Miðvikudaginn 11. janúar 2012.
Nr. 29/2012.	Ákæruvaldið (Daði Kristjánsson saksóknari) gegn X (Einar Hugi Bjarnason hdl.)

 

Kærumál. Gæsluvarðhald. 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008.

Úrskurður héraðsdóms um að X skyldi sæta gæsluvarðhaldi, á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála, var staðfestur.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Viðar Már Matthíasson, Eiríkur Tómasson og Greta Baldursdóttir.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 6. janúar 2012 sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 10. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Vesturlands 6. janúar 2012, þar sem varnaraðila var gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 3. febrúar 2012 klukkan 16. Kæruheimild er í l. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess aðallega að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi, en til vara að gæsluvarðhaldi verði markaður skemmri tími.

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Fallist er á með héraðsdómi að álykta megi af gögnum málsins að sterkur grunur leiki á um að varnaraðili hafi framið afbrot, sem að lögum getur varðað 10 ára fangelsi og að öðrum skilyrðum 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 sé fullnægt. Verður niðurstaða hins kærða úrskurðar því staðfest.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

 

Úrskurður Héraðsdóms Vesturlands 6. janúar 2012.

Ríkissaksóknari hefur gert þá kröfu að X, kt. [...], [...], [...], verði gert að sæta áframhaldandi gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 3. febrúar 2012 kl. 16:00, aðallega á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála en til vara með vísan til c- og d-liða 1. mgr. 95. gr. sömu laga.

Með úrskurði dómsins upp kveðnum 1. desember sl. var kærða gert að sæta gæsluvarðhaldi á grundvelli a-liðar 1. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála allt til laugardagsins 10. desember sl. kl. 16:00 en hann hafði verið handtekinn 30. nóvember sl.  grunaður um kynferðisbrot gagnvart 11 ára gamalli dóttur sinni, A, kt. [...]. Úrskurðurinn var staðfestur með dómi Hæstaréttar upp kveðnum 5. desember sl. Með úrskurði dómsins upp kveðnum 11. desember sl. var kærða gert að sæta gæsluvarðhaldi allt til dagsins í dag kl. 16:00 á grundvelli 2. mgr. 95. gr. sömu laga og var úrskurðurinn staðfestur með dómi Hæstaréttar upp kveðnum 14. desember sl.  Kærði mótmælir kröfunni og krefst þess aðallega að henni verði hafnað en til vara að gæsluvarðhaldinu verði markaður skemmri tími.

Í greinargerð ríkissaksóknara kemur fram að rannsókn málsins hafi hafist er lögreglunni á [...] hafi borist bréf barnaverndarnefndar [...] 29. nóvember sl.  Í bréfinu hafi verið tilkynnt um ætlað kynferðisbrot kærða gegn dóttur sinni, A.  Í kæru barnaverndarnefndar hafi verið vísað til bréfs námsráðgjafa [...]skóla á [...] 28. nóvember sl. þar sem vísað hafi verið til upplýsinga sem námsráðgjafa hafi borist um ætlað brot kærða. Tekin hafi verið dómskýrsla af brotaþola í Barnahúsi 1. desember sl., en það hafi komið fram mjög trúverðugur, nákvæmur, skýr og einlægur framburður brotaþola um hin ætluðu brot.  Þau hafi verið endurtekin, gróf og framin innan vébanda heimilisins í fjarveru móður, einkum á tímabili er hún hafi verið á ferðalagi erlendis.   Teknar hafi verið skýrslur af fjórum vitnum í Barnahúsi, þeim B, C, D og E, ellefu og tólf ára, þann 5. desember sl. Hafi vitnin borið um frásagnir brotaþola af hinum ætluðu brotum sem þau hafi áður greint frá og leitt hafi til tilkynningar til barnaverndarnefndar.  Framburður þeirra þyki nægjanlega skýr og nákvæmur og styðja framburð brotaþola.  Hinu sama gegni um framburð vitnisins F á dómþingi í Barnahúsi 7. desember sl. Þá hafi lögregla aflað upplýsinga frá þremur vitnum, G, H og I, sem getið er í fyrrgreindu bréfi námsráðgjafa.  Framburður þeirra um tildrög tilkynninga til skóla- og barnaverndaryfirvalda þyki til þess fallnir að styðja framburð brotaþola og vitnanna, E, D og C.  Lögreglan hafi einnig aflað upplýsinga frá þremur vitnum sem komið hafi að máli í upphafi, J, skólastjóra, K, námsráðgjafa, og L,  umsjónarkennara.  Framburður þessara vitna um fyrri hegðun, andlega vanlíðan og breytingar á námsgetu o.fl. þyki mjög til þess fallnir að styðja framburð brotaþola.   Móðir brotaþola, M, hafi tvívegis gefið skýrslu hjá lögreglu, 1. og 14. desember sl.  Meðal annars hafi komið fram hjá vitninu að kærði hafi gætt brotaþola o.fl. á heimili þeirra á tímabili er það var erlendis.  Eftir að rannsókn hafi byrjað hafi orðið vart við viðhorfsbreytingu vitnisins og virtist það fremur taka undir framburð kærða en útiloka eða vefengja framburð brotaþola. Ríkissaksóknari telur að þessi viðhorfsbreyting vitnisins kunni að skýrast af álagi og róti á henni og fjölskyldunni eftir að rannsókn lögreglu hófst.  Sálfræðilegir þættir kunni að skýra breytt viðhorf vitnisins (afneitun).  Einnig þyki vera vísbendingar um að vitnið kunni að vera háð kærða, bæði félagslega og fjárhagslega, en vitnið sé erlendur ríkisborgari og einstætt fjögurra barna foreldri.

