Fimmtudaginn 4. október 2001.
Nr. 368/2001.	Ríkislögreglustjóri (Jón H. Snorrason saksóknari) gegn Y (Björg Rúnarsdóttir hdl.)

 

Kærumál. Gæsluvarðhald. A liður 1. mgr. 103. gr. laga nr. 19/1991.

Ekki þóttu vera efni til annars en að fallast á að Y væri undir rökstuddum grun um að hafa gerst sekur um brot eða eftir atvikum tilraun til brota gegn 155. gr. og 248. gr. laga nr. 19/1940, en þau gætu varðað fangelsisrefsingu ef sönnuð yrðu. Var einnig fallist á að Y gæti torveldað rannsókn ef hann gengi laus. Var Y því gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli a. liðar 1. mgr. 103. gr. laga nr. 19/1991.  

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Árni Kolbeinsson og Gunnlaugur Claessen.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 28. september 2001, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 1. október sl. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 28. september 2001, þar sem varnaraðila var gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 12. október nk. kl. 16. Kæruheimild er í 1. mgr. 142. gr. laga nr. 19/1991 um meðferð opinberra mála. Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi.

 Sóknaraðili krefst þess að úrskurður héraðsdómara verði staðfestur.

I.

Samkvæmt gögnum málsins hefur sóknaraðili til rannsóknar tvö ætluð brot og eina tilraun til brots gegn ákvæðum 155. gr. og 248. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sem hann kveður varnaraðila undir rökstuddum grun um að hafa átt hlut að.

Í einu tilviki sé þar nánar um að ræða þau atvik að Lloyds TSB Bank Plc. í Englandi hafi borist skrifleg beiðni, sem hafi borið með sér að stafa frá viðskiptamanni bankans, Teden & Co. í London, um að millifæra 18.947 sterlingspund inn á reikning nr. [...] við Landsbanka Íslands hf., en reikningshafi væri varnaraðili. Þetta hafi erlendi bankinn gert 17. apríl 2001, en varnaraðili tekið greiðsluna út af reikningi sínum samdægurs í fernu lagi. Komið hafi í ljós að beiðnin um þessa millifærslu hafi ekki í reynd stafað frá nefndum viðskiptamanni erlenda bankans.

Í öðru lagi séu til rannsóknar þeir atburðir að aftur hafi sami erlendi bankinn fengið skriflega beiðni frá sama viðskiptamanni sínum um að millifæra á sama reikning við Landsbanka Íslands hf. 18.947 sterlingspund 27. apríl 2001. Hafi aftur komið í ljós að beiðnin um millifærsluna hafi ekki í raun komið frá viðskiptamanninum, en þessu sinni hafi það orðið uppvíst áður en féð var fært hingað til lands.

Í þriðja lagi sé um þau atvik að ræða að Northern Bank Ltd. í Belfast á Norður Írlandi hafi borist beiðni, sem hafi virst stafa frá viðskiptamanni bankans, N.I.C.E.M. Ltd. í London, um að millifæra 19.500 sterlingspund inn á reikning nr. [...] við Landsbanka Íslands hf., en eigandi þess reiknings væri varnaraðili. Þetta hafi erlendi bankinn gert 11. september 2001. Varnaraðili hafi sama dag tekið 18.000 sterlingspund af reikningnum, en lagt andvirðið, 2.614.860 krónur, inn á reikning sinn nr. [...] við Búnaðarbanka Íslands hf. Erlenda bankanum hafi orðið ljóst 13. september 2001 að beiðnin um millifærsluna hafi verið fölsuð og óskað þegar eftir því að hún gengi til baka. Hafi verið um seinan að verða við því, en sóknaraðili lagt hald á fyrrgreinda innistæðu við Búnaðarbanka Íslands hf.

II.

