Föstudaginn 23. janúar 2009.
Nr. 28/2009.	Ákæruvaldið (Kolbrún Sævarsdóttir saksóknari) gegn X (Bjarni Hauksson hdl.)

 

Kærumál. Framsal sakamanns. Fordæmi.

 

Staðfest var ákvörðun dóms- og kirkjumálaráðherra frá 3. desember 2008 um að framselja X til Póllands.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Jón Steinar Gunnlaugsson og Hjördís Hákonardóttir og Viðar Már Matthíasson settur hæstaréttardómari.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 14. janúar 2009 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 19. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 12. janúar 2009, þar sem staðfest var ákvörðun dóms- og kirkjumálaráðherra um að framselja varnaraðila til Póllands. Kæruheimild er í 24. gr. laga nr. 13/1984 um framsal sakamanna og aðra aðstoð í sakamálum. Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi. Þá krefst hann  málsvarnarlauna fyrir Hæstarétti. 

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Ákvörðun dóm- og kirkjumálaráðherra sem staðfest var með hinum kærða úrskurði var tekin 3. desember 2008 en í úrskurðarorði hefur dagsetningin misritast.

Vegna forsendna og niðurstöðu meirihluta Hæstaréttar 10. desember 2007 í máli nr. 634/2007 er fallist á að skilyrði 1. mgr. 3. gr. laga nr. 13/1984 sé fullnægt fyrir kröfu sóknaraðila, þar sem refsirammi brotsins sem varnaraðila er gefið að sök er hærri en eitt ár samkvæmt íslenskum lögum.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur á þann hátt sem í dómsorði greinir.

Þóknun skipaðs verjanda varnaraðila greiðist úr ríkissjóði samkvæmt 2. mgr. 16. gr. laga nr. 13/1984 og þykja þau hæfilega ákveðin eins og í dómsorði greinir.

Dómsorð:

Ákvörðun dóms- og kirkjumálaráðherra 3. desember 2008 um að framselja varnaraðila, X, til Póllands er staðfest.

Ákvörðun hins kærða úrskurðar um þóknun skipaðs verjanda varnaraðila er staðfest.

Þóknun skipaðs verjanda varnaraðila, Bjarna Haukssonar héraðsdómslögmanns, vegna meðferðar málsins fyrir Hæstarétti, 150.000 krónur, greiðist úr ríkissjóði.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 12. janúar 2009.

I.

Mál þetta var tekið til úrskurðar fyrr í dag. Með bréfi dóms- og kirkjumálaráðuneytisins 3. desember 2008 til ríkissaksóknara tilkynnti ráðuneytið að fallist hafi verið á beiðni pólskra dómsmálayfirvalda um að framselja varnaraðila, X, til Póllands. Var þeirri niðurstöðu ráðuneytisins komið á framfæri við varnaraðila 23. desember 2008, en með bréfi verjanda varnaraðila sama dag krafðist hann þess að málið yrði borið undir Héraðsdóm Reykjavíkur. Ríkissaksóknari kom þeirri kröfu á framfæri við dóminn 8. janúar 2009. 

Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum hefur varnaraðili sætt farbanni vegna framsalsmáls þessa frá 18. ágúst 2008 og var úrskurður þess efnis kveðinn upp í Héraðsdómi Reykjavíkur 26. nóvember 2008 um að varnaraðili skyldi sæta farbanni til  miðvikudagsins 23. desember 2008. Féll farbann þar með úr gildi. Fyrr í dag var varnaraðili á ný úrskurðaður í farbann vegna kröfu um framsal á honum.

Dómkröfur sóknaraðila eru þær að staðfest verði fyrrgreind ákvörðun dómsmála­ráðuneytisins frá 3. desember 2008.

Dómkröfur varnaraðila eru að fyrrgreind ákvörðun dómsmálaráðuneytisins frá 3. desember 2008 verði felld úr gildi. Þá er krafist málsvarnarlauna úr hendi ríkissjóðs. 

