Print

Mál nr. 661/2011

Lykilorð
  • Kærumál
  • Hald

                                     

Þriðjudaginn 10. janúar 2012.

Nr. 661/2011.

 

Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu

(Jón H.B. Snorrason saksóknari)

gegn

X

(Jón Einar Jakobsson hrl.)

 

Kærumál. Hald.

Kærður var úrskurður héraðsdóms þar sem kröfu X um afhendingu peninga, símkorta og farsíma, sem hald hafði verið lagt á af lögreglu, var hafnað. Hæstiréttur, sem staðfesti úrskurð héraðsdóms, taldi að skilyrði haldlagningar væru fyrir hendi í málinu, sbr. 1. mgr. 68. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála.

 

Dómur Hæstaréttar.

Mál þetta dæma hæstaréttardómararnir Viðar Már Matthíasson, Greta Baldursdóttir og Ingibjörg Benediktsdóttir.

Varnaraðili skaut málinu til Hæstaréttar með kæru 4. desember 2011, sem barst réttinum ásamt kærumálsgögnum 8. sama mánaðar. Kærður er úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 2. desember 2011, þar sem kröfu varnaraðila um afhendingu nánar tiltekinna muna, sem hald hafði verið lagt á af lögreglu, var hafnað. Kæruheimild er í g. lið 1. mgr. 192. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Varnaraðili krefst þess að haldi verði aflétt af þeim munum sem lögregla lagði hald á við og eftir handtöku varnaraðila og enn er óskilað, það er peningar að fjárhæðum 17.600 evrur og 160.000 krónur, 14 A símkort og svonefndir „startpakkar“ og „útskrift úr Apple Iphone farsíma.“

Sóknaraðili krefst staðfestingar hins kærða úrskurðar.

Fyrir héraðsdóm voru lögð fram gögn er varða tölvupóst, sem fenginn var úr farsíma varnaraðila, er bera þess merki að hann kunni að tengjast umfangsmiklum brotum sem til rannsóknar eru hjá sóknaraðila og gerð er grein fyrir í hinum kærða úrskurði. Samkvæmt 1. mgr. 68. gr. laga nr. 88/2008 er meðal annars heimilt að leggja hald á muni ef ætla má að þeir hafi að geyma sönnunargildi í sakamáli, þeirra hafi verið aflað á refsiverðan hátt eða að þeir kunni að verða gerðir upptækir. Fallist verður á að þessum skilyrðum 1. mgr. 68. gr. sé fullnægt í málinu. Með þessari athugasemd en að að öðru leyti með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur.

Dómsorð:

Hinn kærði úrskurður er staðfestur.

 

Úrskurður Héraðsdóms Reykjavíkur 2. desember 2011.

                Mál þetta, var tekið til úrskurðar 28. nóvember sl., að loknum munnlegum málflutningi.  Með kæru X, dagsettri 7. nóvember 2011, og sem barst réttinum 10. nóvember 2011, krafðist X, þess að haldi yrði aflétt nú þegar af þeim munum, sem lögregla lagði hald á við og á eftir handtöku hans og er enn óskilað, þ.e. 17.600 evrum, 160.000 krónum, 14 A símkortum og startpökkum (14) ásamt útskrift úr Apple Iphone farsíma.  Einnig að bann verði lagt við því að lögregla rannsaki á nokkurn hátt framangreinda útskrift og að henni verði sannanlega eytt nú þegar.  Þá krafðist hann þess að sakarkostnaður í þessum þætti málsins yrði lagður á ríkissjóð, þar með talin hæfileg þóknun verjanda, að mati dómsins.  Við munnlegan flutning málsins féll sóknaraðili frá kröfu um að bann yrði lagt við því að lögregla rannsaki framangreinda útskrift og að henni yrði með sannanlegum hætti eytt nú þegar.

                Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu krafðist þess að kröfum X yrði hafnað.

I

                Málsatvik eru þau að hinn 1. nóvember 2011 barst lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu kæra frá A um meint fjársvik.  Kom þar fram, að 28. og 29. október sl., hafi verið keypt umfangsmikið magn af óskráðum símnúmerum, þ.e. SIM-kort og frelsisinneignir af A á Íslandi og hafi verið greitt fyrir þau með reiðufé.  Sunnudaginn 31. október sl., hafi hafist kerfisbundnar hringingar frá íslenskum GSM-númerum stöddum á Spáni í þrjú 900 númer, þ.e. númer sem beri svokallað yfirgjald.  Fylgdi listi yfir hringingarnar með kærunni, en þar kemur fram að um hafi verið að ræða hátt í 77 þúsund símtöl.  Hafi það verið niðurstaða samkvæmt könnun alþjóðlegs varnarkerfis að þessar kerfisbundnu hringingar hafi verið ótvíræð tilraun til að svíkja fé út úr fjarskiptafyrirtækjum.  Umræddir aðilar hafi keypt SIM-kort og frelsisnúmer fyrir verulegar fjárhæðir hér á landi í gegnum fjölda söluaðila A hérlendis.  Þeir hafi kerfisbundið hringt í umrædd 900 númer og þannig myndað ólögmætan hagnað fyrir eiganda 900 númeranna.  Um hafi verið að ræða m.a. hátt í 2000 símtöl í sama 900 númerið.  Með þessu hafi þessir aðilar orðið sér út um tugmilljón króna tekjur, þar sem sá kostnaður sem A innheimti fyrir hringt símtal sé lægri en A þurfi að borga eiganda 900 númersins.  Á sama tíma hafi verið hlaðið inneignum inn á íslensku númerin, þ.e. hringt hafi verið í hágjaldanúmerin þar til inneign tæmdist og síðan fyllt á að nýju.  A tilkynnti síðan að 2. nóvember 2011 hefði sama sagan endurtekið sig. 

