Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Markús Sigurbjörnsson, Greta Baldursdóttir og Viðar Már Matthíasson.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 22. desember 2017, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 27. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 22. desember 2017, þar sem varnaraðila var gert að sæta áfram gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 12. janúar 2018 klukkan 16 og einangrun meðan á því stendur. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, til vara að honum verði gert að sæta farbanni í stað gæsluvarðhalds, en að því frágengnu að gæsluvarðhaldinu verði markaður skemmri tími og hann ekki látinn sæta einangrun meðan á því stendur.  

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur föstudaginn 22. desember 2017

Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hefur krafist þess Héraðsdómur Reykjavíkur úrskurði að X, kt. [...], verði áfram gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 12. janúar nk. kl. 16.  Þá er þess krafist að kærða verði gert að sæta einangrun á meðan á gæsluvarðhaldinu stendur.

Í greinargerð sækjanda kemur fram að Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hafi haft til rannsóknar um nokkurt skeið mál er varði skipulagða brotastarfsemi sem tengist innflutningi fíkniefna og peningaþvætti. Rannsókn lögreglu hafi verið unnin í samstarfi við pólsk og hollensk yfirvöld. Rannsókn lögreglu hafi beinst að fyrirtækinu A ehf. og aðilum er tengjast því. Eigendur fyrirtækisins séu B og C og reki fyrirtækið þrjár matvöruverslanir. Kærði sé framkvæmdastjóri og prókúruhafi fyrirtækisins. Lögreglu hafi ítrekað borist upplýsingar þess efnis að kærði, ásamt fleiri aðilum, standi að reglulegum fíkniefnasendingum hingað til lands og að fyrirtækið A sé notað til að þvætta ólögmætan ávinning af brotastarfsemi, m.a. sölu fíkniefna.  

Fyrir liggi að við upphaf stofnunar verslunarinnar þá hafi verið millifærðar inn á fyrirtækið D ehf., sem hafi einnig verið í eigu B og C, samtals 28 milljónir, en hluti af þeim peningum hafi verið greiddur með reiðufé inn í fyrirtækið. Peningarnir hafi svo verið millifærðir yfir á A og tilgreint að um lán væri að ræða í bókhaldi fyrirtækjanna en hvergi sé að sjá í gögnum málsins að lánin hafi verið endurgreidd. Við rannsókn málsins hafi lögreglan aflað gagna varðandi bankareikninga kærða og fleiri aðila og hafi grunur lögreglu styrkst. Við skoðun á fjármálum kærða þá megi sjá að velta á reikningum hans sé langt umfram það sem opinber gögn gefa tilefni til. Kærði sé grunaður um peningaþvætti, bæði í gegnum sína eigin reikninga og aðild að peningaþvætti í gegnum starfsemi fyrirtækisins A ehf.

Við rannsókn málsins hafi einnig komið fram upplýsingar þess efnis að kærði sé í samstarfi með C og fleiri aðilum varðandi innflutning fíkniefna hingað til lands. Við rannsókn málsins hafi lögreglan með heimild héraðsdóms hlustað og hljóðritað símtöl í og úr farsíma kærða. Við þá hlustun hafi komið í ljós að hann sé í samskiptum m.a. við C í Hollandi og með hlustun og öflun gagna tengdum kærða hefur komið í ljós að hann hefur millifært töluverðar fjárhæðir af reikningi verslunarinnar á C og B. Þá hafi kærði og C rætt um frekari millifærslur á peningum frá Íslandi út til Hollands.

Til viðbótar rannsókn lögreglu þá hafi pólsk lögregluyfirvöld haft til rannsóknar mál er varði skipulagða brotastarfsemi og hafi þau formlega óskað eftir aðstoð lögreglu hér á landi við rannsókn málsins. Hafa pólsk yfirvöld óskað eftir handtöku og húsleitum hjá aðilum tengdum fyrirtækinu en pólska lögreglan telur að eigendur fyrirtækisins hafi hagnast um hundrað milljónir króna á ólöglegum viðskiptaháttum.