II.

Varnaraðili er pólskur ríkisborgari, fæddur [...] og með lögheimili í Reykjanesbæ. Hinn 29. júlí 2008 barst dóms- og kirkjumálaráðuneytinu beiðni pólska dómsmálaráðuneytisins um framsal varnaraðila, X, til Póllands til fullnustu refsidóms. Var krafist framsal varnaraðila til fullnustu fangelsisrefsingar samkvæmt dómi uppkveðnum í Héraðsdómi Szczecin hinn 24. janúar 2005 í máli nr. VK 867/03. Kemur fram í greinargerð sóknaraðila að með þeim dómi hafi varnaraðili verið sakfelldur fyrir brot á 1. mgr. 288. gr. pólskra hegningarlaga, með því að hafa hinn 14. febrúar 2003, í félagi við tvo aðra, valdið skemmdum á símaklefa í Szczecin og hafi tjónið verið metið á 1100 PLN. Hafi refsing verið ákveðin fangelsi í eitt ár, skilorðsbundið til þriggja ára. 

Þá kemur fram í greinargerð sóknaraðila að fyrir liggi ákvörðun Héraðsdómstólsins í Szczecin frá 19. júlí 2007 þess efnis að varnaraðili skuli afplána fangelsisrefsingu samkvæmt dóminum frá 24. janúar 2005. Varnaraðili hafi á skilorðstímanum orðið uppvís að samkynja broti og hafi verið dæmdur fyrir það í  máli Héraðsdómstólsins í Szczecin nr. IV K 736/06. Þar með hafi hann rofið skilorð fyrri dómsins. Fyrir liggur að varnaraðili hefur ekki afplánað dóminn.

Lögreglan á Suðurnesjum kynnti varnaraðila upphaflegu framsalsbeiðnina 15. september 2008. Samkvæmt lögregluskýrslu kannast varnaraðili við að framsalsbeiðnin ætti við hann. Hann kannast jafnframt við umrætt brot en segir dóminn aldrei hafa verið birtan sér. Hann hafnaði framsalsbeiðninni.

Að fenginni umsögn ríkissaksóknara með bréfi 7. október 2008, um að uppfyllt væru skilyrði framsals samkvæmt I. kafla laga nr. 13/1984 um framsal sakamanna og aðra aðstoð í sakamálum, tók dómsmálaráðherra 13. október 2008 þá ákvörðun um framsal varnaraðila. Lögreglustjórinn á Suðurnesjum kynnti varnaraðili þá ákvörðun hinn 20. október 2008 og með bréfi sem barst ríkissaksóknara 21. október 2008 krafðist verjandi varnaraðila úrskurðar Héraðsdóms Reykjavíkur um hvort skilyrði laga um framsal væru fyrir hendi.

Endurrit dómsins frá 24. janúar 2005 og ákvörðunarinnar frá 19. júlí 2007 fylgdu framsalsbeiðninni en endurrit dóms nr. IV K 736/06 fylgdi ekki.

Ákvörðun dómsmálaráðherra frá 13. október 2008 hafi verið staðfest með úrskurði Héraðsdóms Reykjavíkur þann 7. nóvember 2008 í máli nr. R-592/2008.  Varnaraðili kærði úrskurðinn til Hæstaréttar sem felldi hann úr gildi með dómi í máli 607/2008 þann 13. s.m. Taldi Hæstiréttur nauðsynlegt að fyrir lægi afrit af dómi í máli nr. IV. K 736/06 til að íslensk stjórnvöld og dómstólar gætu gætt skyldu sinnar samkvæmt lögum við könnun á skilyrðum framsals. Dómsmálaráðherra óskaði í kjölfarið eftir endurriti dómsins og barst það ásamt bréfi pólskra yfirvalda 28. nóvember sl.  Þar kemur fram að þann 21. febrúar 2007 hafi varnaraðili verið dæmdur í 10 mánaða fangelsi skilorðsbundið til fjögurra ára fyrir hylmingu með því að hafa 12. júlí 2006 keypt tvær regnhlífar og fjögur borð þrátt fyrir að vita að þeirra hafi verið aflað með ólögmætum hætti.