Fyrirtækið A segi að í frelsiskerfi A séu ekki skilgreind verð í hágjaldanúmer og hafi fyrirtækið talið að ekki væri unnt að hringja í slík númer með símkortum fyrirtækisins þegar þau væru erlendis og oftast nær sé það ekki mögulegt.  Þar sem ekki hafi verið skilgreind há verð á þessi númer hafi rukkast fyrir þau eins og almennt innanlandssímtal á Spáni, þ.e. 58 krónur hafi færst á kortið vegna hvers símtals, en hvert símtal kosti A í raun 245 krónur.

Hinn 2. nóvember fékk lögregla upplýsingar um að X gengi á milli söluaðila A og óskaði eftir að kaupa óskráð símnúmer í miklu magni og greiddi fyrir með reiðufé.  Lögreglan handtók í framhaldinu X og framkvæmdi leit á honum.  Fundust m.a. 17.600 evrur og 260 þúsund krónur í reiðufé, auk 14 startpakka með A símanúmerum.  Einnig lagði lögregla hald á seðlaveski hans og Apple-Iphone síma.  Lögreglan fann og við leit í herbergi hans þrjá farsíma sem einnig var lagt hald á.

Í skýrslutöku af sóknaraðila sagðist hann hafa komið til Íslands í því skyni að kaupa 20 A símkort og ætla að selja þau áfram til sjónvarps- og útvarpsfyrirtækis á Spáni.  Sóknaraðili gat þó ekki gefið upp nafn þess fyrirtækis eða hvar það væri staðsett á Spáni.  Kvaðst hann fá umboðslaun fyrir að selja kortin áfram.

Sóknaraðili kveður, að undir rekstri málsins hafi lögregla upplýst að hann væri grunaður um að hafa ætlað að nota sér „kerfisvillu“, sem að sögn lögreglu fælist í símkerfi A og þannig misnota kortin í því skyni að afla sér ólögmæts ávinnings.  Einnig hafi hann verið upplýstur um að annar maður hefði haft fé af A á þann hátt, sem að framan greinir, og sóknaraðili sé sakaður um að hafa framið eða haft í hyggju að fremja.  Ekkert liggi fyrir um að sóknaraðili hafi átt þátt í ætluðu broti þess manns, enda hafi slík hlutdeild ekki beinlínis verið borin á hann við yfirheyrslu, sbr. m.a. 1. mgr. 28. gr. sakamálalaga.

Hinn 4. nóvember 2011 mætti sóknaraðili ásamt verjanda sínum á lögreglustöð í því skyni að fá afhenta þá muni sem haldlagðir voru við handtöku.  Var honum afhentur hluti af mununum en hald var lagt á þá muni sem krafist er afléttingar halds á.  Sóknaraðili fór af landi brott 5. nóvember sl. 

Lögregla tók einnig afrit af gögnum í síma sóknaraðila, m.a. af tölvuskeytum sem hlaðið hafði verið niður í símann.  Samkvæmt framlagðri skýrslu hafa gögn þessi leitt í ljós tengsl sóknaraðila við aðila sem grunaður sé um að hafa keypt þær inneignir sem hlaðið hafi verið inn á símanúmerin sem notuð voru við að hringja í 31. október sl.

II

                Sóknaraðili byggir kröfu sína á því að framangreind haldlagning hafi verið óþörf og ólögmæt aðgerð.  Skilyrði laga nr. 88/2008, um meðferð sakamála, hafi ekki verið fyrir hendi.  Sóknaraðili hafi hvorki orðið uppvís að fjársvikabroti né öðru broti og við rannsókn hafi ekkert komið í ljós, sem bendi til að hann hygðist fremja slíkt brot.  Athafnir hans hafi verið löglegar og ósaknæmar.  Ekkert í gögnum málsins renni stoðum undir ásökun A eða lögreglu.  Við yfirheyrslu hafi hann sýnt fullan samstarfsvilja og hafi skýrt greiðlega frá atvikum máls.  Ásetningur hafi ekki verið sannaður eða hafi kærandinn, A, eða aðrir orðið fyrir tjóni af hans völdum.  Þvert á móti hafi A selt sóknaraðila margnefnd 14 símkort og hafi væntanlega haft hagnað af.  Sama eigi við um handtöku og leit lögreglu.

