Miðvikudaginn 13. júní 2012.
Nr. 406/2012.	Ákæruvaldið (Stefanía G. Sæmundsdóttir settur saksóknari) gegn X (Björgvin Þorsteinsson hrl.)

Kærumál. Gæsluvarðhaldskröfu hafnað. 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Sératkvæði.

X hafði sætt gæsluvarðhaldi meðan á rannsókn og meðferð máls hans fyrir dómstólum stóð, meðal annars á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Með dómi Hæstaréttar í máli nr. 241/2012 var héraðsdómur í máli X ómerktur og málinu vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar að nýju. Litið var til þess að í dómum Hæstaréttar hefði ítrekað verið lagt til grundvallar að það væri sjálfstætt skilyrði fyrir áframhaldandi gæsluvarðhaldi, á grundvelli ofangreinds ákvæðis, að mál væri rekið með fullnægjandi hraða. Í ljósi þess að mál X myndi dragast, af ástæðum sem honum yrði ekki kennt um, væri því skilyrði ekki fullnægt og var niðurstaða héraðsdóms um að hafna áframhaldandi gæsluvarðhaldi yfir X því staðfest.

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Viðar Már Matthíasson og Jón Steinar Gunnlaugsson og Benedikt Bogason settur hæstaréttardómari.

Sóknaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 7. júní 2012 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 12. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Vesturlands 7. júní 2012, þar sem hafnað var kröfu sóknaraðila um að varnaraðila yrði gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi uns dómur gengi á ný í máli hans, þó eigi lengur en til fimmtudagsins 5. júlí 2012 klukkan 16. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Sóknaraðili krefst þess að áðurgreind krafa hans verði tekin til greina.

Varnaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Eins og greinir í hinum kærða úrskurði hefur varnaraðili sætt gæsluvarðhaldi vegna ætlaðs kynferðisbrots gegn dóttur sinni frá 1. desember 2011 til 7. júní 2012. Frá 11. desember 2011 var gæsluvarðhald hans reist á 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 þar sem fram þótti kominn sterkur grunur um að hann hefði framið brot það, sem hann var sakaður um, og önnur skilyrði ákvæðisins voru talin fyrir hendi.

Með dómi héraðsdóms 28. mars 2012 var varnaraðili sakfelldur fyrir brot það, sem hann var grunaður um, og hafði verið grundvöllur gæsluvarðhaldsins. Var hann dæmdur til að sæta fangelsi í fjögur ár.  Með dómi Hæstaréttar 7. júní 2012 í máli nr. 241/2012 var dómurinn ómerktur vegna þess að verjanda varnaraðila hafði ekki verið gefið nægilegt ráðrúm til þess að undirbúa sig fyrir endurflutning málsins, svo að gagni gæti komið og til væri ætlast. Auk þess hafði héraðsdómur hafnað beiðni verjandans um að leggja fram tiltekið gagn, sem talið var að gæti hafa gefið tilefni til öflunar frekari gagna og þess að tekin yrði á ný skýrsla af ætluðum brotaþola.

Að gegnum dómi Hæstaréttar var varnaraðili laus úr gæsluvarðhaldi, en var þegar handtekinn og krafðist sóknaraðili þess að varnaraðili sætti áfram gæsluvarðhaldi uns dómur gengi í máli hans en þó ekki lengur en til 5. júlí 2012. Þessari kröfu var hafnað með hinum kærða úrskurði.