Dómsmálaráðherra tók þá nýja ákvörðun um að verða við framsalsbeiðninni þann 3. desember sl. Varnaraðila var kynnt sú ákvörðun af lögreglunni á Suðurnesjum þann 23. desember sl.  Sama dag barst ríkissaksóknara kæra varnaraðila þar sem hann óskaði eftir endurskoðun dómstóla á ákvörðun ráðherra.

Um skilyrði framsals samkvæmt I. kafla laga nr. 13/1984 er vísað til áðurnefndrar umsagnar ríkissaksóknara. Jafnframt þykir fullnægt skilyrðum II. kafla laganna um form framsalsbeiðninnar.

III.

Um skilyrði framsals samkvæmt I. kafla laga nr. 13/1984 vísar sóknaraðili til umsagnar ríkissaksóknara frá 7. október 2008 en þar kemur meðal annars fram að brot þau sem varnaraðili hafi verið sakfelldur fyrir myndu varða við 1. mgr. 257. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Þá myndi fangelsisrefsing ekki vera fallin niður, sbr. 1. tölulið 1. mgr. 83. gr. almennra hegningarlaga. Að mati sóknaraðila séu þannig uppfyllt skilyrði framsals, sbr. einkum 1. og 3. mgr. 3. gr. og 9. gr. laga nr. 13/1984. Jafnframt þyki fullnægt skilyrðum II. kafla laganna um form framsal­sbeiðninnar.

Varnaraðili byggir kröfu sína um heimild til málskots á 14. gr. laga nr. 13/1984 um framsal sakamanna og aðra aðstoð í sakamálum.

Varnaraðili kveður ákvörðun dómsmálaráðuneytisins um að verða við framsalskröfu ekki standast ákvæði 1. tl. 3. mgr. 3. gr. laga nr. 13/1984, enda liggi ekki fyrir dómur heldur einungis ákvörðun um að taka upp skilorðsbindingu dóms sem liggi framsali til grundvallar. Ákvörðun sé ekki nægjanleg til að skilyrði ákvæðisins séu uppfyllt. Byggi framsalsbeiðni pólskra yfirvaldi á dómi frá 24. janúar 2005 þar sem refsing hafi verið ákveðin eins árs skilorðsbundið fangelsi. Hafi þessi skilorðsdómur verið tekinn upp með ákvörðun Héraðsdóms í Szczecin hinn 19. júlí 2007 og hafi sú ákvörðun byggt á því að varnaraðili hafi rofið skilorð með broti sem dæmt hafi verið í máli sama dómstóls nr. IV K 736/06.

Þá byggir varnaraðili á því að fyrri málsliður 1. mgr. 3. gr. laga nr. 13/1984 girði fyrir framsal en þar segi að framsal á manni sé aðeins heimilt ef verknaður eða sambærilegur verknaður geti varðað fangelsi í meira en 1 ár samkvæmt íslenskum lögum. Meta þurfi hver líkleg niðurstaða um refsingu yrði að íslenskum lögum fyrir það brot sem framsalsbeiðni sé reist á óháð refsiramma viðeigandi lagaákvæðis. Sé því haldið fram af hálfu varnaraðila að refsing fyrir eignaspjöll þau sem hann hafi verið dæmdur fyrir í Póllandi hefði verið mun vægari en eins árs fangelsi samkvæmt íslenskum lögum.

IV.