                Athyglisvert sé að í tilkynningu ætlaðs brotaþola sé því lýst yfir að fyrirtækið hafi ekki orðið fyrir tjóni og sjálfvirk eftirlitskerfi þess séu nógu skilvirk til að koma í veg fyrir brot á borð við það sem sóknaraðili sé sakaður um.

                Kröfu um málskostnað byggir sóknaraðili á 216. gr. laga nr. 88/2008.

III

                Varnaraðili byggir kröfu sína á því, að til rannsóknar sé svokallað „phone phreaking“, þ.e. er menn hagnýti sér veikleika í símkerfum til að auðgast með ólögmætum hætti.  Aðferð við þess konar fjársvik sé m.a. að hringja í hágjaldanúmer og sé talið að eigendur þessara númera standi að baki brotunum.  Þessi tegund svika sé samkvæmt skýrslu Europol talin liður í skipulagðri brotastarfsemi og séu einkum vel skipulagðir glæpahópar sem stundi slíka starfsemi.  Lögregla í Lúxemborg rannsaki nú sambærilega háttsemi.

                Lögregla sé að rannsaka tilraun til fjársvika, og varði brotið við 248. gr. eða 249. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.  Grunur sé um að sóknaraðili hafi reynt að hagnýta sér kerfisbundið villu eða veikleika í símkerfinu með því að setja upp stanslausar hringingar í hágjaldanúmer yfir helgi svo að síður yrði vart við þessar hringingar. Grunur leiki á að umrædd svik séu liður í umfangsmeiri svikastarfsemi sem teygi sig til fleiri Evrópulanda.  Rannsóknin sé enn á frumstigi og sé m.a. unnin í samvinnu við fulltrúa Íslands hjá Europol.  Gögn sem fundist hafi í síma sóknaraðila renni stoðum undir grun lögreglu.  Þá telji lögregla að þeir fjármunir sem fundist hafi á sóknaraðila kunni að vera afrakstur refsiverðrar háttsemi og verði þannig mögulega gerðir upptækir í refsimáli.  Beri lögreglu að tryggja sönnunargögn í málinu og fjármuni sem kunni að verða gerðir upptækir.

IV

                Lögregla lagði hald á þá muni, sem sóknaraðili krefst nú að fá afhenta, hinn 1. nóvember sl.

                Samkvæmt 3. mgr. 69. gr. laga nr. 88/2008 getur eigandi eða vörsluhafi munar, sem hald er lagt á, og ekki vill hlíta þeirri ákvörðun, borið ágreiningsefnið undir dómara.  Krafa um að aflétta haldi frestar því þó ekki.  Samkvæmt þessu ákvæði verður að telja að leita megi úrskurðar dómstóla í máli, sem rekið er með stoð í 69. gr. laga nr. 88/2008, á því hvort leggja hafi mátt hald á einstök gögn svo og hvort farið hafi verið fram úr hófi við haldlagningu gagna.  Verður því að líta svo á að með þessu sé sóknaraðili í raun að leita úrslausnar dómstóla um hvort varnaraðila hafi verið heimilt að leggja hald á gögn og muni, sem hann tók í vörslur sínar við húsleitina og hvort honum beri eftir atvikum að skila þeim aftur til sóknaraðila, að því leyti sem það hefur ekki þegar verið gert.

                Eins og framan greinir rannsakar lögregla nú þátt sóknaraðila í meintum fjársvikum, og grunur er um að sú brotastarfsemi teygi sig til annarra landa.  Var því lögreglu rétt í samræmi við rannsóknir sínar á refsiverðri háttsemi og í skjóli lagaheimildar í 69. gr. laga nr. 88/2008, að leggja hald á þá muni sem hún telur að hafi sönnunargildi í sakamáli og ef grunur er um að þeirra hafi verið aflað á refsiverðan hátt eða þeir kunni að verða gerðir upptækir, sbr. 69. gr. laga nr. 88/2008.  Þar sem lagaheimild var fyrir aðgerðum varnaraðila voru þær því heimilar.  Rannsókn málsins stendur enn yfir og telur lögregla enn um sinn nauðsyn á að halda umræddum gögnum.   Með vísan til framanritaðs þykir ekki hafa verið sýnt fram á að lagaskilyrði séu fyrir hendi til þess að verða við kröfum sóknaraðila.

                Hervör Þorvaldsdóttir héraðsdómari kvað upp úrskurð þennan.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð :

                Kröfu sóknaraðila, X, er hafnað.