Eins og áður greinir hefur varnaraðili sætt gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 frá 11. desember 2011 og þar til áðurnefndur dómur Hæstaréttar gekk. Þótt skilyrði gæsluvarðhalds samkvæmt framangreindu ákvæði kunni enn að vera fyrir hendi, hefur ítrekað verið lagt til grundvallar í dómum Hæstaréttar að það sé sjálfstætt skilyrði fyrir áframhaldandi gæsluvarðhaldi á þessum forsendum að mál sé rekið með fullnægjandi hraða, þar með talið við áfrýjun, sbr. til hliðsjónar 2. mgr. 97. gr. laga nr. 88/2008. Í ljósi þess að mál varnaraðila mun dragast af ástæðum, sem honum verður ekki um kennt, er þessu skilyrði ekki fullnægt og verður niðurstaða hins kærða úrskurðar því staðfest.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Sératkvæði

Jóns Steinars Gunnlaugssonar

Ég tel nú sem fyrr að skilyrðum 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála sé ekki fullnægt til þess að varnaraðili verði látinn sæta gæsluvarðhaldi. Vísa ég um rökstuðning fyrir þessu til sératkvæða minna í málum nr. 84/2012, 95/2012, 146/2012 og 217/2012. Ég er því sammála niðurstöðu meirihlutans um að staðfesta beri hinn kærða úrskurð.

Úrskurður Héraðsdóms Vesturlands 7. júní 2012.

Ríkissaksóknari hefur gert þá kröfu að ákærða, X, kt. og heimilisfang [...], verði gert að sæta áframhaldandi gæsluvarðhaldi uns dómur gengur á ný í máli hans, þó eigi lengur en til fimmtudagsins 5. júlí 2012, kl. 16:00 á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Ákærði mótmælir kröfunni og krefst þess að henni verði hafnað.  

Með úrskurði dómsins upp kveðnum 1. desember sl. var ákærða gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli a-liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála allt til laugardagsins 10. desember sl. kl. 16:00 en hann hafði verið handtekinn 30. nóvember sl.  grunaður um kynferðisbrot gagnvart 11 ára gamalli dóttur sinni, B, kt. [...]. Úrskurðurinn var staðfestur með dómi Hæstaréttar Íslands upp kveðnum 5. desember sl. Með úrskurði dómsins upp kveðnum 11. desember sl. var ákærða gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til 6. janúar sl. kl. 16:00 á grundvelli 2. mgr. 95. gr. sömu laga og var úrskurðurinn staðfestur með dómi Hæstaréttar upp kveðnum 14. desember sl.  Gæsluvarðhald ákærða var enn framlengt á grundvelli sama lagaákvæðis með úrskurði upp kveðnum 6. janúar sl. og var honum gert að sæta gæsluvarðhaldi til föstudagsins 3. febrúar kl. 16:00. Úrskurðurinn var staðfestur með dómi Hæstaréttar upp kveðnum 11. janúar sl. Enn var gæsluvarðhald ákærða framlengt á sama grunni og fyrr með úrskurði upp kveðnum 4. febrúar s.l. og var honum gert að sæta gæsluvarðhaldi til 2. mars sl.. Hæstiréttur staðfesti þennan úrskurð með dómi upp kveðnum 9. febrúar sl.  Með úrskurði dómsins upp kveðnum 2. mars sl. var gæsluvarðhald ákærða enn framlengt og var því markaður tími til 29. mars sl. kl. 16:00.  Úrskurðurinn var staðfestur með dómi Hæstaréttar 7. mars sl. Þann 28. mars sl. var gæsluvarðhald ákærða enn framlengt og var því markaður tími til 25. apríl nk. og staðfesti Hæstiréttur þann úrskurð með dómi upp kveðnum 2. apríl sl. Þann 20. apríl sl. var gæsluvarðhald ákærða enn framlengt og var því markaður tími til 15. júní nk. og staðfesti Hæstiréttur þann úrskurð með dómi upp kveðnum 25. apríl sl.