Varnaraðili var handtekinn af lögreglunni 27. september 2001 ásamt nafngreindri sambúðarkonu sinni. Í lögregluskýrslu sama dag bar hún að varnaraðili hefði heimilað manni að nafni X að láta millifæra fé frá útlöndum inn á áðurnefnda bankareikninga sína við Landsbanka Íslands hf., en fyrir þetta hafi varnaraðili átt að fá nánar tilgreinda þóknun. Í lögregluskýrslu 27. september 2001 gaf varnaraðili skýringar á þessum bankaviðskiptum, sem hann hvarf síðan frá þegar hann var leiddur fyrir héraðsdómara næsta dag vegna kröfu sóknaraðila um gæsluvarðhald yfir honum. Greindi varnaraðili þar frá atvikum á samsvarandi hátt og sambúðarkona hans hafði áður gert í lögregluskýrslu. Sóknaraðili hefur þessu til viðbótar lagt fyrir Hæstarétt aðra lögregluskýrslu varnaraðila 1. október 2001, þar sem ítarlegri frásögn um þessi efni kemur fram.

Áðurnefndur X var handtekinn vegna málsins að kvöldi 27. september 2001, en gaf skýrslu fyrir lögreglunni næsta dag. Hann bar þar af sér allar sakargiftir sóknaraðila. Þegar hann var leiddur fyrir héraðsdómara 28. september 2001 vegna kröfu um gæsluvarðhald staðfesti hann framburð sinn fyrir lögreglu og kvaðst engu hafa þar við að bæta.

Af því, sem að framan greinir, eru ekki efni til annars en að fallast á með sóknaraðila að varnaraðili sé undir rökstuddum grun um að hafa gerst sekur um brot eða eftir atvikum tilraun til brota gegn þeim ákvæðum almennra hegningarlaga, sem áður er getið, en þau gætu varðað fangelsisrefsingu ef sönnuð yrðu. Verður einnig að fallast á að ætla megi að varnaraðili gæti torveldað rannsókn með því bæði að sammælast við aðra og koma undan gögnum ef hann gengi laus. Samkvæmt því er fullnægt skilyrðum a. liðar 1. mgr. 103. gr. laga nr. 19/1991 til að verða við kröfu sóknaraðila um gæsluvarðhald. Er ekki tilefni til annars en að ákveða að gæsluvarðhald standi þann tíma, sem sóknaraðili krefst.

Samkvæmt framansögðu verður niðurstaða hins kærða úrskurðar staðfest.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

 

 

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 28. september 2001.

Í greinargerð Ríkislögreglustjóra segir að "efnahagsbrotadeild Ríkis­lögreglustjórans hefur nú til rannsóknar meint brot kærða Y gegn 155. og 248. gr. almennra hegningarlaga nr. 19, 1940. Upphaf málsins var það að 2. ágúst s.l. barst efnahagsbrotadeild beiðni frá breskum lögregluyfirvöldum um að rannsakaðar yrðu tvö atvik sem vörðuðu fjársvik og tilraun til fjársvika af bankareikningum breska fyrirtækisins TEDEN & CO. Þann 17.04.2001, voru sviknar út GBP 18.947, með falsaðri skriflegri beiðni um millifærslu af bankareikningi TEDEN & CO frá LLOYDS TSK BANK inn á reikning nr. [...] í Landsbanka Íslands. Þann 27.04.2001, var síðan gerð tilraun til fjársvika að fjárhæð  GBP 18.947. Með því að nota falsaða skriflega beiðni um millifærslu af bankareikningi TEDEN & CO frá LLOYDS TSK BANK inn á reikning nr. [...] í Landsbanka Íslands.

Mál þetta hafði verið kannað óformlega af efnahagsbrotadeild í júní s.l. eftir að beiðni barst frá breskum lögregluyfirvöldum fyrir milligöngu INTERPOL, um að upplýst yrði hver væri móttakandi framangreindrar millifærslu 17.04.2001 og bankareikningsins í LÍ hf. Reyndist eigandi bankareikningsins vera kærði og höfðu peningarnir sem millifærðir voru þann 17.04.2001 verið fjarlægðir af reikningnum sama dag í nokkrum úttektum.

