurður lagði fram, enda ekki neinn til­gangur í að leggja fram tvöfalda tryggingu.  Munnlega hafi verið samið um að þetta yrði gert upp þegar vörurnar kæmu.  Þetta hafi svo farið á þann veg að þegar vörurnar komu  hafi andvirðið farið beint í innheimtu hjá lögmanni.

Lagt var fyrir Björn dskj. nr. 24, sem ber fyrirsögnina: SÖLUTÖLUR Á RAUÐU EÐAL GINSENGI Í AÐFÖNGUM.  Kvað Björn þetta vera yfirlit yfir sölu­tölu til Aðfanga.  Hann kvað Eðalvörur hafa unnið þessa vinnu fyrst en svo Karon.  Björn kvaðst sjálfur hafa útbúið þetta skjal eftir tölum frá starfsmanni Aðfanga.

Lagt var fyrir Björn dskj. nr. 25, sem er tölvupóstur milli Sigurðar Þórðarsonar og Björns Eydal Þórðarsonar ásamt skjali er ber fyrirsögnina: Rautt Eðalginseng markaðs­áætlun og söluskýrsla.  Björn kvað fylgiskjalið vera frá sér.  Var hann spurður af lögmanni stefnanda hvers vegna stefndi hefði ekki lagt fram staðfest gögn um aug­lýs­ingabirtingar.  Björn sagði að í fyrsta lagi hefði verið beðið um þetta þegar bók­haldið var hjá endurskoðanda,  en þegar beiðnin var ítrekuð hafi ágreiningur aðila verið með þeim hætti að hann hefði ekki séð neinn tilgang í því að leggja það fram, enda hafi þá verið búið að ræða um að stefnandi tæki umboðið til baka eða seldi til þriðja aðila.  Auk þess sagði Björn að ekkert væri talað um það í neinu samkomulagi aðila að stefndi ætti að leggja fram slík gögn.

Björn upplýsti að hann væri viðskiptafræðingur að mennt. Aðspurður kvað hann Karon ehf. hafa selt birgðir af rauðu eðalginsengi til Eggerts Kristjánssonar ehf.

 

Ályktunarorð:  Skjalfestir samningar aðila eru fyrir það fyrsta samþykkt kauptilboð frá 5. janúar 2002.  Hið samþykkta kauptilboð gerir ráð fyrir að stefndi greiði stefnanda 9.100.000 kr. fyrir „núverandi rekstur tilboðshafa á innanlandsmarkaði” og þá segir að kaupin nái til „viðskiptasambanda, viðskiptavildar, reksturs, innréttinga og tækja Eðalvara í Sundaborg 1”.  Þá er kveðið á um að stefnandi veiti stefnda einkaumboð á Íslandi fyrir sölu á öllum framleiðsluvörum frá Korea Ginseng Corporation og verði gerður um það sérstakur umboðssamningur.

Þessi sérstaki umboðssamningur var ekki gerður.  En gerður var samningur 15. janúar 2002, með viðauka 20. janúar 2002, sem fjallar um að stefnandi afhendi stefnda einka-­dreifingarrétt á kóresku rauðu ginsengi og forgangsrétt á öðrum vörum fram­leiddum af Korea Ginseng Corporation til endursölu á Íslandi.

Ekki er deilt um að stefndi greiddi stefnanda 9.100.000 kr.  Þá er ekki ágrein­ingur um að innifalið í þessari fjárhæð er greiðsla stefnda fyrir umboð á ýmsum öðrum vörum en framleiðsluvörum Korea Ginseng Corporation.

Stefnandi krefst þess að staðfest verði riftun hans á samningi aðila frá 15. janúar 2002 og viðauka þar við frá 20. janúar 2002.  Telur stefnandi sig eiga rétt til að samningi þessum sé rift án nokkurrar endurgreiðslu á kaupverði sökum þess að stefndi hafi skaðað umboðið er nemi hærri fjárhæð en þeirri sem stefndi greiddi stefnanda fyrir umræddan dreifingarrétt.