Í greinargerð ríkissaksóknara kemur fram að með ákæru útgefinni 5. janúar sl. hafi verið höfðað mál fyrir dóminum á hendur ákærða fyrir kynferðisbrot gegn dóttur sinni, framin á tímabilinu maí til júlí 2011 að [...]. Var ákærða gefið að sök að hafa ítrekað látið brotaþola afklæðast, í fjögur aðgreind skipti látið hana sjúga á sér kynfærin uns hann hafði sáðlát í munn hennar, í þrjú aðgreind skipti sleikt á henni kynfærin, í eitt skipti reynt að hafa við hana endaþarmsmök og með því að hafa að minnsta kosti í tvö aðgreind skipti þreifað með höndunum á berum brjóstum hennar og jafnframt að hafa þá og í nokkur önnur skipti á sama ári spurt hana hvort brjóstin á henni væru að stækka. Þessi háttsemi ákærða var talin varða við 1. og 2. mgr. 200. gr. og 1. og 2. mgr. 202. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.  Málið hafi verið þingfest 17. janúar sl. og hafi aðalmeðferð farið fram 22. febrúar sl. Með dómi uppkveðnum 28. mars sl. hafi ákærði verið sakfelldur og dæmdur í fjögurra ára fangelsi. Hann hafi áfrýjað dóminum og málflutningur hafi verið fyrirhugaður í gær en af því hafi ekki orðið. Hæstiréttur hafi í dag kveðið upp dóm um formhlið málsins. Hér fyrir dómi hefur verið upplýst að niðurstaða Hæstaréttar hafi orðið sú að hinn áfrýjaði dómur var ómerktur og vísa bæri málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar. 

Ríkissaksóknari telur gæsluvarðhald vera nauðsynlegt áfram vegna almannahagsmuna af sömu ástæðum og lagðar hafi verið til grundvallar í fyrrgreindum Hæstaréttardómum. Um sé að ræða ætluð gróf og endurtekin kynferðisbrot föður gegn dóttur.  Ríkissaksóknari telur að það særi réttarvitund almennings og valdi almennri hneykslan í samfélaginu ef ákærði, sem liggi undir sterkum rökstuddum grun um svo alvarleg kynferðisbrot gegn dóttur, gangi laus á meðan mál hans er ólokið.

Eins og rakið hefur verið hér að framan hefur ákærði setið í gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Í dómum Hæstaréttar sem gengið hafa um gæsluvarðhald ákærða hefur verið fallist á með héraðsdómi að álykta megi af gögnum málsins að sterkur grunur leiki á um að ákærði hafi framið afbrot, sem að lögum geti varðað 10 ára fangelsi og að öðrum skilyrðum 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 sé fullnægt. Ákærði var með dómi Héraðsdóms Vesturlands sakfelldur fyrir þau brot sem honum voru gefin að sök í ákæru og dæmdur í 4 ára fangelsi. Hann áfrýjaði dóminum til Hæstaréttar sem með dómi upp kveðnum í dag ómerkti hinn áfrýjaða dóm og vísaði málinu heim í hérað til löglegrar meðferðar. Ríkissaksóknari krefst nú framlengingar gæsluvarðhaldsins allt til föstudagsins 15. júní nk. kl. 16:00 á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Ákærði mótmælir kröfunni og krefst þess að henni verði hafnað.