Þann 13. september s.l. barst tilkynning frá Landsbanka Ísland til efnahagsbrotadeildar á grundvelli laga um varnir gegn peningaþvætti, um að kærði hafi fengið millifærðar GBP 19,500 inn á framangreindan reikning í Landsbankanum 11.09.2001, frá banka á Norður-Írlandi. Skömmu eftir millifærsluna hafði Landsbankanum borist beiðni um afturköllun millifærslunnar vegna þess að um fjársvik væri að ræða. Við nánari eftirgrenslan kom í ljós að um sambærilegt brot var að ræða og í hinum tveimur tilfellunum og hafði millifærslan verið fengin fram með falsaðri skriflegri beiðni um millifærslu af bankareikningi NICEM Limited, í Northern Bank LTD. í Belfast á Norður-Írlandi. á reikning nr. [...] í Landsbanka Íslands. Vegna rannsóknarbeiðnar lögreglunnar í Bretlandi og undanfara málsins þar sem grunur hafði beinst að þessum sama manni, þ.e. kærða, var ráðist í að kanna hvað orðið hefði af peningum þeim sem bárust 11.09.2001. Kom þá í ljós að kærði hafði tekið megnið af peningunum út af reikningnum í LÍ og lagt þá inn á bankareikning sinn í Búnaðarbanka Íslands hf. nr. [...], eða kr. 2.614.860. Efnahagsbrotadeild hefur nú haldlagt þessa peninga með vísan til 78. gr. laga nr. 19, 1991, vegna rannsóknar málsins.

Við eftirgrenslan kom í ljós að kærði var út á sjó og kæmi að landi 27. september. Kærði var síðan handtekinn við heimkomu kl. 9.39 að morgni 27. september. Kærði var yfirheyrður eftir handtöku ásamt unnustu sinni B, kt. [...] sem einnig var handtekin í sama skipti en hefur nú verið látin laus. Leit fór fram á heimili þeirra með samþykki B.

Í framburði sínum hjá lögreglu segir B kærða hafa lánað X, kt. [...], reikning sinn í Landsbankanum til að millifæra peninga. Y hafi átt að fá ákveðna prósentu af fjárhæðinni fyrir þetta, u.þ.b. 10 – 20 %. B segir X hafa fengið alla peningana frá Y.  Það hafi átt sér stað með þeim hætti að Y hafi farið einn í bankann og tekið út fjárhæð sem mætta kveðst ekki geta skilgreint frekar.  Þeir Y og X hafi síðan mælt sér mót og einhvers staðar og Y afhent X alla fjárhæðina að frátaldri þeirri fjárhæð sem Y hafi fengið í sinn hlut, nærri 300.000.- krónum, sem þau hafi ráðstafað í eigin þágu. B segir X hafa nokkra aðila til að hjálpa sér við þessar peningafærslur. Nígeríska konu sem heiti Z sem búi hér á landi, mann sem heiti A sem er annað hvort frá Nígeríu eða Cameroon.

Í framburði sínum hjá lögreglu bar kærði að millifærslan frá 17.04.2001 sé vegna þess að hann hafi verið beðinn um það af manni sem hann þekki í Bretlandi og heiti C, en eftirnafnið muni hann ekki, að kaupa ávexti (Tropical fruits) og senda til Englands. Y segir að C hafi beðið um þetta þar sem mætti þekki fólk í Carcas Venezúela. Mætti segir peningana komna inn á reikninginn sinn frá C en hann viti ekki hvernig C hafi fengið peningana. Y segist hafa skilið öll skjöl varðandi viðskiptin, eftir í Venezúela þar sem hann taldi sig ekki þurfa á þeim að halda þar sem hann væri ekki með skráðan atvinnurekstur. Mætti segist halda að hann hafi farið til Venezúela um það bil fimm dögum eftir að færslan hafi borist. Mætti segist hafa tekið upphæðina út í USD og farið með hana þannig til Venezúela.