Stefndi hafnar því að heimilt sé að rifta samningi aðila um að stefnandi afhendi stefnda einka-dreifingarrétt á kóresku rauðu ginsengi og forgangsrétt á öðrum vörum fram­leiddum af Korea Ginseng Corporation til endursölu á Íslandi frá 15. janúar 2002 með viðauka frá 20. janúar 2002, nema jafnframt verði rift samningi aðila frá 5. janúar 2002 og stefnandi endurgreiði stefnda 7.820.000 kr. af kaupverðinu.

Nú verður að líta til þess að stefndi hefur með yfirlýsingu, sem fram kemur í tölvupósti frá lögmanni stefnda til lögmanns stefnanda 7. október 2003, sbr. dskj. nr. 23, fallist á að láta af hendi rétt til dreifingar á kóresku rauðu ginsengi á Íslandi, sem félagið hafði samkvæmt samningum aðila.  Jafnframt var viðurkennt fyrir réttinum af Birni Eydal Þórðarsyni, fyrirsvarsmanni stefnda, að stefndi hefði selt birgðir félagsins af rauðu eðalginsengi til Eggerts Kristjánssonar ehf., sem stefnandi hefur fengið til að taka við dreifingunni á kóresku rauðu ginsengi á Íslandi.  Með þessu hefur stefndi í raun sjálfkrafa fallið frá því að sjá um dreifinguna.  Kemur þá til álita hvort stefndi eigi rétt á endurgreiðslu að fjárhæð 7.280.000 kr. af þeim 9.100.000 kr. sem stefndi greiddi stefnanda er stefnandi samþykkti kauptilboð hans 5. janúar 2002.

Í samningi aðila er kveðið á um að stefndi sé skuldbundinn til að kaupa vörur frá Korea Ginseng Corporation fyrir 90.000 Bandaríkjadali á árinu 2003.  Stefndi hefur ekki neitað þeirri staðhæfingu stefnanda að stefndi hafa engar vörur pantað á árinu 2003 frá Korea Ginseng Corporation.  Þá hefur stefndi ekki sýnt fram á að hafa varið jafnvirði 35.000 Bandaríkjadala til markaðssetningar og auglýsingar á vörum frá Korea Ginseng Corporation, svo sem umræddur samningur aðila kveður á um.  Þannig verður að telja að allar líkur séu á því að stefnandi hafi orðið fyrir verulegu tjóni vegna van­efnda stefnda á samningsskyldum sínum, svo sem stefnandi heldur fram.  Þessi ályktun fær og stuðning af því að stefndi hefur ekki borið við að hnekkja stað­hæf­ingum stefnanda með staðfestum bókhaldsgögnum eða öðrum haldbærum gögnum.

Þannig má ætla að ærið tilefni hafi verið fyrir stefnanda að lýsa riftun á samningi aðila frá 15. janúar 2002 með símskeyti til stefnda 23. júní 2003, svo sem hann gerði, enda hafði hann áður ásakað stefnda fyrir að hafa ekki staðið við samning þeirra um lágmarks innkaup og með því sett í uppnám viðskiptatengsl stefnanda við Korea Ginseng Corporation, sbr. dskj. nr. 6.25, - án þess að stefndi réði bót á því.

Réttur stefnda til endurgreiðslu takmarkast af því tjóni sem hann hefur óneit­an­lega valdið stefnanda.  Ekki liggur fyrir í málinu með óyggjandi hætti hvert hið fjár­hags­lega tjón er.  Verður því eins og hér háttar að vísa frá dómi kröfu stefnda um end­ur­greiðslu að fjárhæð 7.280.000 krónur.

Samkvæmt framangreindu verður staðfest riftun stefnanda á samningi aðila frá 15. janúar 2002 „Sole Distributor Agreement“ og viðauka þar við frá 20. janúar 2002.

Stefndi verður dæmdur til að greiða stefnanda málskostnað, eins og í dómsorði greinir.

Páll Þorsteinsson héraðsdómari kveður upp dóminn.

DÓMSORÐ:

Staðfest er riftun stefnanda, Eðalvara ehf., á samningi stefnanda og stefnda, Karon ehf., frá 15. janúar 2002 „Sole Distributor Agreement“ og viðauka þar við frá 20. janúar 2002.

Vísað er frá dómi kröfu stefnda um endurgreiðslu að fjárhæð 7.280.000 krónur.

Stefndi greiði stefnanda 300.000 krónur í málskostnað.