Þann 12. desember sl. hafi lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu í samstarfi við pólsk og hollensk yfirvöld farið í aðgerðir tengdar þessu máli. Nokkrir aðilar hafi þá verið handteknir og húsleitir framkvæmdar á heimili sakborninga, fyrirtækjum í eigu þeirra og bifreiðum. Við leitirnar hafi verið lagt hald á mikið magn af gögnum, m.a. bókhaldi félagsins, reiðufé, tölvur, síma ofl. Þrír aðilar voru í kjölfarið úrskurðaðir í gæsluvarðhald á grundvelli rannsóknarhagsmuna, þ.á.m. kærði X. Við húsleitir erlendis fannst mikið magn fíkniefna, peningar, gögn ofl. Þá hafi verið lagt hald á tölvur og síma sem sæti nú rannsókn lögreglu úti.

Lögreglan vinni nú að því að fara í gegnum þau gögn sem lagt hafi verið hald á og hafi sú vinna leitt til þess að grunur lögreglu hefur styrkst enn frekar og ljóst að skoða þarf nánar bókhald fyrirtækisins, bera undir kærða og aðra aðila sem því tengjast. Þá hafi komið fram við skýrslutöku hjá lögreglu af meðkærða og öðrum aðilum er tengjast málinu að framburður eigenda verslunarinnar komi ekki heim og saman við þau gögn sem lögregla hafi undir höndum varðandi það hvernig peningarnir komu inn í fyrirtækið við stofnun þess. Þá hafi komið fram við skýrslutöku af kærða í málinu að í verslun A sé varslað mikið af reiðufé sem tengist ekki rekstri verslunarinnar. Kærði hafir borið um að hann hafi gengið ýmissa erinda að fyrirmælum eigenda verslunarinnar sem tengjast flutningi peninga, kaupum á gjaldeyri og öðru sem tengist ekki rekstrinum. Samkvæmt þessum framburði sé ljóst að í versluninni sé varslað mikið magn af reiðufé sem ekki sé vitað hvaðan komi og sé það fé m.a. flutt erlendis. Þá hafi einnig komið fram í framburði kærða að hann, sem framkvæmdastjóri fyrirtækisins, fái aukalega greitt svart fyrir vinnu sína, fasta fjárhæð í hverjum mánuði, en sú greiðsla komi beint frá meðkærða, B, og tengist ekki rekstrinum. Þegar þetta hafi verið borið undir meðkærða þá kveðst hann ekki kannast við það. Þá hafi komið fram í framburði meðkærða B að kærði hafi lánað fyrirtækinu D 10 milljónir króna fyrir nokkrum árum, en kærði kannast ekki við það. Það sé því ljóst að á þessu stigi þá ber kærðu ekki saman um tilurð, greiðslur og færslur á miklu magni af reiðufé og þarf lögregla að taka skýrslur af fleiri aðilum og jafnvel afla frekari gagna.

Í ljósi ofangreinds og þeirra gagna sem lögreglan hafi aflað sé kærði undir rökstuddum grun um aðild að stórfelldu peningaþvætti og innflutningi fíkniefna. Rannsókn málsins sé í fullum gangi en rannsóknin sé mjög umfangsmikil og teygi anga sína til annarra landa. Lögregla vinni að því að fara í gegnum þau gögn sem lagt hafi verið hald á, yfirheyra sakborninga og hafa upp á og taka skýrslur af vitnum. Í ljósi þess telji lögreglan brýna nauðsyn á því að kærða verði áfram gert að sæta gæsluvarðhaldi, í einangrun, á þessu stigi málsins þar sem ljóst sé að ef kærði gengur laus þá geti hann sett sig í samband við meinta samverkamenn og vitni eða þeir sett sig í samband við hann. Þá gæti kærði komið undan gögnum með sönnunargildi sem lögreglu hafi ekki enn tekist að leggja hald á nú þegar.

Með vísan til framangreinds, framlagðra gagna og a-liðar 1. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 og til að sæta einangrun samkvæmt b. lið 1. mgr. 99. gr., sbr. 2. mgr. 98. gr. sömu laga,  er þess krafist að krafan nái fram að ganga eins og hún er sett fram.

Niðurstaða

Í greinargerð lögreglu kemur fram að lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu hafi haft til rannsóknar um nokkurt skeið mál er varði skipulagða brotastarfsemi sem tengist innflutningi fíkniefna og peningaþvætti. Rannsókn lögreglu hafi verið unnin í samstarfi við pólsk og hollensk yfirvöld. Rannsóknin hefur beinst að fyrirtækinu A ehf. og aðilum tengdum því. Eigendur fyrirtækisins eru B og C og rekur fyrirtækið þrjár matvöruverslanir. Kærði er framkvæmdastjóri fyrirtækisins og prókúruhafi. Lögreglu hefur ítrekað borist upplýsingar um að kærði, ásamt fleirum, standi að reglulegum fíkniefnasendingum hingað til lands og að fyrirtækið A ehf. sé notað til að þvætta ólögmætan ávinning af brotastarfsemi, m.a. af sölu fíkniefna. Rannsóknargögn sýna millifærslur hárra fjárhæða inn á fyrirtæki í eigu B og C sem síðan hafa verið millifærðar inn á reikning A ehf.  Peningarnir voru tilgreindir sem lán í bókhaldi fyrirtækjanna en samkvæmt greinargerð lögreglu er hvergi að sjá að lánin hafi verið endurgreidd.

Við rannsókn bankareikninga og skoðun á fjármálum kærða hefur komið í ljós að velta á reikningum hans sé langt umfram það sem opinber gögn gefi tilefni til og innborganir í reiðufé óútskýrðar í reikningum. Kærði er grunaður um peningaþvætti, bæði í gegnum eigin reikninga og einnig aðild að peningaþvætti í gegnum starfsemi fyrirtækisins A ehf. Þá telur lögregla að rannsókn málsins hafi leitt í ljós að kærði sé í samstarfi með C og fleiri aðilum varðandi innflutning fíkniefna hingað til lands.

Af gögnum málsins er ljóst að rannsóknin er umfangsmikil, enda lýtur hún að umfangsmiklum ætluðum brotum og þá teygir hún sig til annarra landa. Mikið misræmi er í framburðum grunaðra og þá liggur fyrir að pólsk lögregluyfirvöld hafi haft til rannsóknar mál sem varðar skipulagða brotastarfsemi og hafi þau formlega óskað eftir aðstoð lögreglu hér á landi við rannsókn málsins og óskað eftir handtöku og húsleitum hjá aðilum tengdum fyrirtækinu en pólska lögreglan telji að eigendur fyrirtækisins hafi hagnast um hundrað milljónir króna á ólöglegum viðskiptaháttum.

Í ljósi ofangreinds og þeirra gagna, sem liggja frammi, verður fallist á það með lögreglu að kærði sé undir rökstuddum grun um aðild að stórfelldu fíkniefnalagabroti sem og peningaþvætti. Ætluð brot kærða eru talin varða við 175. gr. a, 173. gr. a og 264.gr. almennra hegningarlaga og geta varðað allt að sex ára fangelsi og eftir atvikum 12 ára fangelsi.

Við húsleit á heimili  kærða og annarra sakborninga hefur fundist reiðufé sem nemur andvirði nokkurra milljón króna og haldlagt hefur verið mikið magn gagna sem þarf að kanna og rannsaka. Þá er fallist á að brýna nauðsyn beri til að kærði sæti gæsluvarðhaldi í einangrun á þessu stigi máls þar sem kærði gæti sett sig í samband við meinta samverkamenn eða þeir haft samband við hann, og mögulega einnig vitni. Enn er unnið að því að fara yfir gögn, sem lagt hefur verið hald á og taka skýrslur af vitnum og sakborningum í fleiri en einu landi.

Með vísan til framangreinds, framlagðra gagna, alvarleika málsins og a-liðar 1. mgr. 95. gr. laga 88/2008, um meðferð sakamála, er fallist á að krafan skuli ná fram að ganga eins og hún er sett fram og nánar greinir í úrskurðarorði. Dómari fellst ekki á með verjanda að vægari úrræði, svo sem farbann, komi til greina í máli þessu, eins og á stendur. Þá eru ekki á þessu stigi efni til að marka gæsluvarðhaldi skemmri tíma þar sem með hliðsjón af atvikum öllum, gögnum málsins og því sem rakið hefur verið, bendir allt til að rannsókn verði umfangsmikil og teygi sig til annarra landa. Um heimild til einangrunar meðan á gæsluvarðhaldinu stendur er vísað til 2. mgr. 98. gr. og b-liðar 1. mgr. 99. gr., sbr. 2.mgr. 98. gr., sömu laga en eins og rakið hefur verið krefjast brýnir rannsóknarhagsmunir þess að kærði sæti einangrun meðan á gæsluvarðhaldi stendur.

Arnfríður Einarsdóttir héraðsdómari kveður upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Kærði, X, kt[...], skal áfram sæta gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 12. janúar nk. kl. 16.  Kærði sæti einangrun meðan á gæsluvarðhaldinu stendur.

Arnfríður Einarsdóttir