Varðandi millifærslu á GBP 19.500, inn á reikning hans nr. [...] þann 11.09.2001 sagði Y að C hafi haft samband við sig og beðið sig um að útvega skreið (stockfish) fyrir 19.500,- GBP hér á Íslandi og senda til Englands. Mætti segist vera búinn að reyna að ná í C eftir að mætti fékk peningana senda og reikningum hans var lokað, en ekki tekist það. Mætti segist ekki hafa gert ráð fyrir því að þessir peningar myndu koma fyrr en á fimmtudaginn 13.09.2001 þar sem hann var á leiðinni á sjó og gat lítið gert fyrr en þá. Mætti segist hafa millifært peningana yfir á annan reikning í hans eigu, þar sem hann var á leið út á sjó.

Varðandi tilraunir til millifærslu á GBP 18.947, inn á reikning hans nr. [...] þann 27.04.2001, segist Y ekkert vita um það. Hann hafi hugsanlega verið beðinn um að útvega bíla til útfluttnings til Nígeríu, en hann sé ekki viss. Hann segist ekki muna eftir að hafa átt að fá pening á þessum tíma. Þegar kærði var beðinn um að gera grein fyrir vitneskju sinni um Teden & Co. í Englandi og hvaða samskipti hann hafi átt við fyrirtækið, hvaðst hann ekki kannast við þetta félag og hann hafi aldrei átt samskipti við það. 

Lögreglu barst 13. september s.l. peningaþvættistilkynning frá Landsbanka Íslands hf. um að maður að nafni A, kt. [...], hafi fengið greitt inn á reikning sinn [...], tvær greiðslur þann 22.08.01 og 31.08.01 frá NICEM Limited, af reikningi í Northern Bank LTD í Belfast að fjárhæð hvor GBP 19.500. Borist hefur beiðni um að millifærsla þessi verði stöðvuð vegna þess að um fjársvik sé að ræða. Um er að ræða sama aðila NICEM sem varð fyrir svikum og kærði tók við fé frá þann 11.09.2001, auk þess sem um sömu fjárhæðir er að ræða. Grunur leikur á að sömu menn standi að baki þessum svikum og þeim sem kærði er grunaður um enda um sömu fjárhæðir fyrirtæki og banka að ræða.

Á þessari stundu er ekki búið að hafa upp á þeim X og A en þeirra er leitað vegna gruns um aðild að málinu.

Rannsókn málsins er enn á frumstigi og mun hún ef að líkum lætur þurfa að hluta til fara fram með aðstoð erlendra lögregluyfirvalda. Enn hefur ekki tekist að handtaka og yfirheyra aðra grunaða. Bendir framangreint, þó einkum framburður unnustu kærða, til þess að í hlut eigi fleiri landar kærða. Á meðan rannsókn málsins fer fram og í ljósi þess að kærði hefur gefið mjög ótrúverðugar skýringar á millifærslunum er nauðsynlegt að einangra kærða svo hann reyni ekki að hafa áhrif á vitni og meðseka eða meðsekir á hann, sbr. a-lið 1. mgr. 103. gr. laga nr. 19, 1991. Krafa þessi áréttast því".

Samkvæmt því sem kemur fram í málavaxtalýsingu hér að framan svo og rannsóknargögnum er rökstuddur grunur fyrir hendi um að kærði hafi gerst sekur um brot sem varðað geta hann fangelsisrefsingu ef þau sönnuðust.  Rannsókn  máls þessa er á frumstigi og skilyrði a liðar 1. mgr. 103. gr. laga nr. 19,1991 eru fyrir hendi og verður krafa Ríkislögreglustjóra tekin til greina eins og hún er fram sett.

Allan Vagn Magnússon héraðsdómari kvað upp úrskurðinn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Kærði, Y, kt. [...], sæti gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 12. október 2001 kl. 16:00.