Í 1. gr. laga nr. 13/1984 um framsal sakamanna og aðra aðstoð í sakamálum kemur fram að þann sem í erlendu ríki er grunaður, ákærður eða dæmdur fyrir refsiverðan verknað sé heimilt að framselja samkvæmt lögunum. Samkvæmt 1. mgr. 3. gr. er framsal á manni aðeins heimilt ef verknaður eða sambærilegur verknaður getur varðað fangelsi í meira en 1 ár samkvæmt íslenskum lögum. Samkvæmt 1. tl. 3. mgr. 3. gr. laganna er framsal til fullnustu á dómi aðeins heimilt, nema annað sé ákveðið með samkomulagi við viðkomandi ríki, ef refsing samkvæmt dómi er minnst 4 mánaða fangelsi.

Af gögnum málsins er ljóst að framsalskrafan byggir á dóminum frá 24. janúar 2005 þar sem varnaraðili var dæmdur í eins árs fangelsi skilorðsbundið. Með ákvörðun 19. júlí 2007 tók sami dómstóll þá ákvörðun að varnaraðili skyldi afplána þá refsingu sem hann hlaut með dóminum 24. janúar 2005 vegna skilorðsrofs. Er því ljóst að skilyrðum framangreinds ákvæðis 1. tl. 3. mgr. 3. gr. laganna, að framsal til fullnustu á dómi sé aðeins heimilt ef refsing samkvæmt dómi er minnst 4 mánaða fangelsi, er fullnægt. Þá liggur einnig fyrir ákvörðun sama dómstóls um að varnaraðili skuli afplána dóminn vegna skilorðsrofs. Einnig fylgir nú með afrit af dómi í máli nr. IV K 736/06 sem er grundvöllur framsalsbeiðni og ákvörðunar þar til bærra yfirvalda um að sóknaraðili skuli afplána refsingu samkvæmt dómi. 

Varnaraðili byggir á því að fyrri málsliður 1. mgr. 3. gr. laga nr. 13/1984 girði fyrir framsali þar sem meta þurfi hver yrði líkleg niðurstaða um refsingu að íslenskum lögum fyrir það brot sem framsalsbeiðni sé reist á, óháð refsiramma. Í tilgreindu ákvæði segir að framsal á manni sé aðeins heimilt ef verknaður eða sambærilegur verknaður getur varðað fangelsi í meira en 1 ár samkvæmt íslenskum lögum. Fyrir liggur að brot það sem varnaraðili var sakfelldur fyrir myndi varða við 1. mgr. 257. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 en þar segir að hver sem ónýtir eða skemmir eigur annars manns eða sviptir hann þeim skuli sæta sektum eða fangelsi allt að 2 árum. Með hliðsjón af dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 634/2007 verður orðalagið „getur varðað fangelsi“ í 1. mgr. 3. gr. laga nr. 13/1984 skilið á þann veg að þar sé skírskotað til þess refsiramma sem liggur við broti en ekki líklegrar niðurstöðu hér á landi í sakamáli vegna brots af þessu tagi þar. Ákvæði 1. mgr. 3. gr. laga nr. 13/1984 girðir ekki fyrir framsal á varnaraðila.

Þegar allt framangreint er virt eru uppfyllt skilyrði um framsal á varnaraðila og er staðfest ákvörðun dómsmálaráðherra 3. desember 2008 eins og nánar greinir í úrskurðarorði.

Með vísan til 2. mgr. 16. gr. laga nr. 13/1984 greiðist þóknun skipaðs verjanda varnaraðila úr ríkissjóði og með hliðsjón af umfangi málsins þykir þóknun verjanda, að teknu tilliti til virðisaukaskatts, hæfilega ákveðin 237.048 krónur.

Símon Sigvaldason héraðsdómari kvað upp úrskurðinn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð:

Ákvörðun dómsmálaráðherra frá 8. janúar 2009, um að framselja varnaraðila, X, kt. [...], til Póllands, er staðfest. 

Þóknun skipaðs verjanda varnaraðila, Bjarna Haukssonar héraðsdóms­lög­manns, 237.048 krónur, greiðist úr ríkissjóði.