Verjandi ákærða hefur á fyrri stigum máls þessa afhent dóminum mynddisk þar sem fram kemur að dóttir ákærða lýsir yfir sakleysi föður síns. Það athugast að sami mynddiskur var lagður fyrir Hæstarétt er fjallað var um kröfu um gæsluvarðhald á hendur ákærða en upplýsingar sem þar komu fram leiddu ekki til þess að meirihluti réttarins sæi ástæðu til þess að hafna kröfu um framlengingu gæsluvarðhaldsins. Verjandi ákærða hefur nú lagt fyrir dóminn álitsgerð A, sérfræðings í almennum barnalækningum og sérfræðings í barna- og unglingageðlækningum, en hún er dagsett 1. júní sl.  Þar kemur fram að sérfræðingurinn hafi rætt við dóttur ákærða og hafi hún sagt að hún hafi búið til sögu um pabba sinn að gera eitthvað ljótt. Hafi það verið liður í leik þar sem hún og vinkonur hennar mönuðu hvor aðra til einhverra athafna og hefði hún átt að segja þeim frá því hvert væri mesta leyndarmál hennar. Hafi hún skýrt frásögn sína með þeim hætti að hún hefði nýlega þar á undan átt í samskiptum á skype við 2 stelpur og væri það leyndarmálið. Hún hafi tekið efni úr þeim samræðum og því sem þær hafi leitt til og gert að söguefni en ekki þorað að segja frá því í smáatriðum vegna þess að hún væri hrædd um að hún yrði sögð lesbía. Hún hafi því sett þessa skype reynslu sína saman við það að hafa séð föður sinn a.m.k. einu sinni fyrir framan tölvu að skoða klámefni þegar hún hafi komið  heim úr skóla. Að mati sérfræðingsins er þessi saga stúlkunnar trúverðug og þá gerir hann alvarlegar athugasemdir við framkvæmd vitnaleiðslu fyrir dómi í Barnahúsi, en hann segir þó þá sögu um margt trúverðuga.

Ákærði hefur eins og að framan er rakið sætt gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008, sbr. 3. mgr. 97. gr. sömu laga, en hann hefur í héraði verið sakfelldur og dæmdur í 4 ára fangelsi fyrir framangreinda háttsemi. Hæstiréttur hefur ítrekað staðfest úrskurði sem gengið hafa vegna kröfu um gæsluvarðhald á hendur ákærða, síðast með dómi réttarins frá 25. apríl sl. Með dómi upp kveðnum í dag var málinu hins vegar vísað heim í hérað til löglegrar meðferðar. Í dóminum kemur fram að verjanda ákærða hafi ekki verið gefið nægilegt ráðrúm til að búa sig undir endurflutning málsins í héraði svo að gagni gæti komið og til sé ætlast. Þá bendir rétturinn á að á mynddiski sem verjandi hafi óskað eftir að leggja fram í þinghaldi 28. mars sl. hafi brotaþoli lýst því yfir að ákærði hafi ekki framið þann verknað sem hún hafi borið á hann í skýrslu í Barnahúsi þann 30. nóvember 2011. Hafi því verið tilefni til að brotaþoli yrði kvödd fyrir dóm til frekari skýrslugjafar og dómurinn gæfi sakflytjendum eftir atvikum kost á að afla matsgerðar dómkvadds manns um þroska og heilbrigðisástand brotaþolans áður en dómur yrði felldur á málið.      

Það er skilyrði gæsluvarðhalds á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laganna að sterkur grunur leiki á að sakborningur hafi framið afbrot sem að lögum geti varðað 10 ára fangelsi, enda sé brotið þess eðlis að ætla megi varðhald nauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna. Með hliðsjón af framangreindri álitsgerð sérfræðingsins A verður að telja að verulegur vafi leiki á því hvort frásögn dóttur ákærða í Barnahúsi fái staðist og þá telur hann trúverðuga þá frásögn hennar að hún hafi í svokölluðum mönunarleik með vinkonum sínum spunnið upp sögu um föður sinn að gera eitthvað ljótt eins og hún komst að orði. Verður því að fallast á með ákærða að ekki sé lengur fyrir hendi sterkur grunur um að hann hafi framið þau brot sem honum eru gefin að sök og því eru ekki lengur fyrir hendi skilyrði 2. mgr. 95. gr. laganna fyrir því að halda ákærða í gæsluvarðhaldi. Verður kröfu ríkissaksóknara um framlengingu gæsluvarðhalds ákærða þegar af þeirri ástæðu því hafnað.

Hjörtur O. Aðalsteinsson dómstjóri kvað upp þennan úrskurð.

Ú r s k u r ð a r o r ð:

Kröfu ríkissaksóknara um að ákærði, X, kt. [...], sæti áfram gæsluvarðhaldi uns dómur gengur á ný í máli hans, er hafnað.