Kærði hafi tvívegis gefið skýrslu hjá lögreglu, 30. nóvember sl. og 8. desember sl.  Kærði hafi staðfastlega neitað sök og staðhæft að framburður brotaþola sé ósannur.  Kærði hafi talið að framburður telpunnar skýrist af tilteknum neikvæðum persónuþáttum og hegðunarvandamálum hjá henni og erfiðleikum í sambandi þeirra.  Kærði hafi staðfest að hafa verið á heimili brotaþola og gætt hennar á því tímabili er móðir var erlendis.  Skýringar kærða þyki ekki sennilegar eða trúverðugar.  

Meðal gagna sé skýrsla N, sálfræðings, um könnun á sálrænu heilbrigðisástandi kærða o.fl.  Meðal þess sem þar komi fram sé að nokkur hætta sé talin vera á að kærði muni reyna að nálgast brotaþola eða fjölskylduna til að fá hana til að breyta framburði.  Lítið hafi komið fram sem bendi til að kærði hafi sérstaklega kynferðislegan áhuga á börnum en hann útiloki það ekki.  

Meðal gagna sé skýrsla sálfræðings Barnahúss til lögreglu 13. desember sl., um stöðumat brotaþola fram til þess tíma o.fl.  Í skýrslunni komi meðal annars fram mikilvægar upplýsingar um líðan brotaþola og viðhorf hennar til kærða.  Þá komi þar einnig fram mikilvægar upplýsingar sem skýrt geti líðan og viðhorf móður brotaþola.  Svipaðar upplýsingar komi fram í skýrslu sama sálfræðings til lögreglu 28. desember sl.  Ríkissaksóknari telur að þessi gögn styðji mjög framburð brotaþola um ætluð brot kærða og skýri mjög viðhorf móður og þær erfiðu aðstæður sem telpan búi við eftir að rannsókn hófst hjá lögreglu.   Þá sé meðal gagna málsins læknisvottorð O, barnalæknis, og P, kvensjúkdómalæknis, útgefið 21. desember sl.  Læknisskoðun hvorki styðji né útiloki að brotaþoli kunni að hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi af hálfu kærða.  

Ríkissaksóknari vísar til þess að með kröfu lögreglustjórans á [...] dagsettri 28. desember sl. hafi verið krafist afturköllunar á skipun verjanda með vísan til 2. mgr. 34. gr. laga nr. 88/2008.  Krafan hafi verið tekin fyrir í Héraðsdómi Vesturlands 4. janúar sl. og  úrskurður kveðinn upp í gær.  Kröfunni hafi verið synjað og hafi ákæruvaldið tekið sér kærufrest.

Ríkissaksóknari segist hafa fylgst með framvindu rannsóknarinnar eftir að hún hafi hafist uns henni hafi lokið 28. desember og 5. janúar sl. (viðbótargagnaöflun).  Leitast hafi verið við að hraða rannsókn og ákvörðunartöku um saksókn.  Ákæra á hendur kærða hafi verið gefin út 5. janúar sl. og gögn send Héraðsdómi Vesturlands sama dag.  

Ríkissaksóknari telur að með vísan til rannsóknargagna og þess sem að framan sé rakið þyki kærði vera undir sterkum rökstuddum grun um að hafa brotið gróflega kynferðislega gegn dóttur sinni.  Að mati ríkissaksóknara hafi sönnunarstaða málsins fremur styrkst frá því fyrrgreindur hæstaréttardómur hafi verið kveðinn upp 14. desember sl. Ríkissaksóknari telur gæsluvarðhald vera nauðsynlegt áfram vegna almannahagsmuna af sömu ástæðum og lagðar hafi verið til grundvallar með fyrrgreindum hæstaréttardómi 14. desember sl.  Um sé að ræða ætluð gróf og endurtekin kynferðisbrot föður gegn dóttur.  Ríkissaksóknari telur að það særi réttarvitund almennings og valdi almennri hneykslan í samfélaginu ef kærði, sem liggi undir sterkum rökstuddum grun um svo alvarleg kynferðisbrot gegn dóttur, gangi laus á meðan máli hans er ólokið.  Þá mæli hagsmunir brotaþola einnig gegn því að kærði gangi laus en almannahagsmunir þyki meðal annars vera fólgnir í því að tryggja vernd brotaþola sem barns.  Til hliðsjónar sé vísað til dóms Hæstaréttar frá 29. júní sl., í máli nr. 403/2011.

Til vara, ef dómurinn telji skilyrði gæsluvarðhalds vegna almannahagsmuna ekki vera lengur uppfyllt, þá telur ríkissaksóknari, eins og málið sé vaxið, að áframhaldandi gæsluvarðhald sé nauðsynlegt til að tryggja öryggi brotaþola og koma í veg fyrir frekari brot.

 Eins og rakið hefur verið hér að framan hefur kærði setið í gæsluvarðhaldi á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 samkvæmt úrskurði dómsins frá 11. desember sl. og staðfestur var í Hæstarétti Íslands 14. desember sl.  Var fallist á með héraðsdómi að álykta megi af gögnum málsins að sterkur grunur leiki á um að varnaraðili hafi framið afbrot, sem að lögum geti varðað 10 ára fangelsi og að öðrum skilyrðum 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 sé fullnægt. Ríkissaksóknari krefst nú framlengingar gæsluvarðhaldsins allt til föstudagsins 3. febrúar nk. kl. 16:00 á grundvelli 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála en til vara með vísan til c- og d-liða 1. mgr. 95. gr. sömu laga.  Kærði mótmælir kröfunni og krefst þess aðallega að henni verði hafnað en til vara að gæsluvarðhaldi, verði á það fallist, verði markaður skemmri tími.

Í úrskurði dómsins frá 11. desember sl. kemur fram að brotaþoli hafi gefið ítarlega skýrslu fyrir dómi í Barnahúsi og lýst með óhugnanlega nákvæmum hætti ætluðum brotum kærða gagnvart henni. Lýsi brotaþoli atvikum með orðfæri sem hæpið verði að telja að 11 ára gamalt barn hafi á takteinum og leiki sterkur grunur á því að frásögnin byggist á eigin reynslu hennar. Fyrir liggi að brotaþoli hafi greint jafnöldrum sínum frá atvikum og hafi börnin gefið skýrslur í Barnahúsi og staðfest frásögn brotaþola.

Samkvæmt framansögðu og með vísan til rannsóknargagna verður því að telja að kærði sé undir sterkum grun um að hafa brotið kynferðislega gegn dóttur sinni og hefur ekkert komið fram sem breytt getur þessu mati.  Gefin hefur verið út ákærða á hendur kærða og eru ætluð brot hans talin varða við 1. og 2. mgr. 200. gr. og 1. og 2. mgr. 202. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 8. og 10. gr. laga nr. 40/1992, 2. og 4. gr. laga nr. 40/2003 og 9. og 11. gr. laga nr. 61/2007.  Brot gegn 1. mgr. 200. gr. almennra hegningarlaga varða fangelsi allt að 8 árum og allt að 12 árum ef barnið er yngra en 16 ára og brot gegn 1. mgr. 202. gr. laganna varða fangelsi allt að 16 árum ef barn er yngra en 15 ára.

Skilyrði 2. mgr. 95. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 um alvarleika brota sem sterkur grunur er um að kærði hafi framið er því uppfyllt í máli þessu. Samkvæmt framangreindu lagaákvæði er það skilyrði þess að gæsluvarðhaldi verði beitt að brot sé þess eðlis að ætla megi gæsluvarðhald nauðsynlegt með tilliti til almannahagsmuna. Kærði er grunaður um alvarleg kynferðisbrot gegn dóttur sinni og rannsóknargögn benda til þess að kærði hafi ekki látið staðar numið gagnvart henni og undirbúi að brjóta gegn henni með enn alvarlegri hætti. Ríkir almannahagsmunir standa til þess að menn sem sterklega eru grunaðir um svo alvarleg brot gegn ungum börnum, gangi ekki lausir. Þá ber að líta til nýlegra fordæma Hæstaréttar Íslands í sambærilegum málum.  

Með vísan til þess sem að framan er rakið, atvika máls þessa og rannsóknargagna málsins verður með tilliti til almannahagsmuna fallist á það með ríkissaksóknara að ætluð brot þau sem sterkur grunur er um að kærði hafi framið séu þess eðlis að nauðsynlegt sé að tryggja að hann gangi ekki laus á meðan mál hans er til meðferðar í réttarvörslukerfinu, sbr. 2. mgr. 95. gr. laga nr. 88/2008. Er því fallist á kröfuna eins og nánar greinir í úrskurðarorði.  

Hjörtur O Aðalsteinsson dómstjóri kvað upp þennan úrskurð.

Ú r s k u r ð a r o r ð:

Kærði, X, kt. [...], skal sæta gæsluvarðhaldi allt til föstudagsins 3. febrúar 2012 kl